16
'Gods and Monsters': 'Camp' en melancholie
Huisvrouwenorkest Gelre verwelkomt
Palmen en Van Mierlo op Boekenbal
Beheerste road movie
van Walter Salles
Kiezen is ook een kunst
Gerard Cox wist niets
van Feyenoord-cd
Nederlandse Opera komt
met drie wereldpremières
Niet alleen supergelikt
- I
p Bioscoop top 5
varnde
Sanders
Rotterdams Dagblad
Woensdag 10 maart 1999
Door Pieter van Lierop
Rotterdam James Whale (1896-1957) is de fameus geworden
regisseur van horrorfilms als Frankenstein, The Invisible
Man, The Old Dark House en The Bride of Frankenstein. De
film die Bill Condon onder de litel 'Gods Aad Monsters' over
de laatste levensfase van Whale heeft gemaakt, iaat zich be
schrijven als een soort kruispunt tussen Ed Wood en Sunset
Boulevard.
Aan de ene kant is er de 'camp'-
achtige lol over een in griezel
films gespecialiseerde oude nicht
die de tuinman probeert te versie
ren en bij een interview met een
jonge bewonderaar bedingt dat
die voor elke vraag een kleding
stuk uit moet trekken. Aan de an
dere kant is erde tragiek van deze
voormalige Hollywood-grootheid
die iri een veel te groot huis een
zaam zit te teren op roem vanwe
ge precies de verkeerde films.
Want de werkstukken waar hij
zelf trotser op was, zijn door nie
mand onthouden.
We maken met James Whale ken
nis als hij herstellende is van een
hartaanval, met medicamenten
op de been blijft en geheel afhan
kelijk is van zijn zorgzame huis
houdster die hem ook in betere
tijden gekend heeft. En het ver
haal losjes gebaseerd op Chris-
topherBram's biografie Father Of
Frankenstein eindigt zoals
Whale's leven werkelijk is geëin
digd: in zijn zwembad werd zijn
zielloze lichaam gevonden onder
nimip^r opgehelderde omstan
digheden.
Het beste element van Gods And
Monsters wordt gevormd door de
Britse acteur Ian McKellen, die
we nog kennen als de fascistische
dictator in Richard III zoals ver
filmd door Richard Loncraine. Nu
zien we hem als een broze, melan
cholieke man die als Engelsman
in Los Angeles de precieuze air
van gentleman in tact heeft ge
houden. In nachtmerries en dag
dromen komen zijn monsterlijke
filmcreaties tot nieuw leven en
wordt de arme kerel tevens over
weldigd door zyn afgrijselijke
herinneringen aan de loopgraven
van de Eerste Wereldoorlog waar
hij de luitenant zag sneuvelen die
de grote liefde van zijn leven was
geweest. Een van de slimste din
gen in het door regisseur Condon
zelf geschreven script is de link
die gelegd wordt tussen Whale's
oorlogstrauma en zijn preoccupa
ties met het horrorgenre.
Ironie
Maar ondanks alle zwaarmoedig
heid zijn 's mans geestigheid en
zelfironie intact gebleven, zoals
ook zijn geilheid nog niet is afge
storven. Hij kwijlt bij de aanblik
van de ferme schouders en de ge
spierde armen waarmee Brendan
Fraser de heg staat te knippen en
nodigt deze montere tuinman uit
voor een glaasje en een praatje m
de salon. Ntet één keer, maar
steeds vaker.
Fraser - door en door hetero -
vindt al die gemeenzaamheid wel
vreemd, maar die artistieke types
zijn wel vaker moeilijk te peilen
en de oude baas is de vriendelijk
heid zelve. Bovendien wordt
Brendan per uur betaald en of dat
nou is voor het knippen van heg
gen cf voor een babbel bij een
biertje, de jonge hovenier vindt
het best. Raar kijkt bij pas op als
meneer Whale, die ook alleraar
digst kan tekenen, vraagt of Bren
dan niet voor hem wil poseren.
Maar ach, waarom niet?
Tijdens volgende sessies in het
tuinhuis van James Whale, komt
langzaam de ware aard van het
beestje naar buiten en reageert de
tuinman aanvankelijk als door
een adder gebeten. Maar al is hij
niet van plan zich uit te leveren
aan de lusten van de cineast in
ruste, Brendan heeft sympathie
opgevat voor de oude baas. Er ont
vouwt zich een interessant spel
van aantrekken en afstoten tus
sen de jongeman en diens feite
lijk onmachtige verleider. Totdat
op mysterieuze wijze de dood toe
slaat.
