14 James Ellroy, thrillerschrijver op zoek naar wraak Donleavy leeft zich uit in New York Tom Clancy's Politika: net iets te gelikt NIEUW De revanche van Gilstrap week PWpssgiy- "V* Rotterdams Dagblad j Vrijdag 5 juni 1998 James Ellroy, schrijver van het geschenkboekje tergelegenheid van de tiende 'Maand van het Spannende Boek', is nog steeds in de ban van de moord op zijn moeder. Foto anp James Ellroy zit in de chique lounge van het Ambassade Hotel te Amsterdam en haalt bij voortdunngajn neus op, rochelt iets om hoog, kauwt op een fluim en slikt die dan door. Zijn antwoorden op vragen zijn kort'Heb je m'n boek gelezen? Daar staan alle antwoorden in'zijn houding is agressief en geagiteerd. Hij moet deze dag van zijn uitgever verschillende interviews geven. Wij hebben de pech de laatste in de nj te zijn. Tegen de collega van DagbladTrouwheefthyzojuistgezegd: „Ditisde laatste keerdat ikpersoonlij ke vragen beantwoord. Tegenover hem wilde hij Sinatra nog wel even een corrupte zak stront noemen en werd hij niet kwaad toen voorde zoveelste keereen joumalistvroegnaar zijn vermoorde moeder. Maar hij heeft nu met veel zin meer. Na koud een kwartier spnngt hij woedend op. De stoel valt om, hij wijsten schreeuwt:ik moet jou met! Ik moet jouw stijl niet. Dit interview is nu afgelopen!" Pogingtot een gesprek meteen van de meest gevierde misdaadauteurs in de Verenigde Staten. Door Bram Hulzebos Normaal gesproken is Ellroy niet vies van het geven van interviews en het begeleiden van zijn boeken met publicitaire activiteit Hij schreef de succesvolle roman 'LA Confidential', die werd verfilmd met Kim Basingex, Kevin Spacey en Danny de Vito in de hoofdrollen. La ter volgde, deHuiveringwekkend Knappe'Roman *My Dark Places' - over de moeder van Ellroy die in 1958 werd vermoord. Ellioy was toen 10 jaar oud. De moord is nooit opgelost en in 'Mijn moordkuil' be schrijft Ellroy hoe hy als volwassen man de moord alsnog probeert op te lossen,,samen met rechercheur Bill Stoner. Te vergeefk. Beide boeken maakten Ellroy, voor zover hij dat nog niet was, tot de meest in het oog lopende misdaad schrijver in de Verenigde Staten en een van de meest succesvolle. En de hele wereld mocht dat weten. In een op 17 januari 1997 gehouden, en op Internet gepubliceerd, interview vraagt interviewer Stephen Capen over een van de meest zwarte en persoonlijke misdaadromans ooit geschreven: „En hoe doet "My Dark Places'het?" Ellroy; „TAy Dark Places' d'^t het geweldig. Ik denk dat het r. n best verkopende boek wordt. Het stond op 1 op de bestsellerlijst van de IA Times. Het dook op in heel veel re gionale bestsellerlijsten, het was het New York Times Notable Book van 1996 en het stond op 5 in Time Ma gazine's lijst van beste non-fictie boeken van 1996, nadat mijn roman 'American Tabloid' door Time werd uitgeroepen tot beste roman van het jaar 1995." Koning Deze week was Ellroy dus in Neder land, omdat juni de 'Maand van het Spannende Boek' is en de CPNB de stichting achter de Boekenweek en vergelijkbare evenementen zijn boek 'Gedumpt' de hele maand gratis weggeeft aan iedereen die een spannend boek koopt Maar Ellroy is niet in de stemming. „Ky wilde niet mee op de boot," meldt een re dactrice van zijn Nederlandse uitge ver voorafgaand aan het interview. De Stichting CPNB (Collectieve Pro paganda van het Nederlandse Boek) had een tochtje door de Amsterdam se grachten georganiseerd, langs lo caties waar recente en reeds lang vergeten moorden zijn gepleegd. Ellroy bedankte voor de eer. „Hij zat aan de waterkant bij