9
Bosnië en Rwanda: Frankrijk in beklaagdenbank
1
m
ALDI informeert ALCI informeert A.LD9 informeert A.LHI
I
ALDI
1.39
wm
(0
nrtnool j
Voor e feestdagen
lekker lang houdbaar!
Roomboter
Gevulde
Chateau Neuf du
musketkransjescq Weihnachtïstol
Chocolade kerstijoom-
versiering
MontaaneStEmilion
MDC1996 een krachtige 9.98
Pastei-
bakjes 0Q
Chipolata of
bitterkoekjes- 4 cc
ElectrischTkeiïkenmachine
Scholrolletjes
gevuld
met zalm
Califomische
walnoten 400 gr
Hele kabeljauwfilets
Malse kaikoendijen
Steengrill, fonduestel of gourmetset
Konijndelen
Slakken fat
Herenoverhemd
MARKT
Rotterdams Dagblad
Dinsdag 16 december 1997
i
Door Cees van Zweeden
ParijsLouise Arbour, hoofdaanklager van het Bosnië-tribu-
nhahin Den Haag, heeft als taak oorlogsmisdadigers in staat
van beschuldiging te stellen. Maar eind vorige week streek de
ze Canadese rechter in Parijs neer om een heel land in de be
klaagdenbank te plaatsen: Prankrijk,
De Franse regering, zei Arbour te
gen het dagblad Le Monde, had
van de door haar leger gecontro
leerde zone in Zuidoost-Bosme
'een vrijhaven voor oorlogsmisda
digers gemaakt. De enigen die tot
dusverre een zware crimineel
hadden gevangen, waren de Brit
ten geweest, die in hun gebied Mi
lan Kovacevic hadden gearres
teerd.
En de Fransen weigerden zelfs
hun militairen op het tribunaal te
Den Haag als getuigen te laten op
treden.
Zondag herhaalde Louise Arbour
haar beschuldigingen tegen een
ander dagblad, Libération.
„Het is van belang dat officieren
getuigen," zei ze. „We hebben de
lijken opgegraven en we beschik
ken over ooggetuigenverklarin
gen Maar wij moeten uitmaken
m welke mate de politieke en mi
litaire leiders (van de Bosnische
milities) verantwoordelijk waren
voorde misdaden. We moeten be
wijzen dat ze de bevelen hebben
gegeven, dat ze wisten wat er
gaande was, dat ze niets hebben
gedaan om de misdaden te stop
pen. En daartoe zijn verklaringen
van de VN-militairen van door
slaggevend belang; zij stonden (in
de nadagen van de oorlog) dage
lijks in contact met de plaatselijke
leiders, en zij kunnen zeggen wie
in een bepaald gebied werkelijke
macht bezat."
De vraag die zich onmiddellijk op
dringt, is waarom Frankrijk zou
willen weigeren mee te werken
aan de arrestatie en berechting
van oorlogsmisdadigers. Dat de
Fransen met staan te popelen om
Karadjie, destijds de leider van de
Bosnische Serviërs, uit zijn
hoofdkwartier in Pale (m de Fran
se zone) te halen, is misschien nog
te begrijpen - de kans dat daai bfj
Frans bloed zou vloeien, is groot.
Maar weigeren om mensen als ge
neraal Janvier, die commandant
was toen Srebrenica in Servische
handen viel, naar Den Haag te
zenden?
Bosnië van Afrika
Frankrijk toonde tijdens de oor
log op de Balkan een lichte voor
keur voor de Serviers, die de
meeste misdaden begingen. Maar
jw -...j
De Canadese rechter Louise Arbour is hoofdaanklaagster bij het
JoegoslaviëTribunaalinDen Haagenbïj het Rwanda Tribunaal in
Arusha (Tanzania). Fotoarchief Rotterdams Dagblad
die sympathie lijkt nauwelijks
voldoende om het Franse beleid
te verklaren. Het antwoord op de
vraag moet in een heel ander deel
van de wereld worden gevonden,
in Rwanda.
Rwanda was in 1994 het Bosnië
van Afrika, met dien verstande
dat in Rwanda geen tienduizen
den doden vielen maar mij) oenen
Milities van Hutu's togen, aange
moedigd door de regering van het
moment, van huis naar huis om
Tutsi's af te slachten. De wereld
keek in verbijstering toe, maar
deed niets om het bloedbad te
stoppen
Alleen Frankrijk reageerde. In ju
ni 1994 stuurden de gaullistische
premier Balladur en de socialisti
sche president Mitterrand een
troepenmacht naar West-Rwanda
ten einde daar een 'veiligheidszo
ne' te scheppen Doel van de Ope
ration Turquoise was, zo zei Pa
rijs. slechts om mensenlevens te
redden.
