14
Dilbert, de held van miljoenen kantoorslaven
Consument heeft nog niets aan
plannen PTT en kabelbedrijven
StiltWIij
Strip over absurd en idioot
bedrijfsleven waait over uit VS
Haven van Antwerpen
heeft nog twee extra I
container terminals nodig
MiPhm
Topman:
Verkade moet
snel uit
winterslaap
ontwaken
Een op de vij£
starters flopt:
Rotterdams Dagblad
Vrijdag 2 mei 199?
Door Raymond Peil
AmsterdamHet bedrijfsleven is
absurd en zit vol idioten. Het lijkt
een boude stelling, maar de Ame
rikaan Scott Adams heeft er tallo
ze voorbeelden van vergaard en er
miljoenen strips en boeken door
kunnen verkopen. Na het da
verende succes in de Verenigde
Staten is sinds kort een Neder
landse vertaling van 'Het Dilbert
Principe' verkrijgbaar.
Adams <39) is een fenomeen in de
VS. Zelf ploeterde hy als kantoor-
slaaf zeventien jaar in allerlei
functies bij Crocker National
Bank en het telefoonbedrijf Paci
fic Bell, waar vele uren met niets
doen of slapen voorbijgingen a
70.000 dollar per jaar. Zyn erva
ringen in het bedrijfsleven deden
de afgestudeerde bedrijfseco
noom en gediplomeerd hypnoti
seur besluiten om voor zyn dood
minstens één strip in een tijd
schrift gepubliceerd te krijgen.
Daar is-ie ruimschoots in ge-
Domme bazen, wereldvreemde
techneuten en onbekwaam lei
dinggevend personeel bevolken
AÖams' geschriften en strips in
dvervloed, De voorbeelden komen
aft zyn eigen, dagelijkse ervarin
gen, maar ook via het Internet,
waar de auteur een 'webpagina'
heeft die openstaat voor de weder
waardigheden in het bedrijfsle
ven van zijn lezers. De ideeën en
suggesties stromen er in groten
getale binnen, de Amerikaan is
voorlopig niet uitgeschreven.
Het Dilbert Principe is door
drenkt met een
vrolijke vorm
van sarcasme,
dié'1- werkne
mers fatjet' hei-
pen om Hrich
staande te hod-'"
den in de kan
tooromgeving. J
'Eerlijk,L duurt'"
.nooit, lamgV isy
volgende eenvoudige oefening
uitvoeren: zoek een zware polle
pel, sla jezelf daar een flink aantal
keren mee op je hoofd en herhaal
dat tot de neiging is verdwenen.
„Iedere andere reactie is een di
recte uitdaging van de intelligen
tie en het gezag van de manager",
schrijft Adams. Gezien zijn in
druk van de gebrekkige kwalitei
ten in de hogere echelons van het
bedrijfsleven waagt de werkne
mer anders om grote moeilijkhe
den. Niet voor mets is de stripfi
guur Dilbert de held van miljoe
nen kantoorslaven, die dagelijks
zuchten onder moderne manage
mentpraktijken en -filosofieën. In
de beleving van veel Amerikanen,
zo is Adams' indruk, vertoont het
kantoorleven eerder trekken van
George Orwell en Franz Kafka,
dan van gerenommeerde bedryfs-
goeroes als Tom Peters en Peter
Drucker.
Machiavelli
Kort samengevat komt het Dil
bert Principe erop neer dat werk
nemers die het minst uitvoeren,
systematisch worden neergezet
op plekken waarvan men denkt
dat ze het minste schade kunnen
aanrichten, in leidinggevende
functies. Dit veroorzaakt natuur
lijk een maximum aan wantoe
standen, omdat hun idioterie door
het hele bedryf dringt. „In plaats
van iets te produceren laten ze
mensen bedrijfsfilosofieën of mis
sion statements uit hun hoofd le
ren", merkt Adams fijnzinnig op.
Dit uitgangspunt leidt dan ook tot
een buitengewoon vermakelijke
weergave van het kantoorleven in
de strip. Adams vertelt de verha
len zelf, als hoofdpersoon Dilbert
in een niet nader te plaatsen be
drijf, waarin de aardappelvormige
hond Dogbert de machiavellisti
sche kant van zyn karakter verte
genwoordigt. Deze hond is uit op
niets minder dan totale wereld
heerschappij.
