14
Basquiat opent Filmfestival Rotterdam
Geen romantiek maar het zilte zakenleven
'Een gabber is een
nozem met minder haar'
Uitstel vernietiging kunstberg
Hakkühbar scoort met 'Gabbertje'
Ongebonden
meesterschap
Marco Borsato
verkoopt hier
eigen cd-album
BTt -
Rotterdams Dagblad
Dinsdag 14 januari 1997
Rotterdam Basquiat, de speelfilm over de gelijknamige
Amerikaanse kunstenaar, is de openingsfilm van het Interna
tional Film Festival Rotterdam. De film is het debuut van een
andere Amerikaanse kunstenaar: Julian Schnabel. Hoofdrol
speler Jeffrey Wright die eveneens debuteert in de film, zal bij
de première op 29 januari aanwezig zijn.
Het 26e filmfestival dat tot en met York. Hij overleed in 1989 op 31-
9 februari duurt, biedt 210 speel
films en lange documentaires en
meer dan honderd korte films en
videoproducties. In totaal zijn er
circa duizend voorstellingen.
De openingsfilm gaat over het le
ven van de zwarte graffiti-kunste
naar Jean-Michel Basquiat, in de
jaren tachtig protégé van Andy
Warhol en dé sensatie van New
jarige leeftijd aan een overdosis
drugs. In de film spelen onder an
dere mee David Bowie (als Andy
Warhol), Gary Oldman, Dennis
Hopper en Courtney Love.
Voorafgaand aan de voorstelling
in het Pathé Theater in Rotter
dam is Basquiat in zes steden te
zien tijdens een tournee van de
nieuwe festivaldirecteur Simon
Field. Gisteravond was Rotter
dam (Lantaren/Venster) aan de
beurt. Andere steden die profite
ren van de aanpak van Field ('het
festival komt naarU toe') zijn nog
Utrecht, Nijmegen, Breda en Gro
ningen. De openingsavond in de
megabioscooopis dit jaar voor het
eerst niet alleen voor genodigden
maar ook toegankelijk voor pu
bliek. In alle zalen van het theater
zijn verschillende films te zien,
onder meer 'La Promesse', 'Signal
left, turn right' en Taura-t-il de la
neige Noët'.
Jackie Chan, de grootste ster van
de Hong Kong-cinema, is eregast
van het festival. Chan (1954) be
gon zijn carrière in de jaren ze
ventig als de 'nieuwe Bruce Lee'
(hij was Lee's stuntman), maar
profileerde zich als een kome
diant in de traditie van Buster
Kaeton en Harold Lloyd. Op het
festival is zijn laatste film 'First
Strike' te zien. Andere prominen
te gasten zijn onder andere Peter
Greenawayen Chantal Akerman,
Het Film Festival Rotterdam zal
zich deels ook in Groningen af
spelen. De Groningse editie van
'Rotterdam' zal plaats vinden op
6,7 en 8 februari 1997. Het is niet
de eerste keer dat het Rotterdam
se festival een nevenfestival in
Groningen organiseert. Eerder
gebeurde dat begin jaren '80 in
het Filmhuis en in het cultuur
centrum De Oosterpoort. Dat laat
ste complex bleek toen volstrekt
ongeschikt voor filmvertoningen,
wat bijdroeg aan een beëindiging
van het evenement. Vorig jaar
vond er in Maastricht een neven
festival plaats, dat volgens Westra
rond de 9.000 bezoekers trok. Dit
jaar wordt een Maastrichtse ver
sie van het f^ival geblokkeerd
door het carnaval.
De centrale festivalkassa is dit
jaar in de Rotterdamse Schouw
burg. Daar zijn vanaf zondag 26
januari kaartjes verkrijgbaar voor
de voorstellingen op de openings
avond. Telefonisch reserveren is
mogelijk vanaf vrijdag 24 januari
(010-2331410)
Door Dolf Welling
Rotterdam Het zeegezicht is
evenals het landschap min of
meer een Nederlandse 'uitvin
ding'. In een boek over dit onder
werp erkent dat zelfs de Brit Wil
liam Gaunt, ondanks de twee oor
logen die 'wü' in de 17de eeuw te
gen Engeland hebben gevoerd.
Met bevlagde zeilschepen. Voor
een schilder vormen zeilschepen
een dankbaarder motief dan con
tainervaartuigen, maar ze deden
er niet romantisch over. Ook de
17de eeuwse schepen voeren - en
vochten - voorde handel en niets
anders. En de schilders uit die tijd
waren zelf meer zakelijk dan ro
mantisch. Ze probeerden te leve
ren wat de markt verlangde.
