7
Kabila behaalt Pyrrusoverwinning
7
inning
Politieronde per boot
Rebellen zullen in Oost-Congo doorvechten met guerillatactiek
V-raad veroordeelt
geweld in Congo
spaarpotje Willy Ciaes
ssisifSI
Twee geplaagde wereldleiders bijeen in kil Moskou
erillatactiek
V-raad veroordeelt
geweld in Congo
Belgische krant onthult
Tweetraps raket
N-Korea raasde
ook over Japan
-*.-v
Zwitsers in
geweer tegen
Scientology
Angola stuurt
Unita weg
Noorse premier
op ziekteverlof
Verwoestingen
door noodweer
Ambassades
VS op slot
Snoep gepikt:
negen jaar cel
Neergestort
op bruiloft
Cyprus: wellicht
confederatie
Rotterdams Dagblad
Dinsdag i september 1998
Door Tan Stewart
Kinshasa President Laurent Kabila van Congo heeft de
overwinning opgeëist in de oorlog in het westen van zijn land.
De vraag is welke prijs hij daarvoor heeft moeten betalen.
Een maand geleden besloten re
bellen tot een militaire campagne
om Kabila uit het zadel te stoten.
Ze liepen het leger van Kabila on
der de voet en stonden binnen en
kele weken voor het centrum van
de hoofdstad Kinshasa. Om zijn
hals te redden riep Kabila de hulp
in van Angola, Zimbabwe en Na
mibië. Daarmee internationali
seerde hij het conflict en versplin
terde hij een centraal en zuidelijk
Afrika, dat al met zoveel economi
sche en politieke problemen te
kampen heeft.
De rebellen een coalitie van et
nische Tutsi's en ontevreden le
den van Kabila's eigen leger, trok
ken zich in het weekeinde terug
uit hun laatste bolwerken in het
zuidwesten van het land. Maar de
steden die zij prijsgaven zijn nu in
handen van Angolese soldaten,
niet van Congolese. Toch claimde
Kabila voor zichzelf de overwin
ning. Kabila's succes in het wes
ten maskeert grotere problemen:
het overgrote deel van de rebel-
lenstrijdmacht bestaat uit dezelf
de soldaten die Kabila vorig jaar
aan de macht hielpen. Legio
Rwandese en Congolese soldaten
uit het leger van Kabila zijn naar
de opstandelingen overgelopen.
Al verloren
„In sommige opzichten heeft Ka
bila al verloren, hij is hier ver
zwakt uit tevoorschijn gekomen."
zegt Yewawa Gbiamango, hoogle
raar politicologie aan de Universi
teit van Kinshasa. „President Ka
bila heeft aan de wereld getoond
dat hij geen leger heeft en zichzelf
niet kan verdedigen."
Nu zijn eigen leger in duigen ligt
en hij de rebellen niet op eigen
kracht het hoofd kan bieden, is
Kabila overgeleverd aan de gena-
Tokyo/Washington De VS en de
buurlanden van Noord-Korea
hebben gisteren ongerust en ver
ontwaardigd gereageerd op de
lancering van een Noord-Kore-
aanse ballistische tweetrapsraket.
Het ministerie van Defensie in
Tokyo zei dat het projectiel over
Japans grondgebied is gevlogen
voordat het in de Stille Oceaan te
rechtkwam.
De raket legde een veel grotere af
stand af dan aanvankelijk in Ja
pan was gemeld. Pas later op de
dag bleek dat het projectiel een af
stand van meer dan 1300 kilome
ter had afgelegd, zoals was ge
meld door Zuid-Korea, en ten oos
ten van Japan neerkwam. Aan-
vankelij k zei Japan dat de raket i n
de Japanse zee was terechtgeko
men ten westen van het land.
Met een dergelijke reikwijdte lig
gen de Amerikaanse militaire ba
ses op Okinawa binnen bereik.
Met het maximaal bereik van 2000
kilometer zou de raket, die zowel
van een conventionele als nucle
aire lading is te voorzien, doelen
in heel Japan en de meeste grote
steden in China kunnen treffen.
De Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken Albright uit
te haar zorgen over de lancering.
