afefwtg fb*
Niet alle helden krijgen eigen straatnaam
Missie van Vlaardingers in Betlehem geslaagd
A. van HEELSTRAAT
m
Woonwijk Elysium en de 'voorbarige
ijver voor het huis van Orange'
vierdaagse
rolstoelers
f?
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 16 augustus 1997
Boudestein, Van der Koiff, Krijgsman, Schoonbrood en Stoorvogel. Het zijn namen die de gemiddelde
Maassluizer waarschijnlijk niets zegt. De Historische Vereniging Maassluis heeft ze uit de vergetelheid ge
vist en de gemeente er toe bewogen ze een straat 'te geven'. Vijf straten op het voormalige Elementumter-
rein worden vernoemd naar deze historische Maassiuizers. De mannen moesten hun vernet en opportunis
tisch gedrag in 1813 bekopen met de dood danwel een celstraf.
Maar de twee bekendste personen die zich in Maassluis vernetten tegen de Franse onderdrukking worden
niet vernoemd. Adrianus van Heel, omdat er al een straat - aan 't Hooft - naar hem vernoemd is en zoon
Matthijs van Heel omdat twee Van Heel-straten in Maassluis verwarrend zou zijn.
De toekomstige bewoners van de 'verzetsheldenwijk' wacht hopelijk een beter lot dan de dood en het ge
vang, want hun wijk krijgt immers de naam Elysium: 'valleien op de westrand der aarde bij de Oceaan,
waar eeuwige lente heerst, het verblijf der gelukzaligen, de hemel, het paradijs, verrukkelijk verblijf,'
schrijft woordenboek Van Dale onder meer.
Door Jos van Nierop
Maassluis 22 april 1813. De dag waarop een groepje Maas
siuizers dacht dat de Franse overheersing ten einde was. Ze
feestten, juichten, hesen de 'oranje-blanje-bleu' vlag en
hieven vaderlands gezang aan. Aan jaren van onderdrukking
leek een einde te zijn gekomen.
Nederland werd al zo'n twintig
jaar overheerst door de Fransen.
Aanvankelijk verliep dit van bei
de kanten niet al te kwaadschiks.
Totdat Napoleon in 1810 zijn
broer Lodewijk Napoleon -deze
was een aantal jaar aangesteld als
koning van Holland - afzette. Lo
dewijk hanteerde naar de mening
van de keizer het zogenoemde
Continentaal Stelsel niet streng
genoeg. Het stelsel hield in dat de
hele Europese kust moest worden
afgesloten voor Engelse goede
ren. Frankrijk was immers in oor
log met de Engelsen.
Van 1810 tot en met 1813 werd Ne
derland ingelijfd door de Fransen
wat onder meer betekende dat de
dienstplicht aan het leger van Na
poleon werd ingevoerd. Het was
een economisch slechte tijd waar
in werd terugverlangd naar een
onafhankelijk Nederland.
Uitdeelingen
Ook in het toen zo'n 4400 inwo
ners tellende Maassluis gaat het
niet goed. Zo richt burgemeester
Adr. de Jongh zich in november
1811 schriftelijk tot de burgers
mei de mededeling en^hei^yeriv
zoek om 'aan de zoo zeer üie'pver-"
armde ingezetenen uitdeelin
gen van gezonde en voedzaame
spijzen te doen'. Gedurende de
winter wordt er op dinsdag, don
derdag en zaterdag uitgedeeld.
Om twaalf uur. De kerken worden
hiervoor ingeschakeld, terwijl de
rijke burgers wordt gevraagd 'om
in deze spijsuitdeeling naar hun
vermogen deel te nemen'. Niet al
leen honger, ook ziekte treft het
vissersstadje. Als gevolg van een
epidemie streft een groot aantal
mensen. Vooral in de Nieuwstraat
is het leed groot, reden waarom
het in de volksmond 'Kalestraat'
gaat heten.
Belangrijkste oorzaak van de
kommer en kwel is dat de grootste
bron van inkomsten, de visserij,
aan banden is gelegd. Vanwege de
oorlog met Engeland mogen de
vissersboten nauwelijks uitvaren.