Op 2 juni 1994 beloofde Alain Jup
pe, destijds minister van Buiten
landse Zaken, in zalvende be
woordingen dat de daders van de
genocide niet aan Vrouwe Justitia
zouden ontkomen. Frankrijk was
„bereid om de internationale in
stanties te helpen de waarheid bo
ven de tafel te krijgen," schreef
Juppé. „Onze soldaten krygen
naarmate zij meer in hun zone
opereren een beter beeld van de
massamoorden."
Veilig onderkomen
Dat was drie jaar geleden. Inmid
dels is de Franse interventie in
een iets ander daglicht komen te
staan Nadat de Tutsi's de moor
dende Hutu's hadden verdreven
en de macht hadden overgeno
men, was er voor de massamoor
denaars nog maar één veilig on
derkomen. de Franse zone
Destijds werden de Fransen er al
van verdacht een vrijhaven te
hebben gecreeerd voor Hutu's
met bloed aan hun handen -de
(Franstalige) Hutu's waren in dit
deel van de wereld altijd hun
bondgenoten geweest. Maar velen
gaven de Fransen, die als enigen
'iets' hadden gedaan, toen nog het
voordeel van de twijfel.
Maar anno 1997 kan de geschiede
nis met vrij grote nauwkeurig
heid worden geschreven en die
geschiedenis is weinig florissant
voor de Fransen In januan 1992
werd Paul Kagamé, een Tutsi die
thans leider is van Rwanda, uitge
nodigd door de Franse regering
Kagamé, toen guerrillaleider,
werd op het ministerie van bui
tenlandse zaken in Parijs ontvan
gen en... daarna gedurende acht
uur op verdenking van 'terroris
me' in een politiecel opgesloten.
Merkwaardig
Op zich was het al merkwaardig
een politiek leider met alle égards
te ontvangen, alvorens hem in
een cel te gooien, nog merkwaar
diger was hetgeen Paul Kagamé
tydens zijn ontvangst op het mi
nisterie te horen kreeg. Hij ont
hulde vorige maand m Le Figaro,
een Franse krant, wat hem gezegd
„Paui Dyoud(eenhoge functiona
ris op hel ministerie) zei 'Als jul
lie niet ophouden met jullie stnjd.
zullen jullie geen van jullie broers
en zusters aantreffen als jullie ze
gevierend de hoofdstad binnen
trekken Ze zullen allemaal zijn
omgebracht'. Vijf jaar later klin
ken die woorden nog na in mijn
oren Ik kan ze niet vergeten Het
is zeer zorgwekkend dat een
Franse topfunctionaris een derge
lijke volkerenmoord kon voor
spellen."
Frankrijk steunde op dat moment
het regime van Hutu-leider Ha-
byarimana, die later een van de
aanstichters van de massamoord
was Kagamé: „Het feit dat de
voorspelling uit is gekomen, is zo
opmerkelijk dat het moeilijk is
met te aan te nemen dat Frank
rijk er gedeeltelijk verantwoorde
lijk voor is geweest."
Frankryk ontvmg ook andere
Rwandese leiders Jean-BoseoBa-
rayagiziwa bijvoorbeeld, leider
van een groep moordende Hutu's,
werd op 27 april 1994 (toen de gen
ocide in volle gang was) door Mit
terrand, Balladur en Juppe ont
vangen - hem bleef de politiecel
bespaard.
Arusha
Deze Barayagiznva zit nu toch in
een cel, en wel m Arusha Deze
Tanzaniaanse stad is voor Rwan
da wat Den Haag is voor Bosnië.
In Arusha vindt het Rwanda Tri
bunaal plaats, waar de daders van
de massamoord berecht moeten
worden Hoofdaanklager hier is
dezelfde als in Den Haag, de Ca
nadese juriste Louise Arbour
Het is met moeilijk te begrijpen
waarom de Franse regering wei
gert haar militairen te laten getui
gen voor het Bosme-tribunaal. dat
zou haar verplichten ook met het
tribunaal in Arusha samen te wer
ken En Franse militairen /ouden
daar kunnen zeggen, wat een sol
daat van de elite-eenheid GIGN in
juni 1994 zich al lie* ontvallen.
Huilend werd deze soldaat ge
filmd op een heuvel op m Rwanda
met een weeskind in de armen
Hij zei. „Ik begrijp nu wat hier is
gebeurd Twee jaar geleden ben
ik hier naar toe gestuurd om dege
nen op te leiden die nu de moor
denaars zijn."
'Geschokt'
Hubert Védrme, de Franse minis
ter van Buitenlandse Zaken, toon
de zich gisteren 'geschokt' door
de kritiek van aanklager Louise
Arbour Hoe kon een jurist het
land dat de mensenrechten had
uitgevonden, ervan verdenken
met met het tribunaal mee te wil
len werken?
