gr weg
13
De schoolstrijd van een Fries in Vlaardingen»
individuele
brilaanpassing.
(P
m
Wethouder Roos maakte Tijmen van der Kooij jarenlang het leven zuur
'Het was een schbone dag*
'Ouwe dibbesen' hebben een reuze leuk leven
Volkstuinders vieren
25-jarig jubileum
Eerste paal de grond in
Computerrommelmarkt
in De Teerstoof
Expositie 'Girls in Music'
Cursus thuiszorg
Hoekse muziekdag
Rotterdams Dagblad
Dinsdag 9 maart 1993
De Schiedamse volkstuindersvereniging Vijfsluizen
viert zaterdag 13 maart haar 25-jarig jubileum in het
Schiedamse Passagetheater. De nering bestaat uit
een receptie en een avondvullend programma voor
de leden. Vanaf 20.15 uur 2ijn er optredens van The
Amazing Stroopwafels, Joke Bruis en Gerard Cox,
Fred Zegveld. De Flamingo's en The Rhythm Stars.
De toegang is gratis.
Vyfsluizen probeert overigens al lange tijd van het
imago af te komen dat voor het krijgen van een
volkstuin jarenlange wachttijden gelden. Dat is niet
waar. Na aanmelding als kandidaat-lid kan momen
teel ai binnen zes maanden een tuin worden aange
boden. Voor meer informatie hierover kan men bel
len met A. Doorn, tijdens kantooruren 4732111. toe
stel 378, en 's avonds 4737360.
Donderdag slaat wethouder Chris Zijdeveld samen
met liet echtpaar Van der Zouwen de eerste paal voor
zestien vrije sectorwoningen aan de Vlinderhoven
en de Oranjetiphof m Spaland. De heer en mevrouw
Van der Zouwen zijn enkele van de toekomstige be
woners. De huizen, gebouwd door Geelen BV uit
Vleuten, hebben enkele opvallende milieu-vriende
lijke eigenschappen. Alle woningen zijn voorzien
van een zonne-energie-instaüatie, een serre en een
groene erfafscheiding. De buitenkozijnen worden
vervaardigd van Europees vurenhout, als vervan
ging van tropisch hardhout.
Redactie
Waterweg:
Jan Bcoister
Ben van
Haren
Peter de
Lange
Sander
Sonnemans
Carel van der
Velden
Westhaven
plaats 22
3131 BT
VI aardingen
Postbus 4008
3130 KA
Vlaardingen
Telefoon
2340055
Telefax
4349754
Sportredac
tie:
Donald Bax
Telefoon
2340055
-"V
De Computer Club Schiedam organiseert 13 maart
een computerrommelmarkt in gebouw De Teerstoof
aan de Nieuwstraat 12. Iedereen kan tweedehands
computerspullen kopen en verkopen, van monito
ren, diskdrives, printers en harde schijven tot linten,
kabels, boeken en tijdschriften.
De zaai gaat open om 14.00 uur en de toegang be
draagt 3,50 gulden. Mensen die iets willen verkopen
moeten zich aanmelden bij F. Leliveld, telefoon
4716599.
Vlaardingen
Muziekinformatie- en
documentatiecentrum
Ton Stolk aan de Wes-
thavenkade 45 houdt
vanaf zaterdag 13
maart de expositie
'Girls in Music1 van
kunstenares Nicola
Jansen. De tentoon
stelling bestaat uit
schilderijen, tekenin
gen en grafisch werk
met als inspiratiebron
bekende, maar ook
minder bekende vrou
wen uit de muziekwe
reld; Candy Dulfer,
Sade, Sheila E., Rosa
King en Deborah Har
ry. Jansen, een fer
vent concertganger,
zag Candy Dulfer
ruim vier jaar geleden
optreden in het voor
programma van Her
man Brood. Zij inspireerde hem tot het maken van
een serie portretten van haar. Niet tang daarna
maakte hij ook series over andere muziekvrouwen.