Ook zijn veel vissers 'uitgeloot'
om als Franse marinematroos te
gen die Engelsen te vechten. Zo
ook Pieter Prins, de schoonzoon
van een man die dit, ende vele an
dere gevolgen van de Franse on
derdrukking niet op zich laat zit
ten.
De man, zijn naam is Adrianus
van Heel, werkt tot 1795 voor een
Haagse schout. Met pijn in het
hart ziet hij in dat jaar hoe de
Oranjefamilie in Seheveningen
het land verlaat en de Fransen de
macht overnemen. Van Heel
wordt verplicht de oranje strik
van zijn hoed te halen, maar
maakt de inmiddels Franse poli
tie duidelijk 'dat de kleur oranje
niet uit zijn hart is te bannen'. Het
kost hem zijn baan. Met vrouw en
kinderen verhuist hij eerst naar
Overschie en later naar Maas
sluis. Hij pakt zijn oude beroep
van timmerman weer op, en gaat
aan de slag bij de scheepstimmer
werf van de heer Steur.
Veel -dienstplichtige- familie
leden van Adrianus van Heel
overleven de (Franse) oorlog te
gen de Engelsen niet. Met de
heersende armoede, en gevoed
door zyn sterk Oranjegevoel, is in
1813 een gerucht voor hem reden
genoeg om actie te ondernemen.
Napoleon krijgt in Rusland en
Duitsland met zijn leger grote
verliezen te verduren. En in
Maassluis gaat daarna het ge
rucht dat de Engelsen via Seheve
ningen -waar de oranje vlag al
zou wapperen- Nederland zijn
binnen getrokken. Uitzinnig van
vreugde brengt Van Heel zijn col
lega's op de hoogte van dit goede
nieuws. Op de werkplaats van
Steur wordt gejuicht en gezongen
en een groepje begeeft zich naar
de in Maassluis gestationeerde
douanepost. De wapens uit de, de
ze dag onbemande, post zijn een
prooi voor de werklui. Met zijn 16-
jarige zoon Matthijs gaat Adri
anus van Heel naar het Schansei
land. Ze beklimmen de toren van
de Grote Kerk waar ze de Holland
se vlag uitsteken.
-Maar het 'oranj e-bianje-bleu'
'word( n°£ dezelfde dag van de
-"kerktoren gehaald! 'Hér'gerucht
over de binnengetrokken Engel
sen blijkt namelijk niet waar te
zijn. Franse militairen onder aan
voering van generaal Loreet, in
middels ingelicht over het oproer,
komen 's avonds aan in Maas
sluis. Lorcet is des duivels en
dreigt de stad Maassluis te ver
branden. Maar Cornelia Lucia
Hansen, de vrouw van burge
meester Adr, de Jongh, weet hem
hiervan te weerhouden.
Wel worden de aanvoerders van
het oproer naar Rotterdam ge
voerd waar ze gevangen worden
gezet. Drie man worden op 8 juli
ter dood veroordeeld: Arie Krijgs
man, Hendrik Schoonbrood en
Adrianus van Heel Laatstge
noemde vanwege het uitsteken
van de Nederlandse vlag,
Zoon Matthijs, ook naar Rotter
dam gevoerd, vraagt de rechter of
hij in plaats van zijn vader mag
sterven.Want, zo motiveert hij, die
is onmisbaar voor het gezin. Er
wordt niet ingegaan op het ver
zoek.
Waar Krijgsman en Van Heel se
nior op 10 juli ergens tussen
Delfshaven en Rotterdam worden
doodgeschoten, weet Schoon
brood te vluchten. Hij keert uit
eindelijk veilig terug in Maas
sluis,
Twee jaar gevangenisstraf krijgt
Comelis van der Kolff, terwijl Van
Heel junior, Jan Boudestein en
Jan Stoorvogel worden veroor
deeld tot meerdere jaren dwang
arbeid. De drie worden afgevoerd
naar de Franse gevangenis Bicê-
tre by'Parijs/ 'Antje vairTeylin-
gen, Benjamin Firet en Pieter Ro-
Alleen naar
Adrianus van
Heel, die zich
Inzette tegen
de Franse on
derdrukkers,
is een straat
vernoemd in
Maassluis.
