7
België worstelt met trauma van Nijvel
Srebrenica telt
7335 vermisten
Gevolgen El Nino van Brazilië tot Nederland voelbaar
'Kabila moet niet denken dat hij kan doen wat hij wil'
Theorieën over staatsgrepen en sabotage naar rijk der fabelen
Verbijsterend"
m
'Kerk steunde
vuile oorlog'
VS helpen
Indonesië
Belgische OvJ
bekent smokkel
Dienstplicht
Griekse vrouwen
Site voor baby's
rage in VS
Zware straf voor
incest in België
Euro op proef
Wonen in broccoli
Walviscommissie bespreekt
beperkte hervatting jacht
BIJENKORF
Blazer, wol/kashmir, in camel, donkerbruin, lichtblauw of marine. 36 t/m 46,
van 229.95 voor 149." Ribtruitje, zijde, in 8 kleuisn. S lm XL, van 89.95 voor 59."
Jeans, stretchdenim, 5-pocket. 38 t/m 46, van 139.95 voor 79.-
'Damesmade'
de Bijenkorf
Rotterdams Dagblad
-CV
'J
Dinsdag 21 oktober 1997
Madrid Een voormalige Argen
tijnse marineofficier die heeft be
kend tijdens de 'vuile oorlog' in
zijn land vermeende tegenstan
ders van het militaire regime uit
vliegtuigen te hebben gegooid,
heeft gezegd dat de katholieke
kerk dergelijke praktijken sanc
tioneerde. „Er waren zelfs bis
schoppen die zeiden dat dat een
goede zaak was," zei Adolfo Sci-
lingo gisteren. „Zij vertelden ons
dat het doden van deze mensen
een christelijke daad was en dat
wy bijbelse voorschriften vervul
den." Mensenrechtenorganisaties
hebben de kerk al vaker beschul
digd van medeplichtigheid aan de
mensenrechtenschendingen van
de militaire junta die van 1976 tot
1983 aan de macht was.
Jakarta De Amerikaanse lucht
macht bestudeert de mogelijk
heid duizenden tonnen water te
storten op de enorme bosbranden
die Indonesische eilanden teiste
ren. Het zicht was vandaag mi
niem in delen van Sumatra, Java
en Borneo, nadat het temperende
effect van enige regen in het
weekeinde was verdwenen. Weer-
deskundigen verwachten op kor
te termijn nauwelijks verbetering
m de situatie. Zij voorspellen dat
de voor eind oktober verwachte
moessonregens, die de toestand
zouden kunnen verlichten, nog
enkele weken uitblijven.
Gent Een Belgische onderoffi
cier van Justitie heeft voor de
rechtbank in Gent bekend enkele
jaren geleden een grote partij can
nabis van Nederland naar Spanje
te hebben gesmokkeld. De vrouw
maakte deel uit van een groep van
31 verdachten die gisteren voor de
rechter moest verschijnen. De vijf
Nederlandse hoofdverdachten
kwamen niet opdagen. In totaal
smokkelde de bende 30.000 xtc-
pilien en duizenden tonnen hasj
van Nederland naar Zuid-Europa.
Athene De Griekse regering
overweegt dienstplicht voor vrou
wen in te stellen om de strijd
krachten op peil te houden. Het
voorstel is gedaan wegens de ver
meende militaire dreiging van
buurland en aartsvijand Turkije.
Kranten publiceerden gisteren
details van het voorstel, dat naar
de pers was 'gelekt' om de publie
ke opinie te testen. Vrouwen tus
sen de 18 en 50 jaar zouden wor
den opgeroepen voor dienst,
waarbij zij ook zouden trainen
met wapens.
Dallas Steeds meer trotse ou
derparen in de Verenigde Staten
maken de geboorte van hun kind
'wereldkundig'. Niet met een
kaartje aan vrienden en familie,
maar letterlijk aan de hele wereld.