De stichting Terminale Thuiszorg Vlaardingen start
vrijdag 12 maart een training voor iedereen die zich
wil bekwamen in de thuiszorg voor stervenden en
hun familieleden. Er wordt aandacht besteed aan on
der meer het omgaan met stervenden in de praktijk,
het contact met de familieleden, praktische verzor
gende handelingen en rouwverwerking.
Na de training zuilen de cursisten samen met de trai
ners bekijken of ze ook echt aan de slag kunnen. De
training wordt gegeven in drie blokken van vier we
ken, Voor aanmelding en inlichtingen kunt u terecht
bij de heer R. van Herwaarden, tel.: 4346855,
Hoek van Holland;
De muziekdag van Hoek van Holland valt dit jaar sa
men met de Nationale Dag van de Muziek op zater
dag 15 mei. Onder het motto Instrumentalisten op
weg naar 2000 organiseert de Stichting Muziekdag
Hoek van Holland al jaren achtereen een muziekfes
tijn, waar amateurs hun beste beentje kunnen voor
zetten. Zij worden beoordeeld door een deskundige
jury. De laatste jaren waren er veel inschrijvingen,
niet alleen uit Hoek van Holland, maar ook uil het
Westland en het Rijnmondgebied. Bespelers van
toets-, blaas- en snaarinstrumenten kunnen deelne
men en ook kleine groepen zijn welkom. Tijdens de
muziekdag zijn er stands en workshops aanwezig
Inschrijfformulieren en telefonische inlichtingen
kan men krijgen bij Micbei Heins, Starduststraat 9.
3151 EJ Hoek van Holland, tel. 01747-87206. Ook by
wijkgebouw De Hoekstee zijn formulieren beschik
baar.
Agenda
Schiedam
dinsdag 9 maart
PvdA-ledem eigaderuig. Roo Roosenzaal. 20 00
Jamsessie. Podium. 21.00 uur
woensdag IQ maart
Biljarten, dienstencentrum De -5Molens. 9 00 15 30 uu r
Bijeenkomst CDA-Vi ouwenberaad NPB-gebouw. Westvest 92,
930 uur.
Bmgo. dienstencentrum De 4Molens. 13 30-16 00 uur
Dammen rri schaken diprwicncenlrum Da 4Molens 13 00 uur
De zwarte hand (jeugdtheater). Passagetheater. 14 00 uur.
Vlaardingen
dinsdag 9 maart
Expositie Ria Giskes-Pieters (linosneden!. Bloeddonorcentrum,
galgkade 1. t/m 23 april
Informatie avond voor aanstaande ouders. Emmauskerk. 2000
uur
woensdag 10 maart
Fiedel ui het Wilde Westen Ifilm). Stadsgehoorzaal. 14 00 uur.
Door Peter de Lange
Vlaardingen - Het hoofd van Tij-
men van der Kooij stond in dc na
zomer van 1914 helemaal niet
naar de dreiging van een mogelij
ke Duitse inval. Terwijl Neder
land mobiliseerde en de regering
treinen vol militairen naar de
gtenzen stuurde, dacht Van der
Kooij maar aan één ding: zijn
kans op een benoeming tot hoofd
van een gereformeerde Mulo in
Vlaardingen.
De reis vanuit zijn woonplaats
Wildervank verliep moeizaam.
Eerst moest hij twee uur fietsen,
en daarna ontdekte hij dat de
meeste treinen door het leger wa
ren gevorderd. Van der Kooij, 's
morgens om zeven uur uit Assen
vertrokken, arriveerde pas om
drie uur 's middags aan het Maas
station m Rotterdam. Op het sta
tion Delftse Poort bleek geen aan
sluiting met Vlaardingen te krij
gen. Hij legde de laatste kilome
ters af per boot.
Op het schoolbestuur dat hij nog
diezelfde avond ontmoette,
maakte de 39-jarige Fries een
gunstige indruk. In tegenwoor
digheid \'an het voltallige bestuur
gaf hij de volgende ochtend een
proefles bijbelse geschiedenis.