Zijn zoon
Matthijs
moet het
zonderdeze
erkenning
doen, omdat
dat teveel
verwarring
zou schep
pen.
Foto Rooi Dijkstra
denburg, drie andere meegevoer
de Maassiuizers, worden vrijge
sproken.
Een Maassluise inwoonster die
niet is meegenomen, maar in de
Franse tijd wel een keer de Hol
landse vlag heeft laten wapperen,
is Gerritje van Dijk. De 'Prince-
vlag' had ze aan de gevel van het
raadhuis aan de Hoogstraat ge
plaatst, Om niet te worden opge
pakt, hield ze zich een aantal da
gen schuil op een plek waar haar
zus haar voedsel en drinken
bracht
Orde en rust
Voordat in december 1813 Neder
land echt bevrijd is, doen er zich -
zonder gevolg- nog andere
'schermutselingen' voor. Zo be-
richt Faudet, een Franse, in Maas
sluis gestationeerde, politieman
op 12 november 1813 aan het ge
meentebestuur dat er die dag een
groep kinderen 'Orane' aan het
roepen was. Dat moest, volgens
Faudet, 'Oranje' betekenen. 'Het
bewijst dat hunne vaders en moe
ders hen den haat tegen de Fran
sehen inprenten'. Hij verzoekt het
gemeentebestuur om 'de hoofden
der gezinnen' tot de orde te roe
pen: 'om verkeerde gevolgen te
vermijden'. Ook meldt hij dat hij
de overheid gaat viagen vijftig
man te sturen voor de openbare
veiligheid. 'Ik hoop dat ze er spoe
dig zijn'.
Nog geen week later richt burge
meester De Jongh zich per brief
tot een afgezant van de Fransen,
waarin hij zich vertwijfeld af
vraagt wat hij moet doen. 'Zoals ik
gisteren wel gedacht heb, is men
sinds vanmorgen begonnen oran-
je te dragen, de douanen zijn ver-
trokken evenals de brigadier van
de gendarmerie. Het volk ver
heugt zich. Tot heden zijn er geen
wanoordelijkheden voorgeval
len'. Ook meldt hij dat op de kerk
toren van Maasland al de Holland
se vlag wappert.
J. H. van Zuylen van Nijevelt be
antwoordt het schrijven met het
dringende advies de orde en rust
te bewaren, want 'er is geen nieu
we wettige regering gevestigd',
Toch is twee dagen later ook van
af de Grote Kerk bet rood-wit-
blauw te zien, de vlag die defini
tief zal wapperen op 11 december.
Op die datum wordt de Oranje-
souvereiniteit feestelijk gevierd
in hotel de Moriaan. 'Het vader
land is vrij!', meldt een publicatie.
"Maassluis is aanvankelijk gered.
'De schoonste vooruitzichten zijn
ons geopend, dat de zeevaart,
koophandel en visscherij onder
Gods zegen zullen bloeien en dat
deïe zoo diep gezonken burgerij
en onze welvaart het hoofd weer
zullen opbeuren'.
Matthijs van Heel, Jan Boude
stein en Jan Stoorvogel maken de
feestelijkheden niet mee. Zü zit
ten nog steeds gevangen in Bicê-
tre. Pas ebid 1814, na herhaalde
lijk aandringen van het gemeen
tebestuur, komen ze vrij. Voor
Matthijs komt die vrijlating te
laat. De jonge timmermanszoon
sterft kort na zijn vrijlating, vol
gens zeggen als gevolg van het
verblijf in de ongezonde gevange
nis.
Bronnen;Geschiedem$ «an Maas
sluis, S. Blom, 1948. 1614-1914.
Maassluis in 300 jaar, C.P.L
Dommisse. Visscherij Courant.
Weekblad 'vim MaOSslïtfe; Maas
land en Rozenburg, 14 november
I869.Versldgpemeenteraadudn21
novemberl913.
