Waterweg
15
'Alle moorden in deze tien jaar opgelost'
Honderdste sterfdag Piet Paaltjens in 1994 herdacht
Expositie verlengd
Werkgroep zoekt leden
Burgerzaken langer open
Derde concert in park
Kunstestafette
Spreekuur vervallen
Reactie
Politiecommissaris Ton Spel promoveert en verhuist naar Brabant op 'historisch moment'
■Hsi
Rotterdams Dagblad
Woensdag 1 juli 1992
Schiedam
De foto-expositie van de Braziliaanse kunstenaar
Frans Krajcberg in het Stedelijk Museum is ver
lengd tot en met zondag 6 september.
De fotoseries geven een beeld van de ontbossingen
in het Amazonegebied en worden ook gebruikt voor
het educatief project waaraan de Schiedamse basis
scholen kunnen deelnemen.
De expositie is omkleed met een serie foto's van de
1 Amsterdamse fotograaf Fred Hoogervorst die het
Braziliaanse regenwoud van haar ongerepte kant
laat zien.
Verder zijn opgezette dieren, een videofilm en een
stukje regenwoud te zien.
Bij de Internationale Werkgroep Nieuwiand zit men
dringend verlegen om enthousiaste nieuwe leden
die zich willen inzetten voor een optimaal samenwo
nen van autochtone en allochtone bewoners in de
wijk Nieuwiand. De werkgroep organiseert daartoe
diverse activiteiten, zoals ontmoeüngsbijeenkom-
sten, fietscursussen, internationaal koken en ge-
zon dh eids voor! i chti n g.
Er wordt één keer per maand vergaderd in buurthuis
Nieuwiand. Belangstellenden wordt verzocht kon-
takl op te nemen met Nel Bootsman (4738671).
Vlaardingén
Omdat de publieke belangstelling voor de avond
openstelling van de afdeling burgerzaken in het ge
meentehuis in april, mei en juni groot is geweest,
wordt ook in juli 'koopavond' gehouden. Doordat
mensen vanaf 1 april dit jaar niet meer met een ver-
I lopen paspoort mogen reizen is het de laatste maan-
f den vrij druk aan de afgiflebalie.
Vlaardingers die een reisdocument willen aanschaf
fen, kunnen dit direct meenemen want sinds kort
beschikt burgerzaken over geavanceerde appara
tuur waarmee paspoorten en rijbewijzen binnen en
kele minuten kunnen worden vervaardigd.
De afdeling burgerzaken is in juli elke vrijdag van
17.00 tot 19.00 uur geopend.
De Amerikaanse zang- en dansgroep The Alabama
Choral Explosion is vrijdag 3 juli de derde gast in de
muziektent op het grote veld van het Oranjepark.
De formatie die dit jaar op toernee is door West-Euro
pa en naast Nederland ook Duitsland, Oostenrijk en
Frankrijk aandoet, is in 1985 opgericht met het doel
de Vereniging van Schoolbesturen in de staat Alaba
ma te laten zien en horen wat de voordelen zijn van
het opnemen van muziek- en bewegingsonderwijs in
het studiepakket.
Ieder jaar worden er 25 nieuwe muziekstudenten ge
selecteerd die een nieuw programma moeten instu
deren.
Het optreden vrijdag in het Oranjepark begint om
20.00 uur. Het publiek wordt aangeraden zelf klap
stoeltjes mee te nemen.
In het Hollandiagebouw wordt zaterdagmiddag het
startsein gegeven voor twee cuiturele evenementen:
de Kunstestafette en het Zomermuseum 1992. Ere
gast is de gedeputeerde voor kunstzaken G. Brou
wer.
De Delftse wethouder Heuvelman overhandigt het
estafettestokje aan Vlaardings burgemeester Van
Lier. Daarmee wordt een serie culturele activiteiten
ingeluid in het Hof.
In hel Zomermuseum zijn werken te zien van plaat
selijke kunstenaars als Annette Braad. Kees Lesuis.
Constance van Duinen en Hans Rikken.
Doel van de tentoonstelling is hel publiek nieuws
gierig maken naar de kunstmanifestatie Hof van
Spektakel in het park op 22 augustus.
