15
Hulpverlening in Hongarije is liefdewerk'
Achthonderd jaar op jacht naar eenden
Ifa-*
Stichting Maris weldoener
van zieken en bejaarden
[daisSe
9
Exposities in Spectrum
Zomerktaverjastoernooi
Zeekadetten in bieb
Avondvierdaagse ook
voor rolstoelers
Bomen
NMK* wr. v -i, t&wufr
Om'
ÜR
»ts§
3 3I
E FABER
smet Jen
Rotterdams Dagblad
«u stu s 1992
Schiedam/
r De-Rotterdamse kunstenares Viola Schol en mede-
i oprichter van galerie Het Spectrum, John Lalhou-
wers. exposeren de hele maand augustus en septem-
i ber in Het Spectrum aan de Hoogstraat 171.
Schol toont keramische objecten waarbij niet het
functionele zoals bij vazen of .schalen maar de vorm
het belangrijkste is. hal houwers exposeert grote
acryl-schilderijen, figuratieve pastel-tekeningen en
houtskool schetsen. Zijn schilderijen zijn fictieve
l lanschappen. geschilderd vanuit de ogen van een
kind. en doen daardoor sprookjesachtig aar. De te-
l keningen zijn veelal stillevens en bij de houts-
'f koolschetsen staal het menselijk lichaam centraal.
Het Spectrum is. behalve zondag- en maandagmor-
gen. dagelijks geopend.
Dienstencentrum de Woudhoek houdt op 14 en 21
augustus een zomerk I a verj astoe rn ooi voor 55-pIus-
sers waaraan maximaal 52 deelnemers kunnen mee-
doen. De kosten voor beidt: speeldagen bedragen
ƒ3.50 per persoon en liefhebbers dienen zich voor
woensdag 12 augustus bij de balie van het kantoor
van het dienstencentrum aan het Heijerniansplein
op te geven. Beide middagen begint het om 13.00 uur
en er zijn aardige prij/nn te winnen.
Vlaardingen V'
j Mensen die eens een kijkje willen nemen in de we-
rCld van het Vlaarding.se Zeekadetkorps kunnen
l daarvoor terecht in de centrale bibliotheek. Tot en
met.maandag 31 augustus is daar een uitgebreide ex-
'positie die laat zien welke activiteiten er door de zee-
kadetten worden onplooid. De expositie behelst di-
j yërse fotocollages en vitrines met daarin typische
j gereedschappen van de zeekadel. zoals een sextant,
v kompas, knopen en splitsen.
Hel Zeekadetkorps is een jeugdvereniging voor jon-
gens en meisjes van elf tot en met vijftien jaar. Ze ko-
men elke zaterdag bijeen aan boord van het korps-
1 schip Assam II dal ligt afgemeerd aan de Westiiaven-
plaats.
Ook de bibliotheek in de Loper heeft tot en met 31
-! augustus een expositie in huis. De Vlaardinger Aad
van Rijnsbcrgen toont er abstracte schilderkunst. De
tentoonstelling bestaat uil ongeveer vijftien werken
op papier, paneel of doek in olieverf en is te beziehti-
i gen tijdens de openingstijden van de bibliotheek.
Hoek van Holland
De 29-ste aflevering van de avondvierdaagse, die dit
jaar van dinsdag 11 augustus tot en met vrijdag 14
augustus wordt gehouden, zou best wel eens een
I flink deelnemersveld kunnen krijgen. Naar aanlei-
ding van een verzoek van de activiteitencommissie
in het Bertus Biickhuis is namelijk besloten ook een
speciale route uit te stippelen voor rolstoelers en ou-
deren. Zoals in de voorgaande jaren is de start en de
finish in wijk gebouw de Hoekstee aan de Mercator-
weg 50. De deelnemers kunnen kiezen uil wandel-
routes van 5, 7.10 en 15 kilometer en voor inschrij
vingen kunnen ze bellen met de WV (01747-82456;.
Bij aanmeldingen voor augustus betaalt men vijf
gulden, daarna is de deelname een gulden duurder.