Catbert vervult de rol van perso
neelschef. die met personeel solt
en speelt als bollen wol, terwijl
Ratbert zich laat kennen als ie
mand die heeft doorgeleerd voor
onderkruiper. Hij bemoeit zich
overal mee maar presteert in feite
geen fluit. De baas in Dilberts be
drijf symboliseert het kantoorle
ven als de hel op aarde: twee pluk
ken haar op diens hoofd steken
als waarlijk demonische hoorns
een flink eind boven de overigens
kale schedel uit. De enige die er
gens verstand van heeft is de vuil
nisman, die wijselijk heeft beslo
ten geen deel meer van het sys
teem uitte maken.
Hoe serieus moeten we Dilbert of
Adams nemen? (Jit het feit dat
Adams maandenlang het best ver
kochte management-boek in de
VS was, blijkt dat de Amerikanen
dat kennelijk wel doen. De strip
verschijnt in driekwart van de
tweeduizend dagbladen en som
mige bedrijven delen de boeken
uit aan managers. Er zyn inmid
dels ondernemingen met een Dil-
bert-commissie, die ervoor moe
ten zorgen dat prakrijken uit het
boek in hun bedrijf niet kunnen
voorkomen,
In de VS heeft de verkoop van Dil-
X
Wie"" TftgèïiT
functionarissen
ongezouten
zijn mening wil'
geven, moet de
IK ZEG AL JAREN DA?
WERKNEMERS ONS
GROOTSTE KAPITAAL
yORMEN.
MAAR m BLIJKT DAT
ONJUIST. GELD IS ONS
kapitaal, werknemers
KOMEN OP DE NEGENDE
^PLAATS.
Scott Adams nam zich voor om voor zijn dood minstens één strip in een tijdschrift gepubliceerd te
krijgen. Daar is-ie ruimschoots in geslaagd.
IK DURF HAAST
NIET TE
VRAGEN COAT
ER OP ACHT
STAAT.
bert-hebbedingen een grote
vlucht genomen. Er zyn muis-
matten, koelkastmagneten, pop
pen, spellen enzovoorts verkrijg
baar, die hun herkomst aan de
strip onÜ£n%^H£tj boejCdat
Adams wijdde'aan de geneugten
van het'jatten van artikelen, op
kantoor,'ging bi$öfljès
over de toonbank.' 1
Of Dilbert in ons land aanslaat is
de vraag. Sommige zaken zyn zo
typisch Amerikaans -zoals de
hokjes (cubicles) op kantoor - dat
de gemiddelde Nederlander daar
weinig in zal herkennen. Aan de
andere kant bevat het boek zo
veei rake observaties en ideeën
over gangbare praktijken, in-het
bedrijfsleven dat het zeer om te
lachen en leerzaam is.
Adams zeifis inmiddels voor zich
zelf begonnen en heeft meer dan
een dagtaak aan zyn eigen bedrijf
dat hij rond Dilbert heeft opge
bouwd. Hy speelt wel eens met de
gedachte van een Dilbertpret-
park: daar moet de werknemer
bazen kunnen schieten (in 3D) en
met uiterst 'coole' maar nutteloze
technologie spelen. „Een perfect
verzetje, voor de kantoorslaaf
denkt Adams zelf,
(Het Dilbert Principe', Scott Adams;
uitgever Van Holkema Warendorf
Lannoo Uitgeverij (België), 332 pagi
na's, 39,90 gulden, ISBN 90269)
Amsterdam - De Zaanse koekjes-
en chocoladefabrikant Verkad^
moet zich schamen voor de eigens
neergang. Het bedrijf teerde lang
op oude succesnummers Innova
ties kwamen van anderen. Con
currenten braken markten open l
Deze ongezouten kritiek op Ver
kade spuit de nieuwe directeur'
van United Biscuits Nederland C,
van Bemmelen in het vakblad
Distrifood. Het voormalige -fami
liebedrijf behoort sinds beging ja
ren negentig tot dit Bnt&e-awr
cem. Van Bemmelen is vong jaan
aangesteld om Verkade we|fJEjt
de winterslaap te halen
„Eigenlijk is er ai vyftien jaarw
weinig gebeurd by het bedryt
Het aandeel in de verkoop dat
wordt ingenomen door nieuwe
producten is zeer laag. Alleen Sul
tana is midden jaren tachtig ver
nieuwd, maar in feite was dat een
herlancenng van een product dat!
al tientallen jaren bestond. Met df
merknaam Verkade was natuur*
lijk veel meer mogeiyk geweest,^,
kijkt Van Bemmelen terug. Hy!