Maassluis
Woningzoeken die om uiteenlopende redenen een
1 sociale urgentie willen krijgen en daarover met de
woonmaatschappelijk werkster van het GWB willen
praten, kunnen in de periode van 6 juli tot 3 augus
tus niet bij haar terecht.
Dan is zij op vakantie.
Wie een gesprek met de woonmaatschappelijk werk
ster wil d'pnt telefonisch een afspraak met haar te
maken op maandag, dinsdag of woensdag tussen
8.00 en 9.00 uur. Men belt dan naar het Gemeentelijk
Woningbedrijf: 01899-18111
Agenda
Schiedam
woensdag11 juli
Zomei bridge, dublims E.wtsior'20. spnnpark Thurleden. 19 30
donderdag 2 juli
Jamsessie. Podium. 21 00 uur
Maassluis
woensdag 1 juli
*t Hotkertje (musical). Koningshof 19.00 uur.
Speel-o-tht'Kk. Koningshof. 10 00 uur
i Ik schrijf deze brief naar aanleiding van de publica-
1 tiês in het Rotterdams Dagblad van 24 juni waarin
mijn persoonlijke actie legen de BGS wordt beschre
ven. In de eerste plaats is mijn voornaam tegenwoor
dig Dingena en voor de directeur c.s. ben ik
mevrouw. Verder ben ik echt geen 'triest probleem'
en een 'geval' al helemaal niet.
Een dergelijk verziekt bedrijf in Schiedam moet te
genwoordig helemaal van mijn polsen afblijven. Het
enige dat hen te doen staat is de geëiste schadever
goeding uitbetalen, en snel.
Overigens met alle klachten van weggeziekt perso
neel die ik heb gehoord van de Bednjfsgemeenschap
Schiemond. is het voor mij werkelijk onvoorstelbaar
dat B W van Schiedam nog niet hebben ingegre
pen in een dergelijke, al jarenlang verziekte openba
re instelling
Mevr. D. J. van den Akker Schiedam
Redactie
Waterweg:
JanBooister
Ben van
Haren
Peter de
Lange
Sander
Sonnemans
Carel van der
Velden
Westhaven
plaats 22
3131BT
Vlaardingén
Postbus 4008
3130 KA
Vlaardingén
Tefefoon
2340055
Telefax
4349754
Sportredac
tie:
Donald Bax
Telefoon
2340055
Door Ben van Haren
Vlaardingén - „Echt moeilijke momenten in
het politiewerk? Neen, die heb ik hier nooit ge
had. Over de afgelopen tien jaar kan ik me geen
schokkende toestanden herinneren. Vlaardin
gén is een lieve stad," zegt Ton Spel. De 51 jaar
geleden in Amsterdam geboren politiecom
missaris verlaat binnenkort het Vlaardingse
korps, waar hij in 1982 de leiding kreeg.
Na de vakantie 1 september) gaat
hij beginnen als waarnemend
chef van hel nieuwe regiokorps
voor Midden- en West-Brabant,
dat volgend jaar met ruim twee
duizend leden meer dan tienmaal
zo groot wordt als het nu door
hem geleide gemeentekorps in
Vlaardingén. Hij zegt voor deze
nieuwe baan te kiezen uit 'gezon
de ambitie' en verhuist ervoor
van Krimpen aan den IJssel naar
Brabant.
De Amsterdamse stadsjongen
Spel begon zijn politieloopbaan
in 1965 in Rotterdam. Als adjunct
inspecteur ging hij van de politie
school in Hilversum naar het ou
de bureau Boezemsingel in
Crooswijk. Hij doorliep allerlei
functies in het Maasstedelijke
korps en werd in 1976 benoemd
tot eerste chef van het pas ge
vormde gemeentelijke politie
korps van Capelle aan den IJssel.
Daar heeft Spel spannende tijden
meegemaakt. Zoals de opstand
van de Molukse bevolking in
Oostgaarde, die met ernstige
huisvestingsproblemen had te
kampen. De te hulp geroepen M£
is toen zelfs met getrokken pi
stool de wijk binnengestapt.
