'John was een
gouwe gozer'
'Bang? Nee, je was kwaad op die moffen
m
Naoorlogse schande
Vrienden vermoorde Brit
houden vanavond herdenking:
'Dit schreeuwt om aandacht'
Van Lier Leis (Nedlloyd)
zakenvrouw van het jaar
R igblad Commentaar,,
Dammer is weg kwijt in Drenthe
Djanko
Rotterdams Dagblad
a si w
~f Pij
Woensdag 10 december 1997
Door Sander Sonnemans
Schiedam Het aantal bossen bloemen op de gedenkplaats
groeide gisteren gestaag. Niet zo vreemd ook, want John Old
ham had veel vrienden. En die zijn er allemaal kapot van.
John, klinkt het eensluidend, had geen vijanden, maakte
nooit ruzie. „John was gewoon een gouwe gozer. Geen ruzie
zoeker, geen vechtersbaas. Hij was een allemansvriend. Daar
om schreeuwt dit om aandacht," zegt Theo van Nuland, een
van Oldhams vele vrienden.
Ze zijn er kapot van. Maar tijd om
te rouwen over de moord, lijken
zijn maatjes zichzelf niet te gun
nen. Nee, ze hebben wel even wat
anders te doen. De steekpartij
waarbij John 'om niets' om het le
ven werd gebracht moet in de pu
bliciteit worden gebracht Want
kennelijk is niets geleerd van de
dood van Joes Kloppenburg en
Meindert Tjoelker geleerd. In een
poging Nederland nog maar eens
wakker te schudden, organiseren
Etienne Schop (28) en Marcel van
der Tas (33), vrienden van 'Limy
zoals Oldham ook wel werd ge
noemd, morgenavond een wake.
„We willen twee minuten stilte in
acht nemen. Het verkeer op de
Broersvest moet dan ook worden
stilgelegd," zegt Van der Tas.
Hij pakt foto's van John tijdens
één van de vakanties op Kreta en
het voetbalelftal waar John deel
van uitmaakte. „Het is het zoveel
ste geval van zinloos geweld, hier
moeten 'we iets aan doen," vult
Etienne aan. „We hebben het over
een jongen die nooit iemand
kwaad heeft gedaan. Hij was con
structiewerker en werkte soms
wel achtenveertig uur achter el
kaar en dan kwam 'ie in zijn werk
kleding even naar het veld om te
voetballen. Een echte Engelsman
ook, hij hield van een potje darten
en een biertje. Maar een vechters
baas? Dat wordt misschien gauw
gedacht, maar nee, dat was 'ie ab
soluut niet."
Veel kans heeft John Oldham za
terdagnacht overigens niet ge
had. Tijdens zijn stapavond werd
hij op weg naar de McDonald's op
de Broersvest door een groepje
jongeren van achteren op zijn hie
len getrapt. Nadat John daar iets
van had gezegd werd er wat ge
duwd en getrokken. Ineens was er
een mes. John werd in zijn buik
en borst gestoken en viel voorover
op de grond, John's vriend was te
verbouwereerd en geschokt om
iets te ondernemen. Een voorbij
ganger waarschuwde de poltitie,
die een ambulance opriep. Er
werd nog met man en macht gere
animeerd, maar de hulp kwam te
laat. John's vriend verkeerde toen
al in een shock-toestand en is nog
altijd volledig van de kaart.
De plaats van het delict werd door
de politie afgezet en er werd ge
zocht naar het steekwapen. Dat
werd niet aangetroffen. Later, als
de twee verdachten eenmaal vast
zitten op het politiebureau, wordt
verklaard dat het mes ter hoogte
van de Koemarkt in de Large Ha
ven is gedumpt. Duikers van- de
Sehiedamse brandweer zijn giste
ren zo'n beetje de hele dag bezig
geweest het wapen bovenwater te
krijgen. Tevergeefs.
Ondanks een getuigenoproep
heeft niemand bij de politie gerea
geerd. „Dat bevreemdt me eigen
lijk'wel," zegt een van de recher
cheurs. „De steekpartij heeft
plaatsgehad op zaterdagavond om
iets voor twaalven. Daarom vind
ik het raar dat niemand iets heeft
Burgemees-
van Schiedam
legt namens
de gemeente
een krans op
de plek waar
John Oldham
avond werd
ken. Foto Roei
Dikstra
John Oldham. Foto Roei Dijkstra
gezien." Een bewoner van de
Broersvest tegenover de plaats
van het delict zeggen wel iets ge-
zie. nebben. „Maar het steken
zelf,' zegt Miranda Koevermans,
„hebben we niet gezien. Mijn man
en ik zaten televisie te kijken toen
mijn man ineens iemand op straat
zag liggen. Nou gebeurt dat hier
wel meer, maar dan hebben ze
een stuk in hun kraag. Iemand
rende naar een café om hulp te
roepen en mijn man is naar bui
ten gegaan om te kijken. Toen het
slachtoffer door een politie-agent
werd omgedraaid en mijn man die
enorme plas bloed zag, is hij snel
weer naar boven gekomen. Het
was misselijk makend. Ik kan het
maar niet van me afzetten. Vrese
lijk is zoiets en het gebeurt nog
vlak voor je deur ook. Zo'n zinloze
moord. Het is toch verschrikke
lijk dat je niemand meer op zijn
gedrag kunt aanspreken?"