Veel ziekenhuizen hebben inmid
dels Intemet-sites waarop vaak at
luttele uren na de geboorte wat
gegevens en een foto van de nieu
we mens te bezichtigen zijn. „Een
enorm succes," noemt een woord
voerder van een ziekenhuis in
Dallas de nieuwe manier van ken
nisgeven. „Nog maar onlangs
hadden we hier een moeder die af
komstig was uit Nederland. Haar
verwanten in Europa konden het
kind al een paar uur na de geboor
te op Internet bewonderen."
Bergen/Turnhout De zaak-Du-
troux leidt tot zwaardere straffen
in pedofilie- en incestzaken in
Belgié. De rechtbank in het Waal
se Bergen heeft een 4 I-jarige in
woner van het stadje Lens veroor
deeld tot acht jaar voor de stelsel
matige verkrachting van zijn nu
negenjarige dochter. Vorige week
legde de rechtbank in Turnhout
een 55-jarige grootmoeder nog
een straf op van tien jaar wegens
misbruik haar kleinkinderen.
Rome Een supermarktketen is
in dertien Italiaanse steden be
gonnen met het op proef accepte
ren van de nieuwe Europese
munt, de euro. De proef duurt drie
weken. „Hoe eerder mensen de
euro leren kennen, des te beter,"
zei Europees commissaris voor
consumentenzaken Bonino over
het experiment.
Door Paul Koopman
BrusselTwee parlementaire onderzoekscommissies hielden
zich ermee bezig en een duo hoogleraren dat, zoals Belgische
kranten schertsend schreven, 'het onderzoek van het onder
zoek moest onderzoeken'. Maar gisteren was het na bijna tien
jaar speculaties dan toch zo ver: de 'Bendecommissie bis' pre
senteerde zijn eindrapport over het grootste misdaadmysterie
van Belgié. Belangrijkste conclusie: de bende van Nijvel, die
begin jaren tachtig bij een reeks overvallen in totaal 28 bur
gers ongestraft doodde, bestond vrijwel zeker uit ordinaire
misdadigers.
Het rapport van de parlements
commissie is een laatste poging
eindelijk duidelijkheid te schep
pen rondom het bendedossier, dat
in Belgie met alleen mythische
proporties heeft aangenomen
maar ook voedsel gaf aan talrijke
speculaties. Zo was er de theorie
van een geplande staatsgreep
door extreem-rechtse rijkswach
ters, het 'denkspoor' van sabotage
van het onderzoek door 'hogere
machten', een actieve rol van oud
premier Vanden Boeijnants en de
systematische eliminatie van
mensen die zouden hebben deel
genomen aan 'roze balletten';
seksfuiven met minderjarigen.
Nadat de criminologen Fijnout en
Verstraeten by een uitputtend on
derzoek al tot de conclusie waren
gekomen dat er geen seneuze
aanwijzingen zijn voor deze theo
rieën, heeft gisteren ook de parle
mentaire onderzoekscommissie
verhalen over staatsgrepen en sa
botage van het onderzoek goed
deels naar het rijk der fabelen ver
wezen. Wel is de commissie, die
het afgelopen jaar vele tientallen
getuigen opriep, tot de conclusie
gekomen dat politie- en justitie in
Belgie op zijn zachtst gezegd niet
bijster efficient hebben samenge
werkt. Bij zijn enquête stuitte de
commissie op dezelfde 'guerre
des flics' die ook het onderzoek
naar de handel en wandel van ze-
denmisdadiger Dutroux c.s. op de
klippen deed lopen.
De 'bendecommissie bis' moest
maandenlang in de schaduw ope
reren van de parlementscommis-
sie-Dutroux, die in de media veel
meer aandacht trok. Terwijl voor
zitter Marc Verwilghen van de
commissie-Dutroux bijkans de
heldenstatus verwierf, won
bendecommissie-voorzitter Tbny
van Parys nauwelijks aan popula
riteit. Maar dankzij zjjn minder
prominente positie kon Van Parys
wel lessen trekken uit het weder
varen van zijn collega in de
schijnwerpers. Zo worden in het
rapport van de 'Bendecommissie
bis' zorgvuldig vermeden namen
te noemen van gezagsdragers die
zouden hebben gefaald. Precies
dit onderdeel uit het rapport van
Verwilghen stuitte de laatste we
ken op taaie weerstand. Van
Parys kiest een andere methode:
hij zegt een 'niet nader genoemd
aantal tuchtdossiers' te hebben
opgestuurd naar de ministers van
Justitie en Binnenlandse Zaken.