Agenda';;
Schiedam
Expositie Viola Schol on John Utiwn'ifkeraimsrhi' «toetten.
at-i -sen i I de r ij t-npastel-li-kringen er. htKijsfeoolft^K'tjfMiJ. Het
i Spectra raHoogstraat j 7tot -n ra ci 31sest»re ter.
Vlaardingen
l woensdag 5augiisti
Exposui-; Aiid van
ihwk dc-l^ipffr1. lot c
deUipff. t«t en rrwt3J augu'-üus.
Maassluis
Bridge drive-in. Koningshof
Rij hpf ai ja'en wiorl kabbelende pY.ff-.iijof n\-p;- ctjeia-
le vernieuwing is een nieuwe strijdkreet gevoegd:
ruimtelijke vernieuwing. Inderdaad geen bord met
wasem.
In Schiedam werd de ruimtelijke vernieuwing onge
veer 5 jaar geleden ingeluid mei het rooien van circa
50 iepen op de Parkweg. lepenzieku*. was het vonnis.
De kettingzaag ging er in.
Door achterstallig onderhoud, een gevolg v;-r jaren
lang gebrek aan geld, was Plantsoenendienst niet in
staat geweest deze dodelijke bomenzlokte aan te
pakker. Waarde financiën vandaan kwamen om te
rooien, werd niet vermeld. Zo hier c n daar gingen ook
andere bomen, aangetast door de gevreesde ziekte,
eraan.sommige me* siarntiiameters van 60 centime
ter.
Een jaar later waren meer dan 100 bomen aan de
beurt, vele meer dan een meter dik. toen staande om
en langs hel voetbal terrein vun Excelsior'21?. Alles,
volgens de officiële berichten, ais zoenoffer aan de
iepenziekte. Maar er werd hiermee een flinke ruimte
geschapen. Hierna begon men aan het 'kleinere'
werk. Het Boatrixpark kreeg een fikse opknapbeurt,
er werden links en rechts bomen verzaagd tot open
haardblokken. zodoende een 'ruimtelijke vernieu
wing' creërend vooreen nieuwe uitvalsweg van Sna-
larid naar het centrum?
Verleden jaar gingen de prachtige platanen op het
Emmaplein voor de bijl. Ze werden in de kortste tijd
lot 'Mastbos' gezaagd en zijn nu een aanfluiting voor
alles wal boom heel. Dit alles ter meerdere glorie van
een gemeentc-iijk. geldverslindend hoogstandje: hel
nieuwe Culturele Centrum..
Intussen werd ook nog een klachtenlijn ingesteld
door Plantsoenendienst, waar iedereen die mts tegen
bomen heeft, terecht kou. De dienst, kwam in loop
pas mei de kettingzaag aangesneld. Last van duis
ternis in huis door een boom? Zagen zagen, wiede
wiede wagen; zie de Karoeriingh önneslaan. Last
van vogelpoep op uw auto door nestelende vogels?
Takken eraf. Zie EutUuspietn. Lu.-h van pluizende
bomen, zodat do balkondeuren niet meer sluiten?
Zagen zagen. etc. Zie Groenoord. waar 60 balsumpo-
pulieren zijn gerooid.
Kortom, last van bomen? Bel de kettingzagen:.:
F. Heusdens, Schiedam.
Door Peter de Lange
Schiedam - Het bejaardentehuis staat midden in de poesta.
Tass. het dichtstbijzijnde stadje, ligt een kilometer of vijf ver
derop. Te ver om te lopen en bussen gaan er niet. Maar dat
maakt niet uit. zegt de directrice. De meeste bewoners zijn ver
in de tachtig cn niet meer zo goed ter been. Voor hen is zelfs een
wandelingetje in de tuin al een hele onderneming. Bovendien,
ze zijn gauw tevreden.
De gevel van het voormalige land
huis ziel er verwaarloosd uit. De
verf"is vaal het stucwerk brokkelt
af. De benedenverdieping is acht
jaar geleden opgeknapt, voor de
bovenetage was geen geld meer.
Ook binnen is het armoe troef.
Kleine kamers, die zes ouwetjes
met elkaar moeten delen, veel te
weinig douches, oud meubilair,
een paar krakende zwart-wit
TV's. Het is er schoon en iedereen
heeft te eten. maar daarmee
houdt de luxe wel op. Op een en
keling na. liggen alle bewoners op
bed. Ze dommelen, of staren
maar zo'n beetje voor zich uil.