Met I'd allen kwamen ze gis-
JMJ
Zo'nvljragrolrtoelereen
hunbegeleidórsKotHien da-
meedoen aande avondvter-
daag In Hoeki land.
Spedéalvoorouderénen
wMtemtÉi' «Maliai'ldii 1
'cfoaipKrcdursuftgaMrt en y*
1 <fle slecht ter béëh zijn rot
stoef ent
steld.Dè avondvierdaagse
kaïtdaarrioor In Hoek van;."1
Holland door iedereen wor-
don geiopen en gerold. Op
de laatste avontf varida ;5"
loopweeWrolweek wordt bij- -
na traditioneel Het défilé af
genomen In de Prins Hen- v
drikstrasrt. De lopers, de rol- j
stoelers en de scooters
maakten gisteravond op dé
slotdag eensaUiut bij het
gebouw van de deelge- \n.
meenteom daamade F
avondvierdaagse van dit W
Jaar af te stuften.
Zaterdag 16 augustus
MAASSLUIS
Groots- of Nieuwe Kerk. Orgelcon
cert Henk G. van Putten, 20.30u.
HOEK VAN HOUAND
Strand. Corona Extra Beach Volley
ball Circuit, gehele dag. ROTTERDAM
StLaurenskerk. beklimmen van de
st.Laurens toren 12-14u.;Jan Hage,
15u.
R'dams Centrum voor Theater.
Over operazangers, armoe, nood
zaak, 'n castraat, 20u. Club A16.
Funky Clubmght, 22-05u. Wllhelmi-
napler. Ro theater met 'Geel', ver
trek boot 21.30u. Museumpark.
Plembioscoop, 21.30.
Zondag 17 augustus
ROTTERDAM
R'dams Centrum voor Theater.
Over operazangers, armoe, nood
zaak, 'n castraat, 20u. Binnenrotte.
Zondagsmarkt, 12-17u. Museum
park. Openluchttheater 1997,13-
14.30-16U.
Maandag 18 augustus
VLAARDINGEN
Spelwagen trekt door Vlaardin-
gen. 14.00-16.00 uur.Grote Kerk.
Int. Orgelweek: Openingsconcert,
20u.
ROTTERDAM
De Molenwal. Jeugdvakantie pas
poort, 09-16u. Blijdorp. Zoodetecti
ve,
ROTTERDAM
Cinerama 1: 'Anaconda' (16)
dag.13.15-16-18.45-21.30. Cine
rama 2: 'Marvin's Room (a!)
dag.13.15-16-18.45-21.30. Cine
rama 3: 'Batman Robin' (12)
dag. 12.45-15.30-18.15-21.15.
Cinerama 4: 'Men In Black' (12)
dag.19-21.45. Cinerama 5: 'Bean,
The UltimateDisasterMovie'(a1) dag.
13.15-16-18.45-21.30. lmax
Theater. 'Super Speedway' (al)
dag.14-16-20.45. 'Ring of Fire' (al)
dag.13-15. 'Men in Black' (12)
dag.17-18.50. 'Batman «Sc Robin'
(16) dag.21.50. 'Microcosmos' (al)
za.zo. 11.30. Lantaren 1:
dag.21.30 (16) do. 'Unforgjven';
vr.enwo. 'Dead Man Walking'; za en
ma. 'Shine'; zo.en di.11 Postino
VCfhsterl: 'LoneStafTlG) dag. 22.
■Venster 2: dag."*21.30 (16)
do.'Antonia'/vfTëh'za^licWK) Delle
Stelle'; zo.en di.'Les Nuits De La Plei-
ne Lune'; ma.'Les film du paradis:
Pulp Fiction'; wo.'BigNight'. Venster
3: dag. 21.30 (16) do.en wo.The
Snapper'; vr.'Fire Fox'; za.'Gfri Six';
zo.'Surviving Picasso'; ma. 'Pret a
Porter"; di.'CelluloidCloset'. Venster
4: 'Marion'(16)d«>&22. Lumlère 1:
'Face/Off (16) dag.13.15-16-
18.45-21.30. Lumlère 2: 'Men In
Black' (12) dag. 13.15-16-18.45-
21.30. Lumière 3: 'Jim Carrey Liar
üar' (al) dag. 13.15-16-18.15. The
English Patiënti (12) dag.20.45. Lu
mlère 4: 'Speed 2: Cruise Control'
(12) dag.18.45-21.30. Rexane:
'HetGrote Verlangen' (18)do.t/mzo.
