16 Economie ft Samenleving'
Pincoffs krijgt tóch een standbeeld
Niet te zoet
Niet te zuur.
Hooguit
te lekker.
Koopman/fraudeur in brons terug naar het Entrepot-gebied
Lamsoren voortaan
ook als conserven
De Britse 'communicatie revolutie': bellen via tv-kabel
Nieuw van Mona.
Biogarde Drink met kiwi of limoen.
11 november 19!
Rotterdams Dagblad
Door Bram Oosterwijk
Rotterdam - Lodewijk Pin
coffs - koopman, reder, politi
cus en aan het eind van zijn
Rotterdamse carrière ook
fraudeur- krijgt tóch een
standbeeld. Honderdzestien
jaar na zijn smadelijke vlucht
naar New York (op 14 mei
1879) moet het levensgrote
bronzen beeld bij het Entre
pot-gebouw op de Kop van
Zuid staan. Op een pleintje
aan de Pincoffsweg, want ook
dié is er dan.
Hel positieve denken over de
man die de aanzet gaf voor de uit
breiding van het Rotterdamse ha
vengebied, heeft het bij een aan
tal Rotterdammers tenslotte tóch
gewonnen van het minder fraaie
waarmee Pincoffs zich heeft bezig
gehouden.
Vóór of tegen een monument: dat
hoeft nu niet meer, want de stap
is gezet. De Rotterdamse beeld
houwer Willem Verbon gaat bode
wijk Pincoffs in brons vereeuwi
gen, uitgebeeld op de manier
waarop hij zich in het laat 19e-
eeuwse Rotterdam doorgaans
vertoonde: met ringbaard, pand
jesjas en geldkoffertje in de hand.
Pincoffs komt niet op een sokkel,
maar zal gewoon op de straatste
nen staan. „Als één van ons,'" zegt
initiatiefnemer A.W.A. Lamens,
directeur van Ooms Makelaars.
„Mensen moeten om hem heen
kunnen lopen, hem kunnen aan
raken."
Entrepot-gebied
Lamens werd met de in Rotter
dam nog altijd onvergetelijke
Pincoffs geconfronteerd toen zijn
bedrijf de verhuur en de verkoop
van onroerend goed in het Entre
pot-gebied, de eerste fase van de
Kop van Zuid rond Binnenhaven
en Spoorweghaven, ging doen.
Daaronder vallen ook de festival-
markt in en de jachthaven ('City
Marina') bij het door Pincoffs ont
wikkelde reusachtige Entrepot
gebouw ('De Vijf Werelddeelen").
„Ik moest, toen ik daar was, aan
de man denken," bekent Lamens.
„Pincoffs heeft zich immers ge
weldig ingezet voor dit gebied. De
Kop van Zuid is vergelijkbaar
met de havenontwikkeling van
toen, vind ik. Over vijftien jaar is
alies klaar en dan móét er toch
een herinnering aan hem zijn."
Het idee voor een standbeeld ont
stond toen Lamens eind vorig
jaar hoorde dat er in dezelfde om
geving ook een Lodewijk Pin
coffsweg zou komen en dat de
over de Binnenhaven te leggen
Stokkenbrug (die kortgeleden bij
de Zalmhaven werd weggehaald)
Pincoffsbrug zou gaan heten. La
mens nam namens Ooms Make
laars enkele jaren geleden even
eens het initiatief voor een beeld
van de Hollandse graaf Willem
IV, Er werd geld ingezameld bij
het bedrijfsleven en inmiddels
staat dit beeld voer het Historisch
Museum aan de Korte Hoog
straat. Ook dat is gemaakt door
Verbon. Lamens: „Willem is nu
bezig aan een ontwerp voor Pin
coffs. Het wordt een beeld waar
veel spanning in zal zitten,"
De afgelopen weken is er een Co
mité 'Pincoffs terug in het Entre
pot-gebied' opgericht -met be
kende Rotterdammers die achter
het project siaan - en bovendien
een uitvoerend comité, dat voor
de 90.000 gulden moet zorgen die
het standbeeld gaat kosten. Het
Centrum Beeldende Kunst heeft
De met zeilschepen gevulde Binnenhaven, omstreeks 1880. Archieffoto Rotterdams Dagblad
inmiddels 5.000 gulden subsidie
gegeven. „Het geld moet van on
dernemers komen d>e in dit ge
bied gaan bouwen," vertelt La
mens. „Er zijn al wat toezeggin
gen. Het bedrag komt er wel En
ais er nog iets zou ontbreken, dan
staan wij garant."