vindt dat de onderneming 2yn;
verantwoordelijkheid als markb,
leider niet heeft genomen. it
Het roemruchte Verkade telde be?i
gin jaren tachtig nog 2500 Werk;,
nemers verspreid over meer véxu
scheldene vestigingen in "het
land. Inmiddels is dit aantaUhp
ruggelopen tot 400. Verkade~werd
lange tyd geleid door de
met dezelfde naam. Van Bemme
len wil niet direct zeggen dabjdrf
Verkadés te lang aan de
zijn geweest. Hij doet het via èer) i
omweggetje, „Laat ik dit zeggerv
Albert Heyn weigerde familie'dip
niet de absolute top konden ha-;
len, op te nemen in het bedrijf ep,
besloot van het bedryf een nv te-,
maken. Dat was goed gezien." It>
United Biscuits heeft de commer
ciële onderdelen van Verkade vor,
rig jaar uit Zaandam gehaald en-
samengevoegd met die vari,
Croky, de zoutjes en chipsfabri
kant die ook tot het Britse con;
cem behoort. Vanuit Diemeri-
moeten ze gezamenlijk de markt
bewerken. «y?n
nieuwe producten ontwikkelen^
„Kijkmaar, het productenpïWcef
van,United Biscuits in EngelapdC
Candybars, verse sandwiches, piz*<
za's, diepvriesvis, diepvriesgebak,,
Er is geen enkele belemmering
om dat ook in Nederland te doen*.
Door Frank Hilbrands
RotterdamBij iedereen met een
telefoon valt rond deze tijd een
brief van PTT Telecom op de mat.
Daarin wordt nog eens de nieuwe
abonnementen-structuur uitge
legd. Voor veel consumenten is
dat de eerste verandering van een
héle reeks. Telefoneren veran
dert. Voor wie niet mobiel belt, is
er nog geen andere keuze maar
FIÏ Telecom is het monopolie
over het telefoonverkeer kwijt
Nieuwkomer Libertel sleet sinds
september 1995 maar liefst
285.000 abonnementen voor mo
biele telefoons. Kabelbedryven
denken over en experimenteren
met telefoneren via de kabel
Toch valt er voor de meeste con
sumenten nog weinig te kiezen.
Al kunnen mensen die veel naar
het buitenland bellen flink bespa
ren door gebruik te maken van
aanzienlijk goedkopere Ameri
kaanse telefoonlijnen in heihui
zen en via callback abonnemen
ten.
De nieuwe abonnementen van de
PTT hebben al veel publiciteit ge
had. Vanaf 1 juni kan iedereen
kiezen voor een duurder abonne
ment met lagere gesprekskosten
ofjuist voor een goedkoop abon
nement met hogere kosten per
belminuut. Minder bekend is dat
de. '21-service, een service waar
op telefoongesprekken doorge
schakeld kunnen worden en die
nu nog vijfenvijftig cent per keer
£ost, gratis wordt. Bellen met an
dere Europese landen wordt ook
goedkoper. Nog lang niet 20 goed
koop dat het niet meer uitmaakt
of je naar Alblasserdam of naar
Athene belt. Maar toch, vanaf 1 ju
ni is er geen verschil meer in prijs
tussen bellen met Antwerpen of
met Athene. In de hele Europese
Unie plus Zwitserland en Noorwe
gen gaat telefoneren overdag ne
gentig cent per minuut kosten,
Avonds en in het weekeinde kost
een minuut Europees bellen vijf
enzeventig cent. Dat scheelt per
minuut enkele dubbeltjes tot en
kele kwartjes met de huidige ta
rieven.
Andere plannen van PTT-Tele-
com worden nog even uitgesteld.
Zo was er het plan om bij iedere
telefoonaansluiting een vol-
cemail-box te leveren. De functie
van voicemail is te vergelijken
met die van een antwoordappa
raat. Bij in gesprek of niet thuis
kan een opbeller een berichtje in-
Eneco Is er
technisch
nognletklaar
voor, maar
andere ka-
belmaat
schappijen
zoals Nuon In
Gelderland
rijn wel druk
mettelefo
neren via
kabel aart het
experimen
teran
Archieffoto
Rotterdams
Dagblad
spreken dat bewaard wordt door
een Telecom-computer. De opge
belde kan dat bericht dan later af
luisteren door die computer op te
bellen en een persoonlijke pinco
de in te tikken. Het systeem zou
rond deze tijd worden ingevoerd
maar de introductie is met een
paar maanden vertraagd.
Telefoon uit de tv-kabel
Op I juli van dit jaar verliest PTT-
Tclceam cok het monopolie op te
lefonie via gewone - niet mobie
le - toestellen. Toch komt kabel
bedrijf Eneco, dat zich samen met
andere energie-, en kabelbedry
ven heeft verenigd in telefoon be
drijf Enertel dan niet met een ei
gen telefoondienst. Nog niet ten
minste „We zijn er technisch nog
niet klaar voor", zegt woordvoer
der Cor de Ruyter. Andere kabel
maatschappijen zoals Nuon in
Gelderland zijn wel druk met tele
foneren via de kabel aan het expe
rimenteren, In de Rijnmond
wordt eerst hard gewerkt aan de
invoering van een glasvezelnet.
