7
Zinderende
hitte teistert
Oost-Europa
m
Moordcomplot komt
Helmut Kohl slecht uit
Havel balanceert op
randje van de dood
Rembrandt
besmeurd
Zelfbestuur mijlpaal
voor indianenvolken
Istanbul vindt in kelderpuin metertje wereldhistorie terug
Rails in Boedapest trekken
krom; alleen
staanplaatsen in zwembaden
Opperrechter
zet Clinton
voet dwars
Ritueel
dierenprotest
Soldaten
verdronken
na dijkbreuk
van Jangtse
Fataal schot
op 'eekhoorn'
Kolonisten bij
Nablus gedood
Aardbevingen
treffen Ecuador
Moordpartij in
dorp Kashmir
Artsen vragen
Sudan om vrede
Vingerafdruk
kindermeisjes
Jojo's vliegen
onbetaald weg
Bijzonder tombe
Rotterdams Dagblad
Woensdag 5 augustus 1998
Boekarest Oost-Europa kreunt al drie weken onder een zin
derende hittegolf die alleen al in Roemenië 20 levens heeft ge
kost. De tot recordhoogtes gestegen temperatuur deed in de
Hongaarse hoofdstad Boedapest tramrails kromtrekken.
Tijdens de zwaarste hittegolf die
Oost-Europa in de afgelopen hal
ve eeuw heeft gekend, gingen dt'
temperaturen in de zuidelijke ge
bieden van de Balkan gisteren
voorbij de grens van 40 graden.
In de Roemeense hoofdstad Boe
karest hebben in de voorbije vier
dagen 2500 mensen de alarmdien
sten gebeld, terwijl vyftien ambu
lances permanent beschikbaar
zijn voor mensen die door de hitte
gezondheidsproblemen krijgen.
Sinds de eerste helft van juli is de
temperatuur m Boekarest iedere
dag boven de 36 graden uitgeko
men. De ziekenhuizen liggen er
vol met mensen die hartaanvallen
of zonnesteken hebben gekregen,
of flauw zijn gevallen in de zinde
rende hitte. De inwoners spron
gen m fonteinen, meren en de
sterk vervuilde Dambovita-rivier
om verkoeling te zoeken.
In Albanië, waar het gisteren in de
hoofdstad Tirana 42 graden was,
brachten wanhopige moeders hun
baby's naar het ziekenhuis uit
angst voor ernstige gezondheids
problemen. Ook aan de kust van
Kroatië viel er met aan de hitte te
ontkomen; het water in de Adna-
ttsche Zee was 26 graden.
In Hongarije werd maandag een
77 jaar oud record voor 3 augustu s
gebroken, toen de officiële tempe
ratuur tot 36.7 graden steeg. Op
sommige plaatsen in de hoofdstad
Boedapest bereikte het kwik de
40 graden. In de openbare zwem
baden van de stad was slechts
ruimte om te staan. Tramlijn 30
reed niet meer, nadat opeen deel
van het traject de rails waren
kromgetrokken.
Voor vandaag wordt tijdelijke ver
koeling verwacht, maar voor de
volgende week wordt opnieuw ex
treme hitte voorspeld.
De meeste branden rond Athene
zijn inmiddels volledig onder con
trole gebracht. De bestrijding was
mogelijk nadat de harde wind is
gaan liggen. De branden in de
kurkdroge natuur rond de Griek
se hoofdstad verwoestten sinds
zondag een gebied van ruim 4000
hectare. In twee bergdorpen gin
gen tientallen huizen en wagens
in de vlammen op. Ook elders is
de schade aanzienlijk.
'J
Praag De gezondheidstoestand
van Vaclav Havel is dramatisch
verslechterd Bij de ziekte van de
GI-jarige Tsjechische president
zijn gisteren levensbedreigende
complicaties o pgetreden
Artsen constateerden hartnt-
mestoomissen en beginnende
bronchitis. Pas na het toedienen
van elektroshocks en veel medi:
cijnen kregen zij de situatie later"
op de dag enigszins onder contro
le. „Havels hart werkt weer nor
maal en de president is koorts
vrij," zei de presidentiële lijfarts,
Kotik.