Bezwaren
Over de vraag welke lessen ge
trokken moeten worden uit het fa
len van het bende-onderzoek,
blijkt de commissie-Van Parys
zelf niet volledig eensgezind. De
leden vinden dat de gerechtspar
ketten beter moeten samenwer
ken, maar de vorming van één
landelijk parket voor het bestrij
den van de zware criminaliteit,
stuit op Waalse bezwaren. Juist
vanwege deze interne verdeeld
heid zullen de aanbevelingen van
de commissie geen verpletteren
de indruk maken op de regering-
Dehaene.
Utrecht Het fenomeen El Nino,
dat eens m de paar jaar het weer
aan beide kanten van de Stille
Oceaan danig in war schopt, kan
ook in Nederland een lichte, op
waartse druk op de inflatie ver
oorzaken.
De hevige regenval in Zuid-Ame-
nka en de droogte in delen van
Azië stuwen de prijzen van agrari
sche producten op. De Stafgroep
Economisch Onderzoek van de
Rabobank berekent dat een prijs
stijging van grondstoffen als kof
fie, cacao en palmolie met tien
procent in Nederland tot 0,2 pro
cent hogere inflatie kan leiden.
En daarmee theoretisch ook tot
een iets hogere rente.
Eens in de paar jaar wordt het wa
ter van de Stille Oceaan bij Zuid-
Amerika een paar graden wanner
en draait de gebruikelijke wind
richting om.
Dat gebeurt altijd rond de kerst
dagen, waardoor het klimatolo
gisch fenomeen de Spaanse naam
El Nino, of (chnstus)kind heeft
gekregen.
Het leidt tot hevige slagregens en
overstromingen in Latijns Ameri
ka, terwijl m het gebied van Indo
nesië tot in Afrika juist minder re
gen valt.
De directe schade van de El Ni
no's van 1982 en 1990 aan infra
structuur en gewassen bedroeg
ongeveer 8 miljard dollar (op dit
moment zo'n 16 miljard gulden).
Inmiddels is het zeewater op som
mige plekken al vijf graden boven
het gemiddelde niveau, zodat me
teorologen verwachten dat de
aanstaande El Nino een van de
zwaarste van deze eeuw zal wor- Een badgast op het strand van Copacabana bekijkt de schade die Ei Niiio aan de Braziliaanse kust heeft veroorzaakt. Door extreem
den- hoge golven die wekenlang het strand teisterden zijn enorme hoeveelheden zand weggespoeld. FotoGreggNewtorvReuters
De woning van Alfred Huniein in het Duitse Hammelburg heeft
zowel qua kleur als vorm iets weg van broccoli. Het huls is de
laatste vijftig jaar volledig overwoekerd door klimop. Op som
mige plaatsen, vooral op het dak, is de hoeveelheid groen ruim
twee meter dik. De klimop is een aardige blikvanger in het klei
ne Beierse stadje, maar voor Hurrieln levert het groene tapijt
steeds meer problemen op. De plant dringt op steeds meer
plaatsen zijn woning binnen. foIoepa
Sarajevo Van de moslimge
meenschap die in juli 1995 door de
Serviërs uit de enclave Srebreni
ca werd verdreven, worden 7335
vluchtelingen nog steeds vermist.
Vermoedelijk zijn de meesten
vermoord.
Dit heeft minister Voorhoeve (De
fensie) gisteren in Sarajevo te ho
ren gekregen van het Internatio
nale Rode Kruis tijdens zijn be
zoek aan Bosnië.
