15 Zoektocht naar oorsprong 'Vlaardingen m Archeologen graven naar oudste dijk en restanten van grafelijke vestiging «as Scouts herdenken Poweil 55-Plussers veilig verder Aquarellen in ziekenhuis Lezing over rampen Wijkspreekuur Holy-Zuid Voorzitter De Nijs weg FNV helpt bij vullen Broekpolder groen ,«r Is.'*4»® I gaiegij» 'ftr'l f -- isUOt li i Rotterdams Dagblad Donderdag 20 februari 1992 Scoutingleden uit Schiedam, Vlaardingen en Maas sluis herdenken zaterdag 22 februari de geboortedag van Lord Baden Powell, hun oprichter. Dat wordt ge riefd met een foto-puzzeltocht door Delft, een fiets tocht door Vlaardingen en een bijeenkomst in het groepshuis De Dubbele Punt op het scoutingcen- trum. Dit laatste gebeurt morgenavond al. Onder die naam organiseert de Stichting Gecoördi neerde wijkposten Zuid en Oost voorlichtingsbijeen komsten over veiligheid. Er wordt gesproken over het voorkomen van ongevallen, weerbaarheid, zelf verdediging en het werk van de politie. Woensdag 26 februari van 10.00 tot 12.00 uur is de eerste in wijkpost Oost. De overige voorlichtingsoch tenden in Oost vinden plaats op 11 maart. 25 maart en 8 april. In wijkpost Zuid wordt er op de woensda gen 4 maart, 18 maart. 1 april en 15 april gesproken over de veiligheid van Schiedammers. Dirry Blom-IJsselstein, die vijftien jaar geleden be gon'met schilderen, toont tot en met 28 maart recent gemaakte aquarelschilderijen in de Schieland Gale rie van het Schieland Ziekenhuis. Haar voorkeur, zo toont de expositie, gaat uit naar portretten en stille vens. Zij zoekt die in haar directe omgeving. Vlaardingen, Onder de titel 'Met man en muis' houdt de Histori sche Vereniging Vlaardingen dinsdagavond 25 fe bruari een avond over rampen met Vlaardingse vis sersschepen met als gastspreker Daan van Os. Allereerst vindt in de zaal van de Bethelkerk aan de Burgemeester Verkadesingel om half acht de leden vergadering plaats. Om half negen, na de koffiepau ze, zijn ook buitenstaanders van harte welkom om de lezing gratis bij te wonen. Het Gemeentelijk Woningbedrijf opent zaterdag 22 februari om 10.00 uur aan de Sperwer la an 102 de nieuwe lokatie voor het wijkspreekuur Holy-Zuid. Er is ook de huismeester in gevestigd van de PLN- waningen Holy-Zuid. Wethouder Ton van der Steen verricht de officiële handelingen. Men kan zich op geven om wat eenvoudige klusjes te laten doen door medewerkers van het Gemeentelijk Woningbedrijf. Voorzitter P.S. de Nijs stapt op als bestuurder bij het Zeekadetkorps Vlaardingen. Hij was één van de op richters. De Nijs is 15 jaar bestuurder bij de zeeka- detten geweest. De functie is nog vacant. Een aantal vakbondsleden van de FNV heeft in de af gelopen tijd een speciale cursus gevolgd om te kun nen helpen bij het invullen van het belastingformu lier na de verandering als gevolg van de werkzaam heden van de commissie-Oort. Wie geholpen wil wor den moet zaterdag 22 februari tussen 10.00 en 12.00 langskomen in gebouw De Kern aan de P.C. Hooft- laan om een afspraak te maken. De lidmaatschaps kaart moet worden getoond of men moet ter plaatse lid worden. Agenda SCHIEDAM donderdag 20 februari "Filmfestival, Teerstoof, 20.00 uur. Spirituele avond Harmonia, wijkcentrum Nieuw- land, 20.00 uur. "Jamsessie. Podium, 21.00 uur. Yun Honing trio (jazz), de Tender, 22.00 uur VLAARDINGEN vrijdag 21 februari The Blue Diamonds, bar dancing La Bastille. 