f1*1
21^
Bijstandsfraude kost Waterweggemeenten tonnen
Op school een
engel, thuis
onhandelbaar
'We volgen mensen tot
in de Albert Heijn om
fraude op te sporen'
'Druk zijn
is niet
automatisch
stout en
slecht'
genda
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 20juni 3998
Door Marc Floor
Waterweg— Sociaal rechercheur Van der Linde wilde wel eens
een keer echt weten wat nou het achterliggende verhaat was.
En dus trok hij Maassluis in om de groep mensen die al tien
jaar of langer een uitkering had met een huisbezoekje te vere
ren. Sobere inrichtingen, armoedige leefomstandigheden, dat
was wat hij verwachtte. Het pakte anders uit. Ware woonpalei
zen wandelde hij binnen. Marmer op de vloer, thuisbioscopen
tegen de muur, gouden sieraden om de nek. „Dus dan ga je
vragen: mevrouw hoe kan dat nou? Een en al luxe, maar al
twaalf jaar een uitkering,"
Tussen de vijf en tien procent van
de uitkeringsgerechtigden in het
Waterweggebied pleegt bijstands
fraude. De laatste jaren is het aan
tal fraudegevallen ongeveer ge
lijk gebleven. Maar het kost de ge
meenten wel ieder jaar een paar
ton. In Maassluis ontvingen m
1997 1160 mensen een uitkering,
terwijl in hetzelfde jaar 8? fraude
gevallen aan het licht kwamen.
De Sociale Dienst werd daardoor
voor een kleine tweeéneenhalve
ton benadeeld.
De gemeente Schiedam liep vorig
jaar om dezelfde reden zo'n
360000 gulden mis. Aan 3971
mensen werd een uitkering ver
strekt, terwijl 106 gevallen van
by standsfraude werden geconsta
teerd. De gemeente Vlaardmgen
- die 2505 uitkeringen toekende
in 1997 - wist het hoogste bedrag
aan bijstandsfraude op te sporen'
587.000 gulden. Dat getal is opge
bouwd uit 131 fraudes, wat leidt
tot een gemiddeld bedrag van
zo'n 5000 gulden per fraudegeval.
L. van der Linde vult rijn dagen
met het opsporen van bystands-
fraudeurs m Maassluis. Een ar
beidsintensief karwei, vooral wat
de samenlevingsfraude betreft
Dat is de fraude soort die het
meeste voorkomt, maar tegelij
kertijd het moeilijkste is te he wij
zen. Man en vrouw geven aan de
sociale dienst op dat ze apart wo
nen en strijken zo, ten onrechte,
een uitkering op. Aan van der Lin
de de taak om hard te maken dat
het paar wel degelijk onder één
dak woont. Of zoals de wet het
stelt: een zorgplicht voor elkaar
heeft.
En dus lijkt het leven van Van der
Linde vaak op een detectivehim.
Vanuit de auto beloert hij de wo
ningen van verdachten van socia
le fraude. Wie gaat er naar binnen,
hoe laat, en -heel belangrijk-
wie heeft allemaal een sleutel van
het huis. In de wintermaanden
observeert Van der Linde liever
vanuit een tegenovergelegen wo
ning. „Als het koud is ga ik naar
de woningstichting," vertelt de
sociaal rechercheur vanachter
zijn bureau m het Maassluise
stadhuis. „Vraag ik gewoon om de
sleutels van hun leegstaande pan
den."
Waar de observaties toe leiden,
wil voormalig politierechercheur
Van der Linden wel even laten
zien. Hy pakt een lijvig dossier
van een samenwonend paar dat
bijstandsfraude pleegt. Liefts
twee jaar heeft hij er over gedaan
om deze zaak rond te krijgen. Pa
gina na pagina laat hij door zijn
vingers gaan Allen volgeschre
ven rret data, tijdstippen en alle
daagse acties als 'samen geld op
gehaald bij de bank.'
„Ik maak gewoon een overzicht
tot duidelyk is wie waar precies
woont," legt Van der Linde uit
„Ik wil zien hoe mensen leven.