Zijn vertelling over Lot viel in
goede aarde. Het bestuurslid dat
hem na afloop naar de tramhalte
in Schiedam bracht, zei dat het
wel goed zat met die benoeming.
Op het terras van het Maasstation
genoot Van der Kooij van het
heerlijke zomerweer. Hij liet zijn
gedachten de vrije loop. In plaats
van aan het komende oorlogsge
weld, dacht hij aan zijn Opdracht:
de verbreiding van het christelijk
onderwijs. En hij dacht aan zijn
carrière. „Meer dan ooit gevoelde
ik in de loop der zaken de leiding
Gods. Dat gaf kalmte en rust," no
teerde hij later. In Assen ont
moette hij dominee Petersen, die
ook naar de veenkoloniën moest.
Ze fietsten samen op.
Tijmen van der Kooij trad op 1 de
cember 1914 aan als hoofd van de
Koningin Emmaschool in de Em-
mastraat. Vlaardingen zou, na St.
Annaparoehie, Oppenhuizen,
Utrecht, Midwolda, De Knrrf,
Bolsward en Wildervank, zijn
laatste standplaats worden. En
zijn moeilijkste. Nederland
mocht dan aan het oorlogsgevaar
zijn ontsnapt, binnen de eigen
grenzen werd verbeten een oud
conflict uitgevochten: de school
strijd.
Verzuiling
Het openbaar en het bijzonder
{katholiek en protestants-christe
lijk) onderwijs zijn voor de wet
pas sinds 1920 aan elkaar gelijk.
Voordien betaalde de staat alleen
het openbaar onderwijs; ouders
die hun kinderen op een schooi
naar de eigen beginselen wilden
doen, moesten zelf maar zo'n
school oprichten en bekostigen.
Vanaf het midden van de vorige
eeuw voerden de diverse gods
dienstige groeperingen in en bui
ten het parlement strijd om die
ongelijkheid recht te trekken.
Ook na de 'vrede' in 1920 kwam
In 1990 vond Wim van der Kooij op de zolder van zijn woning in Ak U
mere een doos met dichtbeschreven schoolschriften. De cahiers be^'^
vatten de levensbeschrijving van zijn opa, Tijmen van der Kaoiju^
(1875-1957). In de doos zat ook een flinke stapel knipsels, stukjes die**?
opa voor kranten, kerkbladen en tijdschriften uit het onderwijs had£3
geschreven.
Wim van der Kooij oordeelde dat deze nalatenschap niet alleen voorts
de familie van belang was. Voor fijnproevers en historici lag hier eèh7f|j
gedetailleerd tijdsdocument van en over een afstammeling uit het
geslacht der 'kleine luyden'. Een document dat kon bijdragen aan y;
een beter begrip van een bijzonder hoofdstuk uit de Nederlandse ge
schiedenis: dat over de schoolstrijd en de emancipatie van het anti-
revolutionaire volksdeel vanaf het einde van de vorige eeuwtot in de
jaren vijftig van deze eeuw.
Samen met Sjoerd van Tuinen, een andere nazaat van 'opa', stelde
Wim van der Kooij een boek samen uit de berg knipsels en schriften.
'Opa' komt daaruit tevoorschijn als een rechtzinnige, tamelijk pe
dante man, met een vooral zakelijke instelling; een persoonlijk leven -
scheen hij er nauwelijks op na te houden. „Warmte ondervonden we i
alleen van oma," herinneren de kleinkinderen zich. n
Het boek ('Het was een schoone dag1) werd geïllustreerd met foto's
uit het familie-archief. Het is uitgegeven in eigen beheer. Het kost 65
gulden en is verkrijgbaar bij W. D. M. van der Kooij, Sportmark 118, ,n
1355 KJ Almere, telefoon 036-5311085. -
het regelmatig tot conflicten. Zo-
ais Van der Kooij in Vlaardingen
ondervond.