Kippenvel
„Wijspreekt Marcel van der Tas
namens enkele vrienden, „heb
ben een gevoel van machteloos
heid. He loop al drie dagen met
kippenvel. In de kranten staan be
richten en het lijkt alsof het de
normaalste zaak van de wereld is.
Er moet wat gebeuren. Daarom
die wake morgenavond op de
Broersvest. We hopen, nee, we re
kenen op grote opkomst. Des te
groter is de kans dat de mensen
stilstaan bij het feit dat we dit niet'
kunnen accepteren. De Nederlan
ders laten alles maar over zich
heen komen. Het wordt tijd dat
we onze stem laten horen."
Nederland was gemobili-
seerd, toch kwam de Duitse
aanval als een grote verras
sing. Wij patrouilleerden, met
zo'n. vijftig man aan boord, langs
de kust bij Hoek van Holland. Om
een uur of vier 's ochtends zagen
we allemaal vliegtuigen eri para
chutisten, boven het Westland.
Toen wisten wé wel hoe laat het
was. De commandant eri ik heb
ben elkaar een hand gegeven: 't is
oorlog, laten,wé hopen dat we tiet
er levend afbrengen.
Pas daarna kregen we via.de tele
graaf het bericht- dat het oorlog
was. Om zes uur in de ochtend
kregen we de order de Waterweg
op te. varen naar de Waalhaven.
Daar zouden Duitsers zijn geland.
De Duitsers hadden inmiddels de
Waterweg volgegooid mét mijnen,
maar. wij waren daartegen bevei
ligd met een soort kabel-die de
magnetische krachten; van tiet
schip neutraliseerde. Bij de Waal
haven kwamen we de tórpedomo-
torboot 51 tegen Van hen 'hoor
den we dat dé Duitsèrs bij de
bruggen waren.
Toen we daar in de buurt kwa
men, het was nog 's ochtends
vroeg en prachtig voorjaarsweer,
werden we plotseling bescheten
vanaf het Noordereiiand en de
brug. Op dat rukje zijn vijf van
ons gewond geraakt, onder wieik-
zelf X kreeg ik een schamp
schot .uiigs mijn hoofd en daarna
voelde ik een dreun op mijn
schouder. Ik bloedde nauwelijks
en kon nog normaal functioneren.
Ik stond op de brug en die oogde
alsof we waren beschermd door
metalen opbouwplaten. In werke
lijkheid was het doek, dat met me-
taalverfwas beschilderd. De Duit
sers hadden ons dwars door dat
doek heen overal kunnen raken.
Maar het waren scherpschutters,
ze schoten pas, als ze iemand bo
ven de rand zagen uitkomen.
Bang? Nee, dat was ik niet, daar
merkte ik niets van. Je was .na
tuurlijk ook heel druk bezig en
verder was je vooral erg kwaad op
die moffen die hier niets te zoe-
ken hadden.
Voor onze roerganger kreeg ik
toen grote bewondering.
Hij was in z^ri lies geraakt
en 6loedde ernstig. Ik heb
de boel afgebonden met de
draagband van een geweer.
Net zolang doorgedraaid tot
die zo strak zat dat er geen
bloed meer vloeide. Onder
tussen bleef hij zijn werk
doen. Liggend op zijn rug, met
het hoofd naar achteren, stuur
de hij de boot achteruit, uit de
gevarenzone.
We zijn afgemeerd aan de Park-
kadè. De vier andere gewonden
en ikzelf zijn naar een zieken
huis vervoerd. Nadat ik was ver
bonden ben ik teruggebracht
naar het schip. De'overige gewon
den bleven in het ziekenhuis. Wat
er van hen geworden is, weet ik
niet.
Toen ik terug was, zijn wede
Maas weer opgevaren en opnieuw
In gevecht gegaan. Ik denk dat
het toen een uur of negen in de
ochtend was- De Duitsers hadden
zich verschanst in woningen op
het Noordereiiand en in binnen
vaartschepen die daar voor de wal
lagen. Over echt zwaar geschut
beschikten ze niet; het warén im-
mers parachutisten.