Doet meneer klusjes zoals de
muur witten, wast mevrouw zyn
kleding, kopen ze samen m bij de
supermarkt... Dus ga ik vaak mee
naar de Albert Heijn."
Heeft de gemeente Maassluis één
sociaal rechercheur, Schiedam en
VIaardingen hebben er beide vier
nodig om de lokale bijstandsfrau
de te kunnen opsporen Maar de
meeste malversaties worden op
gespoord by het aanvragen van de
uitkering. Potent iele cliënten
moeten alvorens ze een uitkering
krijgen hun ziel en zaligheid up
tafel leggen Belangrijkste pun
ten daarbij zyn de opgave van an
dere inkomsten en van het eigen
bezit
„Ons credo is 'streng aan de poort,
soepel aan de uitgang'," licht R.
Jaggie van de Schtedatnse Sociale
Dienst toe. „Je probeert zoveel
mogelyk van tevoren uit te zoe
ken of iemand recht heeft op een
uitkering. Maar je kan met iedere
klant by voorbaat wantrouwen.
Mensen moeten bij een intakege
sprek niet het gevoel hebben dat
ze een sociaal rechercheur tegen
over zich hebben m plaats van een
consulent."
Ruiken de ambtenaren van de so
ciale dienst lont, dan sturen ze
stukken van de betreffende cliënt
door aan een sociaal rechercheur.
Die kan byvoorbeeld met één
bank m Luxemburg hebben. Dan eaten, via de familie, en dat is niet
Sociaal rechercheur L van der Linde: „Ikwil zien hoe mensen leven. Doet meneer klusjes in huis, wastmevrouwzijn kledingen doenze
samen inkopen in de supermarkt," Foto Roel Dijkstra
druk op de knop van zyn compu
terzien of iemand wel de werkelij
ke waarde van zyn auto opgeeft
En dat doet byna niemand, wyst
de praktijk uit. Want is het eigen
bezit hoger dan 9.000 gulden, dan
vervalt het recht op uitkering.
Maar het toetsingssysteem is niet
waterdicht. Sociale diensten kun
nen byvoorbeeld alleen zien hoe
veel geld mensen hebben aan de
bankafschriften die ze overleg
gen. Contacten met de banken
zijn er echter niet, waardoor het
achterhalen van een niet opgege
ven spaartegoed praktisch onmo
gelijk is. „Dat is een lacune in de
wetgeving," erkent coordinator
fraudebestrijding van de Schie
dam se Sociale Dienst A. Vreden-
bregt. „Want je kunt niet zomaar
alle banken vragen om hun gege
vens over iemand te verstrekken.
Mensen kunnen ook geld op een
wordt het voor ons allemaal heel
moeilijk."
De Sociale Diensten worden so
wieso gehinderd door het steeds
ontoegankelijker worden van in
stanties. Vooral de wet op de pri
vacy speelt hen daarbij parten.
Waren verzekeringsmaatschap
pijen vroeger een dankbare bron,
bijvoorbeeld om de waarde van de
inboedel vast te stellen, tegen
woordig doen die bijna allemaal
een beroep op de wet op de priva
cy.
De belangrijkste bron om witte
fraude op te sporen is de belas
tingdienst. Als iemand wit werkt
naast zyn uitkering, wordt over
zijn loon belasting betaald. „Dat is
voor ons een heel belangrijke in
valshoek." verklaart teamleider
Invordering van Sociale Zaken
Vlaardmgen M. Kouwenhoven.
.Als wij iemand een uitkering
verstrekken, komt dat gegeven
bij de belastingdienst terecht. Als
die dan via andere inkomsten bij
iemand ontdekken, spelen ze dat
aan ons door. Wy onderzoeken
dan of er sprake is van fraude."
Zwarte fraude - dus mensen die
naast hun uitkering zwart wer
ken - is een stuk moeilijker op te
sporen. Daarvoor putten de soci
aal rechercheurs vooral uit tips.
