In Sveaparken zijn
schutting en
verkeersbord taboe
Schiedam bootst
Zweeds wonen na
in Hollandse polder
f'
IHUill
-
Rotterdams Dagblad
Zaterdag november 1997
St.
Sveaparken. Niet alleen de naam Is on-Hollands. De In
richting wordt dat ook. Gamma-loos. Want voor de schut
ting, hèt symbool van Neerlands hokjesgeest, zal geen
plaats zijn In Schiedams laatste nieuwbouwwijk. Alles
moet er aan Zweden herinneren. Van de vrije groenbele-
vlng tot de brede dakverstekken, van de trottolrloze stra
ten tot de 'fietsenstallingen voor auto's'. Zelfs de boom
keuze doet Zweeds aan: berk, els, esdoorn, larlks. Alleen
de ondergrond blijft Inheems. Veen en giftig havenslib.
Boor Peter de Lange
Was Adri Reynhout niet zo vaak
■-tin Skandinavië op vakantie ge
weest, dan zou Spa]and-Oost on
getwijfeld een doorsneewijk zijn
geworden. Met rechtlijnige appar-
'tementenblokken, eengezinswo-
ninkjes strak in het gelid en
stadsvilla's volgens de blokken -
doos-traditie. Maar het Hoge
Noorden inspireerde de
Schiedamse wethouder voor
.stadsontwikkeling tot een veel
frisser woonidee. Dat van de men
selijke maat.
De term is van Ralph Erskine, een
Schotse architect die kort voor de
Tweede Wereldoorlog naar Zwe
den emigreerde. Erskines bouw
kunst weerspiegelt 's mans demo-
cratische principes. Jong en oud,
rijk en arm wonen in zijn wijken
dwars door elkaar en ook de goed
koopste huizen zijn met zorg ont
worpen. Een ander kenmerk is
geborgenheid: veel hofjes, volop
spesLrnimte voor kinderen.
Reijrmbüt- maakte in Zweden
kennis met Erkines werk en no-
digde. de bejaarde maar vitale
bouwmeester uit het stedenbouw-
kundig ontwerp voor Spaland-
Oost, later herdoopt in Sveapar-
ken, te maken. Architect Bram
-van Hengel 'vertaalde' opzet
van dit 'Zweedse park' vervolgens
naar Nederlandse normen.
Om te voorkomen dat zijn troetel- x
kindje te veel zou vernederland-^
sen, hield de D66-wethoudër tij-
dens het gehele proces een stêvi-
ge vinger in de pap. Toch moest
hij enkele gevoelige concessies
doen. Zijn'vastberadenheid van.
itwee jaar terug om wurgende nor-
hmen en verstikkende bouwvoor-
w schriften te doorbreken; moest hij
laten varen. Geschrapt zijn de ge-
l i'meenschappeiijke, op energiebe-
sparing gerichte wasruimtes die
t- hem zo in verrukking brachten.
„Daar zijn Nederlanders toch te
individualistisch voor," beseft, de
{'[wethouder. Achterhaald blijkt
Ij.ook het idee om iedere woning
ri'standaard te voorzien van een
zonneboiler.
iDat hij er niét in is geslaagd de au-
j to volledig uit de directe woonom-
geving te weren, vindt Reynhout
i1 ronduit jammer. „Je ontkomt niet
Iaan auto's op straat Leg je geen
parkeerplaatsen aan, is de kans
groot datje gras wordt vernield,"
beseft hij. De 'marktpartijen' (dat
zijn de ontwikkelaars die Svea
parken financieren: Amsteliand,
Bemog en Bokx) hielden trou
wens onvermurwbaar vast aan
het beproefde concept 'blik voor
eigen deur'.
Blik van straat
Reijnhout meent desondanks dat
Sveaparken niet door de auto zal
worden gedomineerd. Heel veel
huizen krijgen een eigen garage,
ruim genoeg om auto én fiets
naast elkaar in te stallen. Daar
mee is het blik toch grotendeels
van de straat. Elders worden 'fiet
senstallingen- voor auto's' ge
bouwd: overdekte, achter woon
blokken weggewerkte parkeer
plaatsen.
