22
Mooi w
hebbedingetje
met mogelijkheden
Er zit muziek in de pc
O
WILD. FEED. TV
i)
MP3: de doodsteek
voor de cd-handel
Wave: geluid op maat
Midi: de professionele
digitale geluidsstudio
MTV introduceert
interactieve zender
Scholieren
jagen op
website
miljoenen
Rotterdammers zien in 'Pc
Reader' een veilig betaalmiddel
Daily Planet
verliest twee
attracties
5J
Moederbord wordt bereikbaar
Nieuwe printerserie van HP
Tweeëndertig Nederlandse teams
van middelbare scholen dingen in
een internationale computerwed
strijd mee naar een hoofdas van
2,2 miljoen guldea De scholieren
hebben een eigen ontwerp voor
een website ingeleverd bij Think-
Quest, zoals de wedstrijd heet,
ThinkQuest is een wedstrijd voor
leerlingen tussen de 12 en 19 jaar.
Doel van de wedstrijd is het ont
werpen van een originele en edu
catieve site. Een internationale
jury beoordeelt de inzendingen
onder andere op educatieve waar
de, stimulerend karakter, innova
tief gehalte en toepasbaarheid.
In totaal dingen vijfhonderd
teams uit 64 landen mee naar het
prijzengeld. De finale is eind no
vember in de Verenigde Staten.
Van de Nederlandse teams heb
ben er negentien een Nederlands
talige versie van hun inzending
gemaakt. Zij doen mee aan de Ne
derlandse finale op 16 oktober.
Vrijdag 11 september 1998
Rotterdams Dagblad
redactie Digi@taal
Postbus 2999
3000CZ Rotterdarr
E-mail: digitaal@> ^rdamsdagblati. n!
Computers.
Bijna ieder
een gebruikt
ze. Overal, elk
uur van de
Nederlandse Intemet-gebruikers
zjjn een belangrijke informatie
bron kwijt. Intemet-pionier Fran
cisco van Jole van de Daily Planet
(www.planet.nl/daily/daily.html)
heeft september zijn laatste bij
drage geleverd. Na ruim drie jaar
en bijna negenhonderd afleverin
gen is een eind gekomen aan een
unieke reeks van wetenswaardig
heden over Internet. Van Jole, de
Internet-journalist van Neder
land, struinde dagelijks Internet
sites en nieuwsgroepen af op we-
tenswaardigheden. Hij maakte in
bijna iedere aflevering duidelijk
hoe interessant het Internet kan
zijn. Hij leverde tal van primeurs
1 die alle kranten haalden. Het ar-
chief van Daily Planet blijft be-
schikbaar.
Tegelijk legde medewerker Erik
van der Zande zijn pen neer. Hij
- vervaardigde de wekelijkse ont-
spannende rubriek Swift (www.
shift.planet.nl), waarin nieuws en
achtergronden met entertain
ment en communicatie werden
vermengd. Daarmee is uitgever
Planet Internet (www.pi.net) in
één keer twee van zijn drie jour
nalistieke rubrieken kwijt.
Zowel Van Jole als Van der Zande
zijn vaag over de redenen van hun
vertrek. Ze beperken zich tot de
stelling dat zij en Planet Internet
'uit elkaar zijn gegroeid'. Van Jole
is voorlopig te volgen via de web-
camera op zijn pagina
(www. xs4all .nl/'fvjole), waar ook
een link is te vinden naar zijn
'Ego Center', met een fotografisch
stilleven van zijn werkkamer in
Rotterdam. Van der Zande
(www.xs4all.iilf evdz) gaat verder
werken aan zijn afstudeerscriptie.
