Actueel
Roes met dodelijke afloop
Aprrès Ski
Geuzenpenningen benadrukken
actualiteit mensenrechtenkwestie
BIJ TINELLO
Beschaafd land
Uniek scheepskerkhof
ontdekt bij Venezuela
Toch weer
varkenspest
'Onder invloed van
drugs of alcohol? Dat is
geen verzachtigende
omstandigheid'
ran1
Rotterdams Dagblad Commentaar
Djanko
Vik-VóÉjÏMftpEL CoflftEET *IET Hoo[;o$
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 14 maart 1998
Nederland werd in september vorig jaar over
spoeld dooreen golf van walgingen afschuw toen in
Leeuwarden Meindert Tjoelker was doodgeslagen
en -geschopt omdat hij drie mannen had aange
sproken op hun vernielzuchtige gedrag. Het was
niet het eerste geval van 'zinloos' geweld en ook
niet het laatste. Eind vorig jaar werd de Engelsman
John Oldham het slachtoffer. Hij werd tijdens een
avondje stappen in de Schiedamse binnenstad
doodgestoken na een woordenwisseling met twee
jongens van 17 en 18 jaar. Dinsdag staat de oudste
van de twee, die ervan wordt verdacht de fatale
messteken te hebben toegebracht, voor de rechter.
Door Sander Sonnemans
Schiedam Een alcoholtest.
Die zou volgens de Kampen-
se psychologe Rense Kui
pers-Kloosterhuis niet alleen
bij ernstige verkeersongeval
len verplicht moeten zijn.
maar ook afgenomen moeten
worden bij deelnemers aan
vechtpartijen om het opruk
kende straatgeweld een halt
toe te roepen. Als blijkt dat
drank in het spel is, moet de
rechter dat laten meewegen
in de strafbepaling. Kuipers
kwam op het
idee naar
aanleiding
van de
moord op
Meindert
Tjoelker.
Als automobilist loopje het risico
op straf als je met meer dan twee
glazen bier of wijn achter het
stuur kruipt. Bij geweldmisdrij
ven wordt het voor de rechtbank
juist vaak aangedragen als ver
zachtende omstandigheid als ie
mand door dronkenschap niet
voor zichzelf heeft kunnen in
staan De Engelsman John Old
ham (29) werd in de nacht van za
terdag 6 op zondag 7 december
slachtoffer van twee knapen die
als gevolg van het gebruik van
een flinke hoeveelheid alcohol
houdende drank en softdrugs in
een zekere roes verkeerden.
„Onder invloed van drank of
drugs? Daarin heeft de verdachte
geen verzachtende omstandig
heid," zegt dr. John Blad. hoofd
docent strafrecht aan de Erasmus
Universiteit in Rotterdam. Zijn
standpunt is resoluut; „Hij heeft
zichzelf in die toestand gebracht."
Balorig trapten de twee jongens
de Bnt op de Broersvest op zyn
hielen. Oldham sprak het tweetal
aan op hun gedrag, waarna er wat
werd geduwd en getrokken. Plot
seling was er een mes. Oldham,
die elf jaar in Nederland woonde
en werkte, werd driemaal in borst
en buik gesloken. Hij had geen
schijn van kans. Een steek m de
linker longsiagader werd hem fa
taal.
De twee Schiedamse jongens wer
den de volgende dag gearres
teerd. Op de plek waar de Brit het
leven liet werd een gedenkplaats
gecreëerd, waar enkele dagen la
ter honderden Schiedammers in
stilte reageerden op het toene
mende straatgeweld. Burgemees
ter Scheeres woonde de plechtig
heid bij en toonde zich voorstan
der van een blijvend gedenkte
ken. Daaraan wordt nu in overleg
met Oldhams vrienden door de
gemeente gewerkt.
Na de dood
van John Old
ham was er
een stil pro
test van de
Schiedam
mers, die de
plek waar het
gebeurde
overlaadden
met bloemen.