In de door de VN uitgeroepen 'vei
lige' enclave Srebrenica verble
ven 35.000 tot40.000 moslims toen
in juli 1995 Servische soldaten on
der leiding van generaal Mladic
de aanval openden. De enclave
werd *beschermd' door Neder
landse blauwhelmen. Vrouwen en
kinderen werden gedeporteerd en
mannen vluchtten de bossen in.
Een groot deel werd gevangen ge
nomen door Servische militairen
en vermoedelijk daarna ver
moord De val van de enclave
wordt als het grootste echec van
de VN in Bosnië gezien en tevens
als een enorme blamage voor Ne
derland,
Rode Kruis vertegenwoordigster
Krahnenbühl deelde minister
Voorhoeve mee dat anno 1997
7335 vluchtelingen, voornamelijk
mannen, nog steeds worden ver
mist. Er kan van uit worden ge
gaan dat zij om het leven zjjn ge
komen, concludeerde een ge
schokte Voorhoeve. Daarmee
zorgen de moordpartijen in en
rond Srebrenica voor een belang
rijk deel van het totaal aantal ver
misten in Bosnië als gevolg van
de burgeroorlog. Dat zijn er pre
cies 19.549, van wie het Rode
Kruis slechts in 1200 gevallen de
waarheid heeft kunnen achterha
len. „Dat betekende in de meeste
gevallen slecht nieuws," zei Voor
hoeve.
Door Frans van den Houdt
Kinshasa De skyline van Braz
zaville verraadt niets. Gezien van
uit Kinshasa aan de overkant van
de Congonvier lijkt de stad er vre
dig bij teliggen. Maar aanhouden
de geweerschoten wijzen op een
andere realiteit. Na de terugkeer
van de militaire dictatuur heersen
in Brazzaville chaos en anarchie.
Hier, in de Democratische Repu
bliek Congo, is het wèl rustig.
Kleurrijke menigten verlevendi
gen het drukke straatleven en de
opluchting is nog altijd groot dat
men eindelijk' van het beklem
mende militaire Mobutu-regime
bevrijd is. Toch wordt het huidige
bewind van alle kanten bekriti
seerd en door de internationale
gemeenschap in de tang gehou
den. Terecht?
„Nee," zegt een westers diplo
maat resoluut. „Het westen wilde
van de Mobutu-dictatuur af en
Kabila heeft dat voor elkaar ge
kregen. Maar nu krijgt zijn be
wind geen enkele kans van sla
gen. Het wordt onmiddellijk van
allerlei vreselijke dingen beschul
digd en financiële steun wordt
hem onthouden. Groot struikel
blok in de internationale gemeen
schap is Frankrijk. Dat land heeft
Mobutu altijd gesteund, is tegen
het huidige regime en zoekt daar
om naar alle mogelijke manieren
om het zwart te maken. Het grote
gevaar is dat als het westen niet
snel met hulp over de brug komt,
Kabila's regime, dat op dit mo
ment erg wankel is, uit elkaar valt
en dit land in een grote chaos ver
andert."
Steun
De internationale gemeenschap
staat voor een dilemma. Aan de
ene kant wil ze dat schendingen
van de mensenrechten door Kabi
la's troepen m het oosten van het
land worden onderzocht door een
speciale mensenrechtencommis
sie van de VN. Kabila heeft dat
steeds tegengehouden en de in
ternationale gemeenschap tegen
zich m het harnas gejaagd. Die
zelfde internationale gemeen
schap onderkent vervolgens dat
Kabila het voordeel van de twijfel
verdient en snel steun nodig heeft
om het land te ontwikkelen.
