2
Mensen Centraal
Neergeschoten journaliste zint op boek
Hongeren tegen de armoede
Bejaarde Amerikaan heeft
eindelijk zijn Purple Heart
Amerikaanse vips schrijven
brieven tegen analfabetisme
'Of ik te idealistisch ben
geweest? Ja, absoluut'
Strips
Hans
Communisten
Eikenbladsla met spekblokj es
en oude goudse
Voor tips en reacties: 010-4004337
Dinsdag 2 december 1997
Lamar Howard heeft voor zijn
79ste verjaardag een uitzonderlijk
presentje gekregen. De bejaarde
Amerikaan uit Johnson City, Ten
nessee, kreeg op zijn verjaardag
een Purple Heart opgespeld, de
Amerikaanse medaille voor mili
tairen die in een oorlog gewond
raken. En hij heeft er zelf nog heel
wat moeite voor moeten doen.
Het eerbetoon kwam rijkelijk
laat, want Howard liep zijn ver
wondingen meer dan een halve
eeuw geleden op, In 1941 had hij
zich als vrijwilliger bij de lucht
macht gemeld. In 1944 werd zijn
toestel boven Oostenrijk uit de
lucht geschoten, Howard en ze
ven anderen sprongen, uit het
vliegtuig. Howard raakte gewond,
werd in de dorpsgevangenis gezet
en behandeld aan zijn verwondin-
genr-VervoIgens bracht hij vijftien
maanden in een krijgsgevange
nenkamp door.
Na zijn terugkeer naar Amerika
probeerde hij de bewijzen voor
rijn verwonding te over
maar een deel van de archieven
bleek tijdens de oorlog in een Ita
liaanse haven gezonken te zijn-
De resterende papieren verdwe
nen bij een brand in de Verenigde
Staten. Howard besloot de zaak te
laten rusten.
Maar na zijn pensionering in 1990
heeft hij de draad weer opgepakt.
In 1992 is hij teruggegaan naar
Oostenrijk, waar hij eindelijk de
bewijzen gevonden heeft. In een
archief kwam hij een rapport te
gen van de politie waarin staat dat
een Amerikaans vliegtuig was
neergehaald, en dat de gevange
nen naar het politiebureau zijn
gebracht, waar een van hen door
een arts is behandeld.
Dat was alles wat de Amerikaanse
autoriteiten nodig hadden, zodat
Howard vrijdag eindelijk zijn er
kenning kon krijgen. Behalve een
Purple Heart heeft hij ook nog
een hele serie andere medailles
gekregen.
Het veilinghuis Christie's in New
York gaat brieven veilen van
meer dan zestig beroemde Ameri
kanen, onder wie oud-president
George Bush, basketballer Magic
Johnson, Johhny Cochrane, de
advocaat van O.J. Simpson, en de
filmsterren Raquei Welch en Bet
te Midler. De opbrengst van de
veiling gaat naar een organisatie
die het analfabetisme bestrijdt
Naar schatting veertig miljoen
Amerikanen kunnen niet lezen
en schrijven. Magie Johnson be
schrijft waarom het fijn is om
meer dan twee meter lang te zijn.
De zangeres Lena Home herin
nert in haar tekst aan het „mo
ment dat ik leerde lezen".
Bush schrijft over zijn twee lieve
lingsschrijvers, van wie er een,
zijn vrouw Barbara, ook meedoet,
Bush' andere lievelingsschrijver
is zijn inmiddels overleden hond
Millie C?). Het veilinghuis zet elke
brief in voor 100 dollar. Bieden
kan persoonlijk, via fax of tele
foon.
Cabaretier Vincent Bijlo in Man:
„Be ben wel voor een uitbreiding van Schiphol.
Maak maar een tweede luchthaven in zee, maar
dan wel zonder landingsbaan."