Het ziet er uit als een designvoor-
werp en is straks te verkrijgen in
verschillende modellen. Van een
mooie ronde bol tot een soort tele
foon met hamburger. Maar het ap
paraat is zeker niet bedoeld ais
mooi hebbedingetje,
Integendeel, de Pc Readers en de
terminals, zoals de apparaatjes
heten, hebben 'hersenen' en de
toepassingen zijn legio. Je kunt er
heel simpel je chipper of chipknip
mee opladen. Maar ook thuisban
kieren, kaartjes bestellen en afre
kenen, parkeerplaatsen regelen
en aanbiedingen van de super
markt bekijken, behoren in de
ogen van het Rotterdamse bedrijf
Logis tot de mogelijkheden.
Als baas kun je daarnaast precies
zien hoelang een werknemer on
der werktijd heeft zitten surfen op
Internet. En als supermarktketen
bijvoorbeeld, kun je het koopge
drag van je klanten analyseren en
pasklare, individuele aanbiedin
gen doen.
De door Logis ontwikkelde appa
raatjes zijn hier allemaal toe in
staat. Maar een van de belangrijk
ste aspecten van de readers en
terminals is volgens eigenaar R.
Heilbron van Logis het veilige be
talen via de pc.
Op Internet worden vele produc
ten en goederen te koop aangebo
den. Elektronisch afrekenen
blijkt echter niet altijd even vei
lig. Nog te vaak komt een credit
cardnummer in verkeerde han
den terecht, met plunderingen
van een rekening als mogelijk ge
volg.
Volgens Heilbron behoort dit na
de introductie van de Pc Reader
tot het verleden. Althans, voor de
gebruikers van een van de mooi
vormgegeven apparaatjes die
waarschijnlijk te koop zullen zijn
vanaf 25 gulden. „Je hoeft niet
langer een nummer in te toetsen
op je computer," legt de Rotter
dammer uit. „Het is net pinnen of
eigenlijk chippen. Je tikt je cnip-
code in op het apparaatje. Het
nummer komt niet in de compu
ter en kan dus niet op die manier
door anderen achterhaald en mis
bruikt worden."
Toekomst
Als we Heilbron mogen geloven,
zullen een
jaar nadat de pc readers op de
markt zijn -de verwachting is
eind volgend jaar - een half mil
joen tot zevenhonderdduizend
Nederlanders, Belgen en Duitsers
gebruikmaken van het voorwerp.
Dat klinkt veel. geeft de Rotter
dammer toe. Maar volgens hem
zullen m de toekomst toch veten
kiezen voor het gemak om thuis
achter de pc veel zaken te regelen.
Heilbron: „Om een voorbeeld te
geven. Binnenkort kun je met een
cnippas en een pc - of desnoods
zonder pc maar met telefoon - ai-
les regelen voor een bezoek aan
een stadion. In Rotterdam moe
ten we er nog een aantal jaren c.p
wachten. Maar in de Amsterdam
Arena zijn de faciliteiten er al en
kun je in feite met een Pc Reader
en een chipper via je computer
kaartjes bestellen voor Ajax-Fey-
enoord. Je kunt ook me
teen een plekje reserveren in de
parkeergarage en gebruik maken
van de mogelijkheid van een aan
bieding van een sponsor om gratis
twee bekers cola op te halen. Je
hoeft in het stadion alleen maar
met je pas langs de apparaten te
scannen en alles wordt automa
tisch verrekend."
Volgens de directeur is het geen
toekomstmuziek, maar binnen
kort de normaalste zaak van de
wereld. ..Mensen willen eigenlijk
alleen nog maar de deur uit voor
funshoppen. Voor leuke dingen
dus waar men graag de tijd voor
neemt. Voor de saaie dingen zal
steeds meer gebruik worden ge
maakt van moderne mogelijkhe
den, En bestellen per computer
en het thuis laten bezorgen is we!
een van de simpelste en makke
lijkste manieren daarvoor."
Door Will de Raaff
'Muziek terwijl u werkt' is te
genwoordig op zowat elke
nieuwere pc geen probleem
meer: die beschikken allemaal
over een cd-romdrive en een
geluidskaart met boxen. De
meeste pe-gebruikers kunnen
dus tijdens het bijwerken van
hun administratie of het scan
nen van de familiefoto's eén-
muziek-cd in de speler stoppen
en onder deze 'arbeidsvitami
nen' tot grootse prestaties ko
men.