De doorgewinterde toneelacteur
Ian McKellen is subliem in al die
intieme scènes vol melancholie
Ian McKellen als de cineast James Whale en Brendon Fraser als
de tuinman in 'Gods and Monsters'. Foto gpd
en verholen hitsigheid, maar ei
genlijk is Brendan Fraser ook
best verrassend voor wie hem al
leen nog eerder zag in de onnoze
le klucht George Of The Jungle.
Met waardering kan er bovendien
gekeken worden naar Lynn Red
grave als de Hongaarse huishoud
ster Hanna die hoofdschuddend
waarneemt dat de oude vos zijn
streken niet is verleerd en aan
stalten maakt zijn gezondheid
zwaarte ondermijnen.
Ook de 'camp'-kant van het ver
haal wordt door Bill Condon met
flair uitgewerkt via o.m. flash
backs waar we terechtkomen op
de set van Bride Of Frankenstein.
Nog mooier is een feestje waar
Engelands prinses Margaret ere
gast is, waar Whale collega-regis
seur George Cukor (eveneens een
notoire nicht) voor gek zet en
waar verbluffende 'lookalikes'
rondlopen van Boris Karloff, Elsa
Lancaster en Elizabeth Taylor.
Ernst en luim
Zo houden dodelijke ernst en on
bekommerde luim elkaar fraai in
evenwicht volgens een script
waarmee Condon zich onder
scheidt als een originele geest die
wat hij bedenkt ook effectief kan
ensceneren. Het script is met een
O scar-nominatie gewaardeerd,
evenals de rollen van Redgrave
en McKellen, waarbij laatstge
noemde de beste papieren heeft
om ook daadwerkelijk te winnen,
In Pathé 6.
Door René R. Kastelein
Rotterdam De recente economi
sche crisis in Brazilië mag aan de
kortstondige welstand van de
middenklasse een hardhandig
einde hebben gemaakt, aan de on
derkant van de samenleving is
het perspectief al jaren grimmig.
Nog steeds opereren er doodses
kaders die daklozen en diefjes op
eigen initiatief 'opruimen'.Die so
ciale werkelijkheid sluipt terloops
binnen in de opening van de door
Walter Salles' geregisseerde
roadmovie 'Central do Brasil'
Josue (Vim'cius De Oliveira) is een
jongen die na de dood van zijn
móeder op straat beland. Terwijl
hij voor zijn leven rent na een
mislukte diefstal, wordt hy gered
door een onderwijzeres (Fernan
da Montenegro) die op het Cen
traal Station van Rio tegen beta
ling brieven schrijft voor de onge-
letterden.
Op zoek naar de vader van de jon
gen maken ze een gezamenlijke
reis dwars door Brazilië, in gam
mele bussen en zonder veel geld
om onderweg te eten. De route
voert langs krottenwijken en be
tonbouw, langs wegcafés en lange
stukken ongerept land.
Halverwege belanden Dora en Jo
sue in een processie, en krijgt de
film een documentair karakter als
Salles focust op de religieuze ritu
elen. Zoals in het genre gebruike
lijk, is er tevens sprake van een
innerlijke reis. Langzaam laat-de
cineast zijn protagoniste ontdooi
en en wordt de compassie voel
baar, Montenegro en Vinicius De
Oliveira, een schoenpoetser die
door Salles werd ontdekt, zetten
afzonderlijk fraaie rollen neer.
Hoewel beheerst verteid, houdt
Salles de afstand tussen zijn
hoofdpersonen lange tijd in tact,
iets te geforceerd zelfs.
Central do Brasil is daardoor geen
film die hevig emotioneert, maar
wel een werkstuk van iemand die
zich een uitstekend observator
bewijst. In Venster 1.
Door Willem Jan Keizer
Rotterdam—De meest opvallende
vormwvan muzikale eonditione-
ripg'j?,toch wel te vinden in de
- zaal waar een strijkkwartet speelt.
Dat viel een aantal jaar geleden
ook het gerenommeerde medi
sche vakblad 'The Lancet' op. Een
klein onderzoek wees uit dat hoe
hoger de rang in de medische
pikorde was, hoe populairder het
strijkkwartet werd of er nu al
leen naar geluisterd werd of zelf
beoefend was om het even. Het
Brodsky Kwartet dat gisteravond
in de Doelen te gast was, leverde
prachtige staaltjes van dit condl-
ti^neringsproces bij het publiek
op.