„Waarom mensen tips geven?",
zegt Kouwenhoven. „Jaloezie
speelt een belangrijke rol. Ie
mand moet naar zyn werk terwyl
de zon schijnt en de buurman met
een uitkering mag lekker thuis
blijven. En m de samenlevings
fraude is veel wrok. Exen, familie
of vrienden geven tips omdat er
een ruziesfeer is."
Daar kan sociaal rechercheur Van
der Linde over mee praten. Per
jaar krijgt hij zo'n 120 tips. Men
sen bellen, schrijven of spreken
hem gewoon aan op straat. Het
zy n opmerkelijk genoeg vaak per
sonen met een uitkering die de
tips geven, constateert Van der
Linde. „Die hebben er ontzettend
de pest over in dat anderen met
een uitkering dingen doen die zij
zelf met kunnen. Dan horen ze
dat er andere inkomsten zijn en
gaan ze bellen."
Verlinkt
Ook by een verhoor van een ge
snapte fraudeur wil nog wel eens
wal boven tafel komen. Want ais
ze het vragen, zegt Van der Linde
het gewoon eeriyk: u bent ver
linkt. „Dan kryg je vanzelf te ho
ren dat zij er ook nog wel een paar
weten."
Maar een sociaal rechercheur gaat
niet per definitie met iedere tip
aan de slag. Daarvoor heerst te
veel haat en nijd onder de tipge
vers. Voor moddersmyterij leent
Van der Linde zich niet. „Je proeft
heel vaak dat zo iemand de pest
heeft aan de persoon die hij aan
geeft. Zieker als je hoort over 'm'n
ex dit en m'n ex dat'. Dan hebben
ze al van alles geprobeerd om die
gene een hak te zetten, via advo-
Door Mariétte Olsthoom
Schiedam Niet kunnen luiste
ren. Ruzie om het minste of ge
ringste, Moeite met concentreren.
Of juist stil en teruggetrokken.
Hyperactieve kinderen struikelen
.vaak en verzanden dikwijls in
schoppen en slaan, zegt ceas
artherapeute Ingrid Bunnik.
"Maar er zijn ook ADHD-klnderen
(Attention Diffident Hyperactive
Disorder) die slecht slapen, ge
spannen zijn, snel schrikken.
Kortom: die niet vechten, maar
vluchten.
„Ze kunnen de prikkels en infor
matie van buitenaf, zoals geluid
en kleur, niet snel genoeg verwer
ken. Daardoor 2ijn ze ze ineens
heel moe en vallen in slaap. Of ze
schieten snel in de stress. Het ene
kind gaat daardoor hard werken,
"de ander vervalt in vluchtge
drag."
Maar ook een teruggetrokken
kind kan een woede-aanval krij
gen, is de ervaring van Bunnik.
Op school een engel en thuis on
handelbaar. „Een kind kan op
school heel geconcentreerd wer
ker. en thuis juist heel druk zijn
en woedend worden om de klein
ste dingen," zegt Bunnik.
„Vluchtgedrag mondt vaak uit in
vechten. Je kunt in je schulp krui
pen, maar je kunt ook een grote
mond opzetten. Toch zijn dat
vaak ook bange kinderen met een
klein hartje."
Tijdens speciale spelmiddagen
voor hyperactieve kinderen doet
de ceasartherapeute spelletjes en
oefeningen die de kinderen be
wust moeten maken van hun af
wijkende gedrag. Ze leert de kin
deren trucjes om met de manier
waarop zij zich gedragen om te
gaan. Daarbij komen vijf aspecten
aan bod: het verwerken van infor
matie, bewegen, voelen (senso-
riek), sociaal functioneren en cre
ativiteit, waaraan vijf kleuren zijn
verbonden, want dat praat nu een
maal makkelijker. Deze therapie
heeft Bunnik de naam pentaba-
lans gegeven, die zy in verschil
lende boekjes verder heeft uitge
werkt.
