14
Mannenverslindende
Catharina de Grote
was erg klein van stuk
Het alledaagse van bovenaf gezien in Stedelijk Museum
Magnificat gekraakt
in de hoge tempi
Indiase censor wil geen
bloot in Kaïnasutra-film
Een lekker kookpotje
Ben Cramer in
musical Evita
HP/De Tijd
brengt
hommage aan
Reve
De Illusie in
april naar Van
Oldenbarneveït-
straat
Rotterdams Dagblad
8g*S3ö fe^.2
Donderdag 19 december 1996
Door Frangoise Ledeboer
AmsterdamZe regelde de moord op haar echtgenoot, had ze
ker twintig minnaars, liet een collectie met 3996 schilderijen
na en zorgde voor een forse uitbreiding van haar grondgebied.
Het geroddel over haar nam zulke bizarre vormen aan dat er
zelfs werd gezegd dat ze de dood vond tijdens een vrijage met
een paard.
In de Nieuwe Kerk verwelkomt
deze Catharina de Grote vanaf de
ze week de bezoeker met een be
minnelijke glimlach en als ze aan
het eind in haar gouden koets
stapt heeft ze zich met superieur
gemak een vrouw van uitzonder
lijk formaat getoond.
De expositie 'Catharina, de keize
rin en de kunsten' is samenge
steld uit de Catharina-collectie
van het Hermitage-museum in
Sint Petersburg en toont als hoog
tepunt een aantal meesterwerken
van Rembrandt, Frans Hals, Ti-
tiaan, Rubens, Van Dyck en
AalsmeerBen Cramer speelt en
zingt vanaf volgend jaar in de mu
sical Evita. Vanaf 3 januari neemt
hij de rol van Juan Perón over van
Jeroen Pfaff. Pfaff vertrekt bin
nenkort naar Duisburg om daar in
de Duitse versie van Les Misérab-
les te spelen, aldus producent
Joop van den Ende.
Ben Cramer vertolkte de rol van
Perón al in de productie van het
Koninklijk Ballet van Vlaanderen
en in diverse Amerikaanse pro
ducties. Van 1993 tot 1996 speelde
hij enkele malen per week de rol
van The Phantom in The
Phantom of the Opera in het
Scheveningse Circustheater. Evi
ta is tot en met l februari te zien
in Drachten (De Lawei), Amster
dam (Carré en de Rai), Arnhem en
Apeldoorn,
AmsterdamHP/De Tijd heeft bij
het kerstnummer van deze week
een literair geschenk gevoegd.
T)e laatste avond' is een homma
ge, na vijftig jaar, aan DeAvondert
van Gerard Reve. Schrijver is Re-
ve-kenner Theodor Holman.
De volksschrijver noemt het 'heel
charmant', zo'n imitatie. Maar on
der de indruk is hij niet. „Zoiets
gebeurt elk jaar wel eens in een of
ander studentenblad," gaf hij als
reactie.
Hij heeft het boekje dat in een op
lage van 70.000 exemplaren ver
schijnt, nog niet gezien; Als hij
het krijgt, zal hij het zeker lezen.
Over Holman is de schrijver posi
tief. „Die schrijft heel goed.""
De debuutroman van Reve stond
vorige maand uitgebreid in de
schijnwerpers naar aanleiding
van de veiling van het manu
script. Het verhuisde voor een be
drag van 160.000 gulden naar het
Letterkundig Museum in Den
Haag.
Rotterdam Kunstenaarssocië
teit De Illusie verwacht begin
april volgend jaar een nieuw pand
te kunnen betrekken aan de Van
Oldenbameveltstraat De grote
sociëteitsruimte aan de Westerka
de is al een poos geleden ontman
teld. Het enorme herenhuis werd
te duur voor het sterk geslonken
kunstenaarsgezelschap en lag te-
zeer 'uit de loop'. Met een goedko
pere behuizing meer in het cen
trum denkt De Illusie weer meer
leden aan zich te kunnen binden.