Sinds het roemruchte Kronos
Quartett alle conventies aangaan
de kwartetmuziek naar de prul
lenbak verwees, is de weg voor an
deren vrijgemaakt om zich tame
lijk probleemloos met nieuwe mu
ziek te presenteren. Dat deed het
Brodsky Kwartet dus ook. Hoe
wel: na het achtste strijkkwartet
(1969) van Peter Seulthorpe wer
den -"achtereenvolgens Arriaga
{een vrije variant op Haydn of Mo
zart) en Mendelssohn gespeeld,
om het concert dan weer te beëin
digen met Brittens eerste strijk
kwartet uit 1941.
Het werk van Seulthorpe, één van
zijn eerste waarin hij de natuur
van Australië probeert vorm te ge
ven via vogelgeluiden, heeft zo
wel Balinese invloeden als ele
menten. van Aboriginal-muziek
opgezogen. Dit levert een welis
waar niet al te diepgravend doch
wel interressant geheel op. Heftig
was het contrast en de Pavlov-re-
actie na de eerste inzet van het
tweede kwartet van Arriaga: ein
delijk herkenbare muziek, niet
vergezocht en lijkend (naar een
heidsworst riekend) op de lijn*
Haydn-Mozart-Schubert-Men-
deissohn.
Althans: zo klonk het hoorbaar in
de zaal. In werkelijkheid liet het
Brodsky Kwartet zien niet ver
nieuwend of revolutionair bezig
te zijn maar in feite te opereren
als een traditioneel kwartet dat af
en toe dwars op de golven gaat lig
gen. Wel lekker, zo even de kont
tegen de krib door staande te spe
len en niet de Voorgeschreven'
kledinglijn te hanteren, maar
door Arriaga en Mendelssohns
opus 81 centraal te stellen ont
krachten zij de beeldvorming ter
stond, hoe goed uitgevoerd deze
muziek op zich ook werd. De faam
die zij opbouwden in een cd-opna-
me en concertenreeks met zanger
en schrijver van briljante pop
songs, Elvis Costello, wordt zo
niet onderbouwd maar onderuit
gehaald. Met opportunisme en
een beetje marktstrategie kom je
een eind, maar wees dan in vre
desnaam consequent en knikker
die artsen- en advocatenmuziek
van het programma af - er zijn al
genoeg kwartetten die dit blijven
spelen. Kiezen is ook een kunst.
Jurriaansse zaal de Doelen:
Brodsky Kwartet. Werken van
Seulthorpe, Arriaga, Mendels
sohn, Britten. Gehoord: gister
avond.
Connïp Palmen en haar nieuwste vlam Hans van Mierio op het jaarlijke Boekenbal in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Palmen
schreef het geschenk voorde boekenweek, die dit jaar in betteken staat van familie, ouders en kinderen. FotoGPD/PhiiNijhuis
Door Framjoise Ledeboer
Amsterdam Het 22-koppige
Huisvrouwenorkest Gelre bege
leidde gisteravond met ouderwet
se schortjes omgeknoopt de aan
komst van de gasten op het Boe
kenbal. Zodat ook Connie Palmen
en haar Hans van Mierlo werden
verwelkomd door degelijke grijze
hoofden die met rode koont. r>
theezeef en ragebol de stenen
van de hemel speelden. Net als de
andere eregasten Remco Campert
en Jan Mulder namen ze de dichte
drom fotografen en cameralieden
bij de ingang als heuse filmster
ren eerst professioneel op de koop
toe.
De opening van het jaarlijkse
Boekenbal in de Amsterdamse
Stadsschouwburg was als altijd
een gebeurtenis die grote publie
ke belangstelling trok. De nieuws
gierigen buiten op straat moesten
genoegen nemen meteen glimpje
van Palmens fraaie korenblauwe
robe en Van Mierlo's gebruinde
gelaat, maar wie een kaartje had
bemachtigd kreeg tot in de kleine
uurtjes gelegenheid ook zo'n zes
tig andere auteurs van nabij te
aanschouwen. Volgens Boeken-
bal-coouh' ?or Paulien Loerts
werd_ mserende Stichting
CR F - tevoren zelfs 'bui-
ter. - platgebeld door te-
leurgv n kiu mensen die dolgraag
alsnog een kaartje wilden.
Wie en wat hebben ze gemist?
Naast liedjes uit het familie-al
bum van Adèle Bloemendaal, mu
ziek van de Coda Showband, lek
kere disco en ander vertier, een
uitputtingsslag. De gangen en za
len van de Stadsschouwburg zijn
vooral tijdens de eerste uren van
het bal zo tjokvol dat het veel
energie kost door de massa var
zeshonderd genodigden met part
ners heen te wurmen. Van Mierlo
en zijn oude vriend Harry Mu-
lisch zijn dan ook vast blij ge
weest toen ze een lege rood plu
chen bank ontwaarden waarop ze
even rustig konden bijpraten.