De eerste trap van de raket landde
gisteren in de wateren tussen
Rusland en Japan. De tweede trap
vloog over Japan en landde enke
le honderden kilometers uit de
kust van het Japanse eiland
Honshu. Schepen en vliegtuigen
van de Japanse kustwacht zijn
meteen naar de plaats van de in
slag van de eerste trap gestuurd.
De bekendste ballistische raket
van Noord-Korea tot nu toe was de
Rodong, met een bereik van 1000
kilometer. Met de ballistische ra
ket die gisteren werd gelanceerd,
volgens Zuid-Korea een ..gloed
nieuwe Daepodong I", zet Noord-
Korea een forse stap vooruit in
zijn militaire technologie. De ra
ket heeft twee motoren, waarvan
de eerste wegvalt als de brandstof
is verbruikt. De tweede motor
wordt dan ontstoken en die
brengt de raket naar zijn doel.
De Japanse premier Obuehi ver
klaarde dat zyn land vooraf op de
hoogte was van de plannen van
Pyongyang om een raket te lance
ren. Japan heeft er vergeefs bij
Noord-Korea op aangedrongen de
lancering niet door te laten gaan.
De lancering kan verband houden
met de verkiezing volgende
maand tot president van de leider
m Noord-Korea Kim Jong-il. De
post is vacant sinds de dood van
zijn vader Kim Il-sung in 1994.
De politie in
de Bengalese
hoofdstad
Dhaka moet
per boot pa
trouilleren
(voorgrond)
nu de meeste
straten onder
water staan.
n het voor
tweederde
dee over
stroomde
Bangladesh
zijn al 25 mil
joen mensen
dakloos ge
worden, 550
men »en zijn
veroionken.
Foto Pavel Rah-
-naiVAP
Brussel De Belgische oud-mi-
nister van Economische Zaken
Willy Claes ontving tussen 1988
en 1994 voor in totaal zestig mil
joen frank aan giften'waarvan
ruim acht miljoen frank (440.000
gulden) afkomstig waren van zijn
echtgenote Suzanne Meynen. Dit
onthulde de Vlaamse krant De
Morgen op basis van het strafdos
sier tegen Claes in het kader van
het aanstaande Agusta-smeer-
geldproces.
De publicatie verschaft een gede
tailleerd inzicht in de geldstro
men die via Claes passeerden, in
de periode dat de Belgische staat
bij de Italiaanse helikopterbou
wer Agusta een order plaatste
voor de levering van 46 helikop
ters. Sinds begin jaren negentig
onderzoekt justitie of bij die op
dracht steekpenningen zijn be
taald, mogelijk in de vorm van
een 'gift' achteraf. Morgen ver
schijnt Claes, die in 1995 vanwege
de Agusta-affaire moest aftreden
als secretaris-generaal van de
NAVO, met een aantal medebe-
klaagden voor het eerst voor de
rechter.
Echtgenote
Volgens De Morgen is het gerecht
tussen augustus 1988 en 23 no
vember 1994 in totaal 27 Verdach
te' stortingen op het spoor geko
men. Met name de echtgenote
van Claes bleek haar man financi
eel een warm hart toe te dragen.
Zo stortte zy 15 december '88
ruim 84.000 gulden op een privé-
rekening van haar man, gevolgd
door 5600 gulden in februari,
22.400 gulden in april en nog eens
56.000 gulden in september '89.
Nadat Vlaamse media eerder dit
jaar hadden onthuld dat een som
van drie miljoen frank op een re
kening van mevrouw Meynen was
geparkeerd, verklaarde Claes dat
zijn vrouw er buiten zijn medewe
ten een 'geheim spaarpotje' op
had nagehouden. Een deel van de
fïfi miljoen aan stortingen was
overigens bestemd voor een reke
ning van de afdeling Limburg van
de Socialistische Partij, het kies
district van Claes.
De onthullingen over de bankver
richtingen van Claes zijn bijzon
der pijnlijk voor de oud-minister,
die tot dusverre altijd heeft volge
houden dat hij geen frank in ont
vangst heeft genomen van Agus
ta. als steekpenning noch als gift
voor de partij. Wel heeft Claes eer
der toegegeven dat hij in de jaren
tachtig, beginjaren negentig voor
de SP sommen geld ontving van
bedrijven, soms zonder re?u om
dat deze firma's anoniem wilden
blijven. Al dit geld kwam volgens
Claes uiteindelijk bij de SP te
recht. Het verzamelen van giften
voor verkiezingscampagnes was
tot beginjaren negentig in Belgie
gemeengoed en niet strafbaar.