24.00 uur. MAASSLUIS vrijdag 21 februari k Mime-team, Sehuurkerk, 20.00 uur. Ik kom bijna dagelijks in de Broekpolder om er te trainen (hardlopen). Ik geniet in die Broekpolder van de natuur en dat toch zo dichtbij een verslede- lijkt en geïndustrialiseerd gebied. De Groene Broek polder zo dichtbij, dat is voor mij, naast de vele min punten waarop ik nu niet zal ingaan, één van de plus punten van Vlaardingen. En het zijn zeker niet al leen hardlopers die van de Broekpolder genieten. Je komt er recreanten van allerlei pluimage tegen: wan delaars, fietsers, vogelspieders, skeelers, rol-skiers, Paardrijders, liefhebbers van modelvliegtuigen, mensen die honden uitlaten, beoefenaars van het hondeslee-rijden, enzovoorts. En dat zijn allemaal Piet alleen Viaardingers. Als "groene long' zorgt de Broekpolder voor een zui verende werking van de verontreinigde lucht waar van Vlaardingen een meer dan evenredig deel te ver werken krijgt. Kortom, ik zie het dan ook als een plicht van de Vlaardingse gemeenteraad om de Broekpolder groen te houden en zelfs verder te be bossen. Dit om de geestelijke (recreatie) en lichame- bjke ('groene long') gezondheid van haar burgers te beschermen. Verder vrees ik dat als er toch begonnen wordt met bet bouwen van huizen in de Broekpolder de hele Polder als natuurgebied vernietigd zal worden, aan gezien het aanleggen van de infrastructuur zal zijn voor een gedeeltelijke bebouwing. 'k wil een oproep doen aan alle bovengenoemde re creanten van de Broekpolder en alle verontruste "aardingers. die net zoals ik tegen de plannen zijn. PRl de pen te grijpen en aan de bevolking van Vinar men. met name aan het gemeentebestuur hun ^rontrusting kenbaar te maken. jjhn van de Pas "wardineen Redactie Waterweg: Jan Booister Ben van Haren Peter de Lange Sander Sonnemans Care! van der Velden Brede Haven straat 6 3131 BC Vlaardingen Postbus4008 3130 KA Vlaardingen Telefoon 4343229, 4352066, 4350557 Telefax 4349754 Sportredac tie: Donald Bax Telefoon 4345209 De draaimo len stond vele jaren op de 'grond van vermaak' in de tuin van café De Vriendschap, later het RK Vereeni- gingsge- bouw. Reproducties Gernt de Heus/ Roet Dijkstra v,~ .■"li»'! 'A-fl Door Ben van Haren Vlaardingen - Waarom kreeg Vlaardingen, als een van de eerste steden in deze omgeving, al in 1273 haar stadsrechten? Immers in aanzien bleef zij ver achter bij later erkende steden. Pas toen rond 1400 de haringvisserij in West-Europa tot ontwikkeling kwam. ging de stad een beetje meetellen. Was Vlaardingen soms in de tijd dat Vlaardingen als woon- en daarvoor een belangwekkend centrum voor een grote regio? Die vraag houdt al vele jaren vorsers naar de oorsprong van de stad Vlaardingen bezig. Zij zoeken langs verschillende wegen naar het antwoord. Aanleiding hier voor is behalve die vroege stadserkenning, de regelmatige vermelding van de plaatsnaam in oude geschriften. In kronieken uit de zevende eeuw komt Vlaardingen wel voor als een volkrijke en centrumplaats. Maar hieraan istot nog toe slechts geringe waarde toegekend omdat de juistheid ervan in andere oude publikaties ook weer in twijfel is getrokken. Officiële documenten of andere erkende vondsten zijn nodig om het waarheidsgehalte van derge lijke kronieken van kloosterlin gen en andere schrijvers te toet sen. De allereerste geschiedkun dige schrifturen dateren overi gens pas uit de Romeinse tijd. De keizerlijke veroveringsïegers hadden namelijk hun eigen ver slaggevers bij zich. Ongetwijfeld ook toen ze naar de Lage Landen oprukten, omstreeks twaalf jaar voor Christus. Dat in de