En zo komt de man die ontegen
zeggelijk de grote stoot tot Rotter
dams groei heeft gegeven, terug
op de plaats waar het in de jaren
'70 van de vorige eeuw begon. Bij
het Poortgebouw, het Entrepotge
bouwen de havens op Feijenoord.
En dichtbij de brugverbindingen
over de rivier en de Koningsha
ven, die vooral dankzij zijn daad
kracht zijn gelegd.
Grote zaken
Lodewijk Pincoffs (1827-1911)
groeide vanuit zijn, met z'n zwa
ger Henry Kerdijk opgerichte en
in de verfgrondstof meekrap han
delende firma snel naar de top.
Kleine zaken werden heel groot:
vooral in de Afrikaansche Han
dels Vereeniging (AHV). Leider
Pincoffs glorieerde, verdiende
goed geld en ging zich in Rotter
dam met van alles bemoeien. Op
sociaal vlak deed hij belangrijk
werk en ook in de politiek liet hij
z'n stem horen: zowel in de ge
meenteraad, m Provinciale Sta
ten als. op latere leeftijd, in de
Eerste Kamer.
In 1872, het jaar waarin de Nieu
we Waterweg werd geopend,
richtte h»j dc Rotterdamsehe
Handels Vereeniging (RHV) op:
een combinatie van bankiers die
met een kapitaal van 15 miljoen
gulden havenactiviteiten op
Feijenoord zou gaan ontwikke
len, Pmcoffs, die president-direc
teur werd. heeft ook deze zaak
doorgedrukt.
In het voorjaar van 1879 stortte
het imperium van Pmcoffs meen.
Overal waren financiële gaten ge
vallen; geld van de RHV had hij
overgeheveld naar dc AHV. Ja
renlang waren er forse dividen
den uitgekeerd, terwijl er verhe-
Lodewijk Pincoffs staat in 1995 in brons bij het Entrepot-ge
bouw. Archieffoto Rotterdams Dagblad
zen waien geleuen. Fincüffs frau
deerde; had zijn commissarissen
niets verteld. Het ging echt mis
toen RHV-commissaris Marten
Mees ontdekte dat er, als laatste
redmiddel van Pincoffs, bij ban
ken in Londen en Parijs kortlo
pende kredieten waren opgeno
men. Mees dook in de onsmake
lijke affaire en vertelde Pincoffs
dat hij erg bezorgd was. Het bleek
het begin van het einde te zyn.
Op 10 mei 1879 bekende Pincoffs
aan Mees dat hij ook hem jaren
lang had bedrogen. Pincoffs be
loofde met hulp van familie en
vnenuen mimen een paar aagen
1,6 miljoen gulden bijeen te ha
len, maar dit lukte hem niet. Vier
dagen later schreef Pincoffs een
briefje waarin hij verklaarde ont
slag te nemen als president-direc
teur van de RHV.
Vlucht
Kort na het middaguur van die
zelfde dag vluchtte hij met vrouw
en drie zoons uit Rotterdam. Zelf
stapte hij met één van zijn zoons
op het Beursstation in de trein
naar Bcigie; de anderen waren
eerder van het station Delftse
Poort vertrokken. Pincoffs liet de
stad met een enorme schulden
last achter, talloze firma's die met
hem in zee waren gegaan, gingen
failliet.
Via Brussel, Calais en Dover reis
de de Pincoffs-famüie naar Liver
pool, waar ze aan boord ging van
het op vertrek naar New York lig
gende stoomschip Germanic. Ze
arriveerden berooid in de Ver
enigde Staten, maar Pincoffs ver
diende in latere jaren (ondermeer
met een sigarenfabriekje) toch
weer geld. De man die zo veel in
vloed had gehad, werd langdurig
in Rotterdam bespot en gehoond.
In feite was dit meteen al na zijn
verdwijning begonnen, toen justi
tie een van antipathie en subjecti
viteit druipend signalement van
de van joodse afkomst zijnde Pin
coffs verspreidde: 'Lang 1,7 me
ter, aangezigt rond en bol, kleur
bleek, haar donker grijzend,
wenkbrauwen donker, baard
grijs, oogen sluw uitziende, voor
hoofd hoog, neus krom, mond
klein, kin rond, spraak langzaam
iijmig; bijzondere kenteekenen:
«enigszins waggelende gang, een
gevolg van vetheid, ook zigtbaar
aan hals, nek en handen;
kleeding: meestal donker'.
