15 3
Ik lieb nog een nach
in de bajes gezeten'
a
Sandor Popovics:
Piet van de Pol kon als geen ander praten met de ballen
mt
Ij
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 27 februari 1999
ic k-,
Sandor Popovics (van 22-06-1939)
werd geboren in Keszthely, op
197 kilometer van Boedapest aan
de borden van het Balatonmeer
in Hongarije- Als voetballer was
hij actief bij het Hongaarse Kes
zthely Haladas, waar hij opgroei
de. Verder kwam hij uit voor
Szombathelyi Haladas, Ujpesti
Dosza, voor het Duitse Furth en
in Nederland voor Sparta en FC
Zaanstreek-
Als trainer was hij in dienst van
het Haagse Quick, MWuit
Maasland, RFC, Overmaas, Uni-
tas, Xerxes, Barendrecht, S W,
het Belgische Waregem, De
Graafschap, NEC, weer SVV,
Cambuur, Excelsior, Eindhoven,
het Hongaarse MTK Boedapest
en laatstelijk bij ADO Den Haag
als manager algemene zaken. Als
gevolg van hartproblemen moest
hij die funtie vorig jaar neerleg
gen. Vandaag deel 2.
Door Piet Ocks
OP DE VLUCHT in de trein
naar Zwitserland reali
seerde Sandor Popovics
zich dat hij niet over een geldig
paspoort beschikte, „Mijn broer
Istvan moest terug naar Zürich.
Zijn we op het laatste station voor
de Zwitserse grens in Feldkirch
uitgestapt. Over een sluipwegge
tje zijn we naar Zwitserland gelo
pen."
„We zijn er, dacht ik. Zegt mijn
broer ineens: 'Zwitserland is geen
gemakkelijk land voor een bui
tenlander.' En aangezien hij zich
wilde laten naturaliseren tot Zwit
ser, hebben we besloten terug te
gaan naar de grens en ons te mel
den bjj de douane, Want als men
er was achter gekomen dat hij my
over de grens had gesmokkeld,
zou hij nooit een Zwitsers pas
poort krijgen. Hebben we een
douane-ambtenaar om advies ge
vraagd. Die zei: 'Het beste is dat
jullie teruggaan naar Oostenrijk
Sandor Popovics: 'De individuele kwaliteiten van de spelers zijn
achteruitgegaan'. FotoCorVos
en daar politiek asiel aanvragen.
Dat duurt wel twee, drie maan
den, maar dat lijkt me het ver
standigst.'
„Werd ik voor een nacht in de ba
jes gezet, want mijn b-oer moest
door naar Zürich. Ben ik als
bouwvakker gaan werken van 's
morgens vijf tot 's middags vier
uur. Als je mijn handen had ge
zien... Maar ik heb doorgezet. In
tussen had ik een vluchtelingen-
paspoort gekregen en wist men in
Oostenrijk dat ik voetballer was."
„Omdat het allemaal niet zo vlot
verliep met my n politiek asiel ben
ik een andere weg gaan bewande
len. Ik kwam in Zug terecht bij
een grote fabriek. De eigenaar
was bestuurslid geweest van FC
Zurich. Hy stond garant voor mij.
Heb ik nog met FC Zurich tegen
Heal Madrid met Puskas ge
speeld. Voor de wedstrijd ben ik
naar het hotel gegaan van Real
Madrid en heb ik kennis gemaakt
met Santamaria en Gento. Had
Puskas voor me geregeld dat ik
een beetje veel ruimte kreeg,
waardoor ik een fantastische wed
strijd kon spelen. In de rust ston
den we met 3-0 voor. In de tweede
helft deed ik niet meer mee en
werd het nog 3-3."
„Nadat alles was geregeld ben ik
naar Duitsland gegaan, naar
Fürth, dat in de hoogste afdeling
uitkwam van de Zuid-Duitse Li
ga. De Bundeskga bestond toen
nog niet. Heb ik twee geweldig
goede jaren gehad, maar ik was
daar semi-prof en ik wilde full-
prof worden. Bij Furth verdiende
ik vierhonderd gulden per maand
en kreeg ik tienduizend gulden
tekengeld zo in het handje. En
gratis eten en inwoning. Daarbij
werkte ik overdag bij de Gründig-
fabneken.