de Stopera. Als een koning in zijn tent" In die tent is hij nog geïnterviewd. Even later, in het Ambassade Hotel, lijkt iedere behoefte aan het geven van een interview compleet verdwe nen. Over 'Gedumpt' wil hij niet te veel kwijt, zegt hij. Overigens met een goede reden: in dat boek be schrijft hij hoe hij (opnieuw met Bill Stoner) een moord op een vrouw probeert op te lossen. Deze moord werd in de jaren zeventig gepleegd en nooit opgelost. „Het is non-fictie. Ik wilde de samenwerking met Bill Stoner graag voortzetten." De met Stoner ondernomen zoektocht leid de dit keer wel tot een serieuze ver dachte. Ellroy kan er verder niet te veel over melden omdat de resulta ten die hij boekte tot een herope ning van de zaak hebben geleid. Vragen over 'Mijn moordkuil' zijn ook niet echt aan Ellroy besteed: Alles wat mij bezighoudt, al mijn motieven zitten in datboek. Na deze tournee beantwoord ik dan ook nooit meer een persoonlijke vraag over dit boek-" Wraak Toch ontkom je niet aan persoonlij ke vragen. Waarom, bijvoorbeeld, probeerde Ellroy bijna veertig jaar na dato de moord op zijn moeder, Jean, op te lossen, terwijl een aantal rechercheurs er eerder al de tanden op had stukgebeten? „Ik wil wraak! Misschien kom ik er dan eindelijk achter wat er die avond precies is ge beurd." Die obsessieve drang om de gebeur tenissen in de nacht van 23 op 24 ju ni 1958. de nacht waarin zijn moeder werd vermooid, te achterhalen, de gedrevenheid om het leven van zijn moeder, tot in de meest onsmakelij ke details in kaart te brengen, te kent 'Mijn moordkuil' en tekent Ell roy. In 'Mijn moordkuil' beschrijft hij minutieus hoe het onderzoek naar de moord in zijn werk is gegaan: droge en daardoor nogal schokken de beschrijvingen van hoe het lyk erbij lag, waar het gevonden werd, hoe de schedel werd opengezaagd om te onderzoeken of de klappen op haar hoofd de doodsoorzaak rijn ge weest, aangevuld met transcripties van getuigenverhoren. In het (tweede) deel over zijn jeugd vertelt Ellroy hoe hij zijn moeder is gaan haten. Na de scheiding van zijn ouders werd Ellroy zeer tegen zijn zin bij zijn moeder onderge bracht. Zijn vader vond Jean Ellroy een hoer en een zuipschuit. Jam. Ellroy vond dat ook. Wanneer James hoort dat zyn moeder is vermoord, perst hij er met moeite een paar tra nen uit, Eigenlijk is hij blij: nu mag hij bij rijn vader wonen. Eenmaal ingetrokken bij zijn vader ontpopt de kleine James zich bin nen de kortste keren van voyeur tot dief en van dief tot drugs- en drank- verslaafde. Bovendien ontwikkelt hij een obsessie voor misdaad. Voor al niet opgeloste moorden op vrou wen fascineren hem. Wanneer hij zijn verslavingen min of meer te bo venkomt en een baantje vindt als ca ddy bij golfclubs, begint hij te schrij ven. Sinistere misdaadromans, die hem na verloop van tijd succes, geld en aanzien opleveren. Vanuit de goot klimt Ellroy op tot beroemd heid doordat zijn obsessie voor de moord op zijn moeder hem min of meer dwong om (indirect, in mis daadromans) over haar te schrijven. Dat geob «deerde, inktzwarte oeu vre culmineerde in het autobiografi sche boek 'Mijn moordkuil', een boek dat Ellroy als een 'historische roman' of eigenlijk als pure 'non-fic tie' omschrijft. Wat dat betreft kun je stellen dat de dood van zijn moe der het leven van Ellroy heeft gered. Maar met dat soort kwesties weigert Ellroy zich te vermoeien: „Ik ben er mee opgehouden hypotheses te ma ken over de vraag wat er gebeurd zou zijn als het anders was gelopen." Cocktailbars Wel onthult "Mijn moordkuil' hoe Ellroy