Smeerlappen
Claes reageerde zeer gebeten op
dc berichtgeving in De Morgen.
In een telefoongesprek met de re
dactie zou hij gezegd hebben:
„Wat jullie bende gemanipuleer
de smeerlappen doen interesseert
me niet." Later liet hij via een fax
weten dat de gepresenteerde ge
gevens „totaal fout en dus mislei
dend" zijn. Claes heeft al vaker
gehekeld dat hij in de Belgische
media reeds is veroordeeld nog
voordat zijn proces begint. Maar
hij is vastbesloten zijn zaak hard
nekkig te verdedigen. „Wie mij
wil hangen, zal zeer vroeg moeten
opstaan." zei hij na zijn aftreden
als hoogste NAVO-baas in 1995.
Door Bob Kroon
Bern Na Duitsland is nu ook
de Zwitserse overheid in hei
geweer gekomen tegen de uit
Amerika overgewaaide Scien-
tology-beweging. Sinds de er
varingen met de Zonnetempel
sekte. waarvan enkele jaren
geleden 54 leden in Zwitser
land 'vrijwillig' de dood kozen,
houdt de federale regering 'on
orthodoxe' stromingen en gé- -
zindten nauwlettend in de ga
ten.
De Church of Scientology werd
in 1954 in de Verenigde Staten
gesticht door de schrijver L.
Ron Hubbard en geniet in^
Amen ka als kerkgenootschap"
belas' .ngvrijstelling. Vólgens
cntici kon Hubbard zyn kerk
daardoor uitbouwen tot een
zeer lucratief zakenimperium
op basis van forse contributies
door de leden. De Zwitserse
controlecommissie, die nauw
verbonden is met de Binnen
landse Veiligheidsdienst,
meent 'te moeten betwisten'
dat het hier om een religieus
genootschap gaat. De commis
sie ziet Scientology meer als
een 'op winstbejag beluste sek
te'. waartegen waakzaamheid
geboden blijft. Bern be
schouwt de beginselen van
Scientology niet als 'staatsge
vaarlijk' en heeft ook geen aan
wijzingen dat het overheidsin
stanties tracht te 'infiltreren'.
Dinsdag J september 1998
Als een militaire campagne in het
oosten al uitvoerbaar is. dan zul
len de kosten de regering-Kabila
en haar bondgenoten waarschijn
lijk opbreken, meent professor
Gbiamango. „In wezen hebben we
nu twee Congo's: een in het wes
ten dat gesteund wordt door An
gola. Zimbabwe en Namibië en
een in het oosten dat gesteund
wordt door Rwanda en Uganda."
Duur avontuur
Een grote militaire campagne van
het westen om het oosten te her
overen, zal ccn zware wissel trek
ken op Angola's troepen in eigen
land. zegt Gbiamango. Nu in An
gola zelf de rebellenbeweging
UNÏTA opspeelt, kan Angola zich
geen langdurig en duur avontuur
in Congo veroorloven.
Wat Zimbabwe betreft zal de duur
van zijn betrokkenheid vooral af
hangen van de financiën. De mili
taire operatie van president Ro
bert Mugabe in Congo kost
200.000 gulden per dag. Voor een
armlastig tand als Zimbabwe is
dat een hoge prijs. „Ik zie niet hoe
ze dat lang kunnen volhouden,"
zegt Gbiamango.
New York De Veiligheidsraad
van de Verenigde Naties heeft
de gemelde executies van bur
gers in Congo veroordeeld en
opgeroepen tot een staakt-het-
vuren. Raadsvoorzitter Danuiio
Turk uit Slovenië erkende ech
ter dat de oproep niet voldoende
is gezien het bloedbad in het
Afrikaanse land.
Dc raad veroordeelt „executies,
martelingen, het opsluiten van
burgers op basis van hun etni
sche afkomst, het recruteren
van kindsoldaten, het doden van
strijders die zich hebben overge
geven. het verspreiden van haat-
propaganda, seksueel geweld en
andere misdrijven door aüe par
tijen." staat in een verklaring.