Archieffoto Roel
Dijkstra
Advocaat mr. R. W. Kocvoets ver
dedigt dinsdag de 19-jange hoofd
verdachte E. S, volgens hem een
'gewone schooljongen'. Hij heeft
Turkse ouders, is in Nederland
geboren en heefteen blanco straf
blad. „Hij is er zelf ook helemaal
ondersteboven van," zegt Koe-
voets. „Het heeft myn cliënt alle
maal enorm aangegrepen. Hu
vraagt zich ook af of hij nog iets
kan doen voor de nabestaanden
van het slachtoffer."
Beroven
Volgens Koevoets' dient steekt de
toedracht van de dodelijke mes
sentrekkerij anders in elkaar. Vol
gens hem had zijn maatje (de nu
18-jarige N. H. die vastzit in een
jeugdinrichting in Zeist; red.) na
bet roken van een joint en met
flink wat drank op het plan opge
vat iemand te beroven. „Hij heeft
ook het mes aan mijn cliënt gege
ven, dat uiteindelijk na veel aan
dringen door hem is aangepakt.
Toen hij het mes eenmaal in han
den had, is het latere slachtoffer
op hem afgestapt en pakte hy
mijn cliënt bij zyn kleren. Toen is
het fout gegaan en is er gesto
ken."
De messentrekker wacht dinsdag
een zogenoemde alternatieve ten
lastelegging. Eén; doodslag (op
zettelijke levensberoving; red.) en
twee: diefstal met geweld, de dood
ten gevolge hebbende, Mr. Koe
voets vindt hel vreemd verder
geen keus te hebben, „Zware mis
handeling, de dood ten gevolge
hebbende, vind ik beter op z'n
plaats."
„Ik denk," reageert Blad weer,
„dat de advocaat niet veel speel
ruimte heeft, „De motieven voor
de handeling doen er op zich niet
zo toe, Hij moet onder de kwalifi
catie doodslag uit zien te komen.
Dat zal moeilijk worden. Of hij
moet aanvoeren dat het een po
ging tot beroving betrof," hetgeen
Koevoets naar zijn zeggen niet
van plan is. „Verzet het slachtof
fer zich tegen de beroving, dan
moet de verdachte zijn dreiging
waarmaken en volgt een vecht
partij waarbij een mes in een li
chaam verdwijnt. Datis overigens
een zeer onaannemelijk scenario
voor de rechter. Doodslag is een
delict dat niet te voren is bedacht,
maar het is wél gebeurd. Iemand
wil een ander onder bedreiging
van een mes beroven en er wordt
gestoken? Dan is dat niet voorbe
dacht. maar wél gebeurd. Het gaat
om de handeling. En daar is moei
lijk onderuit te komen."
Zware mishandeling met de dood
als gevoig kan de dader een maxi
mum gevangenisstraf van tien
jaar opleveren. Mocht er sprake
zijn van voorbedachte rade, dan
kan de schuldige gestraft worden
met een celstraf van ten hoogste
vijftien jaar. Voor doodslag staat
eveneens een maximale straf van
vijftien jaar. Blad denkt niet dat
er een dergelijk zware straf uit
rolt. „Nederland heeft geen tradi
tie van lange straffen. Vijftien of
twintig jaar wordt bijna nooit ge
geven."
Achtjaar
De 22-jarige man die in Amster
dam Joes Kloppenburg dood
schopte. werd vervolgd en veroor
deeld voor 'zware mishandeling
de dood ten gevolge hebbend'. Hij
kreeg acht jaar cel. In zijn geval
waren er voldoende belastende
getuigenverklaringen. De twee
hoofdverdachten in de zaak Tjoel
ker werden schuldig bevonden
aan openlijke geweldpleging
(maximum straf 4,5 jaar) en ver
oordeeld tot gevangenisstraffen
van twee jaar, waarvan acht
maanden voorwaardelijk. Ver
dachte nummer drie kreeg 240
uur dienstverlening en zes maan
den voorwaardelijk. Het Open
baar Ministerie kwam met lichte
strafeisen, omdat de getuigenver
klaringen onduidelijk en tegen
strijdig waren. De verdachten die
de dood van Tjoelker op hun ge
weten hebben waren dronken
'burgermannetjes', hadden een
blanco strafblad en hadden nooit
de bedoeling gehad hun stap-
avondje zo fataal te besluiten.
