15
Zoektocht naar oorsprong 'Vlaardingen
m
Archeologen graven naar oudste dijk en restanten van grafelijke vestiging
«as
Scouts herdenken Poweil
55-Plussers veilig verder
Aquarellen in ziekenhuis
Lezing over rampen
Wijkspreekuur Holy-Zuid
Voorzitter De Nijs weg
FNV helpt bij vullen
Broekpolder groen
,«r Is.'*4»®
I
gaiegij»
'ftr'l
f --
isUOt li
i Rotterdams Dagblad
Donderdag 20 februari 1992
Scoutingleden uit Schiedam, Vlaardingen en Maas
sluis herdenken zaterdag 22 februari de geboortedag
van Lord Baden Powell, hun oprichter. Dat wordt ge
riefd met een foto-puzzeltocht door Delft, een fiets
tocht door Vlaardingen en een bijeenkomst in het
groepshuis De Dubbele Punt op het scoutingcen-
trum. Dit laatste gebeurt morgenavond al.
Onder die naam organiseert de Stichting Gecoördi
neerde wijkposten Zuid en Oost voorlichtingsbijeen
komsten over veiligheid. Er wordt gesproken over
het voorkomen van ongevallen, weerbaarheid, zelf
verdediging en het werk van de politie.
Woensdag 26 februari van 10.00 tot 12.00 uur is de
eerste in wijkpost Oost. De overige voorlichtingsoch
tenden in Oost vinden plaats op 11 maart. 25 maart
en 8 april. In wijkpost Zuid wordt er op de woensda
gen 4 maart, 18 maart. 1 april en 15 april gesproken
over de veiligheid van Schiedammers.
Dirry Blom-IJsselstein, die vijftien jaar geleden be
gon'met schilderen, toont tot en met 28 maart recent
gemaakte aquarelschilderijen in de Schieland Gale
rie van het Schieland Ziekenhuis. Haar voorkeur, zo
toont de expositie, gaat uit naar portretten en stille
vens. Zij zoekt die in haar directe omgeving.
Vlaardingen,
Onder de titel 'Met man en muis' houdt de Histori
sche Vereniging Vlaardingen dinsdagavond 25 fe
bruari een avond over rampen met Vlaardingse vis
sersschepen met als gastspreker Daan van Os.
Allereerst vindt in de zaal van de Bethelkerk aan de
Burgemeester Verkadesingel om half acht de leden
vergadering plaats. Om half negen, na de koffiepau
ze, zijn ook buitenstaanders van harte welkom om de
lezing gratis bij te wonen.
Het Gemeentelijk Woningbedrijf opent zaterdag 22
februari om 10.00 uur aan de Sperwer la an 102 de
nieuwe lokatie voor het wijkspreekuur Holy-Zuid.
Er is ook de huismeester in gevestigd van de PLN-
waningen Holy-Zuid. Wethouder Ton van der Steen
verricht de officiële handelingen. Men kan zich op
geven om wat eenvoudige klusjes te laten doen door
medewerkers van het Gemeentelijk Woningbedrijf.
Voorzitter P.S. de Nijs stapt op als bestuurder bij het
Zeekadetkorps Vlaardingen. Hij was één van de op
richters. De Nijs is 15 jaar bestuurder bij de zeeka-
detten geweest. De functie is nog vacant.
Een aantal vakbondsleden van de FNV heeft in de af
gelopen tijd een speciale cursus gevolgd om te kun
nen helpen bij het invullen van het belastingformu
lier na de verandering als gevolg van de werkzaam
heden van de commissie-Oort. Wie geholpen wil wor
den moet zaterdag 22 februari tussen 10.00 en 12.00
langskomen in gebouw De Kern aan de P.C. Hooft-
laan om een afspraak te maken. De lidmaatschaps
kaart moet worden getoond of men moet ter plaatse
lid worden.
Agenda
SCHIEDAM
donderdag 20 februari
"Filmfestival, Teerstoof, 20.00 uur.
Spirituele avond Harmonia, wijkcentrum Nieuw-
land, 20.00 uur.
"Jamsessie. Podium, 21.00 uur.
Yun Honing trio (jazz), de Tender, 22.00 uur
VLAARDINGEN
vrijdag 21 februari
The Blue Diamonds, bar dancing La Bastille. 24.00
uur.