By Sparta speelde in die tijd Bela
Bodnar, ook een Hongaar, die het
heel goed heeft gedaan in Rotter
dam. Maar ik was een bekende
voetballer in Hongarije en Bodnar
speelde by een of ander fabriek-
selftal. Hij was via Sankt Pauli uit
Hamburg bij Sparta terecht geko
men.
Op een dag zegt voetbalmakelaar
Nicolas Berger tegen my: doe zon-
dagjebest, want ze komen, uit Ne
derland voor je kijken. Ben ik
voor vijftigduizend gulden ge
haald door Denis Neville. In Rot
terdam ben ik opgevangen door
Piet de Visser. De datum vergeet
ik nooit: 8 juli 1963; ik ben op 8 juli
1960 gevlucht."
Full-prof
„Bij Sparta werd ik full-prof. Ik
verdiende 850 gulden bruto per
maand. Maar ik deed het met voor
het geld, dat vond ik met het be
langrijkste, Ik wilde alleen maar
full-prof zijn. Alleen had ik, de
pech* dat Neville dat seizoen ver
trok en werd opgevolgd door Bill
Thompson, ook een Engelsman.
Ik was van oorsprong rechtsbin-
15 September 1963, Sparta-Go Ahead 0-3. Sandor Popovics in een luchtduel met doelman Van
Pelt. Cor Adelaar en Bela Bodnar (uiterst rechts) kijken op afstand toe. Archieffoto ipo
nen of linksbinnen, maar bij hem
moest ik rechts- of linksbuiten
spelen of rechtshalf m het tweede
elftal Hij wilde alleen maar van
die knokkers in zijn elftal en ty
pisch Brits voetbal spelen. Dat
kon ik met. Ik was de Hongaarse
school gewend."
„Na twee jaar ben ik naar FC
Zaanstreek gegaan en daar heb ik
weer een prima tijd gehad. Ik heb
er twee promoties meegemaakt.
Van de tweede naar de eerste divi
sie, maar in het jaar dat we weer
zouden promoveren, fuseerde
Zaanstreek met Alkmaar."
„Ben ik gestopt en gaan werken.
Kwam ik in Den Haag terecht bij
een kantoormachinehandel als
chef administratie en later als
procuratiehouder. Dat had Hans
Eijkenbroek voor me geregeld De
directeur was lid van Quick."
Quick Den Haag werd in 1979 zyn
eerste club als trainer. „Een elite-
vereniging met veel studenten. In
die tijd had je nog een elftalcom
missie. Maar dat was voor mij
meer symbolisch. Ik luisterde wel
naar die mensen, ik liet ze in hun
waarde, maar ik nam uiteindelijk
de beslissingen. Daarvoor word je
als trainer toch betaald? Een van
die commissieleden zou op een
zondag Wilhelmus gaan bekijken,
onze eerstvolgende tegenstander.
Een dag later vraag ik hoe het ge
weest was. 'Spannend', zei-die,
maar verder geen rapport of ande
re informatie. Bij de tactische be
spreking zei ik tegen de groep:
'Jongens, één ding staat vast, te
gen Wilhelmus spelen wij een
spannende wedstrijd.' En wat een
toeval: we stonden op een gege
ven moment met 4-0 voor, werd
het nog krap 4-3."
„Op een dag komt een zoon van
een bestuurslid naar me toe. Hij
speelde in het vijfde elftal. 'Ik wil
graag hogerop gaan spelen," zei
die. Ik zeg: 'Dan moet je verhui
zen naar Zwitserland.'
Bushalte
„Bij byna elke club heb ik goede
resultaten behaald. Ook bij mijn
tweede club MW27 in Maasland.
Daar was niet eens een bushalte.
De bus remde alleen even af en de
mensen moesten er dan snel uit
springen. Maar met vierdeklasser
MW heb ik wel de finale om de
zaterdagdistrictsbeker gehaald.
