'Op elke kraamvrouw ben ik zuinig'
Prinsestheater herleeft op rand
m-
m
Vroedvrouw Adri de Bruin (65) na 7.000 bevallingen nog steeds verliefd op vak
80
Stichting
ijvert voor
heropening;
Delfshaven
enthousiast
over multi
culturele
functie
Eén lange lijn 1
RL SN SZ RY
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 12 november 1994
Door MarjoJijn van Lynden
Rotterdam Misselijk en draaierig werd ze, de eerste keer dat
ze een wouw zag bevallen. „De zuster zei, 'Ga maai' op de
gang zitten.' Toen ik even later weer binnenkwam, werd het
kind geboren. Ik dacht 'Oh, nee1."
Vroedvrouw
Adn de Bruin
doet binnen
kort een stap
je opzij: Ik
heb soms het
gevoel dat ik
de vrouwen in
m n armen
neem
Kurper/Rotterdams
Dagblad
tone vrouwen vrijwel allemaal in
het ziekenhuis. „Dan weten ze ze
ker dat er nog een paar daagjes
lekker voor ze wordt gezorgd.
Want, thuis is het kind meteen
hun verantwoordelijkheid. Hech-
t.inppn of nipt als het huilt moet
«4
Nu, meer dan zevenduizend be
vallingen later, kan vroedvrouw
Adri de Bruin zich dat niet meer
voorstellen. „Een bevalling is
spannend," zegt ze. „Ik heb altijd
weer die kriebel in mijn buik. Je
houdt tenslotte minstens twee le
vens in je handen. En als liet alle
maal voorbij is, en je ziet hoe blij
ze zijn met hun kind, springen de
tranen je in de ogen." Nog steeds?
„Ja. als je geen tranen meer hebt
eri met meer kunt lachen, leef je
dan nog?"
Binnenkort doei Adri de Bruin
(65) een stapje opzij voor de nieu
we generatie vroedvrouwen. Een
klein stapje maar. want voorlopig
draait ze nog volledig mee in de
praktijk en de komende jaren zal
ze part-time blijven werken. Trots
meldt ze vannacht een tienponder
op de wereld te hebben 'ge
sjouwd'. „Dan merk je hoe erva
ren je bent."
Tijdens het gesprek rinkelt de te
lefoon vrijwel voortdurend. Vrou
wen die melden dat ze hun slijm-
prop hebben verloren, vrouwen
die naar het ziekenhuis moeten
omdat ze over tijd zijn en vrouwen
bij wie de eerste weeën zich aan
dienen.
„Eigenlijk verandert er niet veel,"
zegt Adri.„Dit werk is al eeuwen
hetzelfde. Vroeger (ze begon in '56
in Pendrecht) deed ik alles op de
fiets in plaats van met de auto. En
ik was de enige in de straat met te
lefoon, maar verder... Ach, we
hebben nu een zuurstofkoffer en
bijna alles is disposable. En er is
ander hechtmateriaal, maar ik be
waar het nog in hetzelfde doosje."
„Ik probeer altijd een band te krij
gen met de kraamvrouw. Want be
vallen is een karwei dat je samen
moet klaren. Daarbij is oogcontact
ontzettend belangrijk. Je kunt ie
mand bemoedigen, laten zien dat
je meeleeft. Als vroedvrouw moet
je altijd kalm blijven, de rots in de
branding zijn. Ik heb soms het ge
voel dat ik de vrouwen in m'n ar
men neem. Ze er doorheen draag.
Ik ben op elke kraamvrouw zui
nig.
Een kind krijgen is de gebeurte
nis van je leven. Er is niets wat
meer indruk maakt. Daarom blijf
ik er óók bij als het een keizersnee
wordt. Vaak is mijn hand het laat
ste wat de moeder voelt voor ze in
slaap valt. Als de baby geboren
wordt maak ik foto's. Voor later,
voor de moeder.
Ik heb nooit geloofd in die metho
de van tik op de billen en in het
warme en koude water als het
kindje het niet meteen goed doet.