MAASSLUIS
vrijdag 21 februari
k Mime-team, Sehuurkerk, 20.00 uur.
Ik kom bijna dagelijks in de Broekpolder om er te
trainen (hardlopen). Ik geniet in die Broekpolder
van de natuur en dat toch zo dichtbij een verslede-
lijkt en geïndustrialiseerd gebied. De Groene Broek
polder zo dichtbij, dat is voor mij, naast de vele min
punten waarop ik nu niet zal ingaan, één van de plus
punten van Vlaardingen. En het zijn zeker niet al
leen hardlopers die van de Broekpolder genieten. Je
komt er recreanten van allerlei pluimage tegen: wan
delaars, fietsers, vogelspieders, skeelers, rol-skiers,
Paardrijders, liefhebbers van modelvliegtuigen,
mensen die honden uitlaten, beoefenaars van het
hondeslee-rijden, enzovoorts. En dat zijn allemaal
Piet alleen Viaardingers.
Als "groene long' zorgt de Broekpolder voor een zui
verende werking van de verontreinigde lucht waar
van Vlaardingen een meer dan evenredig deel te ver
werken krijgt. Kortom, ik zie het dan ook als een
plicht van de Vlaardingse gemeenteraad om de
Broekpolder groen te houden en zelfs verder te be
bossen. Dit om de geestelijke (recreatie) en lichame-
bjke ('groene long') gezondheid van haar burgers te
beschermen.
Verder vrees ik dat als er toch begonnen wordt met
bet bouwen van huizen in de Broekpolder de hele
Polder als natuurgebied vernietigd zal worden, aan
gezien het aanleggen van de infrastructuur zal zijn
voor een gedeeltelijke bebouwing.
'k wil een oproep doen aan alle bovengenoemde re
creanten van de Broekpolder en alle verontruste
"aardingers. die net zoals ik tegen de plannen zijn.
PRl de pen te grijpen en aan de bevolking van Vinar
men. met name aan het gemeentebestuur hun
^rontrusting kenbaar te maken.
jjhn van de Pas
"wardineen
Redactie
Waterweg:
Jan Booister
Ben van
Haren
Peter de
Lange
Sander
Sonnemans
Care! van der
Velden
Brede Haven
straat 6
3131 BC
Vlaardingen
Postbus4008
3130 KA
Vlaardingen
Telefoon
4343229,
4352066,
4350557
Telefax
4349754
Sportredac
tie:
Donald Bax
Telefoon
4345209
De draaimo
len stond vele
jaren op de
'grond van
vermaak' in
de tuin van
café De
Vriendschap,
later het RK
Vereeni-
gingsge-
bouw.
Reproducties Gernt
de Heus/
Roet Dijkstra
v,~
.■"li»'! 'A-fl
Door Ben van Haren
Vlaardingen - Waarom kreeg Vlaardingen, als een van de eerste
steden in deze omgeving, al in 1273 haar stadsrechten? Immers
in aanzien bleef zij ver achter bij later erkende steden. Pas toen
rond 1400 de haringvisserij in West-Europa tot ontwikkeling
kwam. ging de stad een beetje meetellen.
Was Vlaardingen soms in de tijd dat Vlaardingen als woon- en
daarvoor een belangwekkend
centrum voor een grote regio? Die
vraag houdt al vele jaren vorsers
naar de oorsprong van de stad
Vlaardingen bezig. Zij zoeken
langs verschillende wegen naar
het antwoord. Aanleiding hier
voor is behalve die vroege
stadserkenning, de regelmatige
vermelding van de plaatsnaam in
oude geschriften.
In kronieken uit de zevende eeuw
komt Vlaardingen wel voor als
een volkrijke en centrumplaats.
Maar hieraan istot nog toe slechts
geringe waarde toegekend omdat
de juistheid ervan in andere oude
publikaties ook weer in twijfel is
getrokken.
Officiële documenten of andere
erkende vondsten zijn nodig om
het waarheidsgehalte van derge
lijke kronieken van kloosterlin
gen en andere schrijvers te toet
sen. De allereerste geschiedkun
dige schrifturen dateren overi
gens pas uit de Romeinse tijd. De
keizerlijke veroveringsïegers
hadden namelijk hun eigen ver
slaggevers bij zich. Ongetwijfeld
ook toen ze naar de Lage Landen
oprukten, omstreeks twaalf jaar
voor Christus.