Tijmen van der Koojj was een
kind van de verzuiling. Hij was af
komstig uit de kring der 'kleine
luyden1, zoals dc achterban van
de anti-revolutionaire roerganger
Abraham. Kuyper werd genoemd.
Van der Kooij's wieg stond in Hin-
deloopen en zijn familie bestond
uit boeren en kleine middenstan-,
ders. Tijmens vader Douwe Kla-
zes van der Kooij dreef een 'win
kel van sinkel' op het Friese plat
teland. Hij wilde dat zijn kinde
ren hogerop zouden komen.
Toen hij op een kwade dag in het
water viel en dreigde te verdrin
ken, bad Douwe tot God en be
loofde dat hij zijn drie zonen „aan
het christelijk onderwijs zou ge
ven" als de Here bereid was hem
te redden. Douwe bleef in leven
en deed zijn belofte gestand. Zo
kwam Tijmen in St. Annaparo
ehie terecht als kwekeling op de
school van een oom. Hij bleek een
voorbeeldige leerling.
Hoewel het protestants-ehriste-
Ujk onderwijs het in het hoge
noorden zeker niet gemakkelijk
had, was de sfeer er gemoedelijk
vergeleken bij wat zich in het
westen afspeelde. Dat ontdekte
de toch redelijk door de wol ge-
verfde Van der Kooij al kort na
zijn aanstelling in Vlaardingen.
Zoals hij het zelf verwoordde: „Ik
maakte er kennis met tevoren
nooit beleefde toestanden en ei
genaardige temperamenten."
Eerst raakte hij verzeild in een af
faire rond twee collega's die de
euvele moed hadden gehad om
vanuit het gereformeerd onder
wijs te solliciteren bij de 'vijand',
een openbare school in Rotter
dam. Het bestuur zei de twee dis
sidenten de wacht aan en toen
een links georiënteerd plaatselijk
krantje genaamd 'Vrijheid en
Recht' zich met de zaak begon te
bemoeien, praatte heel Vlaardin
gen al gauw over niets anders
meer. V R schilderde het
schoolbestuur af als „weinig ont
wikkeld, tomeloos heerszuchtig
MuIo-directeurTijmen van der
Kooij en zijn echtgenote. Ve
len herinneren hem zich als
een strenge man. ReproductieRoej
Dijkstra
en hoogst onevenwichtig". De
zaak liep overigens uit op een ne-„
derlaag voor jhfet afvalligé titiè.01 i
Vijanden
In 1924, toen het pc-onderwijs
steeds meer leerlingen trok en er
scholen moesten worden bijge
bouwd (aan de Boslaan en de Bin
nensingel) om de grote toeloop op
te vangen, begonnen de proble
men met het Vlaardingse ge
meentebestuur. Wethouder Roos
probeerde op allerlei manieren de
leegloop van de openbare scholen
te verhullen en zo te voorkomen
dat er geld naar het bijzonder on
derwijs moest worden overgehe
veld. zoals de wet voorschreef.
Dat bracht Roos in conflict met
Van der Kooij, die de wethouder
met onweerlegbare cijfers con
fronteerde. De twee werden ge
zworen vijanden.
Van der Kooij, inmiddels hoofd
van de nieuwe Dr. A. Kuy-
perschool aan de Boslaan, schreef
triomfantelijk in zijn dagboek dat
de gemeente zich genoodzaakt
zag drie van de acht openbare
scholen op te heffen. Die overwin
ning had ook een keerzijde, want
B en W bleken slechte verliezers.
Zij blokkeerden een krediet om
de speelplaats van de (gerefor
meerde) Julianaschool op te
knappen. Dat pesterijtje ging ove
rigens niet op. Het schoolbestuur
ging met succes in beroep bij Ge
deputeerde Staten.
Ondertussen begon men buiten
de stad al te spreken van de
'Vlaardingse schoolstrijd1. Van
der Kooij had het gevoel dat hij
voortdurend op zijn qui vive
moest zijn. Het had er alle schijn
van dat wethouder Roos voortdu
rend met de organisaties van
openbare onderwijzers overlegde
hoe hij de 'bijzonderen' de voet
kon dwarszetten.