Onzin, je moet gewoon goed uit
zuigen en zon kindje geruststel
len. Ik koester een babytje. Leg
mijn handen eromheen. Soms
heet ik ze ook echt welkom. Dan
zeg ik 'Wees welkom op deze we
reld'. En tegen de ouders, 'Maak
er een mooi mens van.' Je krijgt
ze, maar ze zijn niet van jou. En je
kunt er een hoop aan verpesten."
Hoe vertel je het als er iets mis is
met 't kindje? „Soms ziet de moe
der het meteen. Maar ais het nou
iets kleins is, een vingertje of zo,
dan pak ik zo'n kleintje eerst 's
lekker in. Dan geef ik het aan de
moeder, zeg 'Wat een lief koppie,
wat een mooi kindje' en als zo'n
vrouw dan een beetje gewend is.
zeg ik 'Er is wel een kleinigheidje,
hoor"
Te laat komen. De nachtmerrie
van alle aanstaande ouders. Adri:
„Verschrikkelijk. Ik ben liever
drie uur te vroeg dan een minuut
te laat. Een paar jaar geleden is bij
mij in de auto een kindje geboren.
Ik was met de moeder op weg
naar het ziekenhuis, grootmoeder
en buurvrouw zaten op de achter
bank, en opeens zie ik uit mijn
ooghoek die kraamvrouw wat ach
terover gaan zitten, haar broek
losmaken en verdorie ik zag een
koppie. Door alle lichten ben ik
gescheurd. In het Zuiderzieken
huis kwamen ze meteen met de
brancard aanrennen. Ik was bang
voor onderkoeling, maar 't is alle
maal goed afgelopen. Toch, ik hou
niet zo van dat soort toestanden."
In bijna veertig jaar heeft ze een
hoop zien veranderen. Veel bijge
loof, bijvoorbeeld over meer be
vallingen bij volle maan, ver
dween. Ook de opvatting 'dat je
voor een keizersnee op Soestdijk
moet wonen' is allang verleden
tijd. In de afgelopen decennia zijn
de kraamvrouwen mondiger ge
worden. Ze lazen 'Bevallen en op
staan' cn besloten op baarstoelen,
zittend cn hangend, te bevallen.
En de vader evolueerde van een
zenuwachtig rokende figurant tot
medespeler, die ook kan puffen
en zuchten en zijn wouw, zonodig
ook fysiek, tijdens de bevalling
dragen evenzeer bij tot de betrok
kenheid van de bewoners en tot
de leefbaarheid."
Kleurrijk
De programmering in het Prinse
stheater zou in de toekomst een
afspiegeling moeten zijn van de
veelheid aan bevolkingsgroepen
in de wijk. Kleurrijk dus, inter
cultureel of multi-eultureel. maar
dan niet 'welzijnswerkachtig a la
ondersteunt. En natuurlijk, 'va
der fotograaf werd 'vader video'.
Adri is niet zo kapot van al die
nieuwerwetse methodes en sfeer
bevallingen. „Met kussens en
kaarsjes en zo. Ik vind het alle
maal best. zolang ik mijn werk
maar goed kan doen en het geen
gevaar oplevert. Ik moet wel kun
nen zien wat er gebeurt." „Vaak
hebben ze in een boekje gelezen
dat het zus of zo moet. En dan
doen ze dat, terwijl zc niet weten
wat bevallen is. In het bad bijvoor
beeld. Meestal zeg ik dan 'Ga toch
even lekker op bed liggen uitrus
ten."
-er te spreken is ze over de
Lelystad of Dronten'. „Tien pro
cent van de bevolking is bijvoor
beeld Kaapverdiaans. Dat zou je
terug moeten kunnen zien. Al die
verschillende bevolkingsgroepen
in Delfshaven hebben al hun mu
ziekavonden en andere activitei
ten. Die zou je in het theater bij
elkaar kunnen brengen. Bijna de
helft van de mensen bestaat hier
uit alleenstaanden, studenten, sa
menwonenden en starters op de
woningmarkt. Dat zijn mensen
die vaak voor elkaar en voor 'het
andere' open staan. Het is in ieder
geval niet de bedoeling dat het
theater wordt opgeëist door één
groep."