Dat in de buurt van wat nu Vlaar
dingen heet al vele eeuwen daar
voor mensen woonden, is kort na
de Tweede Wereldoorlog vastge
steld. In 1946 zijn in de Broekpol
der al scherven en resten van be
woning gevonden, die duidden op
de aanwezigheid van mensen op
kreekwallen voordat de Romein
en hier arriveerden. In de tijd van
die vondst werd algemeen aange
nomen, dat \rr»nr hun komst dit
deel van Nederland een onbe
woonbaar grienden gebied was.
Wereldberoemd is inmiddels de
opgraving, in 1958. van onder
meer scherven, gereedschap, vis
netten, steurgraten. herlenbotten
en hutten in de grond langs de
Arv Koplaan.
Die materialen bewezen defini
tief wat de Vlaardingse archeo
loog P. Sonne veld twaalf jaar eer
der had verondersteld; al ver voor
de Romeinen woonden in dit ge
bied mensen. 'Vlaardingen-cul
tuur' is daarom de levensvorm in
de late steentijd (2500 tot 1500
voor Christus) genoemd, waarvan
vele resten in de Westwijk zijn
aangetroffen.
Uit die periode dateert ook de ar
cheologische werkgroep Helini-
um. genoemd naar de Romeinse
benaming van de Maasmond. Ja
renlang heeft deze zich vooral ge
richt op bewoningssporen in de
poldergebieden rond Vlaardingen
en Schiedam, waar het verrichten
van opgravingen minder moeilijk
is dan in bebouwde gebieden.
Verschillende huisplattegronden
uit de Ijzertijd (700 tot 100 v.Chr.)
en de daarop volgende Romeinse
tijd zijn blootgelegd. Munten, sie
raden. aardewerk en ijzeren pot
ten zijn gevonden.
De vraag, die toch altijd is blijven
hangen, was: Wanneer ontstond
en hoe ontwikkelde de nederzet
ting Vlaardingen zich? Op die
uueiaie waag hebben de archeo
logen sinds enige tijd hun aan
dacht gericht. Historici hebben
hen op het spoor gezel met het
uitspreken van het vermoeden.
werkcentrum aan het eind van de
zevende eeuw is ontstaan en tus
sen 1000 en 1200 tot grote bloei is
gekomen.
Graafschap
De Rotterdamse siadsarcheoloog
C. Hoek deed die veronderstel
ling in 1973. In april van dat jaar
publiceerde hij al in het Regio
naal historisch Tijdschrift Hol
land over 'De Hof van Vlaardin
gen'. In de publicatie 'Van Steur
visser tot Stedeling' van hetzelfde
jaar schreef hij over de ontwikke
lingen in het gebied van de Maas
mond aan het einde van de zeven
de eeuw.
Op de noordelijke rivieroever
houden dan legers van het
Frankische rijk de streek van
Monster, Naaldwijk. Maasland.
Vlaardingen en Kethel bezet als
bruggehoofd tegen de Friezen,
die hun gebied trachten uit te
breiden naar het Zuiden. De vor
sten Aldgisl in 678 en Redbad in
718 gaan voor in de strijd tegen de
Franken, die onder leiding van
Karei Martel uiteindelijk toch ze
gevieren en de Friezen terugja
gen tot aan de latere Zuiderzee en
het VI ie.
„De Franken stichten in het
nieuw veroverde gebied een
graafschap, dat. behalve de dun
bevolkte kuststrook, in het oos
ten de sedert de Romeinse tijd
praktisch continu bewoonde ge
bieden langs de Vecht en Krom
me Rijn bevat en zich vanaf het
VIie in het noorden uitstrekt tot
ten zuiden van de Maasmond.
Het centrale deel ervan wordt ge
vormd do"r het grote on ontgon
nen veenkleilandschap."
Als graaf'in dit gebied wordt een
lid van een belangrijk, tot de hoge
Frankische adel behorend, ge
slacht aangesteld, wiens nakome
lingen hier een dynastie van gra
ven m Friesland vormen. Hieruit,
na een erfdeling van het graaf
schap in een westelijke en een
oostelijke helft, stammen de gra
ven van het latere Hollandse huis,
die zich in het kustgebied en het
centrale veenlandsehap handha
ven tot 1299," schreef Hoek.