Mussolini
Na een mislukte poging van Roos
om een vinger in de pap te krijgen
in het schoolbestuur, volgde in
1926 een nieuwe krachtmeting
waarbij de tegenstander volgens
Van der Kooij zelfs laster en ach
terklap niet schuwde. In 'Vrijheid
en Recht1, waarvoor ook wethou
der Roos stukjes schreef, kreeg
de Mulo-directeur etiketten opge
plakt als 'politieke stokebrand' en
'Mussolini'. Met zijn geschrijf
zaaide Roos verdeeldheid in gere
formeerde kring. Het was een
moeilijk jaar voor de eonf 'ssione-
len. De Nieuwe Vlaardingse Cou
rant stopte opeens met he' publi
ceren van de exan enui .slagen
van de Dr. A. Kuipersrir ol en in
de gemeenteraad were geruzied
over de bijdragen aan net bijzon
der onderwijs.
Een braakliggend t<\rein direct
tegenover Van der Kooij's school
werd door de gemeente toegewe
zen aan een vervoersmaatschap
pij, die er autobussen stalde. Pro
testen dat dit gevaarlijk was voor
de driehonderd leerlingen hicfy
pen niet. B en W zetten door en( J
een beroepsschrift bij Gedepu--f;
teerde Staten haalde ditmaal,
niets uit. Van arren moede liet het^
bestuur het schoolplein achter
het gebouw opknappen. Zo werd"-,?,
het gevaar voor de leerlingen be-.ji
perkt. Voortaan hoefden ze alleen
bij het komen en gaan dc drukke^
garage te passeren.
Het getreiter, nu eens over dej_.
leerlingenaantallen, dan weer,",
over hun juiste leeftijd en deJ
daarvan afhankelijke bijdrage, u
hield pas op toen Tymens aards- lpJ
vijand Roos in 1934 burgemeester
werd van Lekkerkerk. Een van
Van der Kooijs dochters verklaar
de later dat Roos het christelijk
onderwijs letterlijk haatte. „Hij
werkte het op allerlei manieren ff-
tegen." Tijmen van der Kooij ver- -
liet het strijdperk kort daarop. Hij
werd'in 193& gepensioneerd en'
vestigde zich met zijn vrouw Hitje,,,
Koopmans in Den Haag. In zijn
nieuwe woonplaats wijdde hij
zich aan zijn. voornaamste hobby;,
schrijven-over het onderwijs en
over de reizen die hij m zijn ar
beidzame leven had gemaakt.
Zijn Vlaardingse leerlingen (hij
had er zo'n drieduizend in de klas
gehad, van wie velen 'goed te
recht' waren gekomen; één had
het zelfs tot minister van Onder-,
wijs geschopt) bleven zich hem
herinneren als ccn strenge man
die slecht orde kon houden. Zijn
bijnaam was 'de Kriet'. het krijtje,
omdat hy met krijtjes gooide naar
niet-oplettende leerlingen.
Meester van der Kooij had een
scherp verstand, maar was een
slecht didacticus, oordeelden veel
van zijn pupillen later. Op een
keer trof hij, nadat hij een mo
ment het lokaal had verlaten, bij
zijn terugkeer de klas in wanorde
aan. In plaats van de schuldigen
tot de orde te roepen, liep hij ijaar
het venster, hief de handen ten.r'
hemel en riep, alsof hij Ch
aan het kruis was: „O Heer.
geef het hun, want ze weten r
watzedoen."'.
Brilaanpassing door
modebewuste opticiens.
Deskundig advies,
en voorlichting.
Specialisten in Varilux
en extra dunne glazen.
Komplete oogmeting
met oogdruk-kontrole.