buurt van wat nu Vlaar dingen heet al vele eeuwen daar voor mensen woonden, is kort na de Tweede Wereldoorlog vastge steld. In 1946 zijn in de Broekpol der al scherven en resten van be woning gevonden, die duidden op de aanwezigheid van mensen op kreekwallen voordat de Romein en hier arriveerden. In de tijd van die vondst werd algemeen aange nomen, dat \rr»nr hun komst dit deel van Nederland een onbe woonbaar grienden gebied was. Wereldberoemd is inmiddels de opgraving, in 1958. van onder meer scherven, gereedschap, vis netten, steurgraten. herlenbotten en hutten in de grond langs de Arv Koplaan. Die materialen bewezen defini tief wat de Vlaardingse archeo loog P. Sonne veld twaalf jaar eer der had verondersteld; al ver voor de Romeinen woonden in dit ge bied mensen. 'Vlaardingen-cul tuur' is daarom de levensvorm in de late steentijd (2500 tot 1500 voor Christus) genoemd, waarvan vele resten in de Westwijk zijn aangetroffen. Uit die periode dateert ook de ar cheologische werkgroep Helini- um. genoemd naar de Romeinse benaming van de Maasmond. Ja renlang heeft deze zich vooral ge richt op bewoningssporen in de poldergebieden rond Vlaardingen en Schiedam, waar het verrichten van opgravingen minder moeilijk is dan in bebouwde gebieden. Verschillende huisplattegronden uit de Ijzertijd (700 tot 100 v.Chr.) en de daarop volgende Romeinse tijd zijn blootgelegd. Munten, sie raden. aardewerk en ijzeren pot ten zijn gevonden. De vraag, die toch altijd is blijven hangen, was: Wanneer ontstond en hoe ontwikkelde de nederzet ting Vlaardingen zich? Op die uueiaie waag hebben de archeo logen sinds enige tijd hun aan dacht gericht. Historici hebben hen op het spoor gezel met het uitspreken van het vermoeden. werkcentrum aan het eind van de zevende eeuw is ontstaan en tus sen 1000 en 1200 tot grote bloei is gekomen. Graafschap De Rotterdamse siadsarcheoloog C. Hoek deed die veronderstel ling in 1973. In april van dat jaar publiceerde hij al in het Regio naal historisch Tijdschrift Hol land over 'De Hof van Vlaardin gen'. In de publicatie 'Van Steur visser tot Stedeling' van hetzelfde jaar schreef hij over de ontwikke lingen in het gebied van de Maas mond aan het einde van de zeven de eeuw. Op de noordelijke rivieroever houden dan legers van het Frankische rijk de streek van Monster, Naaldwijk. Maasland. Vlaardingen en Kethel bezet als bruggehoofd tegen de Friezen, die hun gebied trachten uit te breiden naar het Zuiden. De vor sten Aldgisl in 678 en Redbad in 718 gaan voor in de strijd tegen de Franken, die onder leiding van Karei Martel uiteindelijk toch ze gevieren en de Friezen terugja gen tot aan de latere Zuiderzee en het VI ie. „De Franken stichten in het nieuw veroverde gebied een graafschap, dat. behalve de dun bevolkte kuststrook, in het oos ten de sedert de Romeinse tijd praktisch continu bewoonde ge bieden langs de Vecht en Krom me Rijn bevat en zich vanaf het VIie in het noorden uitstrekt tot ten zuiden van de Maasmond. Het centrale deel ervan wordt ge vormd do"r het grote on ontgon nen veenkleilandschap." Als graaf'in dit gebied wordt een lid van een belangrijk, tot de hoge Frankische adel behorend, ge slacht aangesteld, wiens nakome lingen hier een dynastie van gra ven m Friesland vormen. Hieruit, na een erfdeling van het graaf schap in een westelijke en een oostelijke helft, stammen de gra ven van het latere Hollandse huis, die zich in het kustgebied en het centrale veenlandsehap handha ven tot 1299," schreef