We hebben een mitrailleursnest
weggeschoten en ook nog een
mortier dat op de brug was opge
steld. Want wij hadden wel zwaar
geschut: twee 7,5 centimeter ka
nonnen; eigenlijk, te zwaar om
mee op parachutisten te schieten.
Je kon daar behoorlijke ontplof
fingen mee veroorzaken en dat is
dan ook gebeurd. Verschillende
huizen en boten waar Duitsers op
zaten hebben we zwaar bescha
digd. Bij ons aan boord zijn in dat
tweede, gevecht nog drie man ge
wondgeraakt.
Ook zyn we nog twee keer aange
vallen door een paar duikbom
menwerpers, maar die hebben
ons gelukkig gemist De torpedo
motorboot 51 werd wel geraakt; is
weliswaar niet gezonken, maar er
zijn daar wel een paar doden ge
vallen.
Op een gegeven ogenblik, ik denk
na één of twee uur, waren we door
onze munitie heen en zijn we te-
Vandaag wordtin de Van Ghentk2zeme het schilderij 'Rotterdam, lOmel 1940'over de slag bij de Maas
bruggen onthuld. Het is gemaakt door de schilder Peter J. Sterken burg to re re
van de Verjaardag van het korps Mariniers en toont
twee boten van de marine die
op 10 mei In de Maas ter hoog
te van het Noordereiland inge
vocht waren met Duitse fticht-
landlngstr^cpen op de Wil
lemsbrug vit het NoonJerel-
land.ZaterdagpublIceerde de
ze krant het schilderij al. Een
van detwee betrokken marine
schepen was de tot kanon
neerboot omgebouwde torpe
doboot Hr. Ms. Z 5. De nu 82-
Jarige A. G. van der Land uit
het Noord-Hollandse Drie
huls heeft destijds - toen
25jaaroud-de strijdmee
gemaakt als eerste offi
cier op de Z 5. Hij vertelt
over zijn ervaringen die
dag.
ruggekeerd naar Hoek van Hol
land. Toen was het overigens al
rustig. De Duitsers hielden zi-.ü
inmiddels gedeisd voor ons, maar
toen wij weggingen zijn ze na
tuurlijk wel teruggekomen. Ons
schip had een stuk of zestig kogel
gaten, maar voer nog prima,
's Avonds bij Hoek van Holland
bleek dat ik 41 graden koorts had;
wondkoorts. Ik ben echter ge
woon doorgegaan. Met aspirien
tjes heb ik me op de been gehou
den en ging ook de koorts om-
Van der Land heeft Rotterdam in
oorlogstijd niet meer teruggezien.
De Z 5 patrouilleerde nog een
paar dagen voor de kust en voer
na de Nederlandse capitulatie
op 14 mei'naar Engeland. Daar
is de kogel operatief verwij
derd. Nu nog zitten er restjes
van in zijn schouder. Tot de
Duitse overgave in 1945 heeft
Van der Land in Engeland als
marinier gediend.
Over het feit dat er nu een
schilderij is gemaakt van het
gevecht op 10 mei waar hij bij
betrokken was, zegt Van der
Land: „Dat is leuk; dat er hier
nog even aandacht voor is
Zelf denkt hij eigenlijk nog nau
welijks aan die periode:
,,'t Zegt me niet zoveel.
En het is bovendien zo
lang geleden,"
A. G. van der Land bij hetschilderij van Peter J. Sterkenburg.metdaaropdeHr.Ms.Z 5 FotoCeesKuiper/RotterdamsDagblad
Oud-president van de Algemene Eekenkamer Kordes gaat
de komende weken onderzoeken wat er precies mis is ge
gaan met het archief van de nazi-roofbank Lippmann Ro
senthal Co. Een deel van dat archief, met nauwkeurige beschrij
vingen van ingepikte bezittingen van joodse Nederlanders, dat ja
renlang verloren was gewaand, werd onlangs bij toeval gevonden in
een voormalig Amsterdams bijkantoor van het ministerie van Fi-
Gevreesd moet worden dat de heer Kordes uiterst schrijnende bij
zonderheden aan het licht zal brengen over de wijze waarop de Ne
derlandse overheid na de oorlog met bezittingen van joodse slacht
offers van de holocaust is omgesprongen. Ambtenaren van het mi
nisterie van Financiën zijn immers niet alleen zeer slordig met de
belangrijke en gevoelige archiefdocumenten van Lippmann Rosen
thal omgegaan.. Sommigen van hen hebben zich dertig jaar geleden,
ver na de oorlog dus, bezondigd aan een vorm van diefstal. Naar gis
teren bekend is geworden, via het weekblad De Groene Amster
dammer, hebben ambtenaren destijds een deel van de buit' onder
ling verdeeld. Sieraden van joodse Nederlanders die nooit meer te
rug zijn gekomen uit de concentratiekampen, zouden voor een
prikje in handen zijn gekomen van personeel van het ministerie.