Pmcoffs kon niet en kwam ook.
nooit meer terug naar zijn geboor
testad. Hij ontliep zijn straf
omdat hij niet kon worden uitge
leverd; tussen de Verenigde Sta
ten en Nederland bestond daar in
1879 geen verdrag over. KercüjK,
die naar Antwerpen was gevlucht
en daar tevergeefs een zelfmoord
poging had gedaan, moest van de
Hoge Raad twee jaar de cel in. Lo
dewijk Pincoffs, die in zijn victo
rie-tijd vele malen met hoge Ne
derlandse onderscheidingen was
bedeeld, stierf m 1911 op 84-jange
leeftijd.
Vergeten
Met het verstrijken van de tijd be
gon Rotterdam Pmcoffs toch te
vergeten. En als er nog eens over
hem werd gesproken, dan was dit
meestal negatief. Fraude bleef
fraude. De eerste die hem wat
milder beoordeelde, was de histo
ricus dr. C. te Lintum, die in 1920
schreef: 'Deze man krijgt nog wel
eens in Rotterdam een monu
ment'. En Te Lintum zou gelijk
krijgen; zy 't driekwart eeuw na
dato.
In dezelfde trant sprak ir. Jac. Til-
lema, hoofddirecteur van Ge
meentewerken, in 1965. Zo'n hal
ve eeuw later dus: 'Rotterdam is
aan zijn visie en daadkracht zeer
veel verschuldigd. Ik vraag mij af
of thans de tijd niet is gekomen
zyn nagedachtenis met een mo
nument te eren'.
.Er kwam geen beeld. Wel een
boek ('Vlucht na victorie'): in mei
1979, toen het honderd jaar gele
den was dat Pincoffs vluchtte. En
er kwam opnieuw een discussie
op gang over wel of geen beeld.
Havenwethouder Jan Riezen-
kamp vond van wel, omdat Pin
coffs het startsein voor de naven-
ontwikkeling in Zuid had gege
ven. Havenwerkgevers-voorzitter
mr. L. Pieters: 'Een monument?
Een straatnaam? Geen sprake
van. Geen denken aan!' Mr.W.F.
Lichtenauer viel hem als groot
kenner van Rotterdams historie
bij: 'De man heeft zijn goede zij
den gehad, maar heeft ook op de
meest geraffineerde wijze zijn
vrienden gruwelijk bedrogen.'
Fonds
Ongeveer tien jaar later, in fe
bruari 1989, stierf in Baltimore
Pincoffs' achterkleinzoon Mauri
ce, die advocaat was geweest.
Maurice Pincoffs had pas in 1970,
toen hij 50 jaar oud was, voor het
eerst gehoord wat er met zijn
overgrootvader Lodewijk was ge
beurd. Maurice' vader en diens
naar New York meegekomen va
der Maunts (Lodewijks tweede
zoon) hadden er nooit iets over
verteld. Maurice kwam in 1969
naar Rotterdam en kreeg van de
Gemeentelijke Archiefdienst vele
gegevens over de Pincoffs-affaire
mee.
Kort daarna besloot Maurice Pin
coffs, ais een goede daad, in zijn
testament te zetten dat hij Rotter
dam geld zou nalaten voor óf een
beeld van zijn overgrootvader óf
voor een fonds voor Rotterdamse
jongeren die niet konden gaan
studeren omdat er thuis geen
geld was. Toen hij overleed, bleek
het het laatste te zijn. Dik hon
derdduizend dollar, voor een
fonds dat de 'Stichting De Lode
wijk Pincoffs Studiebeurs' zou
heten. De gemeente Rotterdam
besloot in juni 1991 de gift te ac
cepteren. In het voorstel waar
over de gemeenteraad moest be
slissen, stond: 'Onderzoek door
de jundisehe adviseur heeft ge
leerd dat door de erflater beoogde
genoegdoening met een gerust
hart kan worden aanvaard'. Het
stichtingsbestuur onderzoekt
overigens nog steeds op welke
manier het geld - mede op basis
van wat er in het testament staat -
het beste kan worden besleed.
Beeld
En nu alsnog dus een standbeeld.