„Dat is iets wat ik nooit zal verge
ten. De spanning is toen hoog op
gelopen. Op zeker moment ben ik
op de fiets gestapt en in uniform
die wijk ingereden. Ik wil best be
kennen, dat ik met geknepen bil
len op het zadel zat. Maar ik werd
met open armen en alle egards
ontvangen. Ik kreeg koffie in de
kerk. Tiet overleg kwam op
In zijn Capelse periode kreeg hij
ook te maken met een opzienba
rende euthanasiekwestie. De be
jaarde mevrouw Wertheim uit
Dordrecht, landelijk bekend
voorvechtster van vrijwillige eu
thanasie, werd in die tijd in Capel
le gearresteerd en enige dagen
vastgehouden omdat ze daar een
ernstig zieke vrouw tabletten had
verstrekt en haar had begeleid in
haar laatste levensuren.
'Geen makkie'
Dan was Vlaardingén, waar hij in
1982 de leiding overnam van de
met pensioen vertrekkende Ben
van Toledo, aanzienlijk rustiger.
Hij ontkent echter een 'makkie'
gehad te hebben. „Oh neen. Na
tuurlijk is Vlaardingén niet te ver
gelijken met Rotterdam of Capel
le. Schiedam is een soort buffer
tussen het grootstedelijke van
Rotterdam en het provinciaalse
van Vlaardingén. We hebben hier
niet te maken met grenscrimina
liteit. Hoewel momenteel drugs
verslaafden ook op de bus naar
Vlaardingén stappen. Maar met
de openbare orde zijn hier nauwe
lijks problemen. Dat zou natuur
lijk wel wat anders worden als ze
hier een ere-divisieclub kregen of
een groot popfestival. Vlaardin
gén heeft meer eigen cultuur."
„Achterover kunnen leunen, heb
ik niet," zegt Spel. In een sportief
overhemd gestoken zit hij niet
Politiecom
missaris Ton
Spel achter
zijn bureau in
Vlaardingén,
waarop de
zandloper
staat met de
datum 6 april
1993, die hij
net ais ande
re korpschefs
heeft gekre
gen om duide
lijk te maken
dat dan de po
litie in heel
Nederland
anders gaat
werken. Spel
Yarhuist naar
Brabant. Foto
Roel Dijkstra
achter zijn bureau, maar naast me
aan de grote tafel in zijn ruime ka
mer in het politiebureau langs de
Vaart. Hij noemt het knokken
voor en bouwen van dat nieuwe
politiebureau, de modernisering
van de eigen organisatie, de poli-
tie-basisvorming en de automati
sering. „Werk genoeg dus. Ik heb
me geen moment verveeld. Maar
de moeilijkste zaken die ik hier
heb gehad betreffen persoonlijke
aangelegenheden van collega's.
En dat zijn dingen waarover we
niet praten."
Spel heeft het hier enorm naar
zijn zin gehad en het valt hem
zwaar om te vertrekken. ..Ik ben
trots op dit korps. Er zil hier een
stel goede kerels. Laten we eerlijk
zijn, de chef speelt in zo'n geheel
natuurlijk maar een onderge
schikte rol. De mensen om je
heen moeten het maken. Het gaat
er om de juiste mensen om je
heen te krijgen. Daarover had ik
in Vlaardingén niet te klagen."
Ambities
Toch gaat die stadsjongen de pro
vincie in op een moment dat Rijn
mond een groot regionaal korps
krijgt met specialistische dien
sten en onder meer Vlaardingén
(met Maassluis en Hoek van Hol
land uit te breiden) als een van de
grootste districten. Had hij niet
liever een belangrijke rol willen
spelen in het nieuwe Rijnmondse
regiokorps? „Ja," antwoordt Ton
Spel eerlijk. „Ik had wel ambities
in het Rijnmondse." Welke, wil
hij niet zeggen.
Het bericht over zijn vertrek naar
Brabant volgde kort op de be
kendmaking van de benoemin
gen van twee directeuren onder
de regiokorpschef R. Hessïng.
Naast diens huidige plaats ver-
vanger in het Rotterdamse korps
(hoofdcommissaris C. Ottevan-
ger) werd dit commissaris C. K.
Bakker, nu nog korpschef in Rid
derkerk. Of hij op die baan had
gehoopt, wi! Spel niet zeggen.
„Daar praat je niet over en Bak
ker is een uitstekende collega."
Het enige wat hij kwijt wil is dat
hij ook gesolliciteerd heeft naar
de functie van chef'voor het nieu-
we district Vlaardingén.