Door dit soort ingrepen blijft er
aan de straatzijde meer ruimte
over voor groen. Om dezelfde re
den worden de wegen smal ge
houden zo
smal dat de
Schiedamse
brandweer on
gerust naar
Zweden reisde
om te bestude
ren of dit wel
verantwoord
was en bly-
vgn x trottoirs
zelfs geheel
achterwege. 1
Sveaparken
wordt de eer
ste wijk nage
noeg zonder
verkeersbor
den. Er zijn wel meer elementen
die er ontbreken. Schuurtjes en
schuttingen in de tuinen, bijvoor
beeld. Eigenhandig opgerichte
bouwsels zijn absoluut verboden;
ieder huis krijgt een lage, door de
architect ontworpen afscheiding.
Prefab-hekken en pergola's uit
het assortiment van de bouw
markt worden niet getolereerd,
waarschuwen Reijnhout en hoofd
stadsontwikkeling Jules Peppe
laar. „Het is de bedoeling dat de
bewoners de buitenruimte anders
gaan beleven, als één geheel"
Dat stelt zekere eisen aan de men
taliteit van de toekomstige bewo
ners, erkennen Reijnhout en Pep-
petaar. „Met zulke maatregelen
Wethouder
Adn Reijnhout
voor het bord
van Sveapar
ken aan de
rand van
Schiedam:
Het Is de be
doeling datde
bewoners de
Ir> ontwikkeling circa 1000 woningen
beleven, als
éen geheel.
Foto Fred Emst/Cor
Woon Info
Stadserf 1
te'om 7T*
beperk je heel bewust je doel
groep." Maar de bestuurder en de
ambtenaar beweren eenstemmig
dat er nauwelijks bezwaren klin
ken uit de kring van adspirant-ko-
pers. Integendeel, hoewel er nog
geen paal in de grond zit (de eer
ste wordt pas volgend jaar gesla
gen), loopt het storm. Het woonin-
fo-centrum noteerde al een paar
duizend aanmeldingen voor de
1040 geplande woningen.
Gekrakeel
Oorspronkelijk waren het er zelfs
maar 900, maar bij dat aantal
bleek voor de gemeente
Schiedam de grondexploitatie
verliesgevend. In de gemeente-
De ontwerpers van de wijk hielden vast aan het principe 'auto voor de deur', maar tekenden toch
ook'fietsenstallingen' voor auto's waar het blik uit het zicht wordt opgeborgen. FotoGemeenteScWeéam
raad zijn bij de uiteindelijke be
sluitvorming twijfels geuit of
Schiedam fiancieel wel het onder
ste uit de kan heeft gehaald, en of
de ontwikkelaars niet te veel in
vloed hebben gekregen. Reijn
hout denkt dat de gemeente er
goed is uitgesprongen.
Over het latere debat dat een ge
meentelijk onderhandelaar ook,
zakelijke belangen had in een van
de drie ontwikkelmaatscbappyen
haait hij de schouders op. Volgens
Reijnhout was het sop de kool niet
waard. Hij plaatst het gekrakeel
in de context van een ruzie bin
nen de PvdA, waar PvdA-wethou-
der Wiegman van financiën het de
laatste tijd zwaar te verduren
heeft. Over de opzet van Sveapar
ken heeft Reynhout in het raads-
debat geen kwaad woord gehoord.
De raad is ook van meet af aan
zeer geïnteresseerd geweest in
het idee voor een Zweedse wijk,
zegt hij.
Het stedenbouwkundig plan en
de folder die daarvan is afgeleid
beloven de kopers iets heel bij
zonders. Een woonfront dat be
staat uit gevels die in warme kleu
ren zijn geschilderd, een groen el
dorado waar 'lelijke' materialen
(bijvoorbeeld dakpannen van be-
tonsteen) ontbreken en 'mooie'
materialen (hout, stucwerk, ge
verfde baksteen) veelvuldig zijn
toegepast. Typerend voor Svea
parken worden ook de brede
dakoverstekken, de flauw hellen
de daken en de vele uitbouwsel-
tjes. Het totaalbeeld herinnert
aan de bouwkunde uit de jaren
dertig. Het betere huis, zoals dat
te vinden is in de bosrijke buur
ten van Zeist en het Gooi.
Ook al staat Erskines werk dicht
bij de 'gewone man', Sveaparken
zal toch voornamelijk worden be
volkt door de hogere inkomens.