De Congolese minister van Plan
ning, Mulumba, heeft gepro
beerd de raad tot harder optre-
'"ri te overreden. Hij vroeg om
n resolutie waarin Rwanda en
Uganda zouden worden opge
roepen hun eenheden terug te
trekken uit Congo. De Congole
se president Laurent Kabila
heeft de steun van Angola, Zim
babwe en Namibië, tenvijl
Rwanda en Uganda er door Kin
shasa van worden beschuldigd
de rebellen te steunen. De twee
landen ontkennen dat.
De raad heeft de verantwoorde
lijkheid voor het conflict in Con
go gedelegeerd aan regionale or
ganisaties zoals de Zuid-Afri
kaanse Ontwikkelingsgemeen
schap (SADC), die poogt de
strijd door onderhandelingen te
beeindigen. Turk zei dat de raad
dat idee moet heroverwegen.
Vergelijkbare pogingen in Koso
vo hebben ook niets opgeleverd,
zei Turk.„Alhoewel de raad erg
afhankelijk is van het initiatief
binnen de SADC, moet men
daar, realistisch gesproken, niet
teveel van verwachten."
Luanda De Angolese regerings
partij MPLA heeft gisteren de af
gevaardigden van de voormalige
verzetsbeweging Unita uit het
parlement gezet. De partij is ook
uit de regeringscoalitie gegooid.
Reden is dat Unita nog altijd wei
gert te ontwapenen. Unita heeft
zeventig parlementsleden, de
MPLA 132. De vroegere guerrilla
organisatie had vier ministers en
zeven onder-ministers in de Re
gering voor Eenheid en Nationale
Verzoening (GURN).
Oslo De Noorse premier Kjell
Magne Bondevik lijdt aan een de
pressie en neemt een week ziekte
verlof. De depressie zou veroor
zaakt zijn door te veel en te hard
werken. Bondevik, die een kwets
bare minderheidsregering leidt,
stond de laatste tijd onder grote
druk omdat Noorwegen te kam
pen heeft met economische pro
blemen. De Noorse kroon is de af
gelopen maanden met zes procent
in waarde gekelderd en de dalen
de olieprijzen zorgen voor terug
lopende inkomsten.
New Delhi Overstromingen blij
ken op het platteland van de In
diase deelstaat Uttar Pradesh gro
te verwoestingen te hebben aan
gericht. Hulpverleners die giste
ren 20 ondergelopen dorpen be
reikten, troffen slechts door het
water opgezwollen lijken en een
grote watervlakte aan waar ooit
tienduizenden mensen woonden.
„De vernietiging is zo overweldi
gend dat reddingspogingen futiel
lijken," zei een tv-verslaggever.
Bij overstromingen in delen van
Jemen zijn al meer dan honderd
mensen omgekomen. Noodweer
met hagel heeft gisteren de Viet
namese Mekong-delta getroffen.
Een groot deel van de oogst werd
verwoest.
Washington De Amerikaanse
ambassades in de West-Afrikaan
se staten Ghana en Togo zijn gis
teren gesloten vanwege bedrei
gingen. Beide ambassades zuilen
enkele dagen dicht blijven. Ame
rikaanse burgers in de twee lan
den is aangeraden Amerikaanse
installaties voorlopig te mijden.
Drie weken geleden waren de
Amerikaanse ambassades in Ke
nya en Tanzania het doelwit van
bomaanslagen, die aan zeker 257
mensen het leven kostten.
Ankara Een Turks gerechtshof
heeft gisteren een vonnis beves
tigd waarbij vier kinderen negen
jaar gevangenisstraf kregen we
gens diefstal van snoep in een
banketbakkerij. „Het door ons in
gestelde hoger beroep is afgewe
zen. Deze zware straften zijn het
bewijs van de zielige toestand van
de Turkse justitie," verklaarde
Hakan Geneer, advocaat van de
vier jongens in de leeftijd van vijf
tien tot zeventien jaar. De vier
kinderen werden vorig jaar op he
terdaad betrapt in de stad Gazian-
tep, in het zuiden van Turkije.
„Het leven van deze kinderen is
verwoest," meent de verdediger.
Vilnius In Litouwen is een heli
kopter met bruiloftsgasten in een
meer gestort. Tien mensen, onder
wie de ouders van bruid en brui
degom, kwamen om het leven.