De problemen zijn volgens hem
ernstig, Havels vrouw, Dagmar
Havlova, sprak van „angstige mo
menteii". 's Ochtends was zijn
broer halsoverkop naar het zie*
Washington William Rehnquist,
de voorzitter van het federale
Hooggerechtshof hepff gisteren
dc weg vrijgemaakt voor het ver
hoor van advocaten van het Witte
Huis door de onderzoeksjuiy in
de zaak-Lewinsky.
Rehnquist weigerde een uit
spraak van een federaal hof van
beroep dat de advocaten zich niet
kunnen beroepen op vertrouwe
lijkheid, op verzoek van het Witte
Huis te blokkeren totdat het vol
tallige hooggerechtshof zich in
het najaar formeel over deze
kwestie kan uitspreken.
Een van de advocaten om wie het
gaat, Lanny Breuer, moest giste
ren voor de 'grand jury' verschij
nen, Een tweede, Clintons goede
vriend Bruce Lindsey, mag eerst
nog herstellen van een rugopera
tie die hij vorige week heeft on-
dergaaan,
Rehnquist lichtte zijn weigering
niet nader toe. De hoge rechter
behandelt urgente zaken voor het
District of Columbia waar Was
hington toe behoort. Eerder heeft
hij al geweigerd tussenbeide te
komen toen het Witte Huis zich
verzette tegen het dagvaarden
van leden van de presidentiele
veiligheidsdienst.
Witte-Huiswoordvoerder Bany
Toiv zei dat er 'teleurstelling' was
na het besluit van Rehnquist. Hij
noemde de vertrouwelijkheid tus
sen advocaat en cliënt waarop de
regering zich beroept „een be
langrijk principe" en zei dat de re
gering zich daarvoor zou blijven
inzetten - niet alleen vanwege
„het getuigen van een of meer
personen," maar vooral om deze
en toekomstige presidenten te
verzekeren van „het vertrouwen
tussen raadsman en cliënt, dat
een pijler is van ons justitieel sys
teem."
ken hu is gekomen.
Na de darmoperatie van vorige
week moesten artsen maandag bij
Have! wegens voortdurende
ademhalingsproblemen een
luchtpijpsnede (tracheotomie)
aanbrengen. De operatie was no
dig omdat Havels rechteriong ge
deeltelijk was ingeklapt.
Havel tobt al jaren met zijn ge
zondheid. In juli verwijderden
artsen bij hem de stoma die zij
eerder na een spoedoperatie had
den aangebracht. De stoma, een
kunstmatige anus, nam de plaats
in van een stuk darm van onge
veer dertig centimeter dat artsen
in april na een darmperforatie
verwijderden.
In 1996 constateerden artsen
longkanker. In december van dat
jaar verwijderden zij de helft van
zijn rechteriong. Later bezweek
Havel bijna aan een longontste
king.
Door Peter van Nuijsenburg
Bonn De politie in de Duitse
deelstaat Nedersakscn onder
zoekt of een prominent CDU-po-
liticus opdracht heeft gegeven
een schuldeiser te vermoorden.
Manfred Wulfert (48), penning
meester van de christen-demo
cratische partij, zou eon Russi
sche huurmoordenaar in de arm
hebben genomen om een zaken
man, bij wie hij voor 50.000 mark
in het krijt stond, uit de weg te
ruimen.
De politie zou bij toeval achter
het moordcomplot zyn geko
men. Ze luisterde eind maart tij
dens een onderzoek naar een
misdrijf waarbij de zakenman
betrokken zou zijn, een telefoon
gesprek af tussen Wulfert en de
Rus Sokolow af. Tijdens het ge
sprek zou Wulfert zich er over
hebben beklaagd dat hij zyn
schuld niet tijdig kon aflossen
en het woord 'Endlösung' (uit
roeiing) zou zijn gevallen. Wul
fert zou Sokolow voor een lid
van de in Oost-Duitsland ope
nende Russische maffia hebben
gehouden.