De zeeschilder Hendrick Vroom
zocht het aanvankelijk in het reli
gieuze genre. Vrome schilderij
tjes waren de redding van hem en
zijn lotgenoten, toen zij als schip
breukelingen op een rots voorde
kust van Portugal belandden. Te
voren had Vroom in Lyon zijn
brood verdiend met taferelen van
oorlogshandelingen. Hij schilder
de toen met waterverf op doek, zo-
als ook Pieter Bruegel weieens
had gedaan. Nadien ging hij over
op godsdienstige voorstellingen.
Vrome doekjes had hij bij zich,
toen hij op weg naar Spanje schip
breuk leed voor de kust van Por
tugal.
In zijn onlangs herdrukte 'Schil-
derboeck' schrijft Carel van Man
der dat Vroom en 24 ande sche
pelingen na drie dagen zonder
voedsel op het punt stonden om
de jongens in het gezelschap op te
eten. Monniken van een klooster
op het vasteland stuurden op het
nippertje ander voédseL Toen ze
enkele schilderijtjes hadden ge
zien die Vroom nog bij zich had,
betoogden zij 'op heftigen toon te
genover den plaatselijken be
stuurder, dat het Christenen wa
ren en geen Engelschen, die daar
langs de kust zeeroof plachten te
bedrijven.'
Ze mochten aan land blijven, 'Zoo
blijkt dat het, zooals men zegt,
goed is met de vromen om te
gaan', aldus Van Mander in een
misschien wat gekleurd verhaal
over Vrooms lotgevallen. Vroom
was volgens hem 'een uitnemend
meester' want hij schilderde niet
alleen veel zeestukken, hij liet
zich ook goed betalen, zodat niet
de klad in het vak kwam. Zijn suc
ces werkte aanstekelijk. De 'mari
nes' werden een veel beoefend
genre.
'Konstig'
De zee is intussen - op de vervuil
ing na - nog steeds, dezelfde,
maar bfi Vroom en zijn directe
navolgers kabbelen metalige golf
jes zoals we ze in Hoek van Hol
land niet zien, terwijl ze later, bij
Porcellis, duidelijk van water zijn.
Houbraken stelt in zijn 'Groote
Schouburgh' van 'Kunstschilders
en schilderessen' vast, dat Porcel
lis 'schilderde natuurlijk en kon-
stig Zeeschepen, Zeestormen, en
Zeestrar.tjes, met fraie Beeltjes.'
De zee was wel een element met
onvoorspelbare dreigingen, zoals
ze in de vorm van monsters zijn
voorgesteld in een dramatisch
schilderij van Frederick van
Valckenborch. Dat doek uit 1603
is wel in Boijmans, maar niet in de
tentoonstelling. Als mythologisch
tafereel past het er niet in. Eerst
bij Simon de Vlieger en Jan van
de Capelle zien we een atmosfeer
die ons natuurlijk voorkomt.
Een "Maasmond' van Adam Willa-
De'Maasmond bij Den Briel'vanWillaerts uit 1633 is blijkens dit detail voora! een famüieportretvangoedgesrtueerde lieden, die hun
welstand te danken hadden aan de bedrijvigheid op het water. Foto's Museum Boijmans van eeuningen
i 'Slag op de
Zuiderzee'
van Janïheu-
nisz. Blanck-
erhoffuft
1663, met de
spectaculaire
lijst van Jo
hannes Kin-
nema.
erts is kennelijk vooral een
groepsportret. Op de meeste mari
nes daarentegen staat niet de
mens maar de natuur voorop, met
golven en machtige wolkenforma
ties. In die omgeving is het men
selijk bedrijf niet meer dan een
vergankelijk geval, Daar zijn ook
vrome spreuken over. En wan
neer de schilders geen moraal of
propaganda dienden, hadden ze
vaak een voorkeur voor rampza
ligheden. Dat is zeker niet alleen
een eigenschap van de krant van
nu. Wel zal er destijds een groot
publiek zijn geweest dat de af
beeldingen van de zeevaart met
andere ogen bekeek dan wij hu.
Bijna de helft van de bevolking
leefde direct of indirect van de
scheepvaart, de daarmee samen
hangende handel en de zeerove
rij. Volgens de Franse staatsman
Colbert zou driekwart van de Eu
ropese vloot Hollands zijn ge
weest.