Hoek. Wilïibrord Hij meldde voorts, dat omstreeks 725 ene Heribald aan Wilïibrord schenkt: „In de streek Marsum een kerk met toebehoren en een stuk onbedijkt land. waarop scha pen grazen, het geheel gelegen bij de Maasmond." Al lange tijd was zeker, dat Wilïi brord vanuit het Angelsaksische Northumberland voor zijn missie werk via Katwijk en Dorestad (nu Wijk bij Duurstede) aan de oever van de Flardingh (Vlaerding, Vlaardingl neerstreek. Hij zette in 690 voet aan wal in Katwijk en vestigde, zoals uit een lijst van de Abdij van Echternach blijkt, een moederkerk in Fierethingu (Flar- dmgha, Vlaardingen). Daaronder vielen ook kapellen iri Skie (Over schiet en Harega (een in het zui den van Kethel in de twaalfde eeuw verdronken nederzetting!. Verder iiau de eerste aartsbis schop van Utrecht hier een huis je, waarin hij tijdens zijn aanwe zigheid in het Maasland (zoals de omgeving van de monding van de rivier de Maas werd genoemd) verbleef. Lang heeft Vlaardingen in de ver onderstelling geleefd, dat het Sint Willibrordshuisje heeft ge staan ter hoogte van apotheker Bakker, maar drie jaar geleden werd die theorie van de plaatselij ke geschiedschrijver A. Bijl Mz ontrafeld. In het Stadsarchief van Vlaardingen kwam in 1989 een akte uit 1583 te voorschijn, waarin staat vermeld waar dat Sint Willi- brordshuisje zich bevond tot de grote stadsbrand van 1574 het verwoestte. Matthijs A. Struijs, die de acte in het archief ontdek te. stelde na overleg met archeo loog C. Hoek vast, dat het huisje heeft gestaan op de plaats waar nu het pandje van Omroep Vlaar dingen is. op de hoek van Brede Steeg en Markt. Struijs, ook actief als redacteur van het door een nieuwe vorm en opmaak volwas sen geworden blad Terra Nigra van Helinium en tevens biblio thecaris van wat inmiddels Afde ling 8 van de Archeologische Werkgemeenschap Nederland heet, legde een reconslruetieteke- ning, die Hoek in 1969 maakie aan de hand van archeologische vondsten rond de Grote Kerk. naast een recente huisnummer- kaart van Gemeentewerken. Grondboringen in de Zomer straat cn de Baanstraat maakten in 1969 duidelijk, dat op die plek een sterk stromend water is ge weest en uit registers van het hoogheemraadschap Delfland blijkt, dal zowel in 1446 als om streeks 1494 ter hoogte van het (toen ook genoemde) Sint Willi- brordshuisje dijkversterkingen zijn aangebracht. Dit gebeurde nadat land was weggespoeld, waarbij uit boomstammen gehou wen doodskisten te voorschijn kwamen, die wezen op de vroege- re aanwezigheid van een begraaf plaats ten zuiden van de nu be staande kerk. Hoek heeft destijds al veronder steld, dat de daarin opgenomen grafelijke kerk aan de noordrand van die begraafplaats is neergezet en dat de kapel van Wilïibrord midden op die oude begraafplaats heeft gestaan. Hoek denkt, dat na de grote overstroming van 1164 de grote rivierdijk is opgehoogd in de richting van de latere grafe lijke kerk, waardoor de kerkheu- vel (nu Markt) deel ging uitma ken van de waterkering. Om die - door de vondst vari de oude verkoopakte van 1583 - al aannemelijk geworden veronder stellingen te controleren, zal straks de Rijksdienst Oudheid kundig Bodemonderzoek (ROB) gaan graven in het 'Gat in de Markt' naar sporen van de tussen 725 en 1164 aangelegde eerste dijk, de latere versterkingen en mogelijke bewoning uit de vroege Middeleeuwen. Onduidelijk is nog wanneer de eerste dijken in Holland zijn aan gelegd. Alperlus van Metz maakt wel melding van een dijk hier