Gert Jan Dröge deed intussen de
ronde voor 'Glamourland' en
moet net als de andere camera
ploegen in een oogwenk beeldma
teriaal genoeg hebben gehad. On
der de drommen vertegenwoordi
gers van het boekenvak bevonden
zich 'serieuze' auteurs als Bernlef,
Anna Enquist, Cees Fasseur. A.F-
.Th. van der Heijden. Nicolaas
Matsier, Nico ter Linden, Mar
griet de Moor, Nelleke Noorder-
vliet, Helga Ruebsamen, Rosita
Steenbeek en Joost Zwagerman.
Van de 'lichtere' genres waren on
der meer Yvonne Kroonenberg en
Youp van 't Hek present, van de
debutanten Clark Accord, Elle Eg-
gels en Moses Isegawa.
Manon Uphoff, Yvonne Kroonen
berg en Lulu Wang hadden opval
lend hun best gedaan op hun jur
ken, maar ook Tweede-Kamer
voorzitter Jeitje van Nieuwenho-
ven verdiende over haar jurk een
luim. Onder de aanwezigen van
aiten ie boekenbranche waren
order staatssecretaris van Cul
tuur Rick van der Ploeg, burge
meester Patijn, beeldend kunste
naar Jeroen Henneman en coutu
rier Frans Molenaar.
Omdat Herman Koch van Jiskefet
door ziekte was geveld, werd het
openingsprogramma verzorgd
door Joop Visser, Na zijn eerste
optreden op het Boekenbal in
1994 bleek dat opnieuw een schot
in de roos. Visser had in een paaf
dagen tijd een programma met
vlijmscherpe, melancholieke en
humoristische liedjes over het
boekenweekthema 'Familieal
bum' uit de grond gestampt. Na
'Zwanger op de Veluwe' en zyn
tekst over Jan Okee en Miep Te-
vree die met hun gezinnetje voor
zoete koek de stroom 'reclame-
braaksel' op de televisie slikken,
was het tijd voor een meezinger.
Het Boekenbalpubliek staat be
kend als zeer kieskeurig, maar
zong zowaar geanimeerd het re
frein mee van het lied over een ze
kere Mary die in een balpen was
gevallen en daarom ten hemel
voer.
Als auteur van het Boekenweek
geschenk mochte Connie Palmen
klokslag middernacht de 64ste
Boekenweek openen onder bege
leiding van danseressen, vuur
werk, blazers en een confettire-
gen. Het traditiegetrouwe sloop
werkvan de versiering van de stu
denten van de Hogeschool Nijme
gen/Arnhem was toen al in volle
gang. En was de voorraad van de
'literaire zaadbank' met treffende
citaten van bekende auteurs ('Al
les zoop en naaide, heel Europa
was één groot matras'/Remco
Campert) inmiddels op. De Boe
kenweek duurt tot en met 20
maart en omvat activiteiten in het
heieland.
Door Jeroen Kostense
Rotterdam Onlangs is de cd
'Feyenoord - Hand in hand ka
meraden '98-'99' uitgebracht. De
platenmaatschappij is echter in
al haar enthousiasme wel verge
ten Gerard Cox op de hoogte te
stellen van deze release. En Cox,
die met het nummer *Werk-
mansleed' ongevraagd een bij
drage levert is verbolgen over de
handelwijze van Dino Music. „Ik
vind het uiterst onfatsoenlijk
dat ze zonder mijn medeweten
een. nummer op die cd plaatsen.
Waarschijnlijk denken ze dat ik
het wel best vind, als Feyenoor-
der in hart en nieren. Nou ik zal
geen stennis maken, maar echt
correct is het niet."
Dino Music is, volgens Cox, ty
pisch zo'n bedrijf met commer
ciële jongens die snel geld wil
len verdienen aan het succes
van Feyenoord. „Deze mensen
hebben geen Feyenoord-hart
'Alleen in tijden van voorspoed
juichen zij de club toe om er fi
nancieel beter van te worden.
Feyenoorder ben je niet voor je
lol, het zit in je genen."
Juist dit is de boodschap die ook
uit jhet lied 'Werkroansleed'
spreekt, aldus Cox.Arbeiders,
jongens van de gestampte pot,
die zich de hele week het sehom-
pes werken om zondag naar de
Kuip te kunnen. En nog veel be
langrijker: de dub in zowel goe
de als slechte tijden steunen."