Bingo-avondjes en biljarttoer-
nooien kennen ze hier niet.
De truck met kleding, beddegoed
en zeep uit Nederland wordt har
telijk verweIkomd. Een paar cude
vrouwtjes verschijnen op hel bor
des om te wuiven en zes honden
springen blaffend voor de wielen.
De dieren zijn hier aan komen lo
pen of door hun baasjes gedropt.
Want waar ze mensen verzorgen,
zullen ze ook wel goed zijn voor
honden.
Champagne
Erzsi Toth uit Schiedam en haar
Hongaarse vrijwilligers worden
met open armen ontvangen. Ver
scheidene bewoonsters komen de
bezoekers omhelzen. Na het uitla
den van de truck wordt er in de
eetzaal koffie, cola en inheemse
champagne geschonken. Ook al
is er weinig in huis. de gasten
mag het aan niets, on tbr eken. ..Ik
heb weinig geld en veel zorgen,"
zegt de directrice. ..Maar zonder
de hulp uit Holland zouden we er
nog veel erger aan toe zijn."
Het tehuis in Tass is één var. de
instellingen in Hongarije die door
de hulpverlenende stichting Ma-
ris uit Schiedam zijn geadop
teerd. Op het lijstje van Maris (dat
in het Hongaars 'nu. onmiddel
lijk' betekent') staan een blinden
instituut, verscheidene bejaar
dentehuizen en erkelc tehuizen
voor geestelijk gehandicapten en
psychiatrische patiënten. De in
stellingen zijn verspreid over het
hele land. Tass ligt in het zuiden,
niet ver van de Joegoslavische
grens.
Van 467 ouclen. zieken en gehan
dicapten houdt Erszi Toth (57)
een persoonlijk dossier bij: leef
tijd. gewicht, kledingmaat, even
tueel dieet, enzovoort. Aan de
hand van die lijsten kan zij in
Schiedam, in de kelder van het
Jumbo Trade Center van haar
zoon George, hulppakketten 'op
maat' samenstellen. „Watjevaak
bij hulpverlening ziet is dat men
sen de verkeerde maat schoenen
krijgen of een veel te wijde jas.
Dat is natuurlijk vreselijk sneu.
Mijn lievelingetjes zal dat niet ge
beuren." zegt mevrouw Toth.
Dc stichting Maris bestaat inmid
dels driejaar. In die tijd heeft Ers
zi Toth zowel in Hongarije als in
Ned er1 a nd een fij n m a zi g netwer k
opgebouwd. Veel zakenrelaties
van zoon George, die handel drijft
met Hongarije en zelf ook een
niet onbelangrijke sponsor van
Maris is, dragen materieel of fy
siek een steentje bij. Dat komt
ook in de naam lol uitdrukking:
Ma staat voor ma Toth. de R en de
1 verwijzen achtereenvolgens
naar Rosza Harmat en Irene
Kovaes. de twee belangrijkste
medewerkers in Hongarije. „En
met de S wordt Schiedam be
doeld. En mijn zoon. Sjors."
Maris is klein begonnen, metinci-
dentele bezoekjes aan tehuizen
en hel uitdelen van aardig
heidjes. Eerst gebeurde dat tij
dens de gewone familiebezoeken,
waarvoor Erszi en haar echtge
noot Györgi regelmatig naar Hon
garije reisden. Maar sinds Maris
samenwerkt met de stichting Het
Werkende Missieleam van Afra
Boers, "de Moeder Teresa van Vo-
lendam', leggen pa en ma Toth de
afstand van 1.900 kilometer min
stens tien maal per jaar af. Hun
auto is altijd tot de nok toe gevuld
met dozen, zakken en tassen. De
ene keer zit er kleding in en
schoenen, de andere keer sham
poo. snoep, limonade en haarspei-
Erzsi Toth en een bewoonster van een 'verzorgingshuis'op het Hongaarse platteland. 'Voorlopig blijft het liefdewerk, ais vanouds'.