in zijn 'De Divemtale Tempimun, waarin hij de vergeefse strijd be schrijft van de keizerlijke legers tegen graaf Dirk III van Holland bij Vlaardingen. die passerende schepen in de rivier tegenhield en dwong om tol te betalen. Met een standbeeld tegen het stadhuis wordt hij voor deze overwinning in 1018 bij Vlaardingen geëerd. De voortdurende dreiging van het water had in eerde re periodes al geleid tot de bouw op terpen, waarvan Helinium bijvoorbeeld resten achter de winkel Het Waai gat heeft aangetroffen toen sloop ten behoeve van bouwwerkzaam heden daartoe de ruimte bood. Helinium is al enkele jaren zeer alert op mogelijkheden om in de oude binnenstad van Vlaardingen onderzoek te doen. Niet uitslui tend om allerhande historische feitjes te verifiëren, stelt de nieu we voorzitter Jeroen ter Brugge in een zeer lezenswaardig artikel in het archeologische tijdschrift Westerheem, waarvan voor een rijksdaalder een overdruk bij het Stadsarchief verkrijgbaar is. „Even belangrijk, of misschien zelfs belangrijker, is het aspect van de ruimtelijke ontwikkeling van de nederzetting. Traditioneel werd de Oude Haven als rugge- graat van Vlaardingen gezien. Weinig belangstelling was er voor de reden waarom en voor de vraag of dit altijd zo geweest is." In het kader van haar project 'Middeleeuws Vlaardingen' zoekt Helinium antwoord op de vragen hoe de 'stad' zich ontwikkelde en wat haar betekenis in groot regio naal of nog ruimer verband was. Aangenomen wordt dat de ont wikkeling van nederzettingen in deze buurt begon op de kleiwal len van de twee bekende kreken, de Poeldijkse Watering en de Vlaarding, die beiden op de Maas afwaterden. De monding van de Vlaarding is het meest bekènd omdat zij gekanaliseerd zou zijn tot Oude Haven. De Poeldijkse Watering, die later als Wetering door Vlaardingen ging en waar van het water van de Suriname- singel een restje zou zijn, mondde aan de andere kant van de Grote Kerk uit in de rivier. Op de tot Hoogstraat geworden oever van de Vlaarding zijn al en kele belangwekkende vondsten gedaan. Bewoningssporen uit tie vroegmiddeleeuwse periode (700 tot 1000) zijn aangetroffen langs de Hoogstraat op de hoek van de Peperstraat (ex-Fonotheek). aan de Blokmakersplaats (Visbank- v* A*rvl i Ar** KO ■f- i£ .1 >C"Ï De kaart, die Jan Janszn Potter om streeks 1575 maakte van Vlaardingen toont De Ho ge Werf in de hoek van de merkwaardi ger 'i ge aanslui pt'! Broekweg(nu Ujf VanSehra- vendijkplein) op de Groene weg (nu Markgraaf laan). flat) en op de plek waai Blokker is gebouwd. ..Het bestaan van een door historici uit schriftelijke bronnen afgeleid vroegmiddel eeuws Vlaardingen is daarmee aangetoond," schrijft Ter Brugge. De Hoge Werf Over de verdere ontwikkeling, landinwaarts, is nog maar weinig bekend. Goed, er zijn resten ge vonden van een rond 1450 aan de Waalstraat gesticht klooster van de zusters Tertiarissen. Maar had den mogelijk de graven, die tot het begin van de veertiende eeuw hier heersten, ook in Vlaardingen een vaste verblijfplaats? En was dat 'Hof van Vlaardingen' soms gevestigd aan De Hoge Werf, wel ke al getekend staat op een kaart uit 1575 van landmeter Janszn Potter? Aan de voet var. het Liesveld gaan de beroepsarcheologen met be hulp van leden van Helinium in april en mei ook op zoek naar die belangrijke vestiging uit de v. uegmiddeleeuwse periode. Tus sen het nu Van Schravendijk- plein geheten stuk Broekweg en de oorspronkelijk Groeneweg. la ter Burggravenlaan en nu al jaren