Het pand aan de Van Oldenbar-
neveltstraat is eigendom van de
gemeente. Het was tot voor kort in
gebruik bij het RO Theater, on
dermeer voor opslag van toneelre
kwisieten. De gemeente heefteen
kleine twee maanden nodig om
het huis geschikt ie maken vuoi
gebruik als sociëteit Het gaat om
zaken als het brandwerend ma
ken van het trappenhuis en de
aanleg van extra toiletten.
Mede-huurder van het pand
wordt het jeugdtheatergezelschap
Het Waterhuis. Voor de zoldereta
ge zoekt de gemeente nog een
huurder
Jordaens. Via haar uitgebreide
netwerk van informanten schafte
ze in de vierendertig jaar van haar
bewind (1762-1798) daarnaast
honderdduizenden, antieke beel
den, gesneden stenen, tekenin
gen, meubels, porselein, zilver,
sieraden en boeken aan. In het
zachte licht van met gepantserd
glas beveiligde vitrines m de kerk
getuigen schitterende voorbeel
den van een gepassioneerde ver-
zameldrift die haar in heel Europa
grote faam bezorgde. Maar ook ja
loezie omdat ze met haar snelheid
van handelen vele aspirant-ko
pers de loef wist af te steken.
Toen Sophie Auguste von Anhalt-
Zerbst in 1744 als veertienjarig
meisje naar Rusland werd ge
stuurd om te huwen met de klein
zoon van Peter de Grote, lag het
voor de hand dat ze een leven zou
leiden als 'anonieme' echtgenote
van de zoveelste Russische tsaar.
Onder haar nieuwe voornaam Ca
tharina, die ze kreeg bij haar over
gang naar de Russisch Orthodoxe
kerk, moest ze wel eerst zeventien
jaar geduld oefenen naast de
troonopvolger Rjotr Fjodorovitsj,
de latere Peter III.
Ryke gaven
„Dit huwelijk was niet gelukkig,"
zou de Franse gezant graaf de
Ségur later in zijn memoires
schrijven. „De natuur had de jon
ge vorst niet rijkelijk met gaven
bedeeld, maar Catharina des te
meer. Het leek of door een vreem
de grilligheid van het lot aan de
echtgenoot de lafhartigheid, in
consequentheid en talentloosheid
van een ondergeschikte waren ge
schonken en aan zijn echtgenote
het verstand, de moed en de hard
heid van een man die geboren is
voor de troon."
Hoe planmatig en listig Catharina
in die eerste periode te werk ging
heeft ze zelf opgeschreven. Ter
wijl ze zich vermaakte met het le
zen van Cicero, Seneca, Racine,
Corneille, Montesquieu en Voltai
re probeerde ze aan het hof van
keizerin Elisabeth vooral een neu
trale indruk te maken: „Ik meng
de me nergens in, deed altijd vro
lijk, was attent, vol aandacht en
beleefd tegen iedereen. Meer dan
ooit deed ik mijn best de sympa
thie van allen, groot en klein te
verwerven. Ik heb nooit iemand
vergeten en ik maakte het voor
mij zelf tot stelregel te bedenken
dat ik iedereen nodig heb. Ik
moestop alle mogelijke manieren
de algemene sympathie winnen,
wat mij ook gelukt is."
Nadat Elisabeth op 26 december
1761 was overleden maakte Peter
III zich zeer impopulair vanwege
zijn onbeholpenheid en openlijke
sympathie voor aartsvijand Prui
sen. Met haar superieure intelli
gentie, grote diplomatieke gaven
en fascinerende charme slaagde
Catharina er al op 28 juni 1762 in
haar man van de troon te stoten.
En inmiddels is komen vast te
staan dat Peter III een paar dagen
later werd gewurgd door een
groep officieren waarbij ook de
broer van haar minnaar Grigori
Orlov betrooken was.