Zijn vertrek naar Brabant legt hij
uit als 'gezonde ambitie'. „Ik ben
hier tien jaar en het is nu een
prachtig moment om daar heen te
gaan. Meehelpenjan(de start van
zo'n nieuwe organisatie is hard-
stikke leuk om te doen Denk er
om, wat nu gebeukt j j reorgani
satie van de politie, is van histori
sche betekenis. Er is nog geen re
gionaal bestuur, maar straks al
wel een regionale politie. Prach
tig toch, dat die steen in die vijver
is gegooid. Het moest ook nodig
gebeuren. Hel water heelt veel te
lang stilgestaan."
Ton Spel heeft - ook landelijk -
in het overleg over een nieuwe
aanpak meegedacht. „Je moet na
tuurlijk wei bij de les blijven. De
politie gaat fundamenteel anders
werken. Grootschaliger, maar te
gelijk met behoud van het kleine,
want de burger vernacht in de
eerste plaats dat de diender in het
straatbeeld ie zien is. Maar daar
naast verlangt men ook dat wij
hightech kunnen werken en den
ken. Mensen en middelen zulien
anders worden ingezet. Mei auto-
malisering hebben wij hier in
1989 een voorzichtige start ge
maakt. Nu is iedereen er aan ge
wend. Neen, zelfs gretig. In hel
hele korps bleek slechts één man
moeite te hebben al scheid te ne
men van de schrijfmachine."
Het politiewerk vereist een gron
dige verandering, omdat er zoveel
is veranderd in de maatschappij,
constateert Spel. „Wie tien jaar
geleden zei dat we ook in ons land
met georganiseerde misdaad te
maken hebben, werd hard uitge
lachen. Inmiddels weten we be
ter. We kiezen bovendien voor
een klantvriendelijker benader
'ririg eri gaan bijvoorbeeld voor
een aangifte vaker naar de men-
sen toe dan zij naar het bureau
komen."
Zandloper
In zijn nieuwe baan krijgt Spei te
maken met het in elkaar schuiven
van rijkspolitie en gemeente
korpsen. Zijn chef is nu nog rijks
politieman. Spel wordt zijn eerste
vervanger en hoofd politiële uit
voering. In het werkgebied Mid
den- en West-Brabant is de start
van de nieuwe werkwijze, net als
in alle andere regio's van Neder
land, op 6 april 1993.
Spel toont een zandloper met die
datum, die alle korpschefs eraan
herinnert dat het vanaf die dag al
lemaal definitief anders zal zijn.
Vanaf september moet de ver
trekkende korpschef van Vlaar
dingén werken aan de vorming
van het nieuwe Brabantse regio
korps, waarin ook de korpsen van
Tilburg en Breda opgaan.
„De contouren voor het nieuwe
korps zijn vastgesteld, top en sub
top is er. Nu moeten mensen wor
den ingedeeld binnen de regels
die met de vakbonden zijn afge
sproken. We nullen een paar jaar
nodig hebben om het goed te la
ten beklijven tot één korps, dat
werkt volgens een gcdeconcen-
treerd model. Als na vijf jaar in
het hele gebied gesproken wordt
over het korps Midden- en West-
Brabant dan hebben we het knap
gedaan."
Spei vindt, dat in de politie-orga-
nisatie veel plaats moet zijn voor
eigen initiatief. „Het kan geen
eenheidsworst zijn, maar moet
ruimte geven aan de creativiteit
van de verschillende politiemen
sen. Zoiets vraagt natuurlijk om
overdragen van macht en dal zal
oók moeten gebeuren. Niet alleen
op papier. Mensen moeten vrije
speelruimte krijgen. Als dat lukt,
is de reorganisatie geslaagd."
Op straat
Ais .het, allemaal goed gaat, zat
A^geris'Spél de burger in Vlaar
dingén ook merken, dat er wat
verandert bij de politie. „In 1993
zal meer politie in het straatbeeld
te zien zijn. Niet alleen door de
gewijzigde opzet waarin burger
personeel ingeschakeld wordt
voor oneigenlijke politietaken en
bijvoorbeeld ook meedraait in de
meldkamer, maar vooral door de
komst van een groot aantal nieu
we agenten. Was het tot vorig jaar
vrijwel onmogelijk geschikte
nieuwe mensen aan te trekken,
sinds enige tijd is de situatie ver
beterd. Vlaardingén heeft mo
menteel 25 mensen in opleiding.