Kentie merkt over het wonen in
Delfshaven op: „Wijken in het
westen van Rotterdam worden
wel eens afgeschuilderd als een
getto, maar dat zijn ze juist niet
omdat ze niet bewoond worden
door één bevolkingsgroep. Wat
dat betreft kun je een wijk als
Prinsenland eerder een getto noe
men. Hier wonen allemaal men
sen met verschillende achter
gronden, perspectieven en inte
resses."
Vorstelijk
Het Prinsestheater moet met zijn
programmering niet alleen aan
sluiten op die culturele veelzijdig
heid van Delfshaven. Onderzoek
van de stichting heeft uitgewezen
dat het nieuwe centrum ook kan
voorzien in de grote behoefte aan
groeiende inbreng van de vaders.
„Ook steeds meer buitenlandse
mannen zijn erbij." Dat lag
vroeger wel even anders. Zolang
de man in het huis was, mocht de
vrouwniei baren. Adri: „In het be
gin wist je niks van al dat soort ge
bruiken. Ik had hier in Pendrecht
een kraamvrouw, zwanger van
haar vijfde kind. Ze lag in bed en
het schoot maai* niet op. Ik be
greep er niks van. Loop 'ik even
naar de keuken, kom ik terug, bed
leeg! Was ze opgestaan en had het
kind op het kleed, dat speciaal
daarvoor voor de kachel lag, ter
wereld gebracht."
Tegenwoordig bevallen de alloch-
kleinere, betaalbare zalen. Het
theater wil in de toekomst ruimte
bieden voor wijktheater, thema-
weken en voor activiteiten die
aansluiten op bijvoorbeeld het het
Delfshavenfestival, het filmfesti
val of Poetry. 'Jazz in Prinses'
speelt al door de hoofden van de
bestuursleden, maar ook kinder
theater moet een kans krijgen
voor al die kinderen die niet aan
één van Delfhavens 'grachten'
wonen.
De bestuursleden: „Het Prinses
theater ligt op een kruispunt van
twee werelden, op een omslag
punt tussen enerzijds het kleine
'grachtengordeltje1 rond de Voor
haven en anderzijds wijken als
Bospolder, Tussendijken en
Spangen. Het Prinsestheater kan
door zijn ligging en programme-
moeder het bed uit."
,,'t Is een hartstikke leuk vak. Je
maakt van alles mee. Mijn collega
en ik zeggen wel eens tegen
elkaar 'We zijn hier net een psy
chologische praktijk*. Want reken
maar dat zwangere vrouwen ver
anderen en dat ze het daar moei
lijk mee hebben. En zo'n echtge
noot, die ziet zijn aardige Jopie
humeurig worden en denkt 'Blijft
dat zo?' Die raakt in de war. Met
dat soort problemen komen ze
ook bij ons."
„Natuurlijk, er is ook verdriet, als
er een gehandicapt kindje wordt
geboren of als het mis gaat met de
zwangerschap. Leven en dood,
het zit vlak naast elkaar. Je mag
het gerust weten, ik ben zeer gelo
vig. Dat heeft het leven mij ge
leerd."
Ze had, van al die jaren, geen dag
of nacht willen missen. .Ach,
weet je. als je er 's nachts uit moet.
ben je moe en rillerig en 't is bui
ten donker en koud. Maai' als je
aan het werk bent verdwijnen die
gedachten en wanneer het kindje
is geboren en je rijdt terug, door
die nog steeds donkere straten
denk je 'Achter al die ramen lig
gen mensen te slapen die niet we
ten wat voor wonder er is ge
beurd'. Voor mij blijft een geboor
te iets mysterieus en wonderbaar-
lij ks."