Hoe Catharina eruit zag weten we
dankzij een aantal portretten. Het
staatsieportret van Alexander
Roslin opent de expositie en daar
op zien we de keizerin in pracht
en praal in een hermelijnen man
tel. Ze heeft een aardig gezicht en
slimme ogen, maar dat er onder
haar lange rij minnaars ook man
nen van tientallen jaren jonger
waren, wekt verwondering omdat
ze zeker niet als een verbluffende
schoonheid oogt.
Verheven
Voor de verklaring van haar aan
trekkingskracht heeft Galina Ko-
melova in de catalogus een aantal
verhelderende geschreven getui
genissen van tijdgenoten op een
rijtje gezet De eerder genoemde
Franse gezant schreef over zijn
eerste ontmoeting met Catharina
in 1786; „Zij stond, weelderig ge
kleed tegen een pilaar geleund: ik
was zo getroffen door haar verhe
ven uiterRjk, het voorname en
edele van haar houding, de trots
van haar blik en haar enigszins
gekunstelde pose, dat ik even van
de wereld was."
En de Franse schilderes Elisabeth
Vigée-Lebrun, die haar kort voor
haar dood in 1795 ontmoette, be
schreef haar als volgt: „Ik werd
vooral getroffen door het feit dat
ze zo klein was; ik had me haar al
tijd even groot voorgesteld als
haar roem. Ze was zeer gezet,
maar haar gezicht, dat beeldig
was omraamd door haar opgesto
ken witte haar, was nog prachtig.
Het stempel van de genialiteit lag
nog overduidelijk op haar brede
en zeer hoge voorhoofd, haar blik
was zacht en indringend, haar
neus echt Grieks; de kleur van
haar gelaat was uitzonderlijk le
vendig en haar hele uitstraling
geanimeerd."
Wie vermoedt dat Catharina het
voornamelijk heel druk had met
al die minnaars en haar kunst
heeft het mis. Want blijkens de
dagindeling die haar secretaris
Adrian Gribovskoj heeft nagela
ten stond ze om zeven uur op en
hield zich daarna tot negen uur
bezig met het opstellen van in
structies voor de Senaat Tot het
middaguur hield ze audiëntie en
Catharina in reiskostuum. Naar Mikhail Shlbanov, olieverf op doek. FotoGPD
De 'gouden'
koets van de
tsarina. De
pronkwagen
van de enige
vrouw uit de
geschiedenis
die het predi
kaat De Gro
te' kreeg, is
naast De hei
lige Famü.e
van Rem
brandt het
klapstuk van
de expositie.
na het middageten ging ze door
met het lezen van buitenlandse
post (ze correspondeerde met on
der meer Voltaire, een van de
grootste geesten van haar tijd),
wetgevingsarbeid of het bestude
ren van haar cameeën, 's Avonds
kwam men bijeen in haar bou
doirs of bezocht het theater in de
Hermitage.
Niettemin vond ze ruim de tijd
voor het stimuleren van weten
schap, het aankopen van kunst
voorwerpen en het smeden van
expansieplannen. Verder werkte
ze hard aan nieuwe wetgeving.
Haar verlichte plan om de lijfei
genschap af te schaffen stuitte
echter op teveel tegenstand.
Toen ze de troon besteeg was haar
devies: „Dat wat hij begonnen is,
maak ik af." Catharina doelde
daarmee op haar voorganger Pe
ter de Grote (1672-1725), die als
eerste tsaar naar West-Europa
reisde om er de kennis en vaar
digheden vandaan te halen die
Rusland uit zijn isolement moes
ten halen. In 1697 bracht hij het
bezoek aan Holland dat de afgelo
pen maanden al veel aandacht
kreeg met allerlei herdenkings-
manifestaties. Op de expositie
'Peter de Grote en Holland' in het
Amsterdams Historisch Museum
(AHM) wordt nu gelijktijdig ge
toond dat Peter een minstens zo
fanatieke verzamelaar als Catha
rina is geweest.