postuum zijn vader ontmas kert als een lapzwans en fantast, een 'accountant' met permanent geldge brek en hoe hij postuum van zijn moeder is gaan houden. In de epi loog schrijft Ellroy: 'Ik ben nu bij je. Je was gevlucht en had je verstopt en ik heb je gevonden. Jouw gehei men waren bij mij niet veilig. Je hebt mijn toewijding verdiend. Je hebt ervoor betaald met publieke onthullingen.' Inderdaad ontleedt Ellroy in 'Mijn moordkuil' het leven van zijn moe der en zijn liefde voor zijn moeder, tot op het bot. In het derde deel pro beert de volwassen Ellroy, samen met rechercheur Bill Stoner, alsnog de moord op zijn moeder op te los sen. Het beeldvan cocktailbars in El Monte (het deprimerende voorstad je van Los Angeles waar Jean Ellroy met James was gaan wonen), ge scheiden vrouwen die zich op laten pikken en met hun lieges voor een nacht ritjes maken in grote auto's, is al niet al te opwekkend; het grote aantal (bijna achteloos gepleegde) moorden dat Ellroy in het kielzog van het onderzoek naar de moord op zijn moeder opsomt, maakt ronduit moedeloos. Zeker als je het gecomprimeerd in een aantal zinnen over Bill Stoner ingewreven krijgt: 'Hij had al vroeg bepaalde dingen geleerd over moord, Hij was erachter gekomen dat mannen minder provocatie no dig hadden om te moorden dan vrouwen. Mannen begingen moor den omdat ze dronken waren, sto ned en kwaad. Mannen doodden om geld. Mannen doodden omdat ande re mannen hen het gevoel gaven dat ze laf waren. Mannen doodden om indruk te maken op andere man nen. Mannen doodden ter wille van capitulatie. Dat kreng had hen niet willen pijpen of haar geld niet willen afgeven. Dat kreng had de steak te gaar gebakken.' Nog steeds knjgt Ellroy tips over de moord. „Meest van gekken die zeg gen dat hun vader ze vroeger heeft geslagen en dat hij dus ook wel mijn moeder zal hebben vennoord." Toch: mocht hij de gouden tip on verhoopt krijgen, dan zal hij er on middellijk achteraan gaan. „Maar ook al breng ik hem persoonlijk voor de rechter, zorg ik er eigenhandig voor dat hij berecht wordt, ook al bind ik hem zelf vast aan de elektri sche stoel, het is nooit over." Als hij zich realiseert dat het 'nooit over gaat', waarom is Ellroy dan zo gebrand op het aan een elektrische stoel binden van de moordenaar, Waarom blijven rechercheurs zich het vuur uit de sloffen lopen, terwijl het lijkt (in 'Gedumpt' en ook in Myn moordkuil') of er voor iedere opgeloste moord minstens twee on opgeloste in de plaats komen? Dat is dus net een vraag te veel. Dat is juist de vraag die je beter niet aan Ellroy kunt vragen. Stel je die waag wel, dan krijg je een aantal onaange naamheden in het gezicht geslin gerd. Bovendien staat een deel van het antwoord in de laatste pagina's van 'Gedumpt'. Ellroy gaat door, de rechercheurs gaan door omdat het moet: 'Mensen geven het op. Onver zoenlijke rechercheurs wachten hun kans af en staan altijd klaar om te luisteren. Ze blijven in de buurt. Ze luisteren af. Ze sluipen rond waar ze morele breukvlakken ver moeden. Ze nemen het gezichts punt van hun slachtoffers en hun moordenaars over en leven hun le ven teneinde onthullingen op het spoor te komen. Bill Stoner zal doorgaan met zijn werk. Ik zal door gaan met het vertellen van zijn ver haal. Dat is de eis van onze collectie ve doden.' James Ellroys 'Gedumpt' is een uit gave van het CPNB en deze maand juni gratis verkrijgbaar by aan schaf van thrillers en detectives. De Arbeiderspers bracht vorige week een goedkope versie van 'LA Confidential' op de markt, gekop peld aan de