Het doelwit, de Bremense 'za
kenman' Lucks, had Wulfert
50.000 mark geleend. De politi
cus zou na het faillissement van
zijn bouwbedrijf in grote finan
ciële problemen hebben ver
keerd en zou zich met het kre
diet, dat hij in vier weken terug
moest betalen, meer armslag
hebben willen verschaffen. Wul
fert ontkent overigens met klem
dat hij aan de grond zit.
Hoe serieus de moordopdraeht
was, is nog niet duidelijk. De po
litie houdt cr rekening mee dat
Wulfert wel van plan was om
Lucks om zeep te laten helpen,
maar dat de opdracht een paar
maten te groot was voor Soko
low, De Rus is een crimineel van
het kruimelkaliber. Hy is ver
oordeeld wegens diefstal, op
lichting en mishandeling, maar
is zo goed als zeker geen lid van
de maffia. Sokolow zou Lucks
zelfs op de hoogte hebben ge
bracht van het moordcomplot
Hoe de zaak ook afloopt, de af
faire komt hoogst ongelegen
voor de CDU van bondskanse
lier Helmut Kohl. Over zes we
ken worden er Bondsdagverkie
zingen gehouden en een moord-
schandaal zou de kansen van
Kohl in elk geval in Saksen-An-
halt ernstig kunnen schaden.
Oostenrijkse activisten de
monstreren in Prinzendorf op
dramatische wijze tegen die
renkwelling. Het protest, tij
dens een zesdaagse manifes
tatie, is met name gericht te
gen het nodeloos lijden van
slachtdieren. De 'rituele krui
siging' was in scene gezet
door de controversiële Oos
tenrijkse kunstenaar Her
mann NitSCh. FotoC»bulka/APA
Londen Een bezoeker van de
National Gallery in Londen heeft
gisteren gele verf gespoten op een
zelfportret van Rembrandt De
man werd direct na zyn daad ge
arresteerd en in staat van be
schuldiging gesteld wegens be
schadiging van goederen. Aan het
doek, waarop de schilder op 63-ja-
rige leeftijd staat afgebeeld, zou
geen blijvende schade zijn ont
staan. Het schilderij is volgens de
chef-restaurateur van de schilde
rijencollectie aan Trafalgar Squa
re snel gereinigd. De dader, een
26-jarige werkloze uit Coventry,
had de tube verf onder zijn hemd
verborgen. Over zijn motieven is
nog niets bekend.
New Aryan sh Op het ritme van
drums en oude liederen hebben
leiders van de Nisga'a indianen in
het Canadese British Columbia
gisteren een verdrag ondertekend
dat hun volk recht geeft op zelfbe
stuur en een eigen gebied. Hon
derden Nisga'a in traditioneel
kostuum en met hoofdtooi bar
sten in luid gejuich uit toen de
overeenkomst in een dorpshuis
werd ondertekend.
Hun chiefs stonden triomfante
lijk op het podium, samen met de
functionarissen van de federale
regering en de regering van Bri
tish Colombia die de afgelopen 25
jaar betrokken waren bij de on
derhandelingen. Het verdrag
moet nog bevestigd worden op fe
deraal en nationaal niveau, maar
dat lijkt een formaliteit.
De hoofdonderhandelaar van de
Nisga'a, Joe Gosneü, vertelde de
aanwezigen hoe in 1887 Nisga'a-
leiders per kano naar de provin
ciehoofdstad Victoria voeren in de
hoop een verdrag te kunnen slui
ten. Zij kregen nul op hun rekest,
en er braken „honderd jaar van
duisternis" voor de Nisga'a aan.
„Vandaag is dat voor altijd veran
derd, "zei hij.