Makelaardij-directeur Lamens
venvacht dat het in mei '94 klaar
zal zijn en dan gedurende een jaar
- tijdens de periode waarin er di
verse manifestaties rondom de
beeldende kunst in Rotterdam
worden gehouden- in het Kop
van Zuid-informatiecentrum aan
de Stieltjesstraat (in de schaduw
van het Poortgebouw) te kijk zal
worden gezet. In de loop van 1995
zou Pincoffs dan zijn definitieve
plaats dichtbij het Entrepot-ge
bouw moeten krijgen.
In 1984 werden door landbouwers in Rilland lamsoren voor
liet eerst naar de veiling gebracht als exclusieve groente voor
restaurants. Oorspronkelijk was het 'groen' een soort arme-
luisvoedsel - net als zeekraal en schorrezoutgras - dat werd
gevonden op schorren In de Ooster- en Westerschelde, waar
de Zeeuwen ten koste van een paar natte voeten vroeger een
maaltje gingen snijden als thuis de lamp weer eens voorover
hing. Archieffoto Rotterdams Dagblad
Vlissingen - Lamsoor is geen
seizoengebonden groente meer.
Deze maand komen de eerste in
glas geconserveerde lamsoren
op de marlrt;. De Zeeuwse zee
groente, die wordt geteeld onder
auspiciën van de Stichting Ma
riene Cultures Oosterschelde,
zal voorlopig alleen in restau
rants verkrijgbaar zijn. De oogst
vanaf de velden langs de
Schouwse zuidkust is nog te
klein om forse hoeveelheden
lamsoor via supermarkten aan
de man te brengen.
Tot voor kort was in het wild
groeiende zeeaster - in Zeeland
aangeduid als lamsoor- alleen
in mei en in juni vers verkrijg
baar. De Stichting Mariene Cul
tures slaagde er via een teeltex
periment in het seizoen te ver
lengen. Dit jaar werd van april
tot eind augustus regelmatig
verse lamsoor aangevoerd op de
veiling in Breda. Over enkele
weken komen nu ook de eerste
geconserveerde lamsoren in
glas op de markt, waardoor de
groente het gehele jaar door op
tafel kan worden gebracht.
Gekoeld
Het conservenbedrijf In Den
Wijngaard Products in Sieeu-
wijk heeft vierduizend potten
zeeaster -met een uitlekge
wicht van 110 gram- op de
plank staan. Het produkt kan
een jaar lang gekoeld worden
bewaard. Binnenkort worden la
boratoriumproeven afgerond
waaruit moet blijken of de lam
soor in geconserveerde vorm
ook zo lang buiten de koelkast
kan worden bewaard. Als dit zo
is, spreekt men pas echt van
conserven.
Directeur J. Hak van EDW Pro
ducts verwacht dat het aanbod
van lamsoor in glas zeer aan
zienlijk zal groeien, „Volgend
jaar verwachten we een veel gro
tere aanvoer uit Zeeland. Ik
denk dat we dan tussen de
25.000 en de 50.000 potten kun
nen verkopen. Op den duur zal
de zeegroente ook in delicates
senzaken te koop zijn, verwacht
ik. Nu verkopen we de lamsoor -
op het etiket aangeduid als As
ter Maritiem - via de groothan
dels ISPC in Breda en Ven
Versmarkt in Leidschendam,
die hun klanten in de horeca
hebben."
Specialiteiten
In Den Wijngaard Products con
centreert zich op het conserve-
ren van specialiteiten. Hak: „Wij
richten ons met op geweldige
hoeveelheden, maar op speciali
teiten die handmatig verwerkt
worden. Wij zijn met escargoK
wijngaardslakken in glazen pot
ten begonnen. Nieuw is de zee
aster. We zijn erin geslaagd de
smaak en de bladstructuur in
geconserveerde vorm te behou
den, ook als je de groente uit de
pot opwarmt,"
Het bedrijf in Sleeuwijk gaat het
assortiment zeegroenten gaan
deweg uitbreiden. Hak: „Vol
gend jaar zullen we volop zee
kraal van Schiermonnikoog en
ook uit Zeeland conserveren.
We gaan ons ook richten op
groenten als zeebiet en zeesla."
Naast Biogarde Drink naturel heeft Mona nu ook
Biogarde Drink met kiwi en met limoen.
Proef deze zachte, romige zuiveldrank met z n fnsse en
fruitige smaak. Zoiets lekkers heeft u zelden gedronken.