Een voorbeeld. De kinderen krij
gen een opdracht en moeten dxe
een keer hardop nazeggen. Vaak
zijn ze het dan weer vergeten en
verzinnen iets anders om het te
verdoezelen. Door kinderen de
opdracht te laten herhalen, dwing
je ze om na ie denken, een stap
die ze normaal gesproken over
slaan. „Dat overschakelen moe
ten ze leren," zegt de therapeute.
Erover praten is ook belangrijk.
Dat geeft de kinderen euu gevoel
van veiligheid. Bunnik: „Hyper
actieve kinderen krijgen vaak
straf, doen het eigenlijk altijd ver
keerd. Als je ze vraagt: waarom
deed je dat, dan maak je be
spreekbaar wat er fout ging en
kun je vertellen hoe het beter kan.
Op die manier maak je de kinde
ren er bewust van dat druk zijn
Ceasartherapeute Ingrid Bunnik geeft bewegingstherapie aan kinderen met leer- en gedragsproblemen vandeAugustinusschooJïr
Rotterdam. Foto Roel Dijkstra
met automatisch stout en slecht
is."
Bezig zijn en ntef willen «topper.,
is zo'n voorbeeld waar ADHD-km
deren vaak om gestraft worden
De ervaring van de ceasarthera
peute is dat ze het best kunnen,
als ze maar wallen. „Door het spe
lenderwijs te doen. er theater van
te maken, geef je de kinderen een
andere ervaring om te stoppen."
Bunnik, die op scholen m Rotter
dam en 's Gravenzande therapie
geeft aan leerlingen met leer- en
gedragsproblemen, ziet dal siccus
meer kinderen moeite hebben om
alle indrukken die dagel'jks op
hen afkomen, te verwerken. „Op
scholen knjg ik vaak van lera**.»
te horen dat het lijkt alsof de hele
klas hyperactief is. Misschien is
dat ook we! zo, denk ik dan. Vee!
kinderen, die worden overladen
met prikkels en informatie, verto
nen precies hetzelfde gedrag als
een kind dat hyperactief is."
nel vervelende is, /.egt Bunnik.
dat er eigenlijk geen oplossing is
voor de gedragsstoornis. ADHD-
kmderen krijgen medicatie. Of
gedragstherapie, waann kinderen
leren omgaan met hun eigen ge
drag. Maar ook daardoor wordt
het probleem niet verholpen. Be
langrijk is het wel, wamt als
ADHD-kinderen geen maat en
geen grenzen leren kennen, wor
den ze op latere Leeftijd onbere
kenbaar en hebben wemig verant
woordelijkheidsgevoel. Daardoor
kunnen ze makkelijk in crimineel
gedrag vervallen „Je kunt ze niet
aanspreken op hun gedrag, want
7e hebben er met over nage
dacht."
Het liefst zou Bunnik een week
met de kinderen in een bungalow
park gaan zitten. En het hele thea-
ter van de vyf kleuren uit haar
therapie integreren in de dage
lijkse praktijk van opstaan, eten,
gaan slapen. Niet zwaar belerend,
maar speels met een grapje. Zodat
de kinderen naar huis gaan met
een andere ervaring, waar ouders
hen op aan kunnen spreken.
De ceasartherapeute vindt het be
langrijk dat ouders weten wat ze
tijdens de spelmiddagen met de
kinderen doet. In een schriftje
licht ze vaders en moeders in over
de bezigheden van die dag, zodat
ze daar thuis mee door kunnen
gaan. Want acht spelmiddagen is
lang niet genoeg om de kinderen
om te leren gaan met hun ge
dragstoornis
Maar gaat het kind eenmaal op
eén vlak vooruit, dan werkt dat
vaak op alle gebieden door. „Als
het kind kan ontspannen, dan
kan het ook rustiger eten, tv kij
ken. Door één klem schakeltje
gaan andere dingen ineens ook
beter."