Het verdrag is van historische be
tekenis, niet alleen voor de Nis-
Istanbul Het was eeuwen als
verforen beschouwd, het mam
moetpaleis van de Byzantijnse
keizers. Het legendarische com
plex in Istanbul, voorheen Con-
stantinopel, besloeg maar liefst
zo'n 100.000 vierkante meter en
stond op en rond de heuvel met de
beroemde Aya Sofia. Na de komst
van de Turkse sultans, in de vijf
tiende eeuw, zou het hele paleis
zyn gesloopt. Maar niet zo lang
geleden ontdekten archeologen
dat er nog veel, heel veel delen
van de oude Byzantijnse gebou
wen onder het oude centrum van
Istanbul verborgen liggen.
De schoonheid is sinds mensen
heugenis onbetwist. Op 29 mei
1453 schreed de Turkse sultan
Mehmet II tegen het middaguur
de Aya Sofia binnen. Na een
maandenlange belegering had
den zijn 50,000 manschappen on
der bloedstollend geschreeuw
eindelijk Constantinopel, hoofd
stad van het machtige, duizendja
rige Byzantijnse Rijk, ingeno
men. De sultan noemde zich van
af dat moment 'de veroveraar'.
Een van zijn soldaten sloeg met
een hamer op de mozaïekvloer
van de Aya Sofia, de uit de vijfde
eeuw stammende basiliek. Boos
hield de sultan de vandaal tegen.
„Er is genoeg geplunderd. De sla
ven zijn voor jullie, maar de ge
bouwen zijn van my," sprak hij.
Daarna beklom Mehmet II het al
taar om het eerste islamitische
dankgebed in de kerk tot God te
De sultan liet inderdaad veel ge
bouwen intact de Aya Sofia
trekt als museum nog steeds mil
joenen toeristen en ging zelfs
wonen in de vertrekken van de
onthoofde keizer. Tien jaar later
Een fragment van de fresco in het teruggevonden Byzantijnse
mammoetpaleis. Foto BurtianOibii-ci/AP
gen paleis en bleef er boven
gronds nagenoeg niets over van
het paleis van Constantijn Dra-
gasses. de laatste keizer van Con
stantinopel.
Tot de leiding van een hotel dat is
gCVtsugu m eü-li ouuc gev «iligema
tegenover de Aya Sofia, eind vorig
jaar het Archeologisch Museum
van Istanbul vroeg een routine
controle uit te voeren in een kel-
dcrgewelftoen nog vol aarde en
puin dat men als opslagruimte
wide gebruiken. Tot hun verras
sing vonden de inspecteurs van
het museum een dichtgemetselde
deur.
Zeven archeologen gingen aan
het werk en ontdekten een twee
de, vermoedelijk zestiende eeuws
gewelf achter de dichte deur.
Toen in een muur daarvan een
nauwe gang werd gevonden die
leidde naar nog weer een gewelf
dat niet Osmaans was maar veel
ouder leek, wisten 2e dat ze op iets
groots gestuit waren. „Uit manu
scripten en gravures wisten we
dat het Grote Paleis van Byzanti
um zich zo'n 100.009 vierkante
meter uitstrekte over een driehoe
kig oppervlak van de top van de
heuvel de Aya Sofia tot de
kust van de Zee van Marmora,"
vertelt dr. Al pay Pasinli, directeur
van het Archeologisch Museum,
die aan het hoofd staat van de op
gravingen. „Er zijn wel eens spo
ren van gevonden en her en der
staan stukken van muren nog
overeind, maar er is nooit actief
naar gegraven."
Fresco
Maanden gingen voorbij met het
ruimen van het puin in de ruim
ten. van verbrande stenen ver
mengd met resten van aardewerk.
„Op een zaterdagmiddag, om
kwart voor vijf. vonden we een be
schilderde muur. Een fresco van
bijzondere kwaliteit, het was on
gelooflijk," herinnert Pasinli zich,
nog steeds opgewonden.
De vundsl werd geheim gehouden
tot vorige week, toen de opgravin
gen tijdelijk werden gestaakt.