Met RFC won ik de Havenstad-bo
kaal. Na Overmaas met voorzitter
Paul Thomas, een fantastisch
mens, ging ik naar Xeixes, dat net
was gepromoveerd naar de hoofd
klasse. We moesten tegen RVC
met Berry Janse als trainer. Heb
ik 's ochtends het KNMI opgebeld
over het weerbericht. Laat in de
middag zou er eer stormachtige
wind opkomen, zo werd voor
speld. Heb ik gezegd: we moeten
in de eerste helft tegen de wind in
spelen, dan kunnen we na de rust
vanaf de middenlijn op het doel
schieten. Rust 0-0, eindstand 4-0.
Keesjan Snoeck en Hans de Vries
schoten ze er van heel ver in."
„In die tijd was het amateurvoet
bal nog om je vingers bij af te lik
ken. CVV, EDO, AFC waren ge
weldige clubs. Ik blijf erbij dat het
niveau, ondanks dat het voetbal
sneller en ingewikkelder "is ge
worden, toen veel hoger was. De
individuele kwaliteiten van de
spelers zijn achteruit gegaan."
Volgende week: 'Het trainersvak
moet je leren, ook al heb je een
Door Hans Reismann
PIET VAN DE POL heeft
eens gezegd dat het biljart
spel voor hem kunst en
kennis is. „En ik heb aanleg. Maar
ikspeehviskundig.Ikweetwatde
ballen kunnen doen. En dat moe
ten ze dan bij mij doen. Toeval is
er nooit bij. Je kunt wel eens vei-
ne hebben, dat wel, maar ook te
genslag. Ik geloof dat ik ook een
goede voetballer had kunnen wor
den, Of een goede sprinter, op de
fiets."
•Van de Pol verlegde in zijn grote
•en rijke carrière grenzen en ver
beterde doorlopend nationale en
internationale records. Hij was de
eerste biljarter ter wereld die
kans zag om 400 caramboles in
één beurt te maken. „Ek zei eens
tegen mijn vrouw: al die grote se-
ries zijn wel aardig, maar het blij
ven schilderijen zonder lijstjes. Ik
móet die 400 in één keer maken.
En dat deed ik in 1958 in Gent by
het EK 47/2 tegen de Spanjaard
Galvez."
Piet van de Pol, kind uit een aloud
Rotterdams horeeageslaeht, is bij
wijze van spreken onder het bil
jart geboren. Zijn opa had een
-i zaak aan de Dordtsestraatweg,
i waar Piet zelf het levenslicht zag.
Zijn vader bezat een café aan de
Brielselaan, Van de Pols proeflo
kaal. Een zaak mét biljart. Daar
maakte de kleine Piet zijn eerste
punten. Een stoof moest de dreu
mes helpen om overal bij te kun
nen.
Theetafeltje
Maar het is allemaal op het theeta
feltje van een tante begonnen,
deed Piet van de Pol j éren later uit
de doeken. „Daar zat een brede
rand omheen. Ik haalde het ser
vies eraf en wierp er drie knikkers
op, die als biljartballen fungeer
den. Als keu gebruikte ik een
doodgewone stok en de
pommerans was niet meer dan
F een spijker met een dikke kop. Zo
stond ik dus vanaf m'n zesde jaar
'J al aan het biljart"
"l Van de Pol was door het spel be
vangen en niemand kreeg hem er
meer vandaan. Toen Piet twaalf
was toverde hij de bezoekers al se
ries van honderd voor.
Piet van de Pol werd een gewelde
naar op het groene laken. 'De
Sport is van alle eeuwen. Maar
wie waren de Nederlandse
topsporters van déze eeuw?
Ranglijstenzijn definitief, lijst
jes echter veelal arbitrair. De
top-50 van deze eeuw is een
rangschikking, opgesteld
door de sportredactie van de
ze krant, met hier en daar een
stevig Rotterdams accent. Ie
dere zaterdag in het Rotter
dams Dagblad een portret van
één van die vijftig helden.
Vandaag nummer 43 In 'Eeu
wige roem', biljarter Piet van
de Pol. Volgende week num
mer 42: Rintje Rltsma.