Ouders kunnen hun hyperactie
ve kind voor de acht spelmidda
gen aanmelden bij Ingrid Bun
nik, telefoon 4558871 van de
Stichting Intraverte in Rotter
dam. Deze stichting zet zich in
om het welzijn en de ontwikke
ling van het kind te stimuleren.
De spelmiddagen beginnen
woensdag 22 juli en worden gege
ven in de Stuurhut {bij de pira-
midewoningen) aan het Nijhoff-
plein in Schiedam.
gelukt. Als laatste optie denken ze
dan: wacht eens even, we pakken
hem lekker via de sociale dienst."
Wanneer een bijstandsfraudeur
wordt gepakt, moet die naast het
gefraudeerde bedrag een boete
betalen. Is er voor meer dan 6.000
gulden gefraudeerd, dan wordt
proces-verbaal opgemaakt en
volgt een aangifte bij justitie. Die
beslist dan verder over de afhan
deling. Fraudes boven de 12.000
gulden zal justitie altijd voor de
politierechter brengen. Is er voor
meer dan 50.000 gulden gefrau
deerd, dan komt de zaak altijd
voor de meervoudige strafkamer.
Meestal volgt dan gevangenis
straf.
Bovendien kan een betrapte frau
deur tot tien procent onder het be-
staansminumum terecht komen.
Want de belasting die de Sociale
Dienst over het onterecht uitge
keerde bedrag heeft betaald,
wordt op de fraudeur verhaald. En
dat kan oplopen tot 20'n dertig
procent.
„Daar schrikken de mensen toch
wel van," weet Vredenbregt van
de Schiedamse Sociale Dienst,
„Want er zijn uitschieters bij van
mensen die in drie jaar zo'n
100.000 gulden bijeen frauderen.
Over de jaren 1990 tot 1995 heb
ben we alleen al aan witte fraude
zo'n 5,5 mihoen gulden bewezen.
Let wel: bewezen. Dan hebben we
hel geld nog niet terug. Dat lukt
namelijk maar voor minder dan
de helft."
Collega Jaggie vult a*an: „Somml-
ge mensen moeten 120 worden
willen ze alles volgens de regeling
terugbetalen."
Zaterdag 20 Juni
SCHIEDAM
Podl um Café. Beyond Uckin' (rockabilly, rock)
22.00c.
VLAARDINGEN
Zwem- en recreatlebad De Huik. WK'96 -
Oranje Zweminstuif, tot 15.30u. Grote Kerk,
Wandelconcert, 15 00-17 OOu Stadsge
hoorzaal. Balletuitvoering, 20 OOu
HOEKVAN HOliAND
KurntverilchtingmuMum. Rondleiding in de
oude vuurtoren, Ï3.00-16.00u.
MAASSLUIS
Groot* Karfc. Beraandconcert Jan van der
Zwart in combinatie met orgelconcert, 1915-
20.0ÖU.
ROTTERDAM
Grote-of St Lourenskerfc. 35-OOu Orgelcy
clus 1998. De Doelengr,z. 20.15u£rasmusi-
ca. L'Eaprtt22.00u BrothefBooze&Shirt Kic
ker Band. C5 Jast. 22.0Qu The Jas Rabbits.
Cabaret Restaurant Schelling"'-19 OOuDe
Tunes, 't Kapelletje. 20.30u Lawine presen
teert Theatersport. Wlfhehninapier. 22.00u
Wilhelmina's Zomers 1998. Museumpark.
15.30U De Parade.
Zondag 21 juni
SCHIEDAM
Bentrixpark. Spectiumfesöval, 11,00
20 OOu. Natuurkampeerterrein De Grutto.
Open dag, 12.00-17.00u.
HOEK VAN HOLLAND
Kunstverl IchUngmuseum. Rond letdi ng in de
oude vuurtoren, 13.00-16.00u.
V1AAR DINGEN
Kinderboerderij Holywoöd. Schapen sche
ren, 14.00-16.00u.
ROTTERDAM
Perk op de Wil he lm Ine kade. 15,OOu Rood
kapje en de boze wolf. Wllhelminapler.