De tsaar haalde schilderijen
(waaronder Rembrandts 'David
en Jonathan'), menselijke anato
mische preparaten (de collectie
van de wereldberoemde anatoom
Frederik Ruysch), vondsten uit
de natuur, instrumenten, beeld
houwwerken, tuinontwerpen, te
keningen en handschriften naar
zijn vaderland. Hij richtte er in
het pas gestichte Sint Petersburg
het eerste openbare museum ter
wereld mee in.
Deze kunstkamer viel na zijn
dood uiteen maar omdat de voor
werpen zo voortreffelijk waren ge
documenteerd konden ze inmid
dels in verschillende paleizen,
musea, archieven en bibliotheken
worden achterhaald. Wie ziet wat
hij allemaal meenam om zijn volk
op een hoger plan te brengen, kan
zich meteen voorstellen dat Ca
tharina hem zelfs zo vereerde dat
ze altijd een snuifdoos met zijn
portret met zich meedroeg.
De exposities over Catharina
(Nieuwe Kerk, Dam, Amster
dam) en Peter (Amsterdams His
torisch Museum, Kalverstraat,
Amsterdam) duren tot en met 13
april 1997. De openingstijden
van de Nieuwe Kerk zijn dagelijk
van 10.00 tot 18.00 uur, op eerste
kerstdag en nieuwjaarsdag is de
kerk gesloten. Het AHM is van
maandag tot en met vrijdag ge
opend van 10.00 tot 17.00 uur en
op zaterdag en zondag van 11,00
tot 17.00 uur. Op eerste Kerstdag
en nieuwjaarsdag eveneens ge
sloten.
Door Dolf Welling
Rotterdam—Sommige gevestigde
kunstenaars van wie hot werk een
nieuwe ontwikkeling ondergaat
en jonge, maar al spraakmakende
kunstenaars krijgen in het Stede
lijk Museum Schiedam een ten
toonstelling in de serie Unisono.
De reeks is begonnen met schilde
rijen van de jonge Koen Vermeule
uit Amsterdam. Van zijn boven
woning uit kijkt hij op een straat
beeld met een speelterrein met
wipkippen en een zandbak. Zo
vindt hij motieven te over, want
hij veroorrzaakt een spanning
tussen de gegevens en de schilde
ring. Alleen al het afstand schep
pende bovenzicht brengt dat met
zich mee, maar ook de reductie
van de vormen tot schilderkunsti
ge elementen ir. het vlak.
Op de niet getitelde doeken heeft
de schilder een kruipende man
weergegeven en een knielende,
drie kinderen in de sneeuw bij
een hek, een zandbak nabij een
reeks blauwe blokken, een meisje
op de stoep en zo meer: een kijk
op het alledaagse kén zoals hier
blijkt animerend zijn-
In de mooie museumkelder staan
en hangen enkele letterbiokken
van Marc Kuygrok. In de staande
blokken zijn de letters HEL uitge
zaagd. Ik beleef er nauwelijks iets
aan, maar blijkens een in het mu
seum verkrijgbare toelichting zyn
in het panti vméger isulaticccllcn
geweest voor onhandelbare bewo
ners van het gasthuis dat nu mu
seum is. In de komende jaren zul
len ook andere kunstenaars wor
den uitgenodigd om in de winter
maanden speciaal op de kelder af
gestemde werken te tonen.
Op een plank aan de wand in de
galerie Phoebus staan kleine te-
Koen Vermeule, zonder titel, olieverf Op doek, 125x240 cm, 1995. Foto stedelijk Museum, Schiedam
keningen met een toevoeging.
Van sommige is alleen de boven
helft zichtbaar doordat er een ten
dele zwart gemaakt glasplaatje
voor staat. Voor andere staat een
glas met water dat het getekende
vervormt. De monochrome teke
ningen zijn ontstaan door het met
een spatel uitstrijken en ten dele
verwijderen van de op glad papier
aangebrachte kleurstof. De teke-
nares, Eva-Maria Schön uit Ber
lijn, heeft in deze galerie al eerder
tekeningen getoond die niet door
mensenhand vervaardigd leken.