Foto Roel Dijkstra.
den. De taakverdeling onderweg
is simpel en efficiënt. Pa rijdt, ma
verzorgt de proviand. ..Zij is een
leider, hij eenwerkpaard," zei
Afra Beers ooit over het stel.
Verslaving
Een goede reden om al die stress
en inspanning te leveren is er ei
genlijk niet. „Het is verslavend
werk,"' zegt Erszi. „Als je eenmaal
bent begonnen, kun je niet meer
stoppen. Wat is er nou fijner dan
andere mensen een beetje blij
maken? Wie in Hongarije in een
tehuis terecht komt wordt meest
al aan zijn lot overgelaten. Wij
zijn vaak het enige bezoek dat de
mensen krijgen. Er staan er nu
een kleine 500 op onze lijst. We
zouden er graag meer hebben,
maar dat gaat niet. Wij worden
zelf ook een dagje ouder. Wij kun
nen dit misschien nog tien jaar
doen. Daarna hebben we hooguit
nog tien jaar de tijd om zelf wat te
sukkelen."
De pakketten van Maris zijn in
elk geval meer dan welkom. On
danks ruim veertig jaar commu
nistisch bewind staat de verzor
ging van ouderen en zieken in
Hongarije op een bedroevend
laag niveau. Waar hel geld in de
'verzorgingsstaat' ook heen ging.
niet naar de behoeftigen. De huis
vesting is vaak ouderwets, de sa
nitaire voorzieningen zijn ge
brekkig, naar medische appara
tuur moet met een kaarsje wor
den gezocht.
Het principe van gescheiden ver-
zorgings- en verpleeghuizen be
staat niet in dit Oosteuropese
land./Lijders' aan 'allerlei soorten
ziekten worden kriskras door
elkaar verpleegd. Het kan voor
komen dat een geestelijk gehan
dicapte in een psychiatrische kli
niek wordt opgenomen, omdat
een specialistisch tehuis te ver uit
de buurt ligt of omdat de opname
van patiënten uit de omgeving ge
bonden is aan een bepaald per
centage. Daarbij komt dat het
personeel een schamel salaris
verdient en de budgetten zo krap
zijn dat elk tehuis er een eigen
varkensfokkerij en een eigen
moestuin op na houdt. Eten uil de
winkel is te duur. Vaak helpen de
bewoners met liet klaarmaken
van de maaltijden. Een gezellig
karweitje, dat wel,
Liefdewerk
Weldoeners zijn schaars: Honga
rije kent nauwelijks particulieren
of stichtingen die de verzorgende
sector zo nu en dan wat geld toe
stoppen. De inrichtingen zijn vol
ledig afhankelijk van de over
heid, en die is niet scheutig. Ge
zien de financiële toestand van
hét Jahd valt op korte termijn
geen verbetering te verwachten.
„Voorlopig blijft het als vanouds
liefdewerk," verwacht Erszi Toth.
In Nederland wil het Bode Kruis
wel eens dagtochten verzorgen
voor zieken en ouderen. In Hon
garije bestaat zoiets niet. Vaak
liggen tehuizen zo afgelegen, dat
de bewoners maar hoogst zeiden
bezoek krijgen. Daarom heeft de
stichting Maris een oude autobus
aangeschaft waarmee uitstapjes
gemaakt kunnen worden. Tijdens
die tochtjes gaat het er vrolijk aan
toe. Pa Toth zit neuriënd achter
Door Kees Bos en
Bineke van dei' Burg
Vlaardingen/Maasland - Het is
maar goed dat er een naambord
langs de weg staat, anders zou
niemand er iets van merken. Op
de Broekpolderweg, de kale ver
binding tussen Maasland en
Vlaardingen. staat een klein bos
je. dat bij nadere beschouwing
een eeuwenoude eendenkooi ver-
j bergt.