„We hebben tijd nodig voor con
servatie en om alles te evalueren
voor we verder gaan." legt de di
recteur uit. Het fresco, dat door de
eeuwen heen niets aan kleur
heeft ingeboet, stamt waarschijn
lijk uit de negende eeuw. Uit de
verschillende metseltechnieken
in de muren valt af te leiden dat
delen van de gewelven zelfs uit de
vierde eeuw stammen, toen Con
stantijn de Grote de hoofdstad
van zijn Byzantijnse, of Oost-Ro
meinse Rijk stichtte als tegenhan
ger van Rome. Tot in de tiende
eeuw werd doorgebouwd aan het
gebouw.
Palcisarchief
Nooit eerder werd zo'n complete
structuur gevonden. De plek van
het onderaardse gewelvencom-
plex, op slechts vijftig meter van
de Aya Sofia, duidt er op dat het
om een belangrijk gebouw gaat,
vermocdelyk het paleisarchief.
Volgens de overlevering verbor
gen de priesters van de Aya Sofia
zich voor de plunderende Os-
maanse soldaten in een geheime
ruimte. Toen de sultan arriveer
de. kwamen ze weer tevoorschijn
en vielen voor hem op de knieen.
Hun gebed om genade werd ver
hoord.
Is de half uitgegraven onderaard
se gang die nu vanaf het Byzan
tijnse gewelf richting Aya Sofia
loopt, die waarin vijfhonderd jaar
geleden de priesters van de keizer
redding zochten? Is het fresco,
een metertje wereldhistorie, van
zo'n uitzonderlijke kwaliteit om
dat hij de wanden van een grafka
mer versierde, zoals de archeolo
gen vermoeden? En van we was
dat graf dan?
„Het kan tijd kosten voor alle vra
gen beantwoord zijn," zegt Pasin
li. „Sommige opgravingen duren
langer dan honderd jaar."
ga'a, maar voor alle indianenvol
ken van British Columbia. De Nis
ga'a krijgen de komende vijftien
jaar 190 miljoen Canadese dollar
(ongeveer 250 miljoen gulden),
plus het recht op bijna 2000 vier
kante kilometer grond in de Nasa
Valley in het noordwesten van
British Columbia. Zij mogen ver
der hun eigen wetten maken en
eigen rechtstelsel invoeren. In
ruil hiervoor zien zij af van aan
spraken op meer grond en verlie
zen zij hun belastingvrije status.
Peking-Hongkong Een grote
groep Chinese soldaten die werd
ingezet bij de overstromingen in
het midden van het land, is by een
dijkdoorbraak door het water
meegesleurd en wordt sindsdien
vermist. Eerder werd in Hong
kong al gemeld dat honderden
soldaten en burgers zaterdag om
het leven zouden zij n gekomen bij
een dijkdoorbraak in Centraal-
China.
De toestand in Hubei, waar meer
dan een half mihoen mensen wo
nen, is zo ernstig dat de provincia
le regering een informatiestop
heeft ingesteld. Het zwaarst ge
troffen is het district Jiayu. „De
overstromingen bedreigen de
meerderheid van de mensen
daar," zei de functionaris.
Een andere functionaris in Jiayu
zei later dat ongeveer tweehon
derd mensen, onder wie soldaten,
verdwenen onder een golf water
toen de dijk instortte kort nadat
ze waren aangekomen om deze te
versterken tegen het stijgende
water van de Jangtse. Het water
staat te hoog om de stoffelijke
overschotten te bergen. Door de
ergste overstromingen in China
sinds 1954 zijn tot dusver meer
dan 1200 doden gevallen.
Kuala LumpurEen man die in
een boom was geklommen om
fruit te plukken is in Maleisië
door jagers in de verte aange
zien voor een eekhoorn en ver
volgens doodgeschoten.
De 47-jarige Harun Mamat
werd in de borst geschoten
toen hij in een dorp by de
plaats Kota Bharu, in het noor
den van Maleisië, in een man
goboom zat De mango is een
tropische vrucht
Volgens een politiewoordvoer
sterwaren twee mannen uit de
Tel Aviv Twee Israëlische kolo
nisten zijn vanochtend bij hun ne
derzetting ïtzhar, niet ver van Na
blus op de Westoever, doodge
schoten. Het Israëlische leger
kondigde onmiddellijk een uit
gaansverbod af en begon een
klopjacht naar de twee daders. De
kolonisten reden patrouille in een
jeep en werden vanuit een hinder
laag onder vuur genomen. De Is
raëlische iegerradio meldde dat
de aanvallers waren blijven schie
ten totdat ze er zeker van waren
dat hun slachtoffers dood waren.