„Zonder ons lukt dat allemaal
niet," benadrukt de westerse di
plomaat. „Kabila heeft de oorlog
wel gewonnen maar dat wil niet
zeggen dat je ook een gigantisch
land als Congo kunt regeren. Dat
lukt alleen als je heel goede men
sen om je heen verzamelt. Dat
heeft Kabila ook wel gedaan, er
zitten jonge enthousiaste mensen
in zyn regering die altijd in het
buitenland hebben gewoond. Zo
werd de dochter van oud-presi
dent Kasavubu uit Brussel naar
Kin shasa gehaald. Toen haar door
een ambassadeur werd gevraagd
hoe het nou was om weer terug te
zijn, antwoordde zij verbaasd:
„Terug? Ik ben nog nooit eerder
in Congo geweest."
„Maar er zijn ook oude revolutio
nairen, die na dertig jaar eindelijk
de kans hebben gekregen om uit
de bush tevoorschijn te komen.
Tussen beide groepen ontstaan
steeds meer spanningen," zegt de
diplomaat. „Bovendien is het voor
Kabila erg moeilijk ergens con
census over te bereiken, want al
die mensen vertegenwoordigen
verschillende legertjes met ver
schillende belangen en niemand
heeft enige ervaring in het bestu
ren van een land."
'Geen dictator'
„Elders kunnen bestuurders dan
terugvallen op een deskundig
overheidsapparaat maar dat be
staat hier met meer. Kabila heeft
voor al die zaken westerse hulp
nodig, anders gaat het hier fout
Iemand moet daarom nu de pat
stelling doorbreken. Ik gi ervan
uit dat Kabila geen nieuwe dicta
tor is. Hij wordt op dit moment al
leen geplaagd door grote on
macht," zegt de diplomaat.
Onder de inwoners van Kinshasa,
een stad van 6 miljoen mensen,
zijn de meningen verdeeld. Waar
iederen het over eens is, is dat Ka
bila geweldig goed werk heeft ge
daan door Mobutu te verjagen.
Maar of hy nu ook de juiste leider
voor Congo is, wordt door menig
een betwijfeld. Sommigen menen
dat steeds meer dictatoriale trek
jes bij hem zichtbaar worden, an
deren rinden dat het nog te vroeg
is om nu al een definitief oordeel
te vellen.
Op de markten van Kinshasa zijn
de uiteenlopendste producten te
koop: van blonde pruiken en kleu
rige lappen stof tot levende vis
sen, maden, rupsen, schildpad
den, kakkerlakken en krokodil
len. Allemaal om op te eten. Aan
een tafelpoot zit een reptiel met
een stukje touwom de bek vastge
bonden klaar om op verzoek van
een klant in moten gehakt te wor
den. Als dat even later met een
kapmes gebeurt, spetteren de
bloederige stukken in het rond
om ook op het hoofd van de wes
terse verslaggever te belanden.
„Het gaat slecht met de verkoop,"
meent visvrouw Janet Esengo.
„De mensen hebben geen geld.
Salarissen worden met uitbe
taald, de afgelopen vijf maanden
hebben de ambtenaren bijvoor
beeld pas één keer geld ontvan
gen. Ze moeten oppassen dat
straks de corruptie niet weer toe
slaat en mensen en soldaten gaan
stelen zoals onder Mobutu. Nu
worden we gelukkig met rust ge
laten door de militairen. Er is ook
nauwelijks sprake van criminali
teit. We voelen ons erg vrij."
Minder inflatie
De prijzen zijn gestabiliseerd en
de inflatie is van 600 naar zes pro
cent teruggebracht. De waarde
van de dollar is met de helft toege
nomen Toch wordt er veel ge
klaagd, vooral over incidenten
waarbij militairen op burgers
schieten. „Het probleem is," zegt
filosoof Noel Akama, „dat de
meeste soldaten niet van hier zijn
en de taal niet spreken. Ze spre
ken ook geen Frans. Dat leidt tot
misverstanden en schietpartij
en."
Maar vooral over het feit dat Kabi
la geen toenadering zoekt tot poli
tieke partijen en dan vooral de
UDPS en diens in Kinshasa zeer
populaire Etienne Tshisekedi die
enkele malen premier was onder
Mobutu. „Als Kabila het vertrou
wen van de bevolking wil winnen,
moet hij met het politieke estab
lishment gaan werken," meent
handelaar André Paka. „Kabila's
ADFL-regermg heeft geen wor
tels in deze samenleving. De le
den komen allemaal van elders.