Dino Music is zich van geen
kwaad bewust „Natuurlijk wil
len wij het ijzer smeden als het
heet is en het is niet onze taak
Gerard Cox op de hoogte te hou
den. Wij hebben ons niet met de
productie bezig gehoudendat is
gebeurd door RPC entertain
ment. Zij hebben alles, in onder
ling overleg met het manage
ment van Gerard Cox, geregeld.
Als Cox incorrect is behandeld,
is dit de schuld van zijn belan
genbehartiger. Dino Music heeft
hier geen schuld aan."
Rob Peters van RPC entertain
ment zegt op zijn beurt dat hij
eind januari contact heeft gehad
met organisatiebureau Hanson,
het management van Gerard
Cox.Alles is toen keurig con
tractueel afgehandeld. Ook met
andere mensen die een bijdrage
leveren op de cd, onder wie Coek
van der Palm, Lee Towers en Jo
ke Bruijs, is uitgebreid contact
geweest."
Guus van der Kade van Hanson
ontkent het overleg niet, maar is
onaangenaam verrast: „Hoewel
wij toch een belangrijke partij in
het geheel zjjn, zijn ze ons ver
geten. Wij hebben net als Gerard
Cox geen presentie-exemplaar
ontvangen. Natuurlijk is dit een
slordige gang van zaken," aldus
Van der Kade.
Amsterdam De Nederlandse
Opera in Amsterdam brengt in
het seizoen 1999-2000 zes nieuwe
producties op de planken, inclu
sief drie wereldpremières. In to
taal speelt De Nederlandse Opera
dit seizoen twaalf producties. Het
gezelschap omsluit de eeuwwisse
ling met twee wereldpremières:
Het stuk "Writing to Vermeer' dat
is voortgekomen uit de samen
werking tussen Louis Andriessen
en Peter Greenaway en 'Hier' van
Guus Janssen en Friso Haver
kamp. De derde wereldpremière
betreft de eerste scenische uitvoe
ring van een aantal werken van
Claude Vivier.
Nieuw is dat voor twee voorstel
lingen van de populaire opera's
Tosca en Aida duizend kaarten in
de losse verkoop komen. De Ne
derlandse Opera (DNO) wil hier
mee het publiek bereiken dat
geen abonnement wil, maar wel
eens aan opera wil ruiken. Daar
naast overweegt DNO samenwer
king met de muziekzender TMF
om jongeren voor opera te interés
seren. DNO denkt aan een bezoek
aan een voorstelling gecombi
neerd met een workshop om zo
het negatieve beeld dat veel jon
geren van opera hebben, te veran
deren.
in iQve
4 ïe»itoeleven
Sf
Rotterdams DagSlad/300399/Bron Pathé Cinemas
a I b
'Fanmail'
t a b e
LaFace/Ansta
u u
63.37 min»
Het Amerikaanse damestrio TLC heeft er vijfjaar over gedaan om te ko
men met een opvolger voor de de miljoenenklapper 'CrazySexyCool'. De
grootste verrassing van dit derde album is het nummer 'Silly Ho', dat in
feite dwars ingaat tegen al bet supergelikte dat T-Boz, Left Eye en Chilli
doorgaans laten horen: rauw, groovy en voorzien van Japanse accenten
is het bovenal gedurfd. Want we hebben het hier natuurlijk wel over eeii
van 's werelds best verkopende 'arrenbie'-acts en dan is zo'n eigenzinni
ge uitbarsting niets minder dan een regelrechte openbaring. De Neder
landse vertegenwoordiging van TLC's platenfirma zou ook het liefst
'Silly Ho' als lokkertje op single hebben uitgebracht, maar daar is vanuit
Amerika direct een stokje voor gestoken. Een compromis werd gevon
den door het alternatiefje naar voren te schuiven ak 'achterkant' van
'No Scrubs' en dat is nou net weer zo'n song, die alle vooroordelen over r
&b herbevestigt. Gelukkig bevat 'Fanmail' - evenals de beide vorige
langspelers van TLC geproduceerd door Dallas Austin - toch ook nog
een aantal spannender stukken. Zoals het hitsige Tm Good At Being
Bad' (met flarden van Donna Summer's 'Love To Love You'), het al even
sexy 'If They Knew", het 'gitareske' 'Unpretty' en het met vette funk
doordrenkte 'Shout'. Ofwel: deze nieuwe krachttoer van TLC is het lan
ge wachten waard geweest.
Louis Du Moulin
ttlconbiMl'e I
W/iaimnimtie 2199,-
Rotterdam fvlaic noosf. de'Kufpj Sfodionweg 39d OIO 483 28.32
Vloardingen West. (aan deNtCywe Wotecweg! Hanngtuisv/eg 33 OIO 435 98 00