Dat geldt ook voor de Schiedam
mer E, S. Zijn advocaat noemt het
'kenmerkend dat er geen getui
gen waren'. Rechercheurs van de
Schiedamse politie spraken daar
ook al hun verbazing over uit.
Vooral omdat het delict werd ge
pleegd in de nacht van zaterdag
op zondag, nagenoeg pal voor de
deur van een volle McDonald's.
Volgens mr. Koevoets komen de
verklaringen van zijn dient en
diens compaan vrij goed overeen.
Dat kan van belang zijn om het
enig juiste verhaal bewezen ver
klaard te krijgen. De jongste ver
dachte, die ten tijde van het delict
minderjarig was, hoeft dinsdag
(nog) met voor de rechtbank te
verschijnen. Koevoets overweegt
wel hem naar Rotterdam te laten
halen om hem als getuige op te
roepen.
15 MAAKT VAN
10.00 TOT
17.00 i i k
De showroom van Tincllo
is a.s. zondag nog si eer
voller. U waant zich in
een originele Stube.
Kompleet mit Glühwein,
Jagertee, Schokolade mit
Rum und Apfelcom. In
onze nostalgische keukens
kunt u met weemoed terug
denken aan de gezellige
win tersportsl'eer.
te verzachten
pijn
krijgt u bij
aankoop van
en keuken:
QKsuketis m m te watten
Tinei lo: Bevrijdingsweg 6, 5171 PS Kaatsheuvel.
Geopend van maandag tot en met zaterdag (vrijdag koopavond).
Tel: (0416) 27 79 17 Fax: (0416) 28 50 76.
De gelauwer-
den op een rij
na de uitreiking
van de Geuzen
penning in de
Vlaardingse
Grote Kerk.
Van links naar
rechts de twee
aboriginal-ge
zanten van
Noël Pearson,
Vera Chirwa uit
Malawi, Sergei
Kovalyov uit
Rusland en Ro-
salina Tuyuc
Velésquez uit
Guatemala.
Geheel rechts
staat de Neder
landse hoogle
raar In de Men
senrechten
Theo van Bo
ven, die de pen
ningen uitreik
te.
Foto Roel Dijkstra
Door Marc Hoor
VlaardingenHet hinkt een beetje op twee ge
dachten, de ceremonie rond de uitreiking van
de Geuzenpenning door de Stichting Geuzen-
verzet. Aan de ene kant heeft de stichting haar
wortels in het Nederlands verzet gedurende de
Tweede Wereldoorlog, aan de andere kant wil
ze op mondiaal niveau de inzet voor de men
senrechten belonen. Dat kan ertoe leiden dat
een plechtigheid bij het Vlaardingse Geuzen-
graf. waar achttien in 1941 geëxecuteerde ver
zetsmannen worden herdacht, een vervolg
kent dat mijlenver van de periode '40-'45 af
staat. Want bijvoorbeeld Vera Chirwa, de men
senrechtenactiviste uit Malawi, liet in haar
dankwoord voor de aan haar toegekende Geu
zenpenning doorschemeren weinig van de
droeve Nederlandse oorlogsjaren te weten.
Maar de plechtigheden, voorafgaand aan de
uitreiking van de penningen, hebben degelau-
werden zeker moeten doen doordringen van
het belang van de toekenning. Een herden
king bij het Geuzengraf, een tocht met treur
muziek van het Fanfarekorps Koninklijke
Landmacht en een kranslegging met een mi
nuut stilte voor het Geuzenmonument waren
indrukwekkende gebeurtenissen, die de on
derscheidenen waarschijnlijk deed beseffen
dat hetgeen de Stichting Geuzenverzet verte
genwoordigd, iets heel diepgewortelds in de
Nederlandse historie moet zijn.