Wilïibrord
Hij meldde voorts, dat omstreeks
725 ene Heribald aan Wilïibrord
schenkt: „In de streek Marsum
een kerk met toebehoren en een
stuk onbedijkt land. waarop scha
pen grazen, het geheel gelegen bij
de Maasmond."
Al lange tijd was zeker, dat Wilïi
brord vanuit het Angelsaksische
Northumberland voor zijn missie
werk via Katwijk en Dorestad (nu
Wijk bij Duurstede) aan de oever
van de Flardingh (Vlaerding,
Vlaardingl neerstreek. Hij zette
in 690 voet aan wal in Katwijk en
vestigde, zoals uit een lijst van de
Abdij van Echternach blijkt, een
moederkerk in Fierethingu (Flar-
dmgha, Vlaardingen). Daaronder
vielen ook kapellen iri Skie (Over
schiet en Harega (een in het zui
den van Kethel in de twaalfde
eeuw verdronken nederzetting!.
Verder iiau de eerste aartsbis
schop van Utrecht hier een huis
je, waarin hij tijdens zijn aanwe
zigheid in het Maasland (zoals de
omgeving van de monding van de
rivier de Maas werd genoemd)
verbleef.
Lang heeft Vlaardingen in de ver
onderstelling geleefd, dat het
Sint Willibrordshuisje heeft ge
staan ter hoogte van apotheker
Bakker, maar drie jaar geleden
werd die theorie van de plaatselij
ke geschiedschrijver A. Bijl Mz
ontrafeld. In het Stadsarchief van
Vlaardingen kwam in 1989 een
akte uit 1583 te voorschijn, waarin
staat vermeld waar dat Sint Willi-
brordshuisje zich bevond tot de
grote stadsbrand van 1574 het
verwoestte. Matthijs A. Struijs,
die de acte in het archief ontdek
te. stelde na overleg met archeo
loog C. Hoek vast, dat het huisje
heeft gestaan op de plaats waar
nu het pandje van Omroep Vlaar
dingen is. op de hoek van Brede
Steeg en Markt. Struijs, ook actief
als redacteur van het door een
nieuwe vorm en opmaak volwas
sen geworden blad Terra Nigra
van Helinium en tevens biblio
thecaris van wat inmiddels Afde
ling 8 van de Archeologische
Werkgemeenschap Nederland
heet, legde een reconslruetieteke-
ning, die Hoek in 1969 maakie
aan de hand van archeologische
vondsten rond de Grote Kerk.
naast een recente huisnummer-
kaart van Gemeentewerken.
Grondboringen in de Zomer
straat cn de Baanstraat maakten
in 1969 duidelijk, dat op die plek
een sterk stromend water is ge
weest en uit registers van het
hoogheemraadschap Delfland
blijkt, dal zowel in 1446 als om
streeks 1494 ter hoogte van het
(toen ook genoemde) Sint Willi-
brordshuisje dijkversterkingen
zijn aangebracht. Dit gebeurde
nadat land was weggespoeld,
waarbij uit boomstammen gehou
wen doodskisten te voorschijn
kwamen, die wezen op de vroege-
re aanwezigheid van een begraaf
plaats ten zuiden van de nu be
staande kerk.
Hoek heeft destijds al veronder
steld, dat de daarin opgenomen
grafelijke kerk aan de noordrand
van die begraafplaats is neergezet
en dat de kapel van Wilïibrord
midden op die oude begraafplaats
heeft gestaan. Hoek denkt, dat na
de grote overstroming van 1164
de grote rivierdijk is opgehoogd
in de richting van de latere grafe
lijke kerk, waardoor de kerkheu-
vel (nu Markt) deel ging uitma
ken van de waterkering.
Om die - door de vondst vari de
oude verkoopakte van 1583 - al
aannemelijk geworden veronder
stellingen te controleren, zal
straks de Rijksdienst Oudheid
kundig Bodemonderzoek (ROB)
gaan graven in het 'Gat in de
Markt' naar sporen van de tussen
725 en 1164 aangelegde eerste
dijk, de latere versterkingen en
mogelijke bewoning uit de vroege
Middeleeuwen.