doort.voorst. 'Erotische Capriolen
van de Deurwaarde'(18) ma.Vm wo.
doort.voorst. Pathé: 'Face/Off (16)
dag.ll.35-14.3Ö-18.15-21.20
ma .ver/alt 18.15. 'Speed 2: Cruise
Control' (12) dag. 11.40-14.35-
18.10-21. 'Con Air" (16) dag. 16.10-
18.45-21.30. 'Batman Robin'
(12) dag.11.20-14.25-18.05-
21.10. 'MenlnBlack'(12)dag.(beh-
.ma.) 11.30-14.05-16.40-19.05-
21.40 ma.lLlO-13.20-15.30-
21.40. 'Scream' (16) dag.16,40-
19.10-21.50. 'Bean, The Ultimate
Disaster Movie' (al) dag.11.10-
13.20-15.30-17.40-19.50-22.
'Sneak Preview: Luchtmacht één in
de bocht'(16) di.21.45.
Nachtvoorstellingen: Lumlère 1:
'Face/Off (16)vr.za.00.15. Lumlère
2: The Crow II - City of Angels' (16)
vr.za.00.15. Lumlère 3: 'Scream'
(16) vr.za.00.15. Lumière 4: 'Ana
conda'(16) vr.za.00.15.
Kindermatinees: Cinerama 4:
'101 Echte Dalmatiërs' (al)
dag.l3.15-16.Lumlére4: 'Lady en
de Vagebond' (al) dag.13.15-16.
Pathé: 'Lady en de Vagebond' (al)
dag. 11.50-14. 'Fly Away Home' (at)
dag.11-13.20.
Door Imad el Kaka
Betlehem/Vlaardirgen Eindelijk
was het dan zover. Na dagen de
hitte en de politieke situatie te
hebben getrotseerd, zat het werk
voor de tien Vlaardingse jongeren
afgelopen weekeinde erop. De
jongeren hebben vier uur de tijd
om hun koffer in te pakken en
voor het laatst nog een wandeling
te maken door het Palestijnse
vluchtelingenkamp Dheishe in
Betlehem.
Het is heet op het plein van het
Unesco-schooltje, waar de Vlaar-
dingers samen met de Italianen
hebben geslapen tijdens de uit
wisseling. Charlotte Meijer veegt
het zweet van haar voorhoofd.
Haar tas heeft ze al gepakt en nu
rest haar niets anders dan te
wachten totdat de groep zal ver
trekken, Ze vond het een leerza-
me uitwisseling, maar is wel blij
dat ze weer naar Nederland gaat.
,41 die regels hier in dit kamp.
Daar werd ik wel een beetje gek
van."
Charlotte is namelijk verliefd ge
worden op de Italiaanse deelne
mer Marco en hij ook op haar. De
conservatieve atmosfeer in het
kamp gooide echter roet in het
eten van het liefdesduo. Ze moch
ten onder geen beding hun liefde
uiten om de bevolking van het
Dheishe-kamp niet te shockeren.
„Ze zijn het hier niet gewend dat
jongeren hun gevoelens open en
bloot tonen. Maarja, dat wist ik
van te voren al," lacht Charlotte.
„Ik 2oek Marco gewoon volgend
jaar in Italië op. Het is alleen wel
jammer dat we, nu we zo dicht bij
elkaar zijn, elkaar niet mogen
aanraken."