Markgraaflaan, hebben Vlaar dingse archeologie-beoefenaars reeds opvallende vondsten ge daan tijdens een proefontgraving. In de grond bovenop een laag waarin resten uit de Ijzertijd (vanaf 600 v.Chr.) zijn aangetrof fen, werd het proflei van een ze veneneen halve meter brede gracht gezien. Daarin is aarde werk uit de zevende tot de twaalf de eeuw gevonden. De archeologen hopen straks meer zekerheid te kunnen geven over de oorsprong van De Hoge Werf. Matthijs A. Struijss heeft in middels met zekerheid kunnen vaststellen, dat deze langs de Markgraaflaan lag. Met de oude tekening van Potter als uitgangs punt dook hij in de officiële regis ters. De voorlopig oudste vermel ding van het terrein, die hij kon vinden, was in het kohier van de 10e penning van Vlaardingen over het jaar 1554. „Quu'ijn Dircxzn van den Broeck bruikt 8 hont land, genoempt 'dye Hoochwerff van Claes Bleijck van Rotterdam, de hoop 6 pond, beloopt den IHe penning 12 schel lingen, nog twee cappoenen, geëstineert 10 schellingen," las Struijss, die verder uitzocht dat Qui rijn Dircxzn in de Broekfpol- der) woonde en Verhoren als ach ternaam had. Claes Bleijck was dus bezitter van het 800 vierkante roeden (a 14 vierkante meter) gro te terrein. Na 1607 wordt het ter rein opgedeeld. Een van de twee eigenaren, Joost van Bon, maakt van zijn helft een boomgaard, waarvan in 1622 weer een deel wordt verkocht. Het blijkt een aantrekkelijk buitengebied, waarvan baljuw Pieter van Hoo- genhouck en Willem van Ruyten- burch, die doorzijn aanwezigheid op de Nachtwacht van Rem brandt Vlaardings beroemdste in woner is geworden, eigenaar zijn geweest. In de eeuwen daarna vindt een verdere opdeling plaats van het terrein, dat voor woningbouw in het begin van de twintigste eeuw afgegraven wordt. In een rijk geïllustreerd artikel over De Hoge Werf, dat in de loop van hei jaar zai verschijnen in het Helinium-orgasn Terra Nigra, be schrijft Struijss alle gebruikers van het terrein lussen Joubert- straat en Van der Driftstraat. Hij noemt onder meer hel kruit huisje van de Schutterij, dat stond nabij de hoek Van Riebeeckstraat/ Schoutstraat en de boerderij van Dijkshoorn naast het Café 'De Vriendschap', dat omstreeks 1825 'tapper' Anthony Jansen in het voorste deel van de Boomgaard liet bouwen. In 1838 verkocht hij dit pand samen met 'Bellevue' aan de Smalle Havenstraat (later Hotel Boer. nu d'oude Stoep en Gallo d'Oro) aan zijn collega-kas telein Dirk Boer. In het kadaster van 1861 staat m de beschrijving van hel gehele perceel aan de Markgraaflaan vermeld, dat er ook 'Grond van vermaak' toebe hoorde ter grootte van 7 roeden en 40 ellen. Het was de tuin van het café. waar jarenlang een draaimolen heeft gestaan en die er nog was toen in 1921 na een verbouwing het pand ging dienst doen als RK Vereenigingsge- bouw. In 1940 werd hierachter een RK Jeugd- en Kruisuerkge- bouw neergezet, waarin ook de katholieke bibliotheek huisves ting kreeg. Het verenigingsge bouw werd in 1969 gesloopt, het jeugdgebouw kort geleden. Geraadpleegde lectuur Van Steurvisser tot Stedeling van diverse auteurs, uitgave 1.4 73 Het Sint Willibrerdshuisje te Vlaar dingen van A Bijl Mz, Dorsman Ode, 1954. Terra Nigra 108 en 121 en Wester heem XL nr 5 van Jeroen Ier Brugge. De Hoge Werl" te Vlaardingen van Matthijs A. Struijs

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Rotterdamsch Nieuwsblad / Schiedamsche Courant / Rotterdams Dagblad / Waterweg / Algemeen Dagblad | 1992 | | pagina 1