De twee kolonisten -18 en 24 jaar
oud - waren zonen van prominen
te rabbijnen.
Quito Twee zware aardbevingen
hebben grote delen van Ecuador
getroffen. De eerste beving had
een kracht van 5,7, de tweede was
met 6,5 nog krachtiger, In het ge
bied rond de havenstad Bahia de
Caraquez was de schade het
grootst. Ook in andere streken
langs de kust van de Stille Oceaan
werd zware schade aangericht. In
Manta, de hoofdstad van de kust
provincie Manabi, renden men
sen in paniek de straat op. De
aardbevingen werden ook ge
voeld in de hoofdstad Quito en in
Guayaquil waar kantoorgebou
wen heen en weer schudden.
SrinagarSeparatisten in het In
diase deel van Kashmir hebben
gisteren een aantal families uitge
moord. Zij overvielen een kleine
twintig mensen in hun slaap, on
der wie vrouwen en kinderen, en
schoten hen dood. De aanslag had
plaats in het dorpje Salina, gele
gen op circa 45km van de regiona
le hoofdstad Poonch en was het
gewelddadigste incident op de
zesde dag var. de strijd die de
Kashmiri separatisten voeren in
het grensgebied tussen India en
Pakistan. De afgelopen dagen
sneuvelden meer dan honderd
mensen bij artiHerieduels aan de
Pakistaans-Indiase grens.
Amsterdam De hulporganisatie
Artsen zonder Grenzen (AzG)
heeft de strijdende partijen in Su
dan opgeroepen een eind te ma
ken aan de jarenlange stryd in dat
I land. De hongersnood in het zuid-
westen van het land is van onge
kende omvang. Geen enkel be
lang van de strijdende partyen
rechtvaardigt de voortzetting van
de oorlog, zegt AzG. Directeur Ge
off Prescott van de hulpacties in
Zuid-Sudan wi! dat éile strijdende
partijen de ernst onder ogen zien
en serieuze vredesonderhandelin
gen openen. Een reeds afgekon
digd bestand moet duurzaam wor
den.
White Plains Kindermeisjes in
de Amerikaanse staat New York
moeten zich laten registreren,
waardoor ouders kunnen nagaan
of de 'nanny' die zij in dienst heb
ben of willen nemen een strafblad
heeft. Kieran's Wet, genoemd
naar baby Kieran, die in 1993
werd vermoord door een verzorg
ster die haar criminele verleden
had verzwegen, werd gisteren ge
tekend door gouverneur George
Pataki. De wet geeft de ouders het
recht een vingerafdruk van het
kindermeisje te eisen.
Singapore In Singapore zijn de
kinderen zo in de ban van een
nieuwe jojo-rage dat de jojo's mas
saal uit de winkels worden gesto
len. Bijna de helft van het totale
aantal door jeugdigen gepleegde
diefstallen uit winkels betreft het
jatten van jojo's. De jojo-rage
grijpt in Singapore stormachtig
om zich heen sinds de Ameri
kaanse jojo-goeroe Hans van den
Elzen demonstraties in winkels
gaf en in televisiespots de meest
verbluffende trucs vertoonde.
eekhoorns en schoten ze per
ongeluk Harun uit de boom.
De politie heeft één van de
twee mannen meegenomen
voor ondervraging en zijn ge
weer in beslag genomen.
Dublin In het noordwesten van
Ierland is een "rafficuvcl uit het
stenen tijdperk ontdekt. Het graf
van stenen is zeker enkele eeu
wen ouder dan de Egyptische pi
ramides. De jongste ontdekking
is beschadigd door plunderaars,
steenexploitanten, omwonenden
en amateurarcheologen.