Maar er is meer. De pc stelt p
in staat niet alleen recreatief,
maar ook creatief met muziek
bezig te zijn. In allerlei varia
ties: door allerlei muziek te
downloaden van Internet, docr
de pc als een simpele cassette
recorder te gebruiken, door
hem in te zetten als een vol
waardige digitale geluidsstu
dio, waar voorgeprogrammeer
de of eigen muziek kan worden
gemaakt, en waar de muziek
zelfs voorzien kan worden van
videoclips.
Om maar met het minst
creatieve deel te beginnen:
V het Internet staat vol mu-
ziek die zomaar te down-
loaden is. Nou ja zomaar,
zoiets kost natuurlijk wei
een heleboel tijd. Zelfs als het net
een beetje op snelheid is duurt
-bet - met een normaal modem -
al snel een klein uur voordat een
nummer is binnengehaald. Maar
dan heb je wel cd-kwaliteit;b^
nengëhaald!v/vte
Voor wie bétvlangr-wai^n/hfrl
voor over heeft: het fbverwoord is
MP3. Bestanden met de extensie
(toevoeging) MP3 zijn stukken
muziek, die met behulp van de
nieuwste compressietechniek
(MPEGl-layer 3) zijn samenge
perst tot minimale grootte en toch
cd-sudiokwaliteit bezitten. Deze
bestandéh JBflh toch nog altijd en
kele Maar wie
even wil zoeken, zal veel muziek
vanzijagading op hétnei kunnen
vinden.' MP3's -rijnridteen af te
spelen met speciale software, die
net geplukt kan
MP3playérs zoals Win-
Ook zijn er programma's
om je eigen MP3-bestanden te
maken. De site wwwjnp3.com
staat vol met deze software en
links er
naartoe.
En daar komt
natuurlijk een
stuk illegaliteit om de
hoek. Geen artiest of platenmaat
schappij vindt het prettig als het
kopen van hun peperdure audio-
cd's overbodig wordt, omdat de
muziek van het Internet te halen
is, zoals kortgeleden al het geval
was met de nieuwe cd van Marco
Borsato, Zeker omdat de MP3*s
met de juiste software en een cd-
brander zo weer een audio-cd te
maken is.
Er is een spe
ciale 'walkman' in de
handel (de MPMAN), die via een
kabel aan de pc gekoppeld wordt
en de MP3-files in zijn geheugen
zet. Zonder omzetten mee te ne
men en te beluisteren dus. Infor
matie op www.mpman.nl
(Wat je nodig hebt: geluidskaart,
boxen, Internetsoftware. Desge
wenst een cd-brander of een MP3-
walhnan)
Wat zijn de leukste, gekste, raarste, boeiendste of
meert interessante plaatsen om eens een kijkje te
nemen op Internet. Mooie site tegengekomen?
Laat het ons weten, e-mail:
digitaal@rotterdamsdagblad.ni
Deze top 5 is in interactieve vorm te vinden op de
site uan het Rotterdams Dagblad:
http://www.rotterdamsdagblad.nl/
De populairste MP3-speler op dit ogenblik is WinAmp, dat te her
kennen is aan bovenstaand logo.
Onderschepte satellietbeelden die niet bedoeld waren voor
uitzending. Zie bijvoorbeeld Arnold Schwarzenegger die
zijn lach vervolmaakt en Ross Perot (ken je 'm nog?) in de
weer met zyn speech. De downloads zyn wel wat aan de forse
kant. Selectief kiezen op:
http://www.wildfeedtv.net/
Altijd zin gehad om te leren vliegen?