Vrijdag 18 november zendt de RVU
op Nederland 3 om 20.00 uur inde
serie 'Komen en Gaan' een dubbel
portret uit van 'oude rot' Adri de
Bmin en de 22-jarige Nathalie
die haar éndexamen doet aan de
Vroedvrouwenschool en meteen
aan de slag wil
Een van de hoogtepunten in
het bestaan van het Prinses
theater, dat wat interieur aan
gaat weinig verschilde van an
dere Rotterdamse bioscopen
in die tijd, was de vertoning
van een film (in 1957) van pin
up ster iayne Mansfield waar
bij de ster trouwens zelf acte
de presence gaf. Foto sArchief
Rotterdams Dagblad/Gemeentelijke
Archiefdienst Rotterdam
ring voor Delfshaven een belang
rijke bindende factor vormen en
versterkend werken op andere
initiatieven."
Voor de verbouwing en inrichting
van het Prinsestheater is onge
veer 1,5 miljoen gulden nodig.
Nog dit jaar gaat het bestuur op
zoek naar sponsors, naar mensen
en bedrijven bijvoorbeeld die iets
hebben met of het Prinsestheater
of met Delfshaven. Goede busi
ness- en verbouwingsplannen en
een gedegen bestuurlijke onder
steuning moeten potentiële geld
schieters over de brug helpen.
Lukt dat allemaal, dan kan het
Prinsestheater binnenkort in
Delfshaven van start onder het
motto 'Een Vorstelijk onthaal in
een Koninklijke zaal'.
Ze moeten het geen strandtram
noemen. Dat slaat nergens op,
dan maak je het idee bij voorbaat
belachelijk. Alsof iemand op het
Centraal Station de tram zou ne
men om via Schiedam, Delft, Rijs-
wijk en Den Haag helemaal naar
het Scheveningse strand te gaan.
Als je toch al op CS bent, neem je
allicht de trein en dan is het vanaf
het Haagse CS of Holland Spoor
nog maar een klein stukkie.
Eén lange lijn 1.
Er zijn nu twee lijnen 1. Er rijdt
tussen Scheveningen en Delft-
Tanthof een lijn 1, geëxploiteerd
door de HTM, en er is een lijn 1
tussen Rotterdam-CS en
Schiedam-Woudhoek, die door de
RET wordt gerund. Een VVD'er in
de Tweede Kamer. Jan Dirk
Blaauw, heeft het idee gelanceerd
om die twee te koppelen. Daar
voor is een trambaan nodig van.
3,5 kilometer lengte tussen Tant-
hof en Woudhoek: een railverbin
ding door Midden-Delfland.
Dat is geen nieuw idee. Eindjaren
zeventig waren er al voorvechters
voor. in de Provinciale Stater, van
Zuid-Hollanden de gemeente
Schiedam, en van verschillende
partijen, zoals PvdA, CDA en
PPR. Eén lange lijn I leek toen
ver weg, want het hele traject tus
sen de koemarkt in Schiedam en
Woudhoek ontbrak nog. Halver
wege de jaren tachtig is dat stuk
er gekomen. Er zijn enkele halles
in de Rotterdams/Schiedamselijn
l, waar druk in- en uitgestapt
wordt. Station Nieuwland,
Stadserf, Koemarkt. Marco-
niplein. Ook bij andere tussenhal-
tes is het een komen en gaan van
passagiers'. Niemand noemt lijn 1
de poldertram, omdat ze nabij
Midden-Delfland eindigt.'Nie-
mand noemt lijn -1 de stationtram,
omdat ze aan de andere kant bij
CCS uitkomt. Het is een tram voor
veel korte afstandjes en toch is
het een flink trace. Als nu dus ka
merlid Blaauw oppert om de ene
lijn I en de andere lijn 1 met
elkaar te verbinden, is het dom
van tegenstanders om het meteen
een strandtrammetje te noemen.
Zo kun je alles denigrerend af
doen. Een traject Rotterdam-
Scheveningen is niet concurre
rend voor de auto. Maar wel een
stukje Schiedam-Delft. Of een
stukje Witte Dorp-Rijswijk. Of
een stukje Spangen-Tanthof.
Allemaal korte stukjes, concurre
rend mét de auto. en toch allemaal
onderdeel van één lange lijn 1.