Ik kan niet uitleggen waar die
ommekeer aan te danken is. We
werven wel actief, maar niet met
acties zoals vorig jaar toen er nau
welijks geschikte kandidaten
kwamen. Nu komen ze wel en
waardoor? Ik zou het echt niet
weten. Ook Schiedam en andere
korpsen in de buurt kennen dat
verschijnsel. In 1993 komen die
nieuwe krachten van de opleiding
en dus in het straatbeeld."
Aan hel eind van het gesprek
komt de vertrekkende Ton Spel
nog op een van de leukste herin
neringen uit zijn tien jaar Waar
dingen. „Enorme binnenpret heb
ik gehad toen politiek gestaggel
ontstond over de heipalen voor
dit nieuwe politiebureau. Ik heb
het weieens eerder gezegd: ons
bureau is gebouwd op palen die
politiek zijn afgekeurd maartech-.
nisch zijn goedgekeurd. Het was
ook heel plezierig, dal we de laat
ste waren die nog een eigen bu
reau mochten ontwikkelen en het
op tijd en binnen het gestelde
budget hebben gerealiseerd."
Op de valreep meldt hij trots nog
een wapenfeit: „Voor ik hel ver-'
geet. We hebben alle moorden op
gelost sinds 1982. Het waren er
zes, waarvan de laatste het ge
makkelijkst was omdat we de da
der uit Delft al hadden voor we
het slachtoffer hadden gevon
den."
Als Vlaardingén volgend jaar na-
precies 180 jaar afscheid neemt.'
van haar gemeentelijke politie-,
korps, is Ton Spel al meer dan
een half jaar werkzaam in Bra
bant. Hij gaat daar ook wonen,
wat hij nooit in Vlaardingén heeft
gedaan, tot ergernis van met na
me CDA-raadslid Leo de Snaver,
„Desgevraagd heb ik in Brabant
de bereidheid tot verhuizen uitge
sproken. Dat kan nu ook, want
mijn kinderen zijn 20 en z4jaar
en staan op eigen benen. Tien jaar
geleden, toen ik naar Vlaardingén
kwam, lag dat anders. Bovendien'
is de afstand tot Krimpen aan den
IJssel zo gering, dat een
korpschef van Vlaardingén zon
der bezwaar daar kan wonen,"
reageert Spel, wiens echtgenote-
in het Brabantse een geschikte
vervanging hoopt te vinden voor
het kunstatelier, dat ze nu nog
heeft in Capelle aan den ÏJssei.
Door Peter de Lange
Schiedam - Toen dominee A. van
der Klaauw in 1990 het woonhuis
aan de Lange Haven 134 in
Schiedam betrok, wist hij nauwe
lijks iets af van Franois Ha ver
se hmidt. Zijn kennis reikte niet
veel verder dan het feit dat de be
roemde dichter en predikant een
eeuw eerder op hetzelfde adres
had gewoond. Inmiddels gaat Van
der Klaauw door voor een echte
Haverschmidt-kenner. Hij is ook
lid van de stichting die in 1994 de
honderdste sterfdag van Haver-
schmidt alias Piel Paaltjens wil
herdenken.
„Ik ben me pas voor de man gaan
interesseren toen ik hier kwam
wonen," vertelt de Hervormde
ziekenhuispredikant in ruste.
„Dat ging heel geleidelijk. Men
sen spreken je aan omdat je in
een voor Nederlandse begrippen
toch historisch pand woont, je
krijgt eens een boekje over
Haverschmidt op je veijaardag.
En dan blijken er opeens tal van
overeenkomsten te bestaan tus
sen hem en mij."
Van der Klaauw en Haverschmidt
hebben niet alleen hetzelfde be
roep uitgeoefend, ze waren alle
bei ook in dienst van dezelfde
kerk. „Verder," zegt Van der
Klaauw, „heeft Haverschmidt in
Leiden gestudeerd, dezelfde stad
waar ik ben geboren. Hij is gebo
ren in Leeuwarden en daar ben ik
predikant geweest. En zo zijn nog
wel meer mentale verbanden aan
te wijzen."