Optometrist OV
Contactlensspecialist
ANVC
ROTTERDAM-OOST:
Oude Dijk 141-143 - Tel. 010-412.23.27
SCHIEDAM: Passage 18 - Tel. 0HM26.64.54
Poo; Nathalie Lans
Vlaardingen - Martien is 83 jaar
en Huug 85. Gisteren waren ze
zestig jaar met elkaar getrouwd.
Het echtpaar Steenhoek genoot
van de gezellige dagen en sloeg
de op de tafel liggende romans
even dicht om te vertellen over
hun zestigjarige huwelijk en zelfs
over de periode daarvoor.
„Ik was een kameraad van een
broer van haar. Ik was de jongste
thuis en vond het bij de familie
Bot thuis gezellig. Zij waren nog
met z'n tienen thuis en we had
den altijd lol met elkaar. Zij was
18 en ik 20 toen we verloofden,"
vertelt Huug Steenhoek.
Zijn echtgenote valt hem in de re
de en voegt eraan toe dat zij al een
poos wat met elkaar hadden. De
bruidegom weet dat nog wel,
maar hij was ook nog niet klaar
met zijn verhaal. Aan de
trouwdag zit, zoals hij zegt, een
hele geschiedenis vast. „We wa
ren in ondertrouw en zouden in
augustus trouwen. Maar dat ging
niet door want zij werd ziek. Ze
kreeg tyfus. Dat was in die tijd
een hele gevaarlijke ziekte. Wy
hielden de wacht bij haar en ge
lukkig werd ze beter. Uiteindelijk
zijn we in mei van het jaar daarop
getrouwd en is alles goed geko
men."
Na veel tegenspoed, want ook de
vader van Martien werd ziek voor
het huwelijk, ging het goed met
het jonge echtpaar. Het gezin
werd al snel met vier jongens en
een meisje uitgebreid. Moeder die
de drukte van huis uit aJ gewend
Het echtpaar
Steenhoek
mag graag
een boek le
zen. Foto Roer
Dijkstra
was, voedde de kinderen op ter
wijl pa Steenhoek zijn brood als
stoffeerder/behanger verdiende.
„Ik was 12 jaar toen ik bij de firma
Van Heusden in Vlaardingen te
recht kwam. Ik was er smeerjon-
gen. Ik moest van de rollen be
hang banen afsnijden en de boel
klaarmaken voor de behanger. Je
moet weten dat je toen nog geen
plakmeel, maar stijfsel had en ik
smeerde het stijfsel. Ja, ik was 12
en m'n kameraad een jaar of 18.
Maar hij kon ergens anders aan
de slag als timmerman en ik
moest alleen verder. Ik was in
middels 13 en werd bijgestaan
door een jongen van 12. Nu was ik
de behanger en hij de smeerjon-
gen. Wanneer we bij mensen
thuis kwamen keken zij ons
vreemd aan. Ja, we waren natuur
lijk maar een paar snotneuzen.
En als ze dan vroegen hoe oud of
we waren, dan zeiden we 25. We
telden gewoon onze leeftijden bij
elkaar op. Dan moesten de men
sen lachen."
Maar de snotneus verstond zijn
vak want hij bleef in totaal 53 jaar
lang werken als behanger en later
als stoffeerder bij het bedrijf. Nu
is het bruidspaar al weer een hele
lange tijd samen zonder te wer
ken. Vervelen doen ze zich niet.
Ze lezen graag eedboek, nemen
de krant door en als het weer het
toelaat gaat het stel naar buiten
om een lekkere wandeling te ma
ken.
Mevrouw Steenhoek is gedeelte-
lijk verlamd en zit in een rolstoel.
Dat vindt zij vervelend, maar ze.,
klaagt niet want samen met haar
man is ze nog best in staat haar ei-
gen boontjes te doppen. „Wij heb-<<
ben een reuze leuk leven gehad.
Het is toch ontzettend mooi dat
wij al onze kinderen, kleiokinde-
ren en achterkleinkinderen nog
hebben. Wij hebben een gezellige
tijd achter de rug en nu zijn we
twee ouwe dibbesen.11