Een 32-jarige vrouw overleefde
het ongeluk, maar verkeerde in
kritieke toestand. De helikopter-
vlucht boven het Plateliai-meer,
op ongeveer 300 kilometer ten
westen van de hoofdstad Vilnius,
was een traktatie voor de gasten.
De oorzaak van het ongeluk is nog
niet bekend.
NicosiaDe leider van de Turkse
gemeenschap in het noorden van
Cyprus, Rauf Denktash, heeft
voorgesteld een confederatie te
vormen tussen het Turkse en
Griekse deel. Denktash wil op de
ze manier een einde maken aan
de verdeling van Cyprus en de
spanningen tussen beide bevol
kingsgroepen. Het eiland is ge
scheiden sinds in 1974 het Turkse
leger het noordelijke doel bezette.
Door Hans Hoogendijk
Moskou Vanmorgen kwam de
Amerikaanse president Bill Clin
ton aan in een herfstig, kil Mos
kou voor een tweedaagse top met
zijn Russische collega Boris Jel-
tsin. De vlaggen hangen uit, maar
Rusland heeft weinig te vieren.
Het land verkeert in een diepe
economische crisis en de roebel is
in een vrije val geraakt Clinton
heeft al gezegd dat hy geen nieu
we zak geld bij zich heeft, dus vra
gen veel Russen zich af wat hij ei
genlijk komt doen. Veel meer dan
morele steun kan hij Jeltsin, die
door de meeste Russen nu defini
tief is afgeschreven, niet geven.
Natuurlijk zijn er genoeg bran
dende thema's voor het tweetal.
De crisis in Rusland, het nog al
tijd niet door het Russische parle
ment getekende Salt-II-verdrag
over vermindering van de kern
wapens, de atoomproeven van Pa
kistan en India, de NAVO-uitbrei-
ding, Bosnië, Irak en Afghanistan
en het internationale terrorisme
Er wordt ongetwijfeld over ge
praat, maar concrete resultaten
zullen er niet zijn.
Zieke, oude man
In het Kremlin zijn vandaag en
morgen twee aangeslagen wereld
leiders bijeen Jeltsm heeft zijn
greep op de ontwikkelingen al
lang verloren, ook ai weigert hy af
te treden. In het Kremlin zit een
zieke, oude man, die geen scha
duw meer is van de strijdlustige
beer die op tanks klom en riep de
hele wereld aan te kunnen. En
de van zijn buitenlandse helpers.
Zijn tegenstanders hebben in het
oosten nog belangrijke steden in
handen en zijn voornemens een
guerrilla te voeren zo lang het no
dig is maanden, jaren mis
schien om hem op de knieen te
krijgen. De opstandelingen zullen
het lang kunnen volhouden om
dat zij hun eigen buitenlandse
helpers hebben Rwanda cn
Uganda. Beide landen ontkennen
direct betrokken te zijn bij de
strijd, maar hebben gedreigd met
ingrijpen als hun belangen in het
geding komen.
Doorvechten
..De regeringsstrijdkrachten zou
den nu compleet ziin weggevaagd
als ze niet de hulp hadden gehad
van de Ango lezen en Zimbabwa
nen," zei rebellenleider Ernest
Wamba dia Wamba zondag in Go-
ma. „Maar zij kunnen niet lang
blijven. En wij zullen hoe dan ook
doorvechten."
Kabila mag dan in Kinshasa voor
lopig zijn hals hebben gered, er
zijn vraagtekens te plaatsen bij
zyn vooruitzichten op lange ter
mijn. In het zuidwesten van Con-
Bill Clmton kampt met de politie
ke gevolgen van zijn seksuele es
capades.
De Russen lachen daar weliswaar
om, maar voor Clmton vormen ze
een serieuze bedreiging. Natuur
lijk zullen ze breed lachen en
hoogstwaarschijnlijk zal Clinton
wel weer zijn arm om de schou
ders van 'vriend Bons' leggen.