vertaling van 'Zwart boek LA', het vervolg op Ellroys bestseller. FICTIE (1) AbMsijmc kronieken is ï.M." Aswi Mui» «n JoJnma H Odarato Rstos® (7) Deadening (3) ApJiredlte Moses Isegawa .3:W*i living Connie Palmen M. FreOeriRssffll Anosto Van Beijnum Isabel AJIende NON-FICTIE (1) Wllhelmlna Cees Passeer $PSjM3SS^$M2 Nfco ter linden (5) Zijnen tijd Heidegger IJ^j MTètaamaffia 7. Franii Bovenkerk (4) O Nederland vernederland René Diekstta ilOTMiiiiiig ■i.nw»p>iiw iiiwniii HfaiiiM' mfr'iM»»»1mrWMs: I (-) Nateisdreog Rijkswaterstaat Tl 1(5) Hoe God verdween uit lemen! Geert Mak 1Wjjgt D«gU»<iW0e9B Door James McGonigal De (talrijke) critici van schrij ver J. P. Donleavy (1926) ver wijten hem al heel lang dat hij maar één kunstje beheerst: schrijven over zichzelf. Nu heeft deze Amerikaan van Ier se immigrantenafkomst, in tussen tot Iers staatsburger genaturaliseerd, een interes sant leven geleid. Bovendien heeft hy een prachtig, soepel vermogen tot vertellen, waar in dialogen tot stand komen die Iers, Engels en Ameri kaans schijnbaar eenvoudig combineren. Maar het is waar: "hij schrijft herkenbaar over zaken die hem zijn overkomen, zijn vrienden en vijanden zijn overkomen, dan wel—dewer- kelijkheid houdt ook voor hem een keer op zouden hebben kunnen overkomen. De lezer van eerdere boeken, laat staan van zijn autobiogra fie, heeft erg vaak een 'Aha- Erlebnis'. Relaties Zijn laatste boek Wrong informa tion is being given out at Princeton1 (een titel die niets met de inhoud van het boek te maken heeft), is te gelijkertijd voer voor de critid als voor zijn bewnnd^ar? De hoofd persoon is een miskende musicus, die met moeite het hoofd boven wa ter weet te houden. ^Zijn relaties met vrouwen zijn talrijk, sensueel en kortstondig. Na een groot aantal vaak hilarische en tragische verwik- Voor mensen met depressieve nelgingen is 'Princeton' een uit stekend boek: geen put zo diep of je kunt eruit komen. Foto gpd kelingen komt alles toch nog op zyn pootjes tereent. Tijdens een gesprek, eind vorig jaar, in'zijn indrukwekkende zij het lich telijk vervallen landhuis in Midden- lerland, gaf Donleavy onmiddellijk toe dat zijn critici gelijk hebben. Maar, voegde hy eraan toe, het zijn toch gewoon goede boeken? Dat laatste is de schrijver van dit stukje in ieder geval met hem eens. Ook in dit boek belijdt Donlea vy zijn liefde voor New York, de stad waarin hij is opge groeid en waarnaar hij, on danks zijn kluizenaarschap in Ierland, nog regelmatig terug keert. Ook hijzelf was ooit een miskend kunstenaar, tot hij in 1954 doorbrak met The Ginger Man, een boek dat sindsdien nimmer uit druk is geweest. Paupers In 'Princeton', om het boek kortheidshalve aan te duiden, staat het absurde zoals gebrui kelijk voorop. Vrienden ver worden van paupers tot miljo nair en terug, de hoofdper soon krijgt een merkwaardige verhouding met zijn schoon moeder, er worden zelfmoor den gepleegd en buitenechte lijke verhoudingen krijgen ge stalte in bedden omringd door opgezette gifslangen. Het boek heeft een hoog tem po, dat wordt benadrukt door het vermogen van de hoofdpersoon telkens weer op te krabbelen uit on peilbare diepten van ellende. Elke donderwolk heeft een zilveren rand je, lijkt Donleavy te zeggen, en het geeft niets als je af en toe door de bliksem wordt getroffen. Gewoon weer opstaan, Voor mensen met de pressieve neigingen is dit een uit stekend boek: geen put zo diep of je kunt eruit komen. J. P. Donleavy: Wrong Informatica is Being Given Out at Prineeton'. Little, Brown, 65,- Door Aly Knol De wereld