22.00u Wilhefmina's Zomers 1998. Muse
umpark- 15.30u De Parade.
Maandag 22 Juni
VLAARDINGEN
Aanloophuls De G roe ne Luiken. Qpeiwigex-
Vando. 18 t/m vk>. 24 juni.
ROTTERDAM
Cinerama 'Deep Impact- (12) dag. 12.30
15.30-18.15-21.15 Cin.2; 'Picture Perfect'
(al) dag 12 45-15 45-18 30-21.30. CJn.3:
'Chinese Box' (16) dag 12.15 15-15-38 30-
21,30. Cln.4: Left Luggage'(al) dag 12.30-
15 30-18 15-21.15 Cin.5: 'Air Bud' (al)
dag. 12.15-15-18 'Spawn' 116) dag. 21.
I max Theater: Theliwngsea'laljdag (beh vr-
.za.ma )1B 'Amazon"(ai)dag (beh vt za ma
15-17,vr.za.ookl9 "Everest" (al)dag (beh.vr-
2a ma.) 34-161915. vrja 14-1618 20.
Trtanic'{12)dag.(beh.w.za.ma.) 20 30. vr ze-
ma 2115. za zo ook 10
Ven.l: 'Die Salzmannervon Tibet'dag {beh-
.ma.)19.30-21.45, vr. 14 30. Ven.2: 'Oe
Poolse bruid' (12) dag. (beh.ma di19 30
"On connait la chanson' (16) dag (beh.ma
21.30. "The incredible true adventures of two
girls in love (16) vr. 15.30 'Repulsion'
di 19 30. Ven J: "Who the hell is Juliette?'
(16) dag, (beh ma.) 20-22. Ven 4: 'love and
death on Long Island (16) dag. (beh.ma.) 20.
'ManeBaieoesanges (16}dag.(beh ma )22
lumlère 1: 'Mercuiy Rising' (16) dag 13-
15 30-18.30-21.15 Lum. 2: 'Grease' (ai)
dag. 33 30 16-18 45-2130 Lum. 3: 'Play
i ngGod' 16)dag. 16.30-19-21.30. do vr.ma-
di ook 14. do metoml9 Lum,4:'T)>ebigle
bowsli (12) dag. 18 30 2115. do vr ma di
ook 13-15.45
Rexane: Het grote vertangen' (18)do t'mzo
dood. voorst. "Wie komt et in mijn tvokkiC' 18)
ma Vm wo. doorl voorst Vungv)ees'(18jdo.V
ma) door) voorst
Pathé'Deep Impact' 12) dag. 11 (zo. niet om
U) 13 35 16 10-18 50-21 20 Jackie
Brawn' (16) dag. 11.10-14.40-17.50-21,
Leslie Nielsen is Mr Magoo' (al) dag 11.30-
13 30 15 35-17.35-19.40-22. 'Red Comer
(16) dag 16 30-19-21.30, (di met om
21.30) do vr ma di ook 11.10-13 40 'U.S-
Marshals'(16! dag. 18.20 21.20. do.vr.ma-
di.ookll.40 15 20.'Titamc'(12)dae 1130
tvr.za met om 11.30) 15 30-19.30. 'A
thousand acres' (12) dag. 16.20-18.55-
2140. do.vr ma.di. ook 11.20-13.50. Sneak
preview 'Staatsgeheim' (16)di.21.30.
Nachtvoorstelllngen: Lum.l: 'Breakdown'
(16) vr32 00 30, Lüm.2: "Jackie Brown (16)
vr.za 0015 Lum.3: 'Replacement Killers'
(16) vr za 0015. Lum.4: Scream 2* (16) vr-
za. 00.30.
Klndermatlnees; Lum.3: 'Air Bud za.zo wo
13.30. Lum.4; 'Pippi Langkous'za.zo, wo. 13-
15.30. Path#Air Bud'za^o wo.11-13.10-
15 20. 'Rubber* za-to wo.11-13.40. 'Mouse
Hunt'za jo wo 11.20-13.50.