Wie ze bekeek hield onwillekeu
rig even de adem in.
Glasplaatjes
Ditmaal heeft ze als uitgangspunt
water genomen. Vandaar de gla
zen die, zoals ik het zie, evenmin
als de glasplaatjes de werking van
de tekeningen verrijken. Er han
gen ook grote tekeningen en en
kele reeksen in de zaaL Ze zijn op
de/elfde manier met de spatel ge
maakt. Het beeld heeft doorschij
nende lagen die een aangename
indruk van vrijwel materieloze
hélderheid wekken. Er zijn bla
den met geometrische vormen en
andere die doen denken aan
schelpen, preibladeren of andere
groeisels,
In monsters van het niet 20 helde
re water van de Westersingel
heeft de kunstenares microsco
pische levensvormen gefotogra
feerd. Ook heeft zij foto's gemaakt
van het wateroppervlak. De foto's
worden getoond in het Natuurmu
seum, samen met digitaal gema-
nipuleeerde vergrotingen van
fragmenten uit de foto's. Het is
alsof Eva-Maria het handwerkelij-
ke in haar kunst wil reduceren zo
dat een indruk van objectieve
feitelijkheid ontstaat. Maar in
beeldend opzicht komt zij langs
deze weg niet verder dan met haar
vroegere, sublieme tekeningen.
De Berlijnse heeft sedert haar vo
rige expositie bij Phoebus al carri
ère gemaakt. Een 'nieuwe' expo
sant is Aijan Janssen. Hij tekent
op grote bladen rasters: rechtlijni
ge horizontalen en verticalen. De
verticale lijnen lijken soms zeer
tastbaar óp het blad te liggen.
Janssen gebruikt in zijn bladen
conté, potlood en soms een gra-
fietstift dat glans veroorzaakt.
Men krijgt dan de neiging om de
tekening van zeer nabij te bekij
ken. De bladen zijn dicht bete
kend, op spaarse lichte kieren na.
Van enige afstand uit is in ver
schillende mate eni^s dieptewer
king bespeurbaar. Tot de indruk
die deze intense tekeningen ma
ken draagt misschien bij dat Jans
sen er veel tijd ingestoken moet
hebben.
Wrang
Zhang Hong Bo, die in het House
of Asia exposeert, is als schilder al
snel ook buiten China bekend ge
worden. Hij verbeeldt met wrange
werken situaties in zijn land: een
ris van drie baby's 'Made in Chi
na' waar een gezin er maar één
mag hebben; een Japanse koel
kast met vis, fruit en weer een ba
by. Zijn werk is nog betaalbaar, zo
rond de ƒ3000. De vrouwen op
doeken van de schilderes Feng
Jiali verkeren in schijnbaar idylli
sche omgevingen die alleen al
door haar starre grijns gelogen
straft worden.
Twee kunstenaars die als de
groep Mish Mash optreden heb
ben met twee collega's in de
kunstkelder van deze galerie een
toestand aangericht cüe volgens
de notitie van een verheugde be
zoeker 'Waanzinnig, creatief en
uitzinnig' is. Er staat onder meer
een wulpse ligbank van Els van
Eycken. Op een zilveren vloer zijn
zilveren fauteuils geplaatst. Maar
vooral kamerschermen en uitbun
dig verkitschte vazen en klokken
maken er een dolle boel van, die
blijkens het gastenboek boven
dien begeerten wekt.
Koen Vermeule en Mare Ruy-
grok. Stedelijk Museum
Schiedam. Do t/m za 11-17; zon
en feestd. 12.30-17 t/m 12 jam;
eerste kerstdag en nieuwjaars
dag gesloten. Tekeningen van
Eva-Maria Schön; Galerie Phoe
bus t/m 12 jan. (Van Kerstmis tot
na Nieuwjaar alleen op afspraak)
tel.31104145151)
Foto's van Eva-Maria Schöu: Na
tuurmuseum, Westzeedijk bij de
Kunsthal t/m 19 jan. Tekeningen
van Arjan Janssen. Galerie Phoe
bus t/m 12 jan.