In de zomermaanden kunnen be-
langstellenden hier een kijkje nc-
i men, onder begeleiding van loe-
I zichthouder Jan Hofman. Hij
heeft zie), verdiept in de geschie-
I denis van de eendenkooi en doet
i op boeiende wijze verhaal. Alsof
i eik moment de kooiker met zijn
I hondje oin de hoek kan verschii-
nen.opjacht naar eenden,
j De eendenkooi, die onder Natuur
monumenten valt. omvat een
boomgaard met daarachter de vij
ver met vallen eromheen. Naar
schatting werden hier zo'n acht
honderd jaar geleden de eerste
eenden gevangen. Vele kooikers
verdienden er hun brood met hel
verkopen van vers eenden vlees,
totdat de kooi in de jaren vijftig
buiten gebruik raakte cn werd
verwaarloosd. De stichting vogels
olieslachtofrers en Natuurmonu
menten brengen de eendenkooi
nu weer terug in orginele staal.
De vrij grote vijver en de aange
sloten eendenfuiken zijn als eer
ste succesvol afgerond.
Val
Dc vijver is de spil waarom alles
draait bij de eenden vangst. Het
water is verbonden met vijf kana
len. i n vers chiilc r.de wi nd rich li n-
gcn. die weer uitmonden in een
fuik en een val. De eenden zwom
men uiteraard niet vrijwillig de
val binnen. Hofman van Natuur
monumenten legt uit hoe het wei
toeging: „Kooikers hadden
vroeger een aantal tamme en h»lf
wilde lokeenden in de vijver
zwemmen. Die vlogen "s nachts
uit naar plaatsen om eten te zoe
ken. Als ze weer terugkeerden,
kwamen cr altijd wel een paar wil
de eenden mee."
Die wilde exemplaren wisten nog
niet wat hen tc wachten stond.
Achter de schijnbaar rustige bos
jes cn rietschcrmcn ging de kooi
ker schuil. De man strooide wat
tarwekorrels bij de ingang van
één van de kanaaltjes. „De tam
me én de wilde eenden kwamen
hier natuurlijk op af en langzaam
maar zeker gingen de eenden
steeds verder van de vijver af en
net kanaal in. in de richting van
de vallen," vertelt Hofman. De
kooiker deed daarbij alles om de
eenden niet te storen. Achter dc
bosjes en rietschermen, waar hij
schuil ging. zorgde hij er zelfs
voor dal geen enkel takje onder
zijn voeten kon knappen. In dc
omgeving gold een bijzonder af-
rwling^'echi' hjpnpn een straal
van 1.130 meter mochten omwo
nenden geen harde knallen ver
oorzaken.
En zo had de kooiker ook een
hondje - het kooikershondje, dat
halverwege deze eeuw als apart
ras is erkend - dat zelden of
nooit blaft. Deze viervoeter had
de bijzondere taak om de nieuws
gierigheid van de wilde eenden
op te wekken. De bruin-wit ge
vlekte hond was steeds Heel even
zichtbaar lussen de rietschermen,
waarna de eenden op onderzoek
uitgingen. Gelokt door het hondje
en het voedsel van de kooiker,
zwommen de eenden argeloos
steeds verder in het kanaal, rich
ting vat.
Als de eenden halverwege het
pijp-achtige kanaaltje waren,
kwam de kooiker zelf met veel
misbaar tevoorschijn bij de vijver.
De eenden schrokken, inaar het
was al te laat. Ze konden geen
kant meer op. Achter hen stond
de knoikf r, aan weerszijden riet
schermen en boven hun hoofd
hing gaas. De enige keus was om
verder de vernauwing in te zwem
men. waarvan ze door een lichte
draaiing niet konden zien dat het
eindigde in een val. „Hun vlucht
in deze richting wordt nog aan
trekkelijker gemaakt omdat een
lichtere plek tussen de boomtop
pen. op een mogelijke vluchtweg
lijkt." De eenden kwamen uitein
delijk toch in hun uiteindelijk do
delijke val binnen.
Het kanaal heet ook wel een pijp.
vandaar de uitdrukking 'de pijp
uitgaan'. Met een handige bewe
ging draaide de kooiker de eend
de nek om. Het vlees werd ver
kocht aan boeren in de omgeving.
