Actueel
3
Een nacht vol branden
Angstaanjagend weekeinde in Kosovo
u»
Kok en Europa
Vitale sectoren bijna
millenniumbestendig
£1
Rotterdams Dagblad Commentaar,
WITTE REUS
pak 5 kilo
van .T8-.-99"
99
Rotterdams Dagblad
Maandag 22 maart 1999.
5 0&ÜÏÏ5 Overschieseweg:
Vlak bij, ten oosten van knik, nr 32,
naast Hindoestaans partycentrum
Doelane en ook dus aan het water,
dit keer Schiedamse Schie.
ZMEm A Igera straat
("s-GravelandsepoIder):
Bij de kruising met de Van
Vlissingenstraat (nabi; jacht-
haventje en woonwagenkamp)
Overschie
s-Gravaianase
Schiedam
Kleinpolder \v
3 tcRiMTtrra
Fokkerstraat
('s-Gravelandse-
polder):Op
hoek van de
Piesmanstraat en
de Fokkerstraat
^Centn
Centrum
Oud-
Mathenesss
Spangen
Mathenesss
2 MS £8*1*11 Warande
(Schiedam): Richting
Westerhaven en net
voorbij de kruising met
de Schoolstraat
W.
FSotteraams Dagblad
1 Spangen:
Aan het eind van de
Da Costastraat bij het
water (Deifshavense
Schie), Spangesekade.
De brand aan de Overschieseweg is snel onder controle.
Honderden partygangers uit de naastgelegen feestzaal
konden zich in veiligheid stellen. Foto Roei Dijkstra
Door Edwin Cornebsse
en Paul Smits
Schiedam/RotterdamDe be
woner, met hoed op en vrien
din bij zich, weet het zeker.
De brand in de siooppanden
in de Da Costastraat in Span
gen is aangestoken. „Alle
twee die complexen staan in
de fik. Da's geen toeval." Op
dat moment lijkt het nog de
zoveelste brand in siooppan
den. Een routineklus voor de
brandweer die dan nog niet
weten dat het de hele nacht
zal doorgaan. De vuurzee in
Spangen is voorbode van wat
Schiedam en de Spaanse Pol
der nog te wachten staat.
Het is na middernacht als wtd pu
bliek toekijkt hoe de brandweer
met groot materieel, waaronder
twee ladderwagens, het vuur te
lijf gaat. De vlammen en de rook
wolken zijn enorm. De reacties
zijn vrij laconiek, want het gaat
om siooppanden waar niemand is
aangetroffen en voor bewoners
van de omringende nieuwbouw is
geen gevaar.
De twee sloopcomplexen aan het
eind van de Da Costastraat staan
er geïsoleerd bijErnaast is een le
ge vlakte met containers en een
hijskraan. De rest is al tegen de
vlakte gegaan.
Voor officier van dienst Henk
Stortenbeker is de brand in de
sloopcomplexen routine. Hij is de
tel kwijt van kleine brandjes die
er al geweest zijn. „Volgens mij
zijn we hier al vijf tot zeven keer
geweest. Waarschijnlijk is dit de
laatste keer." De siooppanden
zijn populair bij daklozen. „Ze
zijn heel inventief," weet Storten
beker. „Ze hakken gaten in de
stenen muur en trekken vervol
gens van pand naar pand." Of het
is gekomen door een omgevallen
kacheltje waarmee iemand zich
provisorisch heeft verwarmd of
dat de brand is aangestoken, zoals
wordt gesuggereerd; Stortenbe
ker houdt zich op de vlakte. „Je
weet het niet."
De twee woonblokken zijn ver
bonden door een sportzaal. Mede
daardoor kan het vuur zich ge
makkelijk verspreiden. Het tus-
sendeel is ook de plek waar het
vuur is ontstaan. Een ruimte met
veel hout, dat goed wil branden.
Aan de kant van de Deifshavense
Schie moet vroeger de 'Bodyshop'
hebben gezeten, getuige de let
ten die nog op de voorgevel prij
ken. Net als later in de nacht bij
de Overschieseweg in Rotterdam
is water voor de brandweer geen
probleem door de nabijheid van
een rivier.
Een deel van de siooppanden is
definitief vernield. Sommige
dichtgetimmerde woningen, aan
de zijde van het water, zijn rede
lijk ongeschonden gebleven. Voor
wie wil, zijn ze nog toegankelijk.
Bij de volgende brand, rond twee
uur 's nacht aan de Warande in
Schiedam, is de situatie ernstiger.
Er zijn volop woningen in de om
geving. De brandweermannen
van het Schiedamse korps heb
ben echter nog geen vermoeden
hoe druk ze het die nacht krijgen.
Vanuit Maassluis tot Capelle aan
den IJssel moeten later in de
nacht voertuigen en collega's ko
men om hulp te bieden bij de uit
slaande branden in Schiedam en
Rotterdam West.
Spookachtig
Aan de Warande en de Nieuwe
Haven is inmiddels een spookach
tig decor ontstaan toor de felle
brand in een ga: ageuedrijf. Door
autobanden en ander slooomate»
naai is de omgeving gehuld m een
gitzwarte rook. Alleen het vuur
zorgt voor verlichting, mét een
grote hoeveelheid zwaailichten.