Gelet op de diepgewortelde be
zwaren van de gemeentebesturen
van Schiedam, Vlaardingen en
Delft tegen verlenging van rijks
weg 19 door Midden-Delfland, zou
een tramlijn bovendien een uit
komst zijn. Een openbaar-ver-
voersalternatief voor een gehate
strook asfalt tussen het Kethel-
plein en de Kruithuisweg, zo werd
het in de jaren zeventig gepresen
teerd. We zijn nu meer dan vijf
tien jaar verder, Blaauw diept het
idee op, en Annemarie Jorritsma
hoort het aan alsof ze net vanoch
tend minister van verkeer en wa
terstaat is geworden.
De afwijzende reacties van de
HTM en de RET zijn begrijpelijk,
omdat ze met andere exploitatie-
problemen zitten, bovendien kijkt
de RET niet naar Den Haag en de
HTM niet naar Rotterdam. Straks
zijn het 'nog gescheiden provin
cies ook. er mag best een lijntje bij
om de relatie in tact te houden.
Ais er één lange lijn 1 was ge
weest, had Frits Bolkestein dit
voorjaar tenminste op tijd in de
studio van Radio Rijnmond kun
nen zijn, toen Pim Fortuijn daar
op de VVD-lijsttrekker zat te
wachten. Zelfs met een politie-es-
corte deed Bolkestein er via rijks
weg 13 heel lang over. Zelf reed ik
op dat moment van de Tweede
Kamer via Zoetermeer, Bleiswijk
en Berkel en ik was nog eerder in
Rotterdam dan Bolkestein, kunt
u nagaan - daarmee is in elk ge
val bewezen dat de auto niet con
currerend is met eën goede tram-
verbinding, bezie het eens zo.
Foutje van de RET: als rijksweg
19 er ligt., willen ze eventueel wel
een snelbus. Maar nieuwe wegen
zijn ongewenst. En waarom wel
een bus en geen tram?
Als Jorritsma nu haar prioriteiten
nog eens flink husselt, heeft Rot
terdam straks misschien minder
reden om verbijsterd te zijn over
uitgestelde projecten.
Door Han van der Leur
Rotterdam Het begon met de vraag: de Jehova's Getuigen
zijn weg uit het Prinsestheater. wat gaat er nu gebeuren met
die oude bioscoop?
Nu, een jaar later, heeft de Stich
ting Prinsestheater een business
plan afgerond, maakt een verliefd
geraakte architect tekeningen
voor de verbouwing, worden er
ideeën ontwikkeld voor de toe
komstige programmering en gaat
binnenkort de fondsenwerving
van start. Dat alles moet er op af
zienbare termijn toe leiden dat
het vermaarde Prinsestheater aan
de Schiedamseweg weer open
gaat en Delfshaven er een belang
rijke culturele instelling bij krijgt.
Daar ontbreekt het nu nog aan in
(oud) Delfshaven, zo hebben ook
Theo Kentie. Jan Meijer en Emile
van Rinsum van de Stichting
Prinsestheater vastgesteld. Delfs
haven, een deelgemeente met
2o'n 75,000 inwoners, beschikt
over vrijwel alle grootstedelijke
voorzieningen, het historische
deel van de wijk rond de Voorha
ven is toeristisch en op horecage-
bied in opmars, maar een geschik
te, zaal voor bijvoorbeeld klein
kunst, amateurtoneel en concer
ten is er niet. Met de heropening
van het Prinsestheater moet daar
verandering in komen.
De stichting heeft bij het verder
ontwikkelen van haar plannen in
reder geval de enthousiaste steun
van de deelgemeente Delfshaven,
Myrza Axwijk, lid van het dage
lijks bestuur, spreekt van 'een
fantastisch plan'. „Er moet in ons
gebied een cultureel centrum
zijn, een plek waar -rekening
houdend met de bevolkingssa
menstelling van de deelgemeen
te - kunst en cultuur op de eerste
plaats staan. Door zijn ligging kan
het Prinsestheater in de toekomst
versterkend werken op historisch
Delfshaven. maar ook op de win
kelstraten in de omgeving."