http://www.studentpiIot.com
Je kent het wel, ben je bij vrienden op bezoek en wil je een
paar van je favorietes sites laten zien. Helaas, je weet de
adressen niet meer, want di a staan op je eigen lijstje favorie
ten op de computer thuis. Bij MXJRI kun je je favorieten stal
len, zodat je ze op je week, bij vneuuen óf in het uuitciuand
altijd bij de hand hebt. Aanrader op:
http://murl.com/
Interactieve ontwerpsite voor visitekaartjes en ansichtkaar
ten:
http://www.originalab.se/frames/ukframe.htm
De titel van de site dekt de lading volledig: absurd!
http://www.absurd.org/
L. Wie met geluid bezig wil
M zijn, staan heel wat opties
Y ter beschikking. Eén daar-
V van kan simpel én inge-
p wikkeld gebruikt worden:
het wave-bestand, te her
kennen aan de extensie (toevoe
ging) .wav. Wave als het Engelse
woord voor geluidsgolf.
Windows-gebmikers kennen,
zonder het misschien te weten, al
wave-bestanden. Al die kleine ge
luidjes bij het opstarten van een
programma, het afsluiten er van
en allerlei andere handelingen
die op de computer uitgevoerd
worden, zijn van die 'wav-jes'. De
ze worden door Microsoft en vele
andere fabrikanten met hun soft
ware meegeleverd.
Als je je pc een persoonlijke toets
mee wil geven, kun je de stan
daardinstellingen. veranderen on
der het icoon Geluiden in het Con
figuratiescherm. Maar zelf wave
bestandjes opnemen en ze aan
Windows-aeties koppelen is ook
redelijk eenvoudig. De computer
fungeert daarbij als een simpele
cassetterecorder/-speler.
Doorgaans wordt bij de geluids
kaart een opnameprogramma
meegeleverd, en anders is altüd
nog de Geluidsrecorder van
Windows zelf nog te gebruiken. Je
neemt een stukje van een audio-
cd op, üf je brult of fluistert wat in
de microfoon die je op de geluids
kaart aansluit, of je plugt radio,
cassettespeler of zelfs de televisie
in de line-ingang van de geluids
kaart. Verder komt het op creati
viteit aan.
De programmatuur van Geluids
recorder voorziet in het opvoeren
cq dempen van volume en snel
heid, het toevoegen van echo en
eventueel het omgekeerd afspe
len. Met een uitgebreider soft
warepakket zijn vaak nog veel
meer bewerkingen en effecten
mogelijk, zodat de meest prachti
ge wave-bestanden kunnen ont
staan, die vervolgens aan een pc-
handeling kunnen worden gekop
peld. Er is één nadeel: afhankelijk
van de opnamekwaliteit en -duur
kosten wave-bestanden vrij veel
schijfruimte. Doorgaans zijn erbij
de uitgebreidere 'wave-recorders'
verscheidene opnamekwaliteiten
mogelijk en in mono en stereo.
Muziek in cd-kwaliteit vereist een
samplesnelheid van 44.1 kHz met
16-bit resolutie, maar kost 10 MB
per minuut. Voor spraak kan wor
den teruggevallen op 22.050 kHz
of 11.025 kHz met 8-bit resolutie.
Maar een beetje wav-bestand, een
stuk muziek of zo, kan afhanke
lijk van de opname-instellingen
dan al snel enkele megabytes be
slaan.
Knippen en plakken
Je kunt ook toveren met waves.
Er zijn speciale programma's in
de handel, die je in staat stellen
bijgeleverde of zelfgemaakte wa
ves (samples) op een tijdbalk ach
ter en naast elkaar te plakken. Die
bijgeleverde samples bevatten ie
der een piêpiufeiii stukje muziek.
Zo kun je door die afgepaste stuk
jes drum, bas, allerlei soorten be
geleiding, solo's, zangen rap crea
tief aan elkaar te plakken de
prachtigste stukken muziek uit
de speakers laten knallen.
(Wat je nodig hebt: cd-romspeler,
boxen, geluidskaart met line-in
gang en microfoon ingang.)
nog eens verschillende bewerkin
gen worden losgelaten, zoals
echo, galm, chorus, pan (links-
rechts in stereo).