Onduidelijk is nog wanneer de
eerste dijken in Holland zijn aan
gelegd. Alperlus van Metz maakt
wel melding van een dijk hier in
zijn 'De Divemtale Tempimun,
waarin hij de vergeefse strijd be
schrijft van de keizerlijke legers
tegen graaf Dirk III van Holland
bij Vlaardingen. die passerende
schepen in de rivier tegenhield en
dwong om tol te betalen. Met een
standbeeld tegen het stadhuis
wordt hij voor deze overwinning
in 1018 bij Vlaardingen geëerd.
De voortdurende dreiging van het
water had in eerde re periodes al
geleid tot de bouw op terpen,
waarvan Helinium bijvoorbeeld
resten achter de winkel Het Waai
gat heeft aangetroffen toen sloop
ten behoeve van bouwwerkzaam
heden daartoe de ruimte bood.
Helinium is al enkele jaren zeer
alert op mogelijkheden om in de
oude binnenstad van Vlaardingen
onderzoek te doen. Niet uitslui
tend om allerhande historische
feitjes te verifiëren, stelt de nieu
we voorzitter Jeroen ter Brugge
in een zeer lezenswaardig artikel
in het archeologische tijdschrift
Westerheem, waarvan voor een
rijksdaalder een overdruk bij het
Stadsarchief verkrijgbaar is.
„Even belangrijk, of misschien
zelfs belangrijker, is het aspect
van de ruimtelijke ontwikkeling
van de nederzetting. Traditioneel
werd de Oude Haven als rugge-
graat van Vlaardingen gezien.
Weinig belangstelling was er voor
de reden waarom en voor de vraag
of dit altijd zo geweest is."
In het kader van haar project
'Middeleeuws Vlaardingen' zoekt
Helinium antwoord op de vragen
hoe de 'stad' zich ontwikkelde en
wat haar betekenis in groot regio
naal of nog ruimer verband was.
Aangenomen wordt dat de ont
wikkeling van nederzettingen in
deze buurt begon op de kleiwal
len van de twee bekende kreken,
de Poeldijkse Watering en de
Vlaarding, die beiden op de Maas
afwaterden. De monding van de
Vlaarding is het meest bekènd
omdat zij gekanaliseerd zou zijn
tot Oude Haven. De Poeldijkse
Watering, die later als Wetering
door Vlaardingen ging en waar
van het water van de Suriname-
singel een restje zou zijn, mondde
aan de andere kant van de Grote
Kerk uit in de rivier.
Op de tot Hoogstraat geworden
oever van de Vlaarding zijn al en
kele belangwekkende vondsten
gedaan. Bewoningssporen uit tie
vroegmiddeleeuwse periode (700
tot 1000) zijn aangetroffen langs
de Hoogstraat op de hoek van de
Peperstraat (ex-Fonotheek). aan
de Blokmakersplaats (Visbank-
v* A*rvl
i Ar** KO
■f- i£ .1
>C"Ï
De kaart, die
Jan Janszn
Potter om
streeks 1575
maakte van
Vlaardingen
toont De Ho
ge Werf in de
hoek van de
merkwaardi
ger 'i ge aanslui
pt'! Broekweg(nu
Ujf VanSehra-
vendijkplein)
op de Groene
weg (nu
Markgraaf
laan).
flat) en op de plek waai Blokker is
gebouwd. ..Het bestaan van een
door historici uit schriftelijke
bronnen afgeleid vroegmiddel
eeuws Vlaardingen is daarmee
aangetoond," schrijft Ter Brugge.
De Hoge Werf
Over de verdere ontwikkeling,
landinwaarts, is nog maar weinig
bekend. Goed, er zijn resten ge
vonden van een rond 1450 aan de
Waalstraat gesticht klooster van
de zusters Tertiarissen. Maar had
den mogelijk de graven, die tot
het begin van de veertiende eeuw
hier heersten, ook in Vlaardingen
een vaste verblijfplaats? En was
dat 'Hof van Vlaardingen' soms
gevestigd aan De Hoge Werf, wel
ke al getekend staat op een kaart
uit 1575 van landmeter Janszn
Potter?
Aan de voet var. het Liesveld gaan
de beroepsarcheologen met be
hulp van leden van Helinium in
april en mei ook op zoek naar die
belangrijke vestiging uit de
v. uegmiddeleeuwse periode. Tus
sen het nu Van Schravendijk-
plein geheten stuk Broekweg en
de oorspronkelijk Groeneweg. la
ter Burggravenlaan en nu al jaren
Markgraaflaan, hebben Vlaar
dingse archeologie-beoefenaars
reeds opvallende vondsten ge
daan tijdens een proefontgraving.