Nachtfilms
Kort na de aanleg van één van die
winkelstraten, de Schiedamse
weg. ging in 1917 hei Prinsesthea
ter open. Eigenaar was de joodse
ondernemer Chermouk. die voor
de oorlog zou uitgroeien tot een
belangrijke bioscoopexploitant.
De oorlog maakte niet alleen een
einde aan het leven van Cher
mouk, maar vernietigde op 14 mei
1940 ook wat diens paradepaardje
had moeten worden: het Art Hou
se aan de Coolsingel, waar de be
tere films geprogrammeerd zou
den gaan worden.
In het Prinsestheater werden aan
vankelijk ook variétévoorstellin
gen gegeven - er traden artiesten
op als Willy Derby, Lou Bandy en
Heintje Davids - maar het belang
van film nam steeds verder toe.
Een van de hoogtepunten in het
bestaan van het Prinsestheater
was in 1957 de komst van de actri
ce Jayne Mansfield, wier film 'The
Girl can't help it' werd gedraaid
bij het 40-jarig bestaan. Mansfield
zou in die dagen furore maken,
onder andere door op Het Kasteel
op naaldhakken de aftrap bij een
wedstrijd van Sparta te verrich
ten.
In de jaren zestig kwam de klad
erin en werd de programmering
steeds minder. Wel groeide hei
theater uit tot een begrip op het
gebied van de nachtfilm. Veel
Rotterdammers blijken daaraan
- en aan de aldaar opgebloeide
verkeringen- dierbare herinne
ringen te bewaren. Beginjaren ze
ventig sloot het Prinsestheater
zijn deuren en kwam er een einde
aan de vertoning van cowboy-,
knok- en muziekfilms. De laatste
jaren was de ruimte in gebruik als
'koninkrijkszaal' van de Jehova's
Getuigen.
Perfecte ruimte
Het bestuur van de Stichting
Prinsestheater bestaat uit men
sen uit Delfshaven die vaak zelf
ook nostalgisch getinte herinne
ringen hebben aan de bioscoop,
vaiërend van de vertoning van
'The Bridge over the River Kwai'
en het Polygoon Journaal tot het
knokken tussen jongeren uit ver
schillende wijken na de weke
lijkse cowboyfilm.
Ondanks deze nostalgie kijken de
bestuursleden van Stichting Prin
sestheater momenteel toch vooral
naar de toekomst. Ze zijn tot de
conclusie gekomen dat het Prin
sestheater een belangrijke rol kan
spelen in hun deelgemeente. En
hoewel er van de sfeer van de ou
de bioscoop weinig meer over is,
noemen ze het pand verder 'per
fect'. Het in een knik tussen
Schiedamseweg en. Noordschans
gelegen gebouw zou plaats kun
nen gaan bieden aan een ruim
driehonderd stoelen tellende zaal.
een theatercafé met apart po
dium, een zij-tribune of back sta-
ge-ruimte en het wijkmuscum.
Voor de verbouwing van het com
plex liggen er al enkele ontwer
pen van architect Robert Lijbers,
die zo zijn eigen herinneringen
aan het theater heeft.
Theo Kentie venvacht van het
Prinsestheater een belangrijke
positieve uitwerking op Delfsha
ven. „Leefbaarheid bestaat uit
meer dan veiligheid. Er bestaan
hier natuurlijk problemen en die
kunnen we niet uitvlakken. Maar
we moeten ons ook weer niet fixe
ren op junks of het bestrijden van
overlast met meer stadswachten
of videocamera's. De deelgemeen
te is levendig, er wonen veel kin
deren en 'beginnende' Rotter»
dammmers. Het is een grootste
delijk gebied met veel perspec
tief. Daar horen niet alleen be
langrijke faciliteiten te zijn op bij
voorbeeld het gebied van onder
wijs en gezondheidszorg, maar
ook culturele voorzieningen. Die
Pin-up ster
Jayne Mans-
field was tij
denshaar
bliksembe
zoek aan Rot
terdam ook
ophetSparta-
Kasteel waar
bijze onder
meerkennis
maakte met
de legendari
sche stop
perspii Rinus
Terlouw.Foto
Archie f Rotterdams
Dagblad
êmmm
feetSÉê*