Sommige schilderijen hebben be
trekking op historische gebeurte
nissen, op bepaalde zeeslagen bij
voorbeeld; in enkele gevallen
Den Heng .s? Het ministerie van..:,/
'Cultuur heeft de vernietiging
jiVaa de tienduizenden kunstwer
ken., gemaakt in het kader van
kÖ^BeeMèndé Kunster^srége-:.
örigitBKR), uitgesteld. Kunste-
knaamkrijgen een. jaar langer, dri;
tijd hun werk uit het BKR-depoi
óp te h alen. Dat heeft eeo. woord-
i^yoerstervan-' „bet ministerie
maandag bevestigd.
In het kader van de kunstenaars-
regeling die in 1949 werd inge
voerd, werkten kunstenaars in
iuil voor een financiële onder
steuning van het Rijk. Hun
kunst kwam veelal in depot te
recht. Bij de afschaffing van de
voorziening in 1987 puilden de
kelders uit
Aanvankelijk was het de bedoe
ling dat kunstenaars hun werk
tot en met eind lf)96zouden kun
nen ophalen. Daarna zou vernie
tiging volgen. Op verzoek van de
Stichting Kunstwegen, die de
collectie namens de overheid be
heert is de periode nu met een
jaar verlengd. De stichting en
het ministerie hopen dat kunste
naars hun werk alsnog ophalen,
waardoor minder werk vernie
tigd hoeft te worden.
zelfs op Hollandse nederlagen:
Haarlemmermeer en Nieuwpoort.
Willem van de Velde trouwens,
die eerst in dienst was van de Sta
ten Generaal, ging soepeitjes over
naar de Engelse tegenstander. De
kunst stond, zoals het hoort, soms
boven de politiek.
Maar uit de ontstaansdata van de
schilderijen met een historisch
thema is de afwisseling van perio
den van vrede en oorlog niet op te
maken. Ze werden dikwijls lang
na het evenement geschilderd, zo
als eeuwen na dato nog de slag bij
Damiate van 1218. Het spectacu
lair ingelijste doek met de 'Slag
op de Zuiderzee' bijvoorbeeld is
een kleine eeuw na die slagver-
vaardigd- In zijn relaas over de
schilder, Jan Theunisz Blancker-
hoff, vermeldt Houbraken dit
stuk niet eens.
Jan Maat
Wel schrijft hij dat de schilder
door collega's in Rome Jan Maat
werd genoemd. 'Hy was los van le
ven, en los in 't schilderen; waar
om zyn aart die woelig was zyn
penceel tot vaardig schilderen ge
wende.'
In het bijzonder prijst hij een
strandgezicht: 'De zwalpinge of
overbuitelinge der ebbende en
aanvloejende Zeegolven op den
Oever is daar levende in vertoont.'
Afgezien van het formaat van 229
x 271 cm zou de 'Slag op de Zui
derzee' niet speciaal opvallen. Het
toont hoe de het vlaggeschop van
de Spaanse stadhouder Bossu bij
verrassing wordt geënterd. Dat
gebeurde in het begin van de
Tachtigjarige oorlog, maar Jan
Maat schilderde de slag met sche
pen uit zijn eigen tijd.
Houtsnijkunst
Bijzonder is de lijst: een buitenge
woon staal yan houtsnijkunst Het
dagelijks bestuur van West Fries
land was in handen van een celle
ge van gecommiteerde raden.
Voor het schilderij dat bestemd
wasvoor het Stateniogement trok
dit gezelschap 800 gulden uit
Voor de lijst zou de beeldsnijder
Johannes Kinnema 475 gulden
ontvangen. Het resultaat beviel zo
goed, dat Kinnema nog honderd
gulden boven de afgesproken som
kreeg. Gewoonlijk hangt het in
het museum te Hoorn.
'Lof der Zeevaart'. Museum Boij
mans van Beuningen, t/m 23 fe
bruari.
Door Jacob Haagsma
RotterdamDé hit van de afgelo
pen maanden is 'Gabbertje' van
Hakkühbar: 120.000 verkochte
exemplaren. Op de melodie van
het aloude 'Swiebertje' wordt het
leven en welzijn bezongen van de
gabbers, een uitermate zichtbare
groepering in de samenleving.
„Het is een karikatuur. Maar ze
vragen er toch ook om?"