staat aan de vooravond van de grootste Nieuwjaarsviering ooit. De klok tikt de laatste mmuten weg van 31 december 1999. Het nieuwe millennium zal zo dadelyk beginnen. Op Times Square in New York hebben zich miljoenen men sen voor het feest verzameld als een helse serie bommen afgaat Het duurt niet lang voor de mogelijke bron van dit geweld ontdekt wordt: het onrustige Rusland. Daar is net enkele maanden tevoren president Jeltsin gestorven. Het land is in de greep van een hongers nood. Een onstabiele troika onder leiding van vice-president Starinov staat aan het hoofd van een interim- regering. Wie zat er achter de aan slag en waarom? In zijn nieuwste roman 'Politika' heeft Tom Clancy wellicht met deze gegevens iets te veel hooi op de vork genomen. Okay, overpeinzing volgt op geweld, dan weer is er de gebrui kelijke prikkelscène in bed of heeft er onder duistere omstandigheden een ontmoeting plaats tussen enke le van de hoofdrolspelers. Maar het is allemaal net iets te gelikt Het lijkt wel of er gewoon een sjs- bloontje over het verhaal is gelegd: hier wat doden, daar wat seks, daar een paar mensen die de wereld van de ondergang willen redden en her en der een kleine beschrijving van wat pe- lyk leed, maar er komen in Politika maar weinig echte men sen uit de verf. De logica achter de gebeurtenissen blijft eveneens onderweg steken. Hoewel ook de van het juiste hart voorziene speurder, in dit geval elektronica-gigant Roger Gordian, zich regelmatig beklaagt over het ontbreken daarvan, wordt nergens ook maar een minieme poging ge daan om het werkelijke waarom uit te leggen. We moeten het doen met 'de machtsstrijd in het Kremlin', maar waarom er daarom honderden mensen op Times Square moeten sterven, blijft onduidelijk. Storend daarbij is dat er ook nog eens ergerlijke fouten in voorko men. Hoe kon bijvoorbeeld Michael Gorbatsjov in 1992 nog steeds presi dent zijn (pag. 129), terwijl deze jp 28 december 1991 aftrad? En het wü ook niet overtuigen dat diezelfde Gorbatsjov op 1 mei 1985 de parade op het Rode Piein afnam vanaf'een balkon van het Lenin Museum' (pag. 63). Heette dat vroeger niet het Mausoleum? Is het de vertaling of heeft Clancy zelf niet meer alles degelijk ge checkt? Voorwaarde voor een goede thriller is dat er geen losse einden zijn en geen feitelijke fouten, an ders wordt ook het fictiegedeelte on verteerbaar, Tom Clancy heeft het boek samen met Martin Greenberg gemaakt. Het is de bedoeling dat er binnen kort een cd-rom van verschijnt. Het moet een op Java gebaseerd compu terspel wonden, volgens Clancy zelf 'een nieuwe kunstvorm'. Misschien had hij zich beter tot het spel kun nen beperken. Tom Clancy: 'Politika'. A W. Bruna, 34,95 JAAP SIKKENS: 'Het goede van het kwaad1. De Arbeiderspers, 25,00. Roman in een postmoderne mise- en-scène: de wereld van het Euro-es- tabiishment. Een jurist raakt in de ban van een femme fatale, de ver lokkingen van het geld en de geor ganiseerde misdaad. Plaats van. handeling is Brussel. BERNARD McLAVERTY: 'Siemo- ten'. Wereldbibliotheek, 39,50. Vrouw met artistieke idealen zij wil slagen als componiste pro beert zich te bevrijden van een hu welijksleven, dat haar dreigt te ver stikken. Deze roman van de Noord- Ierse schrijver werd genomineerd voor zowel de Booker Prize als de Whitbread Prize. BJÖRN LARSSON: 'Long John Sti ver'. De Bezige Bij, 44,90. De beroemde, eenbenige piraat uit Stevensons 'Schateiiand' vertelt hier het verhaal over zijn avontuur lijke leven. We maken kennis met talrijke achttiende eeuwse schur ken, onder wie