Vednne is een goed acteur Hy
was in 1994 de medewerker van
Mitterrand die, werkzaam in het
Elysee Paleis, verantwoordelijk
was voor het Afrika-beleid.
YeuwDuwrr-ijg^g - 'amandelkransjes zoo gr.
&Ti 0.75Itr.
Sekt Halbtrodten EGO
075 Itr. 3.30
- appellation controlée 13.5%
•'•'Prestige du Pape', 0.75 Itr.
nnayo.75hr.
iaicli QO Gevuldemusketkransen 14Q
I litfQ met kerstlint, 7 st. 200 gr. fail?
200 gr. Iiyar kerstbrood met amandetspijsvulling en rijkelijkfl flü
p mticlretlrrancen 1 4 A vooreen van vruchten, 1000 gr. *Trf? rr v.
j^6sL200gr.
voile rode droge wijn, 0.75 fe
6st150gr."i33
'.■sêèÊÊ Chocolade
hulstblaadjes <jg
Bavarois
aardbeietv/cappuccino, 475 ml.
-fahic kMBdn iidcb^i^ nspi«niMnt: -
sapcentrifuge w d# toebehoren - 400 wisogeu -1 jaar garant»
Glazensets 6-delig'
keuze sherryglazen,
rode wijnglazen, wrtte wijnglazen 41 A Al
of champagneglazen M|J
Kleuren TV 37 cm,
met Ennsa beeldbuis
On screen display - scartaamluifing
- automatisch zenderzoeksysteern
-teletekst -1 jaar garantie
üchtglobe
ca.
0 30 cm.
Kalfsragout
425 gr.
4st,240gr.
pet set m luxe gesdienkdoos
Etectrisch wafelijzer
anö-aanbaklaag en
puooing 475 inj
regelbare
bmmingsgraad
1000 Watt
I jaar garantie
Roomijs
vanille, roet stukjes y Qü
hoogte 40 cm
actuele orthografie
walnoot liter
«drilling 25 Watt
waardoor berg-en
Slagroom
taart 1000 gr.
nchtbaar word!
schaal 1.42 mm.
24-Delige bestekset
Cocktailnoten 4 soorten
in een presenteerdoos, 300 gr.
roestwpUal 18V10 -6 vorken,6lepels, 6messen
6 koffielepels in geschenkdoos
Party-snacks
9 mini frikadellen, 9 bitterballen, 9 kiphapjes,
9 gehaktballetjes, 648 gr.
Eiedrische blikopener
SCWattmiKWen
1 aar garantie
Doperwten op z n
Mexicaans 42s mi
naturel, graatvrtj, per stuk 'f 0 UK
Cormchons
kleine cocktailaugurkjes,
zoetzuur, 720 ml.
ingevroren, ca.5stuk5r;750gr.
kilo
Fruitcocktail Op Siroop
(ca. 17% suiker)
850 ml.
per complete set
schaal, 1000 gr
Bosvruchten
cocktail 'Silver
ai.de f gj
Eau de toilette
Muts
100% acryl - dubbelgebreld
of
bereid in Frankrijk,
12 st. in kruidenboter, 115 gr,
voor dames
en heren
- Jivei» geuren
100ml spray
Gamba s gepelde
reuzengamalen-
staarten
250 gr.
Jvf'
Actueel artikelen verhopen wij tijdelijk. Mochten 2ij ondanks
zorgvuldige planning te snel uitverkocht zijn, dan vragen wj
hiervoor uw begnp Oe verpakkingen van de afgebeelde artikelen
kunnen afwijken Zet- en drukfouten zijn voorbehouden
-t "i-O'C
Dekbedovertrek in
glanzend satijn
INLICHTINGEN: Aibreeht Culemboro 0345-472911
superg dramde
gemerceriseerde katoen
rtotÉCC.
Donzen jack
50% dons en 50% veertjes -afritsten capuchon, 2bont-en
2 steekzakken, 1 binnenzak en taillekoord met 2 Stoppers
maten. M, I, XI, XXI - mannefrood, geel/marme
ofzwart/royaiMue
l-perswinsilWxZWcm.
plus 40 cm-instopstrook
Hoeslaken
in glanzend
satiin
Oren ideeen
voor matras 90X1JÖcm.
of 100 x 200 cm
100% supergekamde
gemercenseérde katoen
wit, geel creme
lichtblauw
- tak met doe orthideeen
met diyer» ornamenten
decoratieve kerstpotjes
per stuk w bedrukt
cellofaan verpakt
mei govdimt
samengebonden
met bijpassend t-shirtjf^cf/^
•Casta! styfe'
'Grand foulard'
275 x275 cm.
tendgeweven sierfdeed uit India met franjes
5 verschillende dessins
katoen - boord triwtbujvww
met um-kleurg t-shuï
maten M.t, XL XXI
f lort®**
-«woeden» Jaanw
- hraBofanvifpaR