Niet alleen werd de tragische sfeer rond de
plechtigheden buiten de Grote Kerk versterkt
door het druilerige weer, ook het militaire fan
farekorps, dat het geheel omlijstte, droeg daar
aan bij. Het was namelijk hetzeiiöe korps dat
een groot deel van zijn manschappen verloor
bij de vliegtuigramp in Eindhoven, vorig jaar.
Het was de uitreiking van de Geuzenpennin
gen in de Vlaardingse Grote Kerk die sinds
1987 weer een heel eigen geschiedenis verte
genwoordigt. Grote internationale namen heb
ben in de voorgaande jaren de penning mogen
ontvangen. Zo viel in 1990 de Duitse president
Richard von Weizsacker deze eer ten deel, en
in 1995 de Tsjechische president Vaclav Havel.
Dit jaar was het eerste waarin de Stichting
Geuzenverzet maar liefst vijf penningen uit
reikte. Deze uitzondering maakte zij omdat
1998 bet vijftigste jaar is waarin de Universele
Verklaring van de Rechten van de Mens de
mondiale samenleving siert. De Verklaring
werd in 1948, als reactie op de verschrikkingen
tegen de mensheid in de Tweede Wereldoor
log, aangenomen door de Algemene Vergade
ring van de Verenigde Naties.
De Nederlander bij uitstek om de Geuzenpen
ningen van dit jaar uit te reiken was dan ook
Th. Van Boven, hoogleraar in de mensenrech
ten aan de universiteit van Maastricht en voor
malig VN-rapporteur voor de mensenrechten.
Hij haalde in zijn toespraak aan dat de vijf on
derscheidenen de verschillende werelddelen
vertegenwoordigden, waarmee getoond werd
dat de strijd voor de rechten van de mens een
wereldomspannende zaak is. Hij deed de kri
tiek, dat mensenrechten een westerse uitvin
ding is die elders niet kan worden opgelegd, af
met de opmerking dat 'deze opvatting ernstig
tekort doet aan de niet-westerse mensen en
zelfs naar racisme riekt.'
Pakpahan
De in Nederland meest aansprekende naam
die een Geuzenpenning mocht ontvangen was
Mucbtar Pakpahan, de leider van de verboden
Indonesische vakbond SBSI, die sinds vier
jaar zijn dagen in gevangenschap slijt. Zijn de
tentie weerhield hem ervan gisteren persoon
lijk de penning in ontvangst te nemen. Dat
deed zijn vrouw namens hem. die de medaille,
in tegenstelling tot de andere gelauwerden,
niet om de nek hing, maar eerbiedig in de
hand bleef houden. Pakpahans oudste zoon
Binsar las vervolgens het dankwoord voor dat
zijn vader in zijn ziekenhuis en gevangenis
oord in Jakarta had geschreven. „Voor ons is
de onderscheiding de bevestiging dat wat wij
in Indonesië doen, juist is," vertolkte Binsar
de woorden van zijn vader,
Van de dankwoorden van de anderen was die
van de voormalige Russische dissident Sergei
Kovalyov de meest opvallende. De weten
schapper bleek over een opmerkelijke kennis
van de Nederlandse geschiedenis te beschik
ken, gezien de vervlechting in zijn toespraak
van de Tachtigjarige Oorlog met de meer re
cente Sovjet-geschiedenis. Daarbij begon hij
zijn toespraak met de opmerking het een grote
eer te vinden Europa te vertegenwoordigen op
de bijeenkomst van erfgenamen van de legen
darische Tijl Uilenspiegel.