Grimlachjes
Voor Van der Klaauw is Haver
schmidt één van de weinige
Schiedammers met nationaie
faam. Naast de dichter die grote
roem verwierf met zijn morbide
getoonzette bundeltje 'Snikken
en grimlachjes', kan Van der
Klaauw eigenlijk alleen de heilige
Liduina maar een plaatsje geven
in het rijtje Bekende Neder
landers uit Schiedam.
De gemeente Schiedam is zich
terdege bewust van de promotio
nele waarde van de dode dichter-
predikant. Dat Haverschmidt
nogal roemloos aan zijn einde
kwam - hij hing zich op aan het
beddekoord - speelt geen rol.
Piet Paaltjens is gewoon een be
roemdheid en bij de herdenking
van zijn honderdste sterfdag op
19 januari 1994 komt Schiedam
even in de schijnwerpers te staan.
Dominee A.
van der
Klaauw be
woont sinds
enkele jaren
het huis van
Piet Paal
tjens aan de
Lange Haven
in Schiedam.
„Aanvanke
lijk was ik me
nergens van
bewust. Maar
er blijken op
eens tal van
overeenkom
sten te be
staan tussen
Haver
schmidt en
mij." Foto Roel
Dijkstra
Dat is mooi meegenomen. Van
daar dat het stadsbestuur de jubi-
leumslichting graag een subsidie
heeft toegekend.
De stichting bestaat voor een
groot deel uit religieuze geest
verwanten van Haverschmidt. De
Nederlandse Protestantenbond
heeft in het bestuur een fiinke
vinger in de pap, want wijlen de
dichter-predikanl, die in
Schiedam vele jaren op de kansel
stond, geldt min of meer als de
grondlegger van de plaatselijke
NPB. De Bond is hem wel enig
eerbetoon verschuldigd, maakt
dominee D, Koster van de NPB
duidelijk. „Hij was voor zijn tijd
een zeer moderne predikant," ty
peert Koster zijn Hervormde col
lega uit de vorige eeuw. Hij ver
haalt vervolgens hoe Haver
schmidt er bij de vrijzinnigen in
Schiedam op aandrong een eigen
predikant te benoemen, omdat de
Hervormden na zijn eigen ver
trek zeer waarschijnlijk een
rechtzinnige dominee naar voren
zouden schuiven. De progressie
ve religieuze opvattingen van
Haverschmidt bleken volgens do
minee Van der Klaauw ook hier
uit. dat hij gewoon zijn preek
beurten voor di' Hervormden
hield, terwijl hij ook voorging op
bijeenkomsten van moderner ge
richte Schiedammers. Dat ge
beurde in gebouw Paulus aan de
Korte Haven, op een steenworp
afstand van zijn eigen woning.
Het herdenkingsprogramma 19
januari 1994 staat nog niet hele
maal vast. Vermoedelijk zal er
een plechtigheid plaatsvinden op
De Beukenhof, het kerkhof in
Schiedam waar Haverschmidt'
Paaltjens begraven ligt. Leden
van het stichtingsbestuur zijn al
een kijkje wezen nemen op het
graf, dat er overigens een beetje
verwaarloosd bijligt. Wie de let
ters op de zerk wil lezen, moet
eerst een dikke laag stof, zand en
boomnaalden wegvegen.
Andere opties voor het herden
kingsjaar zijn een expositie in het
Stedelijk Museum, de onthulling
van een gedenkplaat en een solo
optreden van acteur Henk van Ul-
sen. Ook eiders in Nederland zul
ien speciale Piel Paaltjens-evene-
menten plaatsvinden.
Schat, de stichting Schiedams
amateurtoneel, heeft inmiddels
een openiuchtspektakei over het
leven van Franois Haverschmidt
in voorbereiding, dat in 1994
wordt opgevoerd. Het wordt een
psychologisch drama' en ais de
cor zullen de schilderachtige Kor
te Haven en Lange Haven dienen.
De Schiedamse drukkerij Roe-
lants, waar de plannen van Schat
onlangs werden gepresenteerd,
bewaart enkele kostbare uitgaven
van het werk van Piet Paaltjens.
Roeiants was Haverschmidts vas
te uitgever. Dichter en uitgever
woonden schuin tegenover elkaar
en het verhaal wil dat Roeiants re
gelmatig hei raam open schoof
om Haverschmidt met luide stem
aan te sporen op ie schieten met
zijn kopij.