Jeffrey Jacons en Peter Zwaans
zijn allerminst blij dat ze over een
paar uur vertrekken. „We hebben
ons werk hier dan wel afgemaakt,
de speeltuin hebben we aange
legd en het jongerencentrum is
ook zo goed als gereed, maar het
liefst blijf ik hier nog een week
voor de gezelligheid," vertelt Jeff
rey. Peter is het roerend met hem
eens. „Het is echt tof hier. Ik heb
het nog nooit zó erg naar mijn zin
gehad," beweert Peter met tranen
in zijn ogen bij de gedachte dat hij
f de Palestijnen gedag moet zeg-„
gen. „Ze zijn hier echt aardig en
gastvrij"
Enkele Palestijnse deelnemers
komen erbij staan. Ze vinden het
ook treurig dat hun Hollandse
vrienden weggaan. „Het zijn onze
broers geworden," zegt Moham
med Ramadan. „We zullen ze mis
sen," verklaart Ramzi ALMaiwe.
„Het was een unieke ervaring om
met Hollandse jongeren samen te
werken. Het doet goed om te we
ten dat ze beseffen hoe we hier le
ven. Misschien dat wij volgend
jaar naar Nederland komen om te
zien hoe zij daar wonen en leven."
Begeleidster Ingrid Meyer van
het Bureau Welzijnsprojecten kan
het verdriet van de Hollanders om
het afscheid begrijpen. „We heb
ben tien dagen met de Italiaanse
en Palestijnse jongeren opgetrok
ken. Dat is niet niets. We hebben
elkaar echt goed leren kennen en
we zyn ook echt gehecht geraakt
aan elkaar."
Grapjes
Het project is volgens Meijer dan
ook geslaagd. „Het was de bedoe
ling dat het een culturele uitwis
seling zou zijn en dat is ook ge
beurd," vindt Meijer. „Peter bij
voorbeeld, die in Nederland nog
grapjes zat te maken over het feit
dat de mannen hier elkaar zoe
nen, zoent nu gezellig mee."
De Vlaardingers vinden dat ze na
deze ervaring ook een beter in
zicht hebben gekregen in de poli
tieke situatie in Israël. „In het be
gin begTeep ik niet waarom de Pa
lestijnen telkens weer tegen de Is
raëlische regering protesteer
den," vertelt de jongste deel
neemster Tamara Vogelij (16).
„Nu weet ik in ieder geval dat ze
demonstreren omdat ze geen wa
ter hebben. Sinds dat we hier zijn,
is het water al vier keer afgesloten
geweest. En wel omdat ze in een
joodse nederzetting een nieuw
zwembad hebben geopend Dat is
absurd."
Natuurlijk bekijken de Vlaardin
gers de zaken wel van beide kan
ten. „De Israëlische bevolking.
vindt natuurlijk dat alles wat ze
doen rechtvaardig is," meent Ro
de Heij. „Ze hebben zelf namelijk
ook veel meegemaakt tijdens de
Tweede Wereldoorlog en zijn blij
dat ze nu een veilige thuishaven
hebben. Ik denk dat beide partij
en gewoon moeten inzien dat ie
dereen op een eerlijke wijze in dit
land moet kunnen samenleven."
Dal de Vlaardingers door deze uit
wisseling begrip hebben gekre
gen voor de Palestijnse zaak is
voor de Vlaardinger Omar El Kha-
der, die zyn wortels in Palestina
heeft liggen, nieuw. .^Meestal
moest ik me als Palestijn altijd
verdedigen. Uitleggen waarom de
Palestijnen ook recht hebben op.
hun stukje land te blijven wonen.
Maar aan deze groep hoef ik nu
niets meer uit te leggen. Heer
lijk."
De tijd voor afscheid is gekomen.
Na een hartverwarmende speech
van Tamara, waarin ze de Palestij
nen bedankt voor hun gast
vrijheid, gaan de Nederlanders in
een rij staan.
Het afscheid nemen kan begin
nen. Rijkelijk vloeien de water
landers. Beloftes om elkaar te
schrijven en niet te vergeten, wor
den gemaakt. Nog even een laat
ste knuffel. Peter omhelst naar
Arabisch gebruik een Palestijnse
deelnemer. Dan stappen ze in de
taxi's, die gereed staan. In de taxi
vegen Jeffrey en Peter hun tranen
weg. „Volgend jaar komen we ze
ker terug," roepen de Vlaardin
gers naar de Palestijnen die hun
nawuiven.