Die glasvezelkabel is noodzake
lijk voor telefoneren maar ook
voor het leveren van bijvoorbeeld
Internet via de kabel, iets wat in
het Westtend wel ai gebeurt. En
hoewel de stad Rotterdam al hele
maal verglaasd is, Eneco-jargon
voor dat sne' glasvezelkabel,
moet in de rest van het verzor
gingsgebied nog van alles aange
past worden. Dat kost tijd maai
toch ziet woordvoerder De Ruyter
Rijnmond voor het jaar 2000 wel
telefoneren via de kabel
Surfen over het internet zou al
eerder moeten kunnen. Om daar
mee te beginnen houdt het bedryf
binnenkort en bescheiden proef
met Internet via de kabel. In de
buurt van het Eneco-gebouw aan
de Rochussenstraat worden een
aantal kabelmodems geïnstal
leerd. Over wat er daarna gebeurd
wil Eneco nog niet al te veei zeg
gen. Maar op de Eneco-website
wordt al aangekondigd dat Inter
nettoegang via de kabel vanaf
1998 beschikbaar zal zijn voor on
geveer vijfenzeventig gulden per
maand. Dat is volgens de Consu
mentenbond ongeveer het bedrag
wat iemand kwijt is aan twintig
uur Internetten per maand.
Tv uit de telefoonkabel
Terwyl jn Nederland kabelmaat
schappijen proberen te ontdek
ken hoe ze het beste met de PTT
kunnen concurreren op de markt
voor telefoongesprekken, lijkt in
Zweden het omgekeerde te ge
beuren. De Zweedse PTT, Telia
waar PTT Telecom op internatio
naal gebied mee samenwerkt in
het bedrijf Unisource, wil televi
siebeelden via de telefoonlijn
gaan bieden. De daarvoor ge
bruikte techniek heet Assymetri-
cal Digital Subscriber Line, kort
weg ADSL.
In Nederland is met ASDL geex-
perimenteerd in Leidschendam
waar KPN Research ook voor
PTT-Telecom onderzoek verricht
Vanaf september komen er
ASDL-proeven voorconsumenten
en in het onderwijs. ,J)e Neder
landse kabelmaatschappijen hoe
ven voorlopig echter niet bang te
zijn voor tv via de telefoonkabel,"
zo meidteen PTT-woordvoerder.
Ondanks alle mooie plannen en
experimenten kan een de gewone
- niet mobiele - consument nog
nergens in Nederland om de PTT
heen. En dat is jammer want van
concurrentie worden de tarieven
lager. Wat dat betekent wordt dui-
delyk voor wie het aanbod van
heihuizen en callback-diensten
bekijkt Het idee achter deze be
drijfstak is simpel. Internationaal
telefoneren is in de Verenigde
Staten goedkoper dan in Neder
land. Via een computer in de Sta
tes is het mogelijk om van die
goedkope tarieven gebruik te ma
ken, Via een centraal telefoon
nummer in Nederland wordt con
tact gemaakt met de computer m
Nederland. Die belt vervolgens te
rug -wat de naam callback ver
klaart- waarna het nummer in
het buitenland gekozen kan wor
den.
Dat lijkt een omslachtig systeem
maar dat valt in de praktijk erg
mee. En het bespaart veel geld
voor wie regelmatig naar het bui
tenland belt. Zo kost een minuut
naar Suriname bellen bij de FIT
4,62. By Unitalk, één van de ve
le callback-aanbieders kost die
zelfde minuut 2,60. Australië
kost bij de PTT 3,55, bij Unitalk
0,94. Bellen met de Verenigde
Staten tenslotte kost bij de PTT
1,77 terwyl bij Unitalk al voor
0,94 naar de States gebeld kan
worden.
Hoeveel mensen in Nederland ge
bruik maken callbackservices en
van heihuizen, waar vanuit cellen
goedkoop naar het buitenland ge
beld kan worden, gebruik maken
is niet bekend. In ieder geval voor
de PTT genoeg om in actie te ko
men. Wie vaak naar hetzelfde bui
tenland belt kan sinds een tijdje
bij de Primafoon speciale tele
foonkaarten kopen waarmee het
bellen ook goedkoper wordt. Zo
lijkt PTT-Telecom verloren
marktaandeel te willen terugwin
nen.