Dat staat veel mensen tegen. Wat
Kabila op de eerste plaats moet
doen, is de Rwandezen terugstu
ren. We willen hier geen buiten
landers, we willen nu zelf de
dienst uitmaken en niet meer lo
pen aan het handje van anderen,
zoals voorheen Frankrijk."
Vinger aan de pols
De meeste krantjes in Congo
schrijven uitermate kritisch over
het Kabila-regime. Zoals 'Le Po-
tentiel', dat gezien wordt als een
pro-Tshisekedi-blad. Een mening
die journalist Michel Luka be
strijdt. „We hebben hetzelfde doel
als Tshisekedi: dat er nooit meer
een dictatuur in de Congo mag
ontstaan. Het is moeilijk te zeg
gen of Kabila die kant op gaat; hij
zit er pas vijf maanden. Maar wij
zien het als onze plicht om de vin
ger aan de pols te houden en op al
le misstanden te wijzen. Nee,
Tshisekedi is geen dictator. Hij is
erg populair by het volk, mensen
geloven in hem. Hij is een man
met politieke ervaring en Kabila
kan daarom niet om hem heen."
Hoe lang geven de critici Kabila
nog en wanneer slaat de vlam in
de pan? Journalist Michel Luka:
„De bevolking verliest snel het
vertrouwen m Kabila Het enige
wat hij moet doen om het tij te ke
ren, is toenadering zoeken tot an
dere politieke leiders. Maar we
kunnen daar niet te lang op wach
ten. Ik weet niet wat Tshisekedi
van plan is. Hij is erg terughou
dend met het geven van informa
tie over zijn strategieën. Omdat
op demonstranten geschoten
wordt, zullen we andere acties
moeten bedenken. Bijvoorbeeld
stakingen en burgerlijke onge
hoorzaamheid. Congolezen zijn
normaal erg rustig en geduldig.
Maar na 32 jaar Mobutu willen we
nu échte vrijheid, échte democra
tie. Kabila moet niet denken dat
hij kan doen wat hij wil
Monaco De gisteren geopende
jaarvergadering van de Interna
tionale Walvisvaartcommissie
(IWC) belooft een spannende aan
gelegenheid te worden. Centraal
in de discussie over het al dan niet
hervatten van de jacht op walvis
sen staat een voorstel beperkte
commerciële vangst toe te staan.
Krachtens het Ierse voorstel krij
gen Japan en Noorwegen vergun
ning om in wateren tot 300 kilo
meter uit hun kust dwergvinvis
sen te jagen. Het voorstel is een
belangrijke concessie van de te
genstanders van de walvisvaart,
aangezien al elf jaar een formeel
verbod op de jacht op walvissen
geldt. In ruil voor de vergunning
zouden Japan en Noorwegen ak
koord moeten gaan met een we
reldwijd walvisreservaat. Ook
moet een einde worden gemaakt
aan de praktijk om onder het ex
cuus van wetenschappelijk onder
zoek op walvissen te jagen.
Noorwegen is het enige land ter
wereld dat zonder valse voor
wendsels aan commerciële wal
visvaart doet. Het IWC-verbod is
niet rechterlijk afdwingbaar en de
regering in Oslo beroept zich op
het argument dat er ruim vol
doende dwergvinvissen zijn. Voor
enkele Noorse kustplaatsen geldt
dat de inkomsten uit de walvis-
jacht van groot economisch be
lang zyn.
De vergadering duurt vijf dagen.
Er staat ook een evaluatie op het
programma van Japanse walvis
vangstpraktijken. De Japanners
maken voor hun jacht gebruik
van de wettelijk toegestane moge
lijkheid walvissen te doden voor
wetenschappelijk onderzoek.
De Bijenkorf Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zijn elke zondag geopend v.a. 12.00 uur.