Zowel Rosaüna Tuyuc Velasquez uit Guatema
la als Vera Chirwa uit Malawi nam hun Geu
zenpenning in folkloristisch tenue in ont
vangst. Beide vrouwen verloren hun mannen
aan dictatoriale regimes. Die van Velasquez
werd in 1980 na een razzia door militairen weg
gevoerd om nooit meer terug te keren, die van
Chirwa stierf in de cel, na er - evenals Vera
zelf - elf jaar als politieke gevangene te heb
ben gezeten. Velasquez bezet inmiddels een
parlementszetel in haar land, Chirwa is actief
in de mensenrechtenorganisatie en vrouwen
beweging in Malawi,
Dat de strijd voor de mensenrechten nog altijd
actueel is, en daarmee het initiatief van de
Geuzenpenning bevestigt, werd misschien
nog het meest bewezen door de afwezigheid
van twee bekroonden. Want niet alleen Pakpa
han werd door de politieke situatie in zijn land
verhinderd naar Vlaardingen te komen, ook de
aboriginal Noel Pearson moest op het laatste
moment afhaken. Zijn aanwezigheid was in
Australië vereist bij de behandeling van voor
stellen in het Australisch parlement die de
rechten op grond van de aboriginals terug wil
len draaien. Pearson liet gisteren twee mede
activisten namens hem de Geuzenpenning op
dragen aan de overleden Eddie Mabo. Deze
aboriginal wist in 1&92 voor een uitspraak van
de Hoge Raad te zorgen die het recht van abo
riginals op hun grondgebied erkende.
Twee berichten in de krant van deze week: er is een
schreeuwende behoefte aan Tevensloopbestendige wonin
gen' (het aantal aanvragen ervoor is in Rotterdam bij Hu-
manitas opgelopen tot 8000) en de wachtlijsten voor verpleeghuizen
zijn weer langer geworden. Twee berichten die veel met elkaar te
maken hebben.
Er is in toenemende mate onvoldoende geld voor de verpleeghui
zen. Zeker, minister Borst van Volksgezondheid heeft een aantal
positieve dingen gedaan, maar per saldo is de situatie de afgelopen
jaren verergerd. Ze mag dan nu roepen dat er minimaal twee pro
cent groei moet komen in het budget van de totale gezondheidszorg
en dat ze anders niet meedoet in een volgend kabinet, maar een be
windspersoon moet niet worden beoordeeld op wat wordt aange
kondigd, maar op wat er precies is gedaan (of juist nagelaten).
Die balans is triest. Onder het bewind van het duo BorsfTerpstra -
en dat van de minister van Financiën en de rest van het paarse ka
binet - is de zorg in de verpleeghuizen achteruit gegaan. De wacht
lijsten zijn langer geworden en er zijn zich in toenemende mate si
tuaties voor gaan doen die de burger tweemaal doen aarzelen voor
dat hij zich erop beroept in een beschaafd land te leven.
Langere wachtlijsten betekenen dat meer mensen het zonder
broodnodige zorg moeten doen. Een voorbeeld: als iemand ernstig
gehandicapt raakt en nog maar kort te leven heeft, is opname in
een verpleeghuis hard nodig. Maar die opname komt er niet vanwe
ge die lange wachtlijsten. Hij of zij overlijdt zonder passende zorg.
In de verpleeghuizen zeifis di situatie op teveel plaatsen even
schrijnend. In tachtig a negentig procent van de tehuizen bestaat
de zorg uit niet veel meer dan de hygiënische verzorging. Wat per
soonlijke aandacht is niet mogelijk. En die situatie verergert, mede
door de verdere vergrijzing. In tien a twintig procent van de geval
len is zelfs die hygiëne er niet Ouderen liggen er soms in hun eigen
ontlasting. Over beschaving gesproken.
De ontwikkelingen betekenen bovendien dat in toenemende mate
alleen de allerergste gevallen worden opgenomen. Die mensen heb
ben meer dan gemiddelde zorg nodig, maar die extra aandacht
komt er niet. Minister Borst mag kort voor de verkiezingen 65 mil
joen gulden hebben uitgetrokken voor de verpleeghuizen (en 65
miljoen voor de zorghuizen), het is onvoldoende om de achteruit
gang in de zorg te stoppen.