Foto Herman Poppelaars
HORIZON
TAAL: 1. Tak
je; 4. hevig; 7.
strijdmacht;
10. loofboom;
12. bloeiwijze;
13. persoonlijk
vnw.; 11 gra
vure; 15. grote
watervlakte;
16. muziek
noot; 17.
Griekse godin;
19. landbouw
werktuig; 20.
vreemde
munt; 21. dun
stuk hout; 22.
bijwoord; 23.
loofboom; 25.
deel v.e. bu
reau; 27, dik;
28. deel v.e.
schoen; 29.
spil; 30. schut
sluis; 32. voor
zetsel; 33. verdovingsmiddel; 35. soort papegaai; 36. gedwee.
VERTICAAL: 2. Voorzetsel; 3. bosgang; 4. vroeger; 5. muzieknoot; 6.
wijfieshond; 8. varkensvoer; 9. ongevuld; 1L schouwburgrang; 13. lini
aal; 17. wees gegroet; 18. ivoor; 22. wisselborgtocht; 24 Perzische titel;
26. putemmertje; 30. bevel; 3L filmdecor; 33. bijwoord; 34 rondhout.
OPLOSSING DAGPUZZEL MAANDAG
Horizontaal: 1. Zon; 5. erf; 7. nevel; 8. Ase; 9. neo; 11. noest; 14. se; 16. ar;
17. eed; 18. ama; 19. in; 20. rk; 22. irade; 25. lok; 27. vak; 29. rekel; 30. ere;
31. reu.
Verticaab2. Ons; 3. neen; 4. bete; 6. roe; 8. aks; 9. nt; 10. oir; 12. order, 13.
stand; 15. een; 16. aar; 19. iel; 21. kok; 22. ik; 23. aker; 24. ever; 26. oor; 28.
ale.
Door Marcel van Silfhout
Alles was zo ongelooflijk abnor
maal." Wilma Goudappel, de 42-
jarige freelance-fotografe die dit
vooijaar in Albanië werd neerge
schoten, zegt het met een grote
zucht Toch, het is niet de kalasj-
nikovkogel die nu posttrauma
tisch uitwerkt. „Nee, het pro
bleem is een vreselijke teleurstel
ling." Alles wat ze in Albanië had
opgebouwd, is nu weg. Tot en met
de liefde van haar leven.
Goudappel, die werkte voor Ne
derlandse radio-tv, CNN en het
Britse ChanneM, had de twijfel
achtige eer de enige journaliste te
zijn die tijdens de crisis in Alba
nië gewond raakte. De kogel
kwam van ver en schoot pal voor
haar huis, letterlijk dwars door
haar buik. Ze vermoedt, achteraf,
dat de kogel voortkwam uit opge
kropte jaloezie onder de plaatse
lijke bevolking in Sarandë waar
ze ruim twee jaar woonde en een
mede door Albanezen gedreven
reisbureau runde.
Ze werd vanuit het Zuid-Albane-
se stadje Sarandë in allerijl met
de veerboot naar het ziekenhuis
op het Griekse eiland Corfu go-
bracht Anderhalf uur varen. Ze
kwam aan in kritieke toestand
omdat ze enkele liters bloed had
verloren. De kogel zelf werd pas
weken later in Engeland verwij
derd. Hij kwam er puntgaaf uit
„Die kogel deed alsmaar ontzet
tend pijn. Ik heb respect gekre
gen voor militairen die dit ook
hebben meegemaakt"
Chaos
Vorige week arriveerde de in Au
stralië opgegroeide Goudappel,
dochter van een Nederlandse va
der en moeder, in Utrecht Op uit
nodiging van de plaatselijke
Oost-Europakring sprak ze over
haar Albanese ervaringen iri de;)'
afgelopen vijf jaar. Immers, nog
voor het ten val komen van het ab
surd strenge communistische re
gime in 1991 verbleef ze als een
van de eerste buitenlanders in het
tot dan toe al vijftig jaar lang van
de buitenwereld geïsoleerde Alba
nië. Het waren de dagen van abso
lute chaos waarin het communis
tische regime uiteindelijk door de
eerste vrije verkiezingen van het
Balkanlandje in mei 1992 ten val
zou komen.