Hoe zorg je nu voor een midi-op-
name. Üm te beginnen heb je na
tuurlijk een midi-instrument no
dig, zoals een synthesizer. Deze
wordt met een speciale kabel (met
een DIN-stekker) aangesloten op
een midi-interface, een insteek
kaart die de verbinding vormt
met de pc. De eerste die ooit het
levenslicht zag, kreeg van fabri
kant Roland de naam MPU401
mee. Dit is meteen de standaard
voor midi-interfaces geworden.
Wanneer de geluidskaart over een
poort beschikt om een joystick
aan te kunnen sluiten, is een mi
di-interface niet nodig, mits deze
poort MPU401-compatible of
UART-compatible is. Dan is
slechts een speciale verloopkabel
nodig om een of meerdere midi-
instrumenten aan te sluiten.
In een dergelijke opstelling wordt
gebruik gemaakt van de gelui-
denbank van de aangesloten syn
thesizer, maar dat hoeft niet al
tijd. De wat duurdere geluids
kaarter! zijn vaak uitgerust met
een 'wavetable', een ingebouwde
synthesizerchip, of eigenlijk een
combinatie van synthesizergeluid
en digitaal vastgelegde instru
mentsamples in een ROM-geheu-
gen. Wie dat aan boord heeft, kan
volstaan met een 'uitgekleed' key
board, alleen de toetsen met een
midi-aansluiting dus.
Wat rest aan benodigdheden is de
software om van de computer een
professionele digitale geluidsstu
dio te maken. Daar zijn veel pro
gramma's voor in de handel, zoals
Cubase, Cakewalk, Encore, Finale
en Magix Music Studio.
(Wat heb je nodig: geluidskaart
met wavetable en MPU401-com-
patible poort (meestal de joystick-
poort) en midi-keyboard (of ge
luidskaart zonder wavetable en
een synthesizer), boxen, eventueel
microfoon.
Een vorm van muziek ma-
ps ken die ongetwijfeld de
meeste creativiteit vereist
V en waar het echt aankomt
4P op zelf spelen is Midi.
Daarbij kan de pc simpel
als een meersporenrecorder ge
bruikt worden, met de mogelijk
heden van een professionele ge
luidsstudio. De muziek wordt op
geslagen als een midi-bestand,
Midi staat voor Musical Instru
ment Digital Interface, een stan
daard die ooit door de fabrikanten
van elektronische muziekinstru
menten is afgesproken om syn
thesizers en andere apparaten, zo
als drumcomputers, op elkaar aan
te kunnen sluiten. Die bevatten,
geheugenchips met digitaal opge
nomen geluiden, die bij het spe
len hoorbaar worden gemaakt.
General Midi (GM) is de stan
daard zoals die overal ter wereld
wordt gehanteerd. Door die stan
daard klinkt een in de VS opgeno
men stuk muziek in principe nog
precies hetzelfde als het in Neder
land wordt afgespeeld.
Essentieel
Midi-bestanden zijn klein. Dat is
te danken aan de essentie van mi
di: de geluiden zelf worden niet
opgeslagen en pas in het eindsta
dium (bij het afspelen) geprodu
ceerd. Het opgeslagen bestand be
staat slechts uit simpele gege
vens, die nauwelijks schijfruimte
kosten: welke toon is aangesla
gen, op welk moment, met welke
kracht, hoe lang is hij vastgehou
den, en welk geluid moet eraan
gehangen worden, met of zonder
echo of andere effecten, om maar
een paai' voorbeelden tó noemen.