Het vuur is ontstaan in een berg
sloopafval dat buiten li/:t opgesla
gen. Een patroon, zou later in de
nacht blijken. Bij in ieder geval
vier van de vijf branden is het
vur ontstaan doordat buiten het
gebouw een berg afval of opslag
materiaal is aangestoken.
Bij de Warande hadden de vlam
men weinig tijd nodig om over te
slaan naar de loods waarin een ga
ragebedrijf is gevestigd. De
brandweer weet het vuur snel on
der controle te krijgen, maar nog
voor het zover is klinkt de volgen
de melding over de portofoons.
Op bedrijventerrein 's-Graveland-
sepolder lekken de vlammen op
dat moment al uit specerijen
groothandel Nidegro in de Fok
kerstraat. Ook hier ontdekt de
brandweer een vuurhaard buiten
op het terrein. Een afvalcontainer
is in brand gestoken en tegen het
bedrijfspand gezet. Het vuur is zo
hevig dat de brandweer de loods
al snel als reddeloos verloren be
schouwt. De brand, de grootste
van de nacht, veroorzaakt ruim
vyf miljoen gulden schade. De
tientallen nieuwsgierigen die af
komen op de brand worden moe
ten op afstand blijven, omdat de
loods op instorten staat Dat blijft
uit, maar daarmee is h°t gevaar
nog niet geweken, Het zal het re
cherche-onderzoek naar de oor-
zaai. r»oeiHjk maken, want zolang
er in: „ungsgevaar bestaat kan
er niemand in de buurt komen.
Twee straten verder, in de Algera-
straat, is inmiddels een nieuwe
brand ontstaan. Een stapel pallets
zorgt voor een enorme rookwolk
en markeert de plek waar de vol
gende brandweerploeg aan de
slag kan. De schade blijkt mee te
vallen. De brand is niet overgesla
gen naar het aangrenzende pand
en de brandweer heeft het vuur
dan ook snel geblust.
Dat kan niet gezegd worden over
de brand die een paar minuten na
de Algerastraat ontstaat bij het
bedrijf Aldowa aan de Overschie
seweg in de Spaanse Polder. Be
zoekers en personeel van de er
naast gelegen Hindoestaanse
feestzaal Doelarie ontdekten het;
omstreeks sluitingstijd, tegen vie
ren. „It was a great party," zegt
een Engelssprekende medewer
ker van het centrum, De vijf- tot
zeshonderd partygangers konden
zich zonder al te veel problemen
'n veiligheid stellen.
De rookontwikkeling bij het be
drijf voor aluminiumprodueten is
enorm, maar de brandweer slaagt
erin het vuur in de achterste loods
redelijk snel onder controle te
krijgen. Ongeveer een uur na het
uitbreken wordt het sein 'brand
meester' gegeven. Officier van
dienst is weer Stortenbeker, die
na de klus in Spangen meteen
hiernaar door kon. „Het is num
mer vijf van deze nacht. Dit is ex
treem. In de dertig jaar bij de
brandweer heb ik nog nooit zoiets
meegemaakt."
Ook hier lijkt de brand aangesto
ken. Buiten hebben plastic buizen
vlam gevat, wat zorgt voor de gro
te, donkere wolken. Stortenbeker
heeft geen klagen over de inzet.
„Tot nu krijg ik alles wat ik vraag
aan materieel en personeel." Wel
zit soms het hele net dicht waarop
de vuurbestrijders met elkaar
communiceren.
Hoewel de brand bij Aldowa vrij
snel onder controle is, lijkt de
schade groot. „Meen al aan
schoonmaken zijn we zo'n drie
ton kwijt. En het is bekijken wat
we nog met de machines waarmee
we werken, kunnen doen. Maar ik
schat alles bij elkaar de schade op
miljoenen guldens," zegt direc
teur J. C. van Donkelaar, Brand
stichting is volgens hem duide
lijk; een brand door kortsluiting
ontwikkelt zich meestal van bin
nen naar buiten en niet anders
om, zoals nu het geval is.
Rond acht uur in de ochtend zijn
alle branden bedwongen en is de
brandweer alleen nog bezig met
het nablussen aan de Warande en
de Fokkerstraat. De getroffen be
drijven z(jn dan al enige tijd bezig
met het inventariseren van de
schade. Bij de recherche is een
team samengesteld dat de oorza
ken van de branden gaat onder
zoeken. Zo'n honderdtwintig
brandweermannen uit de Rijn
mondregio maken zich op om
naar huis te gaan.
Premier Kok is niet alleen onder Nederlandse kiezers popu
lair, ook in tal van Europese regeringscentra wordt hij op
handen gedragen. Bondskanselier Schroder, de Britse pre
mier Blair, president Chirac en de premiers van Oostenrijk, Zwe
den en Finland hebben objectief gezien gelijk: de Nederlander Kok
zou een goede nieuwe voorzitter van de Europese Commissie kun
nen zijn die Europa uit de modder kan halen. Er is alleen een 'klein'
probleem: Kok is met vnj en voelt zich ook met vrij om ja te zeggen.
Schroder c.s. zouden maar wat graag zien dat een dezer dagen in
Den Haag onverhoopt een kabinetscrisis uitbreekt die een vroegtij
dig einde maakt aan Paars II. Waarover die crisis gaat zal hen een
zorg zijn