Maar voor de meeste Russen
hoeft dat niet meer. Het interna
tionale kapitalisme waartoe Jel
tsin zich zeven jaar geleden heelt
bekeerd en waarvan Clmton voor
hen het levende symbool is. heeft
de meeste gewone Russen alleen
maar ellende gebracht. De stem
ming is duidelijk omgeslagen en
dat heeft het Kremlin voor een be-
go hebben de Angolezen cn Zim-
babwancn voor Kabila de kastan
jes uit het vuur gehaald. Het wa
pentuig waarmee dat gebeurde
staat uitgestald op de luchthaven
van Kinshasa: Zimwabwaanse
straaljagers. Angolese tanks en
pantserwagens en kisten vol wa
pens geleverd door beide landen.
Volgens Kabila richten zyn bond
genoten hun vizier nu naar het
oosten, waar de rebellen de ste
den Goma, Bukavu cn Kisangani
in handen hebben. De Angolese
stafchef Joao de Matos zei dat zijn
troepen bereid zijn om voor te
gaan in de strijd.
Tactiek
De vechtlust van de Angolezen en
Zimbabwanen zal op de proef wor
den gesteld in het hart van het ge
bied van de opstandelingen, m
het oosten van Congo nabij de
Rwandese en Ugandese grens,
meer dan 1500 kilometer van Kin
shasa. Rebellenleider Wamba
zegt dat zijn soldaten van tactiek
zullen veranderen en zich in klei
ne, zeer mobiele eenheden zullen
opsplitsen die de regeringstroe
pen het leven zuur zullen maken.
langrijk deel aan zichzelf te wij
ten. In plaats van toe te geven dat
de huidige crisis vooral veroor
zaakt is door eigen falen, is de be
schuldigende vinger de laatste
tijd vooral naar Westerse specu
lanten gegaan die de roebel om
zeep willen brengen. Openlijk
wordt gescholden op het dictaat
van het door de Amerikanen ge
domineerde Internationale Mone
taire fonds. IMF.
En het zt'n al for."- me: al leer.
meer de communisten en natio
nalisten d.t'. zo denken. Ook som-
mm- lioeralen geloven niet meei
ciu net harde kapitalisme de op-
j i-hing voor hun door zorgen ge
teisterde land is Een Amerikaan
se expert aan de vooravond van
Clintons bezoek: ..Moskou staat
bol van de verhalen dat de crisis is
veroorzaakt door de politiek van
Washington en dat we willen dat
Rusland alleen maar een bron
voor gas en olie wordt. Die sug
gesties zijn met nieuw, maar ze
worden de laatste tijd wel veel
sterker."
Geldkraan
De gevoelens ten opzichte van de
den nu Clmton duidelijk heeft ge
zegd dat als de hervormingen niet
doorgaan de geldkraan dicht
wordt gedraaid. Maar /o'n vaart
zal het met lopen, omdat Rusland
nog altijd de op een na grootste
kernmacht ter wereld is. Zo lang
dc Amerikanen menen dat Jeltsin
de beste garantie is dat deze
moorddadige wapens niet in ver
keerde handen vallen, blijft het
IMF miljarden pompen m de bo
demloze put die Rusland heet.
Clinton zal er uiteraard op hame
ren dat de koers van economische
hervormingen wordt voortgezet.
Maar tot wie moet hij zich rich
ten? Tot de uitgetelde Jeltsin. tot
een met-bestaande regering of tot
het volk? In Amerikaanse krin
gen was te horen dat Clmton via
de televisie zal proberen de Russi
sche bevolking moed in te spre
ken, hen wil oproepen de demo
cratie en de ontwikkeling naar
een vrije markt niet op te geven.
Ook zal hij hen. volgens deze
bronnen, waarschuwen voor de
valse profeten die de hemel op
aarde beloven als de oude Sovjet-
tijden terugkeren. Maar of Clin
tons boodschap nog in vruchtbare
aarde zal vallen, mag worden be
twijfeld. Het is nu al duidelijk dat
in het kielzog van Clinton Ameri
kaanse diplomaten contacten
gaan leggen met potentiële opvol
gers van Jeltsin zoals generaal Le-
bed. de communist Zjoeganov, de
Moskouse burgemeester Loezjk-
ov en de hervormer Nemstov.
Want nu de zwakte van de Krem-
linleider pijnlijk zichtbaar is ge
luiden, is Washington vei plicht
te werken aan stabiele relaties
voor de periode na Jeltsin.
Bill Clinton en Boris Jeltsin zul
len deze dagen het media-toneel
bezetten, maar achter de scher
men wordt gewerkt aan de toe
komst