In die dagen leerde ze Auron Tarë
(Ani) kennen, historicus en sport
man. „In 1994 maakten we een
reis in het zuiden van Albanië en
bezochten de archeologische op
gravingen van de Byzantijnse
stad Butrinti. Eigenlijk had ik
niet verwacht dat het land zo mooi
zou zijn. Toen zijn we op het idee
gekomen om een reisbureau te
beginnen in Sarandë. Dat ligt im
mers op anderhalf uur varen van
af Corfu waar per seizoen wel
twee mifioen toeristen komen."
Spaargeld
Uiteindelijk lukte het Goudappel
en Tarë om, met haar spaargeld
en financiële ondersteuning van
een bevriende Nederlandse, een
Italiaanse villa (een van de weini
ge monumentale overblijfsels in
Albanië) te huren vanwaar ze hun
organisatie Auron Travel op wis
ten te zetten. Ettelijke honderden
dagjestoeristen kwamen via
Goudappel en Tarë met de boot
van Corfu om Butrinti te bezoe
ken, een van de best bewaarde ar
cheologische steden in de Medi-
terranée.
Het Albanese avontuur kreeg een
nieuwe dimensie toen de mondia
le jetset hun stek ontdekte, onder
wie miljonair Lord Rothschild
(die zich inmiddels heeft ont
fermd over Butrinti), de Italiaan
se prinses Borghese, een Maleisi
sche vice-premier, de directeur
van het Internationaal Monetair
Fonds en de filosoof George Stei-
ner,
„In augustus dit jaar zou Prins
Charles komen," zegt Goudappel
kijkend in haar agenda. Het liep
anders. Albanië raakte doör' het
instorten van de piramidefondsen
begin dit jaar pkits in totale crisis
.en anfflcbiëfDai Jiet iri^Mbaniê
mis zóugaan, zag-lze aankomen.
„Ik merkte het al vanaf juli '96.
Buitenlandse investeringen ble
ven uit, een banksysteem ont
brak, de infrastructuur werd riiet
aangepakt en mensen verkochten
hun huis om het geld in de pirami
defondsen te stoppen. Eerst keer
den ze acht procent rente uit,
maar op een gegeven moment wel
Fotografe Wil
ma Goudap
pel Is alles
kwijt, haar
spaargeld, re
latie, haar
huis. Wat rest
zijn memoires
en talloze nog
nietgepubli-
ceerde foto's.
Foto Jaap de Boer/
GPO
vijftig." Albanië raakte in de ban
van het snelle geld. En 'het
kwaad.' Oliesmokkel naar het in
burgeroorlog verkerende Joego
slavië waarmee de politieke eÜte
en de piramidefondsen zichzelf
verrijkten, corruptie tot op alle ni
veaus van de samenleving, men
sensmokkel, Albanese meisjes
die werden verkracht, gekidnapt
en voor de prostitutie verkocht
aan Italiaanse maffia en arme
boeren die ineens rijk werden met
het verbouwen van drugs.
.Op een gegeven moment had
Goudappel moeite om personeel
te vinden. „Ze konden in Sarandë
met het stelen van een speedboot
op Corfu en door drugs of mensen
te smokkelen wel 1400 dollar per
nacht verdienen. Daar viel niet te
genop te concurreren." Toen de
crisis en anarchie uitbraken was
het gedaan met de toeristische
toekomst van wat in Coudappels
en Tarë's ogen wel degelijk het
Zwitserland op de Balkan had
kunnen worden. In plaats daar
van werd Albanië weer een ro
versnest met maffiabendes uit let
terlijk alle windstreken:-
Dat ze zich ten tijde van de crisis
voor de mondiale journalistiek
werkte, was in feite een wan
hoopsdaad. Als je zoveel energie
in zo'n land stopt wil je je droom
zien uitkomen. Of ik te idealis
tisch ben geweest? Ja, absoluut.