'Chinese schilderijen en een
wonderkelder'. House of Asia.
Witte de Withstraat 19a. Woe t/m
zo 12.30-18.30 t/m 8 jan.
New Delhi De Indiase film
maakster Mira Nair is kwaad.
Haar film over de Kamasutra, de
klassieke verhandeling van
Vateayana over liefde en seksu
aliteit, ligt al drie maanden bij
Indiase Censuurraad. De film
komt niet door de keuring
omdat er bloot in voorkomt De
raad eist dat alle naaktscènes uit
de twee uur durende film wor
den geknipt Zo blijven er van
de twee uur durende film nog
een paar minuten over, klagen
de makers. Nair is nu naar het
Hooggerechtshof gestapt en
wacht nog op een uitspraak.
Haar film The Kamasutra - a
Tale of Love' werd op het festi
val van Toronto voor het eerst
vertoond en werd daar tot de
tien beste gekozen. Het verhaal
gaat over prinses Tara en haar
dienster Mara, die samen op
groeien. Vlak voor de koning
met Tara zal trouwen weet de
aantrekkelijke dienster hem te
verleiden, haar wraakneming
voor de jarenlang opgekropte
woede over de bazige prinses.
Maya wordt verstoten en zoekt
toevlucht bij Rasa Devi, een ou
der lid van de hofhouding, the
haar inwijdt in de liefde en ero
tiek. Het boek, waarin 64 seks-
standjes worden besproken „die
nodig rijn voor man en vrouw
om een gelukkig leven te lei
den," maakt deel uit van India's
culturele erfgoed. Ook krijgen
veel echtparen op hun huwe
lijksdag een exemplaar om hen
verder te helpen in de vervolma
king van hun leven.
De ultra-conservatieve Nationa
le Organisatie voor Consumen
tenbelangen valt echter over
Nairs film. Te veel seks en bloot,
vond zijHet boek mag dan tot
het Indiase erfgoed behoren, het
moet wel allemaal netjes blijven.
De organisatie dreigt duizenden
van haar leden de straat op te
sturen ais de film in april zonder
'passende ingrepen' in roulatie
gaat Onlangs werden de Miss
World-verkiezingen in het In
diase Bangalore ontsierd door
heftige protesten, waaronder
zelfs zelfverbrandingen.
Volgens Nair geven de gewone
Indiase films een verdraaid
beeld van vrouwen. Met haar
film wilde zij „de vele gezichten
van liefde laten zien, maar op
een natuurlijke en organische
manier," zei zij.
„Het is geen koketterie of na
maak. Ik vind het neerbuigend
om te geloven dat het Indiase
publiek niet klaar is voor de Ka-
masu tra-film. Maar wat mij echt
stoort is de bekrompen blik van
de Censuurraad. Ze hebben nog
niet een enkele verbale of intel
lectuele gedachte in de hele film
bekeken. Het gaat hun alleen
om het vlees."
Door Willem Jan Keizer
Rotterdam - Hoewel de Kerstda
gen inmiddels zijn verworden tot
een feest van 'vreten op aarde en
in de pensen een welbehagen' is
de run op de Kerstconcerten elk
jaar weer verbazingwekkend Di
verse koorverenigingen die meer
malen de Doelen uitverkopen, af
gelopen zaterdag een volle Lau-
xenskerk bij het koor van St.
George's Chapel uit Windsor en
gisteravond bij de Nederlandse
Bachverenïging op dezelfde loca
tie een uitpuilende kerk. Bij deze
jubilerende Bachverenïging (75
jaar oud) deze maal een bijna
geheel Engelse deelname bij diri
gent en solisten. Hoewel het koor
werd ingestudeerd door de artis
tiek leider Jos van Veldhoven,
zwaaide in een vesperprogramma
uit Bach's tijd de Britse dirigent
Paul McCreesh de scepter.