Bob Fosko (eigenlijk Geert Tim-
mers) is een van de mensen ach
ter Hakkühbar. Hij baarde opzien
in het alternatieve circuit met de
even korte als dwarse woede-ex
plosies van de groep De Raggende
Manne en was eerder al de man
achter 'Ik ben er helemaal klaar
voor', een soortgelijk novelty-hit-
je als'Gabbertje'.
Fosko en de zynen zijn al bezig
met een opvolger, die in februari
uit moet komen. Maar meer dan
wat ruwe schetsen zijn er nog
niet. „Het gaat nogal voorspoedig.
Dus gaan we er wel mee door, kij
ken wat het oplevert. Je wordt op
eens een soort economische fac
tor, waar veel mensen een boter
ham aan kunnen verdienen, bui
ten het feit dat het veel plezier op
levert."
De componist van het oorspron
kelijke 'Swiebertje' is de aloude
Harry de Groot, 76 inmiddels.
„Een ontzettend aardige man, be
hoorlijk vief nog. Hij vond het
hartstikke mooi, maar ik weet
niet of dat is ingegeven door het
feit dat hij riant meedeelt in het
Buma/Stemra-gebeuren." Voor
Fosko zijn die pegels niet het uit
gangspunt. „Het is absoluut geen
hypocriet gelul: geld verdienen is
nooit het uitgangspunt geweest,
Het is leuk om eens een nummer
één-hit te scoren, maar die single-
markt is niet iets wat me muzi
kaal gezien aanspreekt,"
Imago
Tekstueel gesproken is 'Gabbert
je' niet erg vleiend voor het gab
bervolkje. „Wat we hebben gepro
beerd is meer een soort pro
fielschets te geven van de gabber
zoals die bekend staat. Het is een
stereotype ook. Een karikatuur,
een satire op een fenomeen in de
maatschappij."
Kritiek is er natuurlijk ook, zij het
niet direct van de geportretteerde
bevolkingsgroep. Hitmaker 'DT
Paul Elstak beschuldigde het
Hakkühbar-team ervan dat men
het gabbergiide belachelijk maak
te en voorstelde als 'een stelletje
pillenslikkende idioten'. „Maar ja,
zij willen zichzelf beslist voordoen
als mensen die zich isoleren van
de maatschappij, een pil erin flik
keren en de hele nacht doorhak
ken. Ze vragen er gewoon om.
Dus wat is erop tegen? Hoepel
toch op, daar voelen we ons niet
door aangesproken. Het is niet
onze bedoeling om gabbers nou
Hakkühbar: 'Gabbertje' is geen flauwe ongein. FotoGPO
eens flink in hun bek te sehijten,
om het maar in mijn eigen termen
te zeggen. Het is een fenomeen
dat zich nu voordoet in de maat
schappij, 7.o opvallend dat er
vroeg of laat liedjes over komen.
Veel meer is het niet. En ik vroeg
wat Paul Elstak, die zich graag op
werpt als de grote beschermheili
ge van de gabbers, wat hij dan
doet om die lui van hun slechte
imago af te helpen. Daar had hij
geen antwoord op."
Tijdspleet
Een 'gimmick'-plaatje, een 'novel-
ty'-hitje: Fosko voelt zich wel aan
gesproken door die begrippen.
„We zitten in een soort 'tijdspleet'
waarin we precies aanvoelen wat
het singlekopende publiek nu wil.
Kun je een potje gaan lopen mis
bruiken, maar wij proberen het
echt op een smaakvolle manier te
doen. Mijn collega's en ik zijn er
van overtuigd dat dat wel gelukt
is. Het is geen flauwe onzin. Je
moet van goeden huize komen om
het een beetje leuk te doen."
'Gabbertje' is het product van een
vriendenclub: producer Ad de Fe-
ijter, Eward van der Horst, Bart
Vleming en Fosko, onder ande
ren. Fleming gaf zijn ogen goed
de kost bij de housefilm 'Naar de
klote', waar hy als 'runner' werk
te. „We hebben echt wei research
gepleegd. Al die kreten in dat
nummer: dat zijn heel herkenba
re situaties voor die mensen."
Blikvanger is brommerkoerier
annex freelance-acteur Ruben
van der Meer, die Fosko leerde
kennen toen beiden werkten aan
de televisieproduktie 'De nieuwe
Aussie van de gabber'. Hij vervult
een glansrol in het relatief goed
kope clipje, dat verder werd ge
vuld door een vijftigtal gabbers
uit Zoetermeer, „Die maakten we
blij meteen plaatje eneenT-shirt.