Als dat straks ook gebeurt wan
neer mensen voor een gewone te
lefoonaansluiting ergens anders
terecht kunnen, wordt telefone
ren waarschijnlijk nog goedko
per. Dat is in ieder geval wat er in
de Verenigde Staten gebeurde
toen daar meer aanbieders van te
lefoondiensten kwamen. Toch,
hoewel de ontwikkelingen op tele-
comgebied razendsnel gaan - wie
had er een paar jaar geleden een
zaktelefoon?- is het wachten
voorlopig op de uitkomst van alle
experimenten van de PTT en de
kabelbedrijven.
Beveren Wanneer Antwerpen
zich ook na de eeuwwisseling wil
blijven profileren als containerha
ven, zuüen na de derde container-
terminal die binnen enkele jaren
ten zuiden van het polderdorp
Doel in gebruik wordt genomen
nóg twee terminals aangelegd
moeten worden. Tot die conclusie
komt een studiebureau dat in op
dracht van de Maatschappij voor
Grond- en Industrialisatiebeleid
onderzoek heeft verricht naar de
economische betekenis van het
havenuitbreidingsgebied op de
linker Schelde-oever.
In de gemeenteraad van Beveren
en ook in de polderdorpen is daar
over de nodige onrust ontstaan.
De twee extra terminals zouden
b innen vyftien jaar gebruiksklaar
moeten zyn. Politiek Beveren
vreest dat daarmee de leefbaar
heid van het hele gebied op het
spel staat en dat ook een deel van
Oost-Zeeuws-Vlaanderen inclu
sief het Land van Saeftinge daar
door onder zware druk komt te
staan.
Het Vlaams Blok gaat het verst
met de vaststelling dat de leef
baarheid van heel de gemeente
Beveren en daarmee het Waas
land gevaar loopt. Een van de on
derzoekers verklaarde onlangs tij
dens een toelichting op de studie
(overigens achter gesloten deu
ren): „Het op termijn niet aanleg
gen van een vierde en vijfde con-
tainerterminal zou met zich mee
kunnen brengen dat de derde ter
minal een nutteloos project is."
Werkgelegenheid
Die derde terminal (het
Deurganckdok) wordt -als alles
volgens plan verloopt; en daaraan
twijfelt niemand - aangelegd pa
rallel aan het huidige nauwelijks
gebruikte Doeldok, De plannen
makers voorzien op langere ter
mijn aan de zuidkant van de nieu
ws terminal de bouw van een
tweede sluis die de bereikbaar
heid van het Waaslandkanaal
(met het Vrasenedok, het Verre-
broekdok dat nu wordt aangelegd,
het Doeldok en het Noordelijk In-
steekdok) verder zouden moeten
verbeteren. De politieke partyen
in Beveren en de actievoerd(frs*$
de polderdorpen vrezen dat ét
nieuwe containerterminai naWe-
üjks extra werkgelegenheid zal
opleveren. Integendeel. De kan^
is levensgroot aanwezig, oorHglëm
ze, dat er door de aangekondigd^
ingrepen zelfs sprake zal zyn van
afname van de huidige directe éft!
indirecte werkgelegenheid in het
gebied.
De onderzoekers en beleidsbepa
lers krijgen het verwijt dat ze on£
voldoende op de hoogte zyn van
de waarden van het huidige pojJ
der en landbouwgebied. Die waar-^
den moeten nadrukkelijker ir^
beeld worden gebracht door mid
del van een globale studie. Daa£
bij moet de huidige en toekomsti
ge situatie in de polderdorper^
Kallo, Verrebroek, Kieldxecht em
Doel en in het meest oostelijke*!
deel van Zeeuws-Vlaanderefi
het Land van Saeftinge in kaar£
worden gebracht. Ui"-J
VoorbuigEen op de vijf-stèry"?
tende ondernemingen, raoette
haar activiteiten binnen hetm
jaar staken. Het minst succes-
vol zijn starters m de persoon-s»
lijke dienstverlening. In de^
bouwnijverheid en de
trie zijn de overlevingskansen m
wat groter. /Vmè
Vorig jaar zyn 34.000 nieuwen
bedrijven opgericht Datzynerdl
duizend meer dan in 1995. Uitrr
gegevens van het CBS blijkt rrt
dat het aantal starters relatief m
hoog is in de zakelijk dienst-,b
verlening, terwyl het aantal m
starters in de horeca en de in-lL
dustrie laag is. Hét gaat meest-
al om kleine bedrijfjes. Gemid-m
deld tellen ze minder dan twee w