Dat ben ik zeker," zegt ze nu.
Haar spaargeld, relatie, haarhuis,
alles is ze kwfit Ook tijdens een
verblijf van een half jaar in Lon
den is het haar niet gelukt weer
iets op te bouwen. Wat rest zijn
memoires en talloze nog niet ge
publiceerde foto's. Een uitgever
en een titel voor haar 'Avonturen
in Absurdistan' heeft ze nog niet
„Tja, ik moet mezelf maar weer
eens bij elkaar pakken en dat
boek gaan maken".
pvéeenkomst; tussen
.,vstaat5^óreta^.v;
"risErcia Terpstra* oud-commis
saris van de koningin Henk Ypn-
holf aa D. Schoor, bestuurslid
rvhn de Sint Martmusstlchting?
Alle vier hebben last van overge
wicht En 6ls hét .even meezit,
doen ze in het vomjaar alle vier
mee aan de Nationale Afslank
-Raqëilfi
Ih geval doet de hëer Schoor
mee hls een van de organisatoren
van de, actie. De anderen- loggen
bitinehkort een uitnodiging. Van
16 maait tot en met 3 april hoopt
Schoor /toch zeker tien kilo lich
ter te wordfnlZfin vróuw* dlree*
teur.van dé Sint Martinusstich-
ting, zetipc^ vijf kilo. Het is dé
bedoeling, vande stichting dat
heel Nederland in dhe drié weken
aan de lijn gaat en zich ook nog
iaat sponseren door vrienden, fa
milie. of bedrijfeleven. De op-
brerigstls dan voorde stichting-
is sponse
ring niet zd óp zfn plaats. Er Is
meer sprake van weddenschap
pen."
De Nationale Afsknktace is dè
tweede gtoie
üng, die pes vincis augustus echt
actiefis. De start-werd ingeluid
met de fefróducüe van het Hat-
tennaikje; een raeergranen
broodje, zacht ran binnen en kro
kant vim WteaJSB jekunt het
breken Daarmee sluit hst aardig
aan Ojtde doelstelling van onae
sticlsjang. Wy wfllat. graag, ome
■welvaart deleaimet anderen,".
tegt Schoor Bakker." verkopen
het broodje en van elk verkócht
offirnpiaar gaat eras kwaifle naaf
de etiebsiaje Dat heeft sis aftt -
«il| saB8eiopiajBÖit, vertelt -
mevrouw Schoor.
Ook de Naftmale. Afsianliraïe
past prima binnen de doelstelling
van de stichting, vertelt het echt
paar vanuit hun fraaie, doch iet
wat vawasrioosde Bafflnse villa.
„De Sint Maitausstichtmg
strijdt legen de armoede en de
-. ongerechtigdheid tin Nederland!
0et ontsiaëiiigt bij de uitspraak
vahbisschop Muskensjèen ken
nis van óns, diezei dat azmeneeh
brood smimrsitSesrlSt:e|esfe
onaf ogen. Armoede in Neder
land? wij dachten dat het niet be
stond. Toen hebben we, inet een
aantal anderen, de koppen blié-
kaar gestoken en de stichting op
gericht"
Bisschop Mustens at in het co-
mitii yart aatthpynlmgu
twee handen vol békende Neder
landers. Ook het bestuur is door-
drenkt van deskundigen ét be
kenden. Schoor heeft via zijn bu
reau voor public relations an
Baam dan ook vele contacten-
Met het idee voor de Afttataace»
liep hij al jaren rond. Zijn vrouw;
„Hij heeft vee! goedé ideeünj is
ook heel goed in slogans bedea-
ken," Schoor schudt er een uit de
mouw; „Tien kilo op de.schtal
naar lichter" Hij bedaew het
streven ojngezamenlijk dén mil.
jóen kilo lichter te «órden, Een
klein rekensommetje leerde hem
dat met vijftien mlHoen Neder
landers, rotets makkelijk moet
kunnen HetzélMe sommetje
leert bovenalen dat de opbrengsti
vtan de spoasésctie;ook aardig
kan oplopen.