De eveneens uit Engeland ko
mende solisten, Julia Gooding
(sopraan) Robin Blaze (altus),
Charles Daniels (tenor) en bas Pe
ter Harvey, aangevuld met so
praan Johanette Zomer mengden
uitstekend met elkaar. Het pro
gramma, dat een idee moest ge
ven van hoe een Kerstvesper er in
1723 onder leiding van Thomas
cantor Johann Sebastian Bach uit
moet hebben gezien, gaf deze so
listen handen vol werk. Cantate
BWV 63 'Christen atzet diesen
Tag' en het Magnificat BWV 243a
waren wat dat betreft de hoogte
punten. Deze werden afgewisseld
met hymnen van Giovanni Ga-
brieli, Johann Hermann Schein
en Hans Leo Hassler. Om het pu
bliek meer bij het gebeuren te be
trekken werd het nodig geacht
om iedereen mee te laten zingen.
Dit had kennelijk meer te maken
met de onbedwingbare Engelse
neiging tot community singing
dan met een authentiriteits-stre-
'ven. Het leverde slechts een hoop
onrust op en de middeleeuwse
sereniteit in 'Christum wir sollen
loben' van Schein ging aan digge
len. Waar de cantate over de hele
linie van een uitstekend uitgeba
lanceerd gehalte was, moester bij
het 'Magnificat' even flink wor
den geslikt Gekozen werd voor
de eerste versie met tussenvoeg
sels die Bach maakte toen hij net
in de Thomaskirche in Leipzig be
noemd was. McCreesh nam onge
hoord hoge tempi waardoor de
trompetten en tenor Daniels
meermalen klem kwamen te zit
ten. De zeggingskracht viel hier
door grotendeels weg, en daarmee
het zicht op één van Bach's meest
wonderschone werken.
Laurenskerk: Koor en Orkest Ne
derlandse Bachverenïging o.l.v.
Paul McCreesh m.m.v. diverse
solisten. Werken van Schein,
Hassler, Gabrieli, Bach. Ge
hoord: gisteravond
Rutger
Molenkamp
Quartet
(bum
Saturn Return
I a b e
A-Records
d u u
66:09 mm.
Z'n vorige cd was ook al volledig raak. Dat was een studio-productie, de
nieuwe cd van Molenkamp is een opname van een concert afgelopen zo
mer in Amsterdam. Het verschil is dat de saxofonist op sopraan en tenor
subtieler te werk gaat en zich duidelijk op laat jutten door het publiek.
De beton-jazz van toen kwam hard en duidelijk aan, dit live-concert is
een lekker kookpotje. Molenkamp past enkele originele uitvoeringen
toe van het oude trucje om met bepaalde overgangen binnen een solo
een tussenapplausje uit te lokken. Hij schakelt in zo'n geval meteen
door naar een hogere versnelling om die publieksaandachtvastte hou
den. Je hoort hem als het ware opveren en denken: zo, ik kan weer even
vooruit.
Van een doorsnee kwartetje van sax, piano, bas en drums is een uur mu
ziek soms dodelijk saai omdat men er niet in slaagt voldoende afwisse
ling in stukken en spelopvatting te brengen. Rutger Molenkamp doet
dat wel. Energie, vindingrijkheid en traditie volop en virtuositeit uiter
aard. Een Qmette Coleman-stuk en eentje van Ellington, de rest is eigen
werk.
Gek dat je die Molenkamp nauwelijks op de podia tegenkomt; en waar
2'n jazz-collega's te kust en te keur in eikaars groepen speien, doet deze
saxofonist dat ook al niet Of zou-ie voortdurend in het buitenland em
plooi hebben?
Peter van Eijkelenburg