Standaard zijn er zestien midi-ka-
nalen (zeg maar stemmen) be
schikbaar. Op elk daarvan kan
een muziekpartij van een ander
instrument (in stereo) worden in
gespeeld. zodat er uiteindelijk
een hele band of een compleet or
kest uit de speakers komt. En op
elke instrumentklank kunnen
dag. En ieder
een gebruikt
de pc weer an
ders. Thuis.op
het werk, voor
de hobby, uil
pure nood
zaak. Bekende
en minder be
kende Rijn
monden ver
tellen waar
voor zij de
computer ge
bruiken. Van
daag Cees van
der Wel.
hoofdredac
teur van TV
Rijnmond.
Foto N iets van der Hoeven/Rotterdams Dagblad
m Als ik mijn computer op de zaak aanzet dan verschijnt Andy Sipo-
wicz, de hoofdrolspeler van mijn favoriete politieserie. En dan zeg
ik: Andy, we gaan ervoor. Ik zou ook reddeloos verloren zijn zondereen
computer, Wat betreft het journalistieke werk maak ik veel gebruik van
Internet. Lees er bijvoorbeeld de kranten in.
Thuis? We hebben een computer en een laptop. Maar zelf maak ik er ge
middeld niet meer dan tien minuten per dag gebruik van. Soms sla ik
wat op en neem dan een floppy mee. Ik vind het al een wonder dat er wat
op staat. De kinderen maken er het meeste gebruik van. De oudste com
poneert er muziek op en ik heb ontdekt dat er prachtige cd-roms zijn
voor m'n jongste zoon van 8, zoals het grote woordspel.
Ik zeg weieens togen mijn vrouw dat ik niet begrijp dat wij zonder die
dingen zijn opgevoed. Toch vind ik het onzin dat wordt gesproken over
een papierloze samenleving. Het hele land print zich gek. En ik wil 's
avonds en in het weekeinde wei op de bank een krant in de hand kun
nen houden, t
99
Het is een be
kend fenomeen:
wie ietsin z'n pc
wil veranderen,
zal handig met
de schroeven
draaier moeten
zijn. De bereik
baarheid van
moederbord, in
steekkaarten en
diverse aanslui
tingen laat op z'n
zachtst gezegd
vaak te wensen
over. Toshiba
heeft dat pro
bleem met de
nieuwe Equium
7100-serie pe's
ondervangen.
Een 'Instant access door' maakt het mogelijk binnen één minuut
het totale moederbord uit de computer te halen, zonderdat daar
de totate pc voor hoeft te worden gesloopt. FotoTwfifba
MTV is op Internet een interac
tieve muziekzender begonnen.
Het nieuwe station, M2, zendt 24
uur per dag videoclips uit die
door de kijkers zijn uitgezocht.
Computerbezitters kunnen via
de website van de zender
(wwwjn2europe.com) een pro
gramma van een uur samenstel
len door uit een aanbod van on
geveer 1500 muziekfilmpjes er
veertien te kiezen. Per kerende
e-mail krijgen ze dan te horen of
en wanneer hun persoonlijke vi
deo-uur wordt uitgezonden.
Het streven is om zoveel moge
lijk aanvragers aan hun trekken
te laten komen, beklemtoont
een woordvoerder van moeder
bedrijf MTV Networks. „Wat we
künnen uitzenden, zenden we
uit, Anders hoef je geen interac
tieve applicatie te beginnen.
Blijkt de belangstelling heel
groot, dan kunnen we onze op
zet altijd nog verfijnen, bijvoor
beeld door kleinere blokjes dan
een uur te laten samenstellen."
Overigens worden de clips afge
wisseld met live-optredens van
popgroepen en interviews.
Het station, dat vooral op de lief
hebbers van vernieuwende pop
mikt en geen commercials uit
zendt, staat pas echt als het ook
via kabel-tvte ontvangen is.
De bekende deskjet-serie van Hewlett Packard is vernieuwd. Er
zijn drie nieuwe modellen: de 420Cvooreenvoudigthuïsgebruik,
de 710C, onder meer geschikt voor afdrukken van fotokwaliteit'
en de 895Cxi voor professioneel gebruik. De prijzen lopen uiteen
van 300,00 tot 900,00. Foto HP