De wantoestanden in de verpleeghuizen verklaren deels de enorme
belangstelling 'oor het fenomeen Tevensloopbestendige woningen'.
Wie weet hoe de situatie in verpleeghuizen is, zal er alles aan doen
te voorkomen dat hij of zij daar komt te liggen. Het is treurig dat de
politiek zo weinig aandacht voor deze situatie heeft, afgemeten aan
alle drukte die er bijvoorbeeld is over minister Sorgdrager op het
ministerie van Justitie.
Caracas Leden van een Ameri
kaanse duikexpeditie hebben
voor de kust van Venezuela de
resten van een uniek, historisch
scheepskerbof ontdekt. Het gaat
om de wrakken van zo'n achttien
Franse oorlogs- en piratensche
pen die drie eeuwen geleden door
een noodlottig toeval op een ko
raalrif vergingen. De wrakken
werden gevonden op een diepte
van negen meter. Twee ervan, het
vermoedelijke Franse vlaggen
schip Le Terrible en een piraten-
schip, verkeren in meer dan uit
stekende staat. Bij de wrakken la
gen talloze bronzen kanonnen,
kruiken, knopen en stukken van
bronzen versierselen. Slechts een
keer eerder is op de zeebodem een
piratenschip gevonden.
Volgens expeditieleider Barry
Clifford maakten de wrakken deel
uit van een kleine armada van 35
Franse oorlogsschepen en pira
tenschepen die in mei 1878 langs
de Aves-eilanden bij Venezula
voeren op weg naar Curasao, dat
ze wilden veroveren. De ramp vol
trok zich toen Le Terrible, dat on
der bevel stond van een graaf, bij
zwaar weer het koraalrif ramde en
bij wijze van waarschuwing ka
nonschoten loste. De andere kapi
teins vatten de schoten op als sig
naal dat Le Terrible werd aange
vallen (door de Nederlanders) en
haastten zich in de richting van
het vlaggenschip, waarna een
aantal schepen zelf op het rif liep.
Naar schatting 18 schepen met
een grote hoeveelheid kanonnen,
zwaarden, goud en zilver aan
boord, zonken en zo'n 500 opva
renden verdronken. Twaalfhon
derd bemanningsleden slaagden
erin de Aves-eüanden te berei
ken; in drie maanden tijd stierf de
helft door honger of ziekte. De
rest werd gevangen genomen
door de Nederlanders en uitge
wisseld tegen Nederlandse gevan
genen.
Volgens Clifford, die zijn brood
verdient met het bergen van sche
pen, kan er nauwelijks twyfel
over bestaan dat de gevonden
wrakken deel uitmaakten van de
bewuste vloot. In het bewuste ge
bied zijn volgens historische
bronnen alleen een 17de-eeuws
parelschip en in de recente ge
schiedenis twee vrachtschepen en
een zeilboot gezonken.
Clifford, die de expeditie uitvoer
de met de zoons van wylen Robert
Kennedy en schrijver Norman
Mailer, wil in augustus met een
aantal grote onderzoeksschepen
naar het gebied terugkeren.
Den Haag Het ministerie van
Landbouw heeft varkenspest ge
constateerd op een bedrijf in het
Brabantse Wanroij. Het gaat om
een bedrijf met 862 dieren dat be
gin maart al was geruimd op ver
denking van varkenspest. In ver
band met dit nieuwe geval zijn in
een gebied van tien kilometer
rond het bedrijf beperkende
maatregelen afgekondigd. Hier
golden al beperkingen in verband
met het voorlaatste geval van pest
in Escharen. Het nieuwe geval is
een tegenvaller voor het ministe
rie van landbouw. Het ging al een
tijdje goed, aldus een woordvoer
der. De laatste uitbraak dateert
van half januari.
Aan de andere kant hield het mi
nisterie nog altijd rekening met
de mogelijkheid van nieuwe ge
vallen.
,k BMtopsn
aaaar 'k 6E>-
MoniE-T PE
AAW
HoofjifluS AA'-
MeT SPElf"
•J FRAK