Huisje
Op het terrein staal, verborgen
achter bomen en struiken, een
vervallen huisje. Dit vormde
vroeger de woning van de kooiker
met zijn gezin. Hel is een som
bere ruimte van hooguit twintig
vierkante meter. „We willen dit
huisje nog opknappen." vertelt
Hofman, die geen idee heeft hoe
oud het pandje is. „Misschien
rust het huisje nog op dierenvel-
len. Dat vormde een extra versie-
Rust en stilte
in de laatste
gang voor wil
de eenden:
achter de
kromming ligt
de dodelijke
fuik verbor
gen. De kooi
ker hield zich
verstopt ach
ter de rieten
schermen.
Foto Sac ha
Pietorse
viging op de veengrond."
Kooikers leidden vroeger een vrij
eenzaam bestaan. Ze waren bijna
voortdurend bij de vijver aanwe
zig. voor het onderhoud en het
contact met de. tamme 'huiseen
den". Deze moesten immers bij
tijds worden gevoederd. Met hen
moest hij een vertrouwensband
kweken. De kooikerman droeg
bijna de hele zomer dezelfde kle
ren, om goed herkenbaar te zijn.
Ook een vreemde geur - bijvoor
beeld van net gewassen kleren -
kon de eenden wantrouwend ma
ken.
De vijver en de fuiken zijnde laat
ste maanden keurig opgeknapt.
Toch is het niet de bedoeling om
de kooi weer te gebruiken. Prak
tisch gezien is dit al niet meer te
realiseren: de stiltecirkel van
1.130 meter is in elk geval niet te
handhaven. Het geraas van rijks
weg 20 (Naaldwijk-Rotterdam)
pal langs de eendenkooi, houdt
nooit op.
het stuur en Ma maakt in de bus
een rondedansje met de passa
giers. Uit de luidspreker klinken
Hongaarse schlagers, iedereen
zingt mee. Onderweg wordt limo
nade uitgedeeld, tijdens de rit of
anders tijdens een picknick aan
de Donau of een idyllisch plaatsje
op het platteland.
De laatste aanwinst van Maris in
Hongarije is een oude boerderij
op tien kilometer afstand van Kis-
kunhalas. De kleine hoeve, eigen
lijk meer een eenvoudig landar
beidershuisje, verkeert nu nog in
vervallen staat. Maar begin sep
tember, heeft een plaatselijke
aannemer beloofd, ziet het boer
derijtje er weer als nieuw uit. Dar
is het 'landgoed' klaar voor de
ontvangst van dagjesmensen uit
deMaris-tehuizen. „We hebben er
al één keer met z'n allen gegeten,
we kookten in de openlucht in
van die grote ketels. Iedereen
vond het fantastisch." vertelt Erz
si Toth onder één van de reusach
tige walnotenbomen waardoor de
boerderij wordt omringd.
Formulieren
Omdat het budget maar beperkt
is, moet Maris goed op de kleint
jes letten. De stichting blijft af
hankelijk van giften en van het
geld dat Erzsi en György Toth er
zelf in steken. Etenswaren wor
den steevast in een Hongaarse su
permarkt ingeslagen: dat is goed
koper. Soms overweegt Ma ir. Ne
derland een grootschalige inza
melingsactie te houden. Maar dat
idee laat ze altijd weer varen. ..Ik
ben er gewoon te eigenwijs voor,"
zegt ze. „De mensen die ons nu
steunen, weten wat wc doen. Als
je geld van anderen gaat aanpak
ken, willen ze ook meebeslissen
over de besteding ervan. Daar héb
ik geen zin in. Ik wil geen verant
woording afleggen over wat we
doen. Ik weel dat we goed werk
doen, en daarmee uit. Ik heb geen
behoefte aan mensen die op m'n
vingers kijken."
Om dezelfde reden, zegt zij, zou
ze dergelijk werk ook niet graag
in Nederland doen. „Daar be
moeit iedereen zich overal mee.
Als je in Hongarije met je bus bij
een tehuis komt voorrijden, is ie
dereen enthousiast. De directrice
vertrouwt ons volkomen. Hoeveel
formulieren zou je in Nederland
moeten invullen, voordat er ie
mand in je bus mag stappen voor
een simpel dagje uit?"
ATH<N<
CALLENBURGSrRAAT 80
VUAROWGfN - TEL. 010-4343096
Verenigt«9 von
Nederlandse
InUollcliebedriH