In de strijd legen de armoede
past afslanken prima.! Schoon
.„ïrcfceeös téfcvSlir.g kas
geea kwaad. Dan voel je het ook
eens wat hetis om gebrek te heb-
bea DanMjg jémisschien wat
begripvoorde armen"
Het echtpaarte inmiddels niet at
leen vol v» de strijd tegen de ar-
moede, maar ook hst s&feakss
laat m niet los. „Weet u wel fee-
"veé'étéM dingen eW fcaafc
voeding atiébsMensen moeten:
'échdaïr bewust vahworden-Tij-i
deus oneè actie kunnen ménsen
andér begeleiding'afidanken en
ach bewust worden van wat ze
eten" Het echtpaar eet inmid-
dels gezond, msvr kan toch de af-
hasicmneesmetaitijdweeistaaii,
geeft mevrouw Schoor ruiteri®
toe.
De opbrengst van Ue Afslankrace
gaat naar de dak- en thuislozen
kinderen in Nederland. Schoor:
i'M.-r zjjri er naar schatting ze
venduizend van." Zijn echtgeno
te „In de strijd tegen de armoede
moet je onderaan beginnen. Als
kinderen een slechte start heb
ben, dan komt hét nooit meer
goed
Voordo. do mtic oen succes &o-
noemd mag worden, mom nog
veel gebeuren. J)e media moe-'
ten er voel aandacht aan beste-'
den. Het moeteen soort
den-gevoel worden-Iedereen aan
de. lijn tim éai iinder te helpen.
fa we zoeken bekendèNededan-
cers, welbekende Nederlanden,
om de «me een geacht u ge
ven." Voor meer informatie is de
rlichiingbereikbaarviatetefbbn-
numrner 035-6023602.
In een café aan de Meent zit ik
naar het lege marktplein te sta
ren. Er moest, bedenk ik, maar el
ke dag markt op zijn, zodat de
voorbijganger het vacuüm wordt
bespaard, en er ook nooit meer
touringcars geparkeerd kunnen
worden.
Dit lijkt me een mooie liberale ge
dachte, die Bolkestein, als ver
klaard liberaal, zou moeten waar
deren, want wat is er liberaler dan
het vrije handelsverkeer tussen
vrije burgers en vrije jongens.
'Hard voor weinig', zegt een van
die vrije jongens als ik hem vraag
hoe de zaken gaan. Ik bestel een
koffie-met-'n-koetsiertje zon
der koffie en geef er ook een weg.
Ik ben een liberaal met sociale in
slag.
Bolkestein is trouwens meer met
de moraal dan met de vrije handel
bezig. Een tijd terug wees hij het
kiezersvolk op het nut van chris
telijke waarden en nu wil hij ex-
communisien in het openbaar la
ten uitspreken hoe ze ooit 20 stom
en slecht hebben kunnen zijn.
Dat die mensen destijd dom of
doortrapt waren, daarin heeft Bol
kestein gelijk. Maar het zal weinig
uithalen ze nu tot een debat te
verleiden, want eens een meelo
per, altijd een lapzwans - zei mijn
grootvader, die stokdoof was en
als schrijver derde klasse der be
lastingen met een hongerloon
werd afgescheept, maar die zijn
rug recht hield en die in driedeli
ge pakken, getooid met zwierige
hoed en baard, zwaaiend met een
wandelstok met zilveren knop,
van de bushalte naar ons huis
kwam gelopen.
Het gezin waar ik uit voortkom
was ongodsdienstig en onpolitiek.
Boven de glazen messenleggers
klonk, tijdens de eenvoudige
maaltijden, geen woord over God,
Marx, Troelstra of Thorbecke.