Ze hadden een mooie kick."
Fosko zelf is in die clip te zien als
boze pa. Zijn oudste zoon is vijf
tien. Hoe zou hij het vinden als...
„Ik zou er niet zo vreselijk veel
problemen mee hebben. Wat mij
betreft zit het hele verschijnsel in
dezelfde sfeer als de nozems, de
hippies. Jongeren hebben het no
dig om in een groep te zitten waar
ze zichzelf kunnen zijn, waarin ze
zich kunnen afzetten tegen de ge
vestigde orde. Een gabber is ge
woon een nozem met minder
haar."
Rotterdam In de nacht van
donderdag- op vrijdag 16-17 ja
nuari start de verkoop van het
nieuwste album van Marco
Borsato'De Waarheid'bij Cor
rect Consumer Electronics aan j
de Bergweg 1a. Dat gebeurt
dm klokslag Ov J uur als Mar
co Borsato zelf het eerste
exemplaar van 'De Waarheid'
signeert en te koop aanbiedt
Marco Borsato komt daarvoor
donderdagavond om 23.30 uur
naar bet Correct Studio Café
en geeft daar een live promitie-
optreden. Hij zélf ziet de cam-
ptrgne als een 'langlopend
schoolreisje'. Met niet te veel
opsmuk en ingewikkelde toe-
standen start hij dan ook op 24
januari 2ijn tournee 'Live On
Tour: De Waarheid'; het optre
den in h'roorect Studio Café
is daar klein voorproefje
van. „De mensen moeten geen
Las Vegas verwachten, dat is
Marco Borsato niet. Bij my
gaat het om de muziek, die ik
zo.goed en eerlijk mogelijk
tracht over te brengen, dat is
steeds weer de inzet," meldt
Marco Borsato. Na zijn lande
lijke doorbraak als winnaar
van Henny Huismans Sound-
mixshow (1990) in het Itali
aans, is hij door zijn verhoi-
landsmg pas echt doorgebro
ken. Zijn cd-single 'De Waar
heid' evenaart zeker zyn sin
gle-succesvan 'De meeste dro
men zijn bedrog"'. Marco: „De
waarheid ligt wel m. het ver
lengde van mijn vorige al--
bums, maar hééft voor mij te
gelijkertijd: zoveel meerwaar
de. Zowel muzikaal als tekstu
eel hoor jè een veel intéressan
tere Marco Borsato."
B T T T c 11 T
a r t I o s t
Betty Carter
a I b u r
1'mYourSt
You're Mine
Verve
d u u r
53:48 min,
Op een haast schandalig eenvoudig piano-basmotiefje beweegt zich het
titelstuk van deze pracht-cd voort. Carter is pensioengerechtigd en heeft
daarmee ook het recht om alle wetten van de jazz-zang aan haar laars te
lappen. Haar zwoel-buigzame stem neuzelt boven dat motiefje, vrij asso
ciërend en bijna woordloos, over haar prettige verhouding met een (ver
re) geliefde.
In haar volstrekte vrijgevochtenheid en meesterschap wordt Carter
prachtig gesteund door een kwintet jongens die in leeftijd haar klein
kinderen kondèn zijn. Zij voelen de eigenwijze muziekopvatting en de
fijnzinnige zang van tante Betty feilloos aan.
Vooral is daar tenorsaxofonistMark Shim. Ik heb hem kort geleden twee
keer zien spelen, bij Carter en in een solo-rol binnen de veeleisende
Mingus Big Band, die de muzikale erfenis van bassist Charles Mingus
op de poodia blijft brengen. Stel u voor: een klein joch van twintig in een
ouwe mannenkostuum, het nekje past anderhalf keer in het overhemd-
boord. En nog te verlegen om uit z'n ogen te kijken, Mark Shim. Maar
luister eens wat een geluid! Doorleefd blazen, bescheiden maar effi
ciënt, vry maar precies passend bij de stemmingen die Carter oproept.
Betty Carter heeft haar begeleidingsbands altijd als schooltjes be
schouwd. Na zekere tijd laat ze haar discipelen los, als zij vindt dat ze op
eigen benen het jazzleven in kunnen. Gehoord zyn hoofdrol in de Min
gus Big Band is Shim daar al bijna aan toe. Het uitkijken is naar de eer
ste Mark Shim Band.
Peter van Eijkclenburg