Minister Zalm van Financiën is terecht zwaar geschokt door de ont
hullingen en heeft er verstandig aan gedaan de oud-president van
de Rekenkamer te verzoeken de zaak tot op de bodem uit te zoeken.
Wat er destijds is gebeurd, was uiteraard ver voor Zalms tijd en valt
hem dus moeilijk aan te rekenen. En de toenmalige bewindsman,
Witteveen, zegt van de prins geen kwaad te weten. Maar de huidige
minister is wel verantwoordelijk voor de wijze waarop thans met de
schande wordt, omgegaan en hoe nu op ambtelijke dwalingen in het
verleden wordt gereageerd.
Het is niet meer dan normaal dat Zalm de historische misskien
volledig in de openbaarheid brengt en dat er geen enkel detail in de
doofpot mag verdwijnen. Daarnaast zal hij, als de heer Kordes zijn
speurwerk heeft voltooid, na moeten gaan op welke wijze genoeg
doening kan worden verschaft Helaas zal het in veel gevallen niet
mogelijk blijken te zijn de in de oorlog ingepikte eigendommen -
niet alleen van materiële maar vooral ook van grote emotionele
waaide - aan de rechtmatige eigenaren terug te geven. Velen zijn
immers omgekomen en in een groot aantal gevallen zal er ook geen
sprake zijn van traceerbare nabestaanden. Dat droevige feit ont
slaat de Staat der Nederlander niet van de morele plicht tot genoeg
doening, ook financieel, jegens joodse instellingen in Nederland -
bijvoorbeeld de organisatie Joods Maatschappelijk Werk. Reacties
in de trant van 'het spijt ons' zijn in dit geval volstrekt onvoldoende.
Rotterdam Manke van lier.
Leis, algemêên'dlrëcteur van
Nedlloyd-dochterbedrijf Van
Genu Loos, is uitgeroepen tot
de zakenvrouw van het jaar 1998.
De 38-jarige directe?'r van de be
kende Rotterdamse pakketdienst
ontving de onderscneiding giste
ren uit handen van minister Mèl-
kert van Sociale Zaken. Van Lier
Leis werkt sinds 1986 bij Ned
lloyd, waarvan de laatste twee jaar
als directeur by Van Gend Loos.
Ir. Marike Van Lier Leis kwam bij
Nedlloyd terecht na een studie re-
derijkunde aan de Technische
Universiteit Delft. Tussen 1990 en
1992 was ze commercieel mana
ger voor Nedlloyd Lijnen in Sin
gapore. Na haar terugkeer in Rot
terdam werd ze verantwoordelijk
voor de wereldwijde logistieke
planning van schepen en contai
ners. Van Lier Leis werd volgens
de jury al snel een van de zichtba-
Tragers van de nieuwe cultuur
die binnen Nedlloyd was gewenst.
Op basis van haar intellectuele en
sociale vaardigheden, gekoppeld
aan een .directe stijl, werd ze in
september 1995 aangesteld om
een stralegie voor de Nedlloyd-
transpori en -distributie in Euro
pa op te zetten. Na de afronding
van dit project werd ze benoemd
Marike van Lier Leis. FotoNediioyd
tot directeur bij Van Gend Loos.
Sinds een t maakt Van lier
Leis ook dep -uE van het uitvoe
rend comité van de Europese
transporttak Nedlloyd.
Volgens de jury vervult ze een
voorbeeldfunctie. Ze leidt in een
als typische mannenwereld be
kend staande transportsector een
bedrijf van 4950werknemers.
f-alde De politie heeft gister-
nacnt in Rolde een verdwaasde
Mongoolse deelnemer aan het we
reldkampioenschap dammen in
Stadskanaal aangetroffen. De 23-
jarige man die vanuit de hoofd
stad Oelan Bator in zijn vaderland
al negen dagen onderweg was, gaf
aan dat hij naar Stadskanaal op
zoek was.
In Noord-Drenthe was hij het
spoor bijster geraakt. Tot over
maat van ramp was hij in Amster
dam beroofd van al z'n geld. De
politie heeft de onfortuinlijke
dammer afgeleverd in Stadska
naal. Omdat hij zo lang onderweg
is geweest, was de Mongool echter
te laat voor het wereldkampioen
schap.
Wegens het niet tijdig opdagen
heeft de organisatie hem uitgeslo
ten voor verdere deelname. Afge
lopen zaterdag had de verdwaalde
Mongool zich al moeten melden
in Stadskanaal.
hmLM£ «WW w fcyoTo i-afe
pe AHAk T)E tetfc ÜE Afsfste