Mijn ouders hadden er hoege
naamd geen gedachten over. Ge
lukkig kon mijn dove opa, die
zeer belezen was, niet horen hoe
zyn zoon en diens vrouw tafelge
sprekken van minimale diepgang
voerden.
Door vlijtige zelfstudie heb ik me
later wel enige kennis van religie
en politiek eigen gemaakt. Ik las
biografieën van Lenin, Stalin en
Paul de Groot en toén wist ik wat
voor schurken dat waren.
Ik staar weer naar het verlaten
marktplein en realiseer me dat,
wat ideologie en geloof betreft,
mijn leven zo leeg als de2e vlakte
is geweest. Heb ik wat gemist? Ik
dacht het niet. In de roemruchte
'jaren zestig' vond ik eerder dat
de opgewonden linksïes iets mis
ten, namelijk gezond verstand en
inzicht in de werkelijkheid. Mei
welk gebrek ze betreurenswaar
dig veel verknald hebben, met na
me in de PvdA
Een gestaald kaderlid van de CPN
heeft me ooit met gevangenschap
en marteling bedreigd ingeval de
communisten aan de macht zou
den komen, en hij meende het. Ik
hoorde, als burgerjoumalist, tot
de objectieve klassenvfiand. Op
voorspraak van Lenin kon ik
daarom zonder nadere toelichting
worden vernietigd. De man is la
ter in de vrije handel gegaan. Hij
drinkt nog steeds whisky en rookt
daar dikke sigaren by, Argwaan,
arglist en arrogantie gaan, met of
zonder ideologie, nooit verloren.
Bereiding:
Schaaf met een kaasschaaf of dun- Ingrediënten:
schiller van oude of overjarige (4personen);!
Goudse dunne flinters en strooi krop eiken
deze over de salade. Een gewoon bladsla, 1 eet-
scherp mes glijdt namelijk te ge- tepel asija» 2-
makkelyk uit op deze oude kaas. 3 theelepels
Was en droog de slablaadjes. mosterd, 3 eet-
Roer azijn en mosterd dooreen en lepels zonne-
schenk hier al roerend de olie bij. bloemolie,pe-
Breng de dressing op smaak met per, zout, ca.
peper en zout 150 gram ma-
Bak de spekblokjesin een koeken- fere spekblok-
pan zachtjes bruin en krokant (hoe jes, stukje ou-
lager de gas stand, hoe beter het re- de Goudse,
sultaat).
Mengde sla en dressing en verdeel
uè j,la uvei4 bordjes. Schaaf boven
elk bordje ongeveer een eetlepel
kaas af.
Neem de spekblokjes met een
schuimspaan uit de pan, laat ze
even op keukenpapier uitlekken
en verdeel ze over de salade.
De rechter
5'aJT EW Pief WARCN*
ek ook., je hest
TC Ge«KB WüSF-fWRTY seW ösrswew l
mr. Jesse vanMuylwyck
hoezo wat wee. ïk eew
ZWARTTE FiET MET
AJEE, péz-E PIET" STKOOiPe
/HETT XTO-PiLLEM.'
Fred Basset
Cteb aazfavan
avond op bezoek
en we doen eng
ori&be»t. 1 ym
wna het diner
drinken ze
nu een
cognacje
„en hu gaat hij om op&lag
(K&ENNUAL,
ENl&É JAREN
BIJ
Heinz
Rene Windig en Eddlede Jong
HK.' M Z£
tfZOtf&OCWZLóOT
6&VAC.L&/.
HAM),
(Z Z/T ze
ZZC&T?
Peanuts
Charles M. Schuiz
/DIT WORDT EEN WARE VELDSLAG, CHUCK! SOMMIGE
VAN ONS ZULLEN HET WELLICHT NIET OVERLEVEN!
LATEN WE IN DAT
GEVAL AFSPREKEN WIE DE 1 s
HOND GAAT VOEREN.. J