De lijst tot nu toe:
50. Just Göbel, voetbal
49. Bep van Klaveren, boksen
48. Betty Stöve, tennis
47. Bok de Korver, voetbal
46. Marcel Wouda, zwemmen
45. Kees Verkerk, schaatsen
44. Ellen van langen, atletiek
43. Piet van de Pol, biljarten
maestro' noemden ze hem al op
jonge leeftyd. Hij kon als geen an
der praten met de ballen.„Maar,"
zei hy zelf eens, „alleen als ze van
ivoor zijn, want die kunststof din
gen zeggen niets terug..."
Natuurlijk wist hij ook wel dat er
altijd veel commentaar op de ivo
ren ballen is geweest. Ivoor eist
nu eenmaal verzorging. „Maar als
die verzorging goed is," aldus Van
de Pol, „krijg je ook ballen op ta
fel, geen rond gemaakte dingen,
waarvan er een rood geverfd is.
Kunsthallen zeggen mij niets. Het
zijn voor mij drie dode voorwer
pen."
Een kranteknipsel uit januari
1967:
Wie hem zag spelen beoordeelde
hem als een stugge, weerspanni
ge figuur. Hij heeft in nogal wat
wedstrijden een 'provo'-houding
aangenomen. D^ene keer beviel
I
Piet van de Pol, geboren 21 september 1907, overleed 22 september 1996, een dag na rijn 89e verjaardag
dos, thuis In Rockanje. De 'beul met de biljartkeu', geboren en getogen in Rotterdam, maakte na de oor
log furore in de kaderspelen. Hij behaalde twee wereldtitels, werd zeven keer Europees kampioen en
legde 29 keer beslag op een Nederlandse titeL Van de Pol, verwoed Fey en oord-supporter en op latere
leeftijd fanatiek schaker, was Ridder in de Orde van Oranje Nassau, erelid van de Koninklijke Neder
landse Biljartbond en werd (als eerste) onderscheiden met de Van Borselenpenning van de gemeente
Rotterdam.
hem de biljarttafel met. De ande
re keer bezwoer hy de jury dat de
ballen niet even groot en dus niet
even zwaar waren. Dan weer
deugde de temperatuur in de zaal
niet of waren de lampen boven de
tafels te fel of te slap Of de arbiter
deugde niet. Vaak 1 n zyn
klachten terecht. Wa .e maes
tro voelde bij het sto.cn als een
der ballen eer. paar gram van het
geldende gewicht afweek, al was
het maar een halve millimeter.
Dan was hy als de kunstenaar die
een viool of een piano bespeelt en
merkt dat er iets niet goed zit.'
Van de Pol kon zich er wel in vin
den, bekende hij eens. „Voor een
topbiljarter is een halve millime
ter een verschil van dag en
nacht."
Beheersen
Genoemd artikel gaat verder: 'Hij
heeft zijn successen bereikt door
een geweldige inspanning, door
rusteloos en zonder ophouden te
oefenen, door meester te willen
Tweemaal Plet van de Pol: po
serend Inzijn café meteen ver
zameling keus en geconcen
treerd In actie in wedstrijdver
band. 'De tegenstander voor
de partij de hand drukken en
hem succes toewensen is la-
riekooek. Ik dacht altijd: alsbij
de eerste stootje keu breekt,
vind ik het uitstekend'.
Archieffoto's Rotterdams Dagblad
zijn over het materiaal, over de fi
guren, over de effecten, over de
mathematiek in de biljartsport:
hoeken, lynen, effecten. Door de
wil om het spel te beheersen, m
lange rappèls, waarbij de drie bal
len weer keung m het kleine drie
hoekje op de plaats komen en dan
op de plaats, bij het kaderspel, die
het mogelijk maakt grote series te
maken: op de lijnen, het liefst
over de kruislijnen.'
Piet van de Pol was geen romanti
cus, geen artiest, zoals in die tyd
de Belg Wafflard of zyn landge
noot Tiny Wynen. Piet was de 'be
heerser', de bereken-meester, die
de voorkeur gaf aan zekerheid bo
ven het avontuur, voor zover het
mogelykwas.