In de grond bovenop een laag
waarin resten uit de Ijzertijd
(vanaf 600 v.Chr.) zijn aangetrof
fen, werd het proflei van een ze
veneneen halve meter brede
gracht gezien. Daarin is aarde
werk uit de zevende tot de twaalf
de eeuw gevonden.
De archeologen hopen straks
meer zekerheid te kunnen geven
over de oorsprong van De Hoge
Werf. Matthijs A. Struijss heeft in
middels met zekerheid kunnen
vaststellen, dat deze langs de
Markgraaflaan lag. Met de oude
tekening van Potter als uitgangs
punt dook hij in de officiële regis
ters. De voorlopig oudste vermel
ding van het terrein, die hij kon
vinden, was in het kohier van de
10e penning van Vlaardingen
over het jaar 1554.
„Quu'ijn Dircxzn van den Broeck
bruikt 8 hont land, genoempt 'dye
Hoochwerff van Claes Bleijck
van Rotterdam, de hoop 6 pond,
beloopt den IHe penning 12 schel
lingen, nog twee cappoenen,
geëstineert 10 schellingen," las
Struijss, die verder uitzocht dat
Qui rijn Dircxzn in de Broekfpol-
der) woonde en Verhoren als ach
ternaam had. Claes Bleijck was
dus bezitter van het 800 vierkante
roeden (a 14 vierkante meter) gro
te terrein. Na 1607 wordt het ter
rein opgedeeld. Een van de twee
eigenaren, Joost van Bon, maakt
van zijn helft een boomgaard,
waarvan in 1622 weer een deel
wordt verkocht. Het blijkt een
aantrekkelijk buitengebied,
waarvan baljuw Pieter van Hoo-
genhouck en Willem van Ruyten-
burch, die doorzijn aanwezigheid
op de Nachtwacht van Rem
brandt Vlaardings beroemdste in
woner is geworden, eigenaar zijn
geweest.
In de eeuwen daarna vindt een
verdere opdeling plaats van het
terrein, dat voor woningbouw in
het begin van de twintigste eeuw
afgegraven wordt.
In een rijk geïllustreerd artikel
over De Hoge Werf, dat in de loop
van hei jaar zai verschijnen in het
Helinium-orgasn Terra Nigra, be
schrijft Struijss alle gebruikers
van het terrein lussen Joubert-
straat en Van der Driftstraat. Hij
noemt onder meer hel kruit huisje
van de Schutterij, dat stond nabij
de hoek Van Riebeeckstraat/
Schoutstraat en de boerderij van
Dijkshoorn naast het Café 'De
Vriendschap', dat omstreeks 1825
'tapper' Anthony Jansen in het
voorste deel van de Boomgaard
liet bouwen. In 1838 verkocht hij
dit pand samen met 'Bellevue'
aan de Smalle Havenstraat (later
Hotel Boer. nu d'oude Stoep en
Gallo d'Oro) aan zijn collega-kas
telein Dirk Boer. In het kadaster
van 1861 staat m de beschrijving
van hel gehele perceel aan de
Markgraaflaan vermeld, dat er
ook 'Grond van vermaak' toebe
hoorde ter grootte van 7 roeden
en 40 ellen. Het was de tuin van
het café. waar jarenlang een
draaimolen heeft gestaan en die
er nog was toen in 1921 na een
verbouwing het pand ging dienst
doen als RK Vereenigingsge-
bouw. In 1940 werd hierachter
een RK Jeugd- en Kruisuerkge-
bouw neergezet, waarin ook de
katholieke bibliotheek huisves
ting kreeg. Het verenigingsge
bouw werd in 1969 gesloopt, het
jeugdgebouw kort geleden.
Geraadpleegde lectuur Van Steurvisser
tot Stedeling van diverse auteurs, uitgave
1.4 73 Het Sint Willibrerdshuisje te Vlaar
dingen van A Bijl Mz, Dorsman Ode,
1954. Terra Nigra 108 en 121 en Wester
heem XL nr 5 van Jeroen Ier Brugge. De
Hoge Werl" te Vlaardingen van Matthijs A.
Struijs