De verhouding tussen woningen
in de sociale sector en de koopsec
tor ligt op twintig tachtig. Waarbij
wordt aangetekend dat ongeveer
de helft van de sociale woningen
óók uit koopwoningen bestaat
(prijs om en naby de 183.000 gul
den). In het andere segment vari
ëren de prijzen van circa 280.000
gulden tot pakweg vijf ton. Het
gros van de huizen is geschakeld
dan wel vrijstaand, het aantal ap-
partementenblokken zal te tellen
zijn op de vingers van één hand.
Meer geld
Wethouder Reijnhout verdedigt
deze onmiskenbare keuze voor de
welgestelden door te wijzen op
Schiedams eenzijdige bevol
kingsopbouw: „Na Rotterdam
zijn wij de Riinmondgemeente
met het laagste inkomen per
hoofd van de bevolking. We heb
ben dringend behoefte aan men
sen die meer geld te besteden
hebben. Ander punt is dat er in
Schiedam voor de laagste inko
mens al meer dan genoeg wonin
gen staan, maar voor de hogere in
komens nog nauwelijks."
Met welke voorzieningen de
Zweedse wijk zal worden uitge
rust, is nog geen uitgemaakte
zaak. Er komt in elk geval een ba
sisschool. Gepland is ook een (ge
zondheidscentrum voor ouderen.
Verder wordt ruimte gereser
veerd voor winkels en zelfs voor
een café. Winkeliers hebben zich
echter nog niet gemeld en een bo-
reca-ondernemer ook niet. Wel
staan volgens Peppelaar de apo
thekers in de rij voor een vesti
ging in de nieuwe wijk.
Om het grapje dat dat wellicht te
maken heeft met de te verwach
ten hoge woonlasten, de ernstige
verzakkingen die zich mogelijk
net als in Spaland-West zullen
voordoen, of anders wel met het
gif dat er in de grond zit {Spaland
is opgespoten met slib uit de Pe
troleumhavens) kan Reijnhout
niet lachen.
Dat is een kwestie van oud zeer,
want de ironie wil dat juist Reijn
hout het raadslid was dat zich in
de jaren tachtig het felst verzette
tegen woningbouw in Spaland
wegens de aanwezigheid van che
misch afval in de bodem. Nu tel
len die bezwaren voor hem niet
meer. Er is een dikke laag zand
over de vervuilde poldergrond ge
stort en daarmee is volgens de
wethouder het gevaar geweken.
Ook verwacht hij geen dramati
sche verzakkingen in Sveapar
ken, er is zc'n reusachtig overge
wicht aan grond op de bouwplaats
gestort dat als er iets te verzakken
viel, dat nu ruimschoots en gron
dig is gebeurd.
Verzakkingen
Toch zal de gemeente Schiedam
iedere koper 'heel open en eerlijk'
attent maken op de mogelijkheid
utunuiiumiii
De erfafsch el dingen in Sveaparken zullen er anders uitzien dan in de doorsnee nieuwbouwwijk.
Dankzij lage hekjes in plaats van hoge schuttingen wordt het groen niet In kleine lapjes opgedeeld,
maar blijft het één geheel. Foto GemeenteSchierfam
dat zich verzakkingen kunnen
voordoen, zegt Reijnhout. „En als
ze vragen, wat 2it er onder, dan
zeggen we ook niet verzwijgen dat
er havenslib ligt."
Voorlopig rept de wethouder ech
ter liever over de goede waterkwa
liteit in de grachten van het toe
komstige Sveaparken. Want wa
ter komt er volop in de nieuwe
woonwijk. Erskine ontwierp een
centrum dat min of meer het spie
gelbeeld is van het oude hart van
Schiedam: een brink met wonin
gen eromheen, het geheel omge-
ven dooreen singel Er is een spe-
ciaal zuiveringssysteem ontwik-
keld om het water rein te houdea.
Reijnhout: „Het wordt zo schoon, 1
dat kikkers en salamanders er ge-
woon in kunnen leven."
Zweeds wonen a la Erskine kenmerkt zich door ondermeer heldere kleuren, een beschutte omgeving en smalle wegen zonder trot
toirs. Foto Gemeente Schiedam
±.-z :?-x'