vreesaanjagende ka piteins, die hun mensen uitbuiten. Schipbreuk, verraad, slavernij, ver minking: dit alles is overvloedig ge doseerd. MARIANNE WESSON: 'De aan klacht'. Meulenhoff, 39,90. Tweede thriller met in de hoofdrol Cinda Hayes, een gedesillusioneer de, voormalige aanklager bij zeden misdrijven. Zij heeft de leiding van een crisiscentrum van slachtoffers van verkrachting. STEVE MARTINI: 'De erfenis'. Meulenhoff, 34,90. Advocaat wordt betrokken bij wat aanvankelijk een eenvoudige adop tiezaak lijkt. Hij legt echter een web van samenzweringen bloot, waar door hij zich gedwongen voelt het recht in eigen handen te nemen. BARRY SIEGEL: 'De perfecte ge tuige'. Meulenhoff, 36,90. Beginnende, idealistische advocaat verliest een belangrijke zaak waar door zijn cliënt ter dood wordt ver oordeeld. Wanneer een vriend wordt beschuldigd van een gewelddadige drugsmoord ruikt hij een kans om zich te revancheren. DICK FRANCIS: 'Paparazzo'. De Arbeiderspers, 34,90. Politiek, schandaal en pers. Vooral die laatste categorie maakt in deze zoveelste Francis een slechte beurt. FRANCES FYFIELD: 'Blind date'. DeArbe derspers, 36,90. Liefde kui levensgevaarlijk zijn, zu blijkt uit deze psychologische thril ler, die speelt in de wereld van rela tiebureaus en contactadvertenties. Door Arno Ruitenbeek Opnieuw speelt een onschuldige tie ner een hoofdrol in een thriller van John Gilstrap. Maar anders dan 'Na than's vlucht' is deze nieuwste, Tot elke prijs', verstoken van oppervlak kigheid en ranzige clichés. De Ame rikaanse schrijver revancheert zich met een alleszins geloofwaardig en over de hele linie spannend verhaal. 'Nathan's vlucht' was exact een jaar geleden zo'n typisch vakantieboek: een twaalfjarige jongen die op de vlucht slaat voor boze en domme volwassenen. Uitermate simpel van opzet, opdat de door zon loom ge worden lezer zich niet hoefde in te spannen. Gilstrap heeft het dit keer veel beter aangepakt. Hij lijkt niet louter meer uit op effect. In 'Tot elke prijs' staat het gezin Donovan vader Jake, moeder Carolyn en hun 13-jarige zoon Travis centraal. Jake en Ca rolyn zijn al vijftien jaar op de vlucht voor de FBI. De federale politie verdenkt de or ders er ten onrechte van in het begin van de jaren tachtig een massa moord te hebben gepleegd op hun collega's. Slachtoffers en 'verdach ten' waren in dienst van de firma EnviroKleen (te vertalen als 'mi lieu-schoonmaak'), die een oude wa penopslagplaats van de overheid moest ontdoen van de levensgevaar lijke resten. Moordenaars Wie de echte moordenaars zyn en wat hun motief was, weten de Dono vans niet. Lange tijd hebben ze zich er ook niet om bekommerd. Hun enige zorg was om uit handen te bly- ven van de van oogkleppen voorzie ne FBI-agenten. Dat lukte door steeds een andere identiteit aan te nemen en regelmatige verhuizin gen in de VS. Maar door een onge lukkig toeval raakt Jake zijn laatste dekmantel kwijt. 2e moeten Travis dan toch de vrese lijke waarheid vertellen. En beslui ten over te gaan tot een tegenaanval, geholpen door Carolyns superrijke en -machtige oom. Hun geluk is dat hun plaaggeest, FBI-agente Irene Rivers, over meer hersens en gevoel blijkt te beschikken dan de andere dienders. De ontknoping is niet echt een verrassing, maar vormt wel de keurige afronding van een zeer aan vaardbare thriller. John Gilstrap: 'Tot elke prijs'. De Boekerij,/34,90.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Rotterdamsch Nieuwsblad / Schiedamsche Courant / Rotterdams Dagblad / Waterweg / Algemeen Dagblad | 1998 | | pagina 4