ABN Amro-topman Lion baarde
vorige week opzien met de
tijding dat zijn bank bereid is
„enkele miljarden guldens" te
investeren in een tweede
telefoonnet. Inmiddels is de
directeur-generaal van
Nederlands grootste bank
teruggefloten door zijn eigen
raad van bestuur, maar dat
tweede net lijkt er toch te
komen. Daarmee zou Nederland
in de voetsporen treden van het
Verenigd Koninkrijk, dat anno
1993 al over drie telefoonnetten
beschikt.
Een bericht uit het
telecommunieatic-laboratorium
van Europa.
Door Cees van Zweeden
Londen - Het is een bordje dat de
komende jaren in talloze Britse
steden tot het straatbeeld zal be
horen: 'Uw kabelexploitant vet-
ontschuldigt zich voor het onge
mak dat wordt veroorzaakt door
de installatie van een nieuw KA
BEL COMMUNICATIE NET
WERK'
Thans is twee procent van de Brit
se huizen bekabeld, een percenta
ge dat op het Oude Continent al
leen in Albanië enig opzien kan
baren. Maar Engeland is aan een
inhaalmanoevre begonnen, en er
is één verschil: de Britse kabels
zijn superieur.
„Als wij een huis bekabelen, bie
den wij veel meer dan een groot
aantal televisiezenders," zegt Ri
chard Woollam, directeur-gene
raal van de Cable Television Asso
ciation (het overkoepelende oi-
gaan van de kabel-maatschappij
en). „Ons systeem maakt commu
nicatie in beide richtingen moge
lijk. Dat betekent dat de klant de
zelfde kabel kan gebruiken voor
bijvoorbeeld telefoongesprek
ken." In steden die al grotendeels
zijn bekabeld. is de kabelmaat
schappij een geduchte concur
rent gebleken voor British Tele
com. In Birmingham bijvoor
beeld, 's lands tweede stad. ge
bruikt een kwart van alle beka-
belde huishoudens de 'televisie-
kabel' als telefoonlijn. De voorde
len zijn evident. De aansluitings-
kosten zijn slechts 90 gulden,
eenvierde van wat British Tele
com rekent. De gesprekken zijn
15 tot 20 procent goedkoper, de
huur van de lijn 10 procent lager.
Maar dat, verklaart Wooliam, is
nog maar een van de voordelen.
„Vanaf 1996 zullen wij naar ver
wachting de klant ook 'video-on-
demand' kunnen bieden, een sys
teem dat de gang naar de video
theek overbodig maakt. En nu al
kunnen onze klanten 'pay-ehan-
nels' (betaaJ-TV, red.) ontvangen
zonder eerst decoders te installe
ren; ze betalen gewoon maande
lijks voor wat ze gezien hebben,
precies zoals ze hun telefoonreke
ning betalen".
De 'communicatie revolutie' is
mogelijk geworden doordat de
nieuwe kabels geschikt zijn voor
communicatie in beide richtin
gen. Bij 'video-on-demand' kan
de klant zo'n drieduizend titels
van films op zijn scherm oproe
pen (de informatiestroom komt
zijn huis binnen) en met de af
standsbediening aangeven welke
film hij wil zien (de informatie
stroom gaat van zijn huis naar de
kabelmaatschappij). Daarop
wordt de film uitgezonden, en de
klant vindt de prijs daarvoor aan
het einde van de maand terug op
zyn rekening.
Capaciteit
De Britse kabelmaatschappijen
zijn om twee redenen in staat ge
weest tot de enorme sprong voor
waarts. De eerste reden is een ui
terst liberale wetgeving, die het
hun toestaat om zich op de tele-
foonmarkt te begeven (een markt
die in Nederland nog steeds
wordt gemonopoliseerd door de
PTT). De tweede reders is dat zij
gewoon veel later dan elders in
Europa met de bekabeling zijn
begonnen, en daardoor geavan
ceerder technologieën konden
toepassen.
De kabelmaatschappijen maken
gebruik van glasvezelkabel met
een capaciteit (voor het doorge
ven van data) die 250.000 keer zo
groot is als die van de gewone, ko
peren telefoonkabel.
De directeur voorziet dat de ko
mendejaren het aantal bekabelde
huizen in het Verenigd Konink
rijk jaarlijks met 46 procent zal
groeien. In 1997 zou dan in heel
Londen de televisie-antenne ver
dwenen zijn, en rond de eeuwwis
seling zou eenderde van alle huis
houdens m het land over kabelte
levisie beschikken.
V/oolham zwijgt even, en zegt
dan:Als wy tegen de eeuwwisse
ling niet 30 procent van de tele-
foonmarkt hebben, hebben wij
jammerlijk gefaald."