'De zwijger' werd hij genoemd,
'de grimmige' ook. Grimmig?
„Het was zo," ging de Rotterdam
mer er eens op in, „dat ik voor en
tijdens partijen nooit een woord
zei. Maar dat was omdat ik altijd
bezig was met de wedstryd. Dat ik
bij een overwinning of na een on
gelukkige misser nooit iets van
mijn gevoelens heb getoond komt
eigenlijk ook door het feit dat ik
altijd met mezelf en de partij be
zig was. Andere mensen hoorden
er op zo'n moment niet by. Ik wil
de altijd winnen. De tegenstander
voor de partij de hand drukken en
hem succes toewensen is larie-
kooek. Ik dacht altijd: als bij de
eerste stootje keu breekt, vind ik
het uitstekend."
Van de Pols zakenleven speelde
zich af m de horeca, evenals dat
by zyn vader het geval was. Hij
begont ooit in de Rotterdamse
Tiedemanstraat, waar hy de zaak
overnam van Toon van de Enden,
oud-voetballer en voormalig trai
ner van Sparta. Via de Amman-
straat opende Piet van de Pol in
1953 een biljartzaak aan de
Goudsesmget, die zyn naam
droeg en vermaard werd in Rot
terdam en omstreken. Twintig
jaar later, toen de baas het rusti
ger aan ging doen, de zaak van de
hand deed en met vrouw Fie naar
Rockanje verhuisde, veranderde
de naam in Imperator.
In het jaar 1947 boekte hij zijn
grootste successen. In Zunch
werd hij Europees kampioen in de
spelsoort 45/2, in Amsterdam
voegde hy er een Europese titel in
het 71/2 aan toe en in het Spaanse
Zaragoza zette hij de kroon op een
absoluut topjaar met een wereldti
tel in het 45/2. In 1949 volgde in
Amsterdam zijn tweede en laatste
wereldtitel. Met trots keek hij ja
ren later nog terug aan zijn mes
scherpe finale tegen de Belgische
superkampioen René Gabriels.
„Hij ging van start met een serie
van 188, en ik antwoordde met
203. Hij is daarna niet meer ver
der gekomen dan 245 caramboles.
Ik speelde hem zo uit."
Hekel
Amsterdam. Van de Pol moest er
niets van hebben. En omgekeerd.
„Man, wat hadden ze daar een he
kel aan me' Vooral als ik Piet Hp
Leeuw of Henk Sweering een pak
slaag gaf. Het was zelf 2ó erg dat
ik aanvankelijk niet eens applaus
kreeg toen ik wereldkampioen
werd, nota bene in Krasnapols-
ky."
Tijdens het WK 1950 in Buenos
Aires maakte Van de Pol, toch de
regerend wereldkampioen, niets
klaar.
„Daar had tk ook nooit naar toe
moeten gaan. Mijn vrouw waar
schuwde me nog. We moesten
vliegen en als ik ergens bang voor
ben... Ik heb daar voor de terug
reis nog hemel en aarde bewogen
om passage te kunnen boeken op
een boot, maar dat lukte niet, Het
werd dus weer het vliegtuig, maar
daarna heb ik nooit meer gevlo
gen."
Geen zin meer
Zijn afscheid van bal en keu was
even plotseling als zyn verschij
ning in de internationale arena, in
1947. 'Opeens had ik er geen zin
meer in," kopte een paginagroot
artikel in Het Vrije Volk. „De zaak
gaat toch steeds meer van my ei
sen," lichtte hij toe.
Na zijn besluit te stoppen heeft hy
nooit meer een keu aangeraakt.
„Spelen voor de lol kon ik niet,"
verklaarde hij in die dagen.J)ai
gaat ook eigenlijk niet als je op ni
veau hebt gespeeld." Hij stortte
zich op andere hobbies, zoals het
schaken. „Dat is duidelijk anders
dan biljarten. Max Euwe speelde
tot aan zyn dood. Maar die zat
thuis en speelde alle partyen uit
de krant na."
De perfectionist met het ivoor
heeft het voorbeeld van de we
reldkampioen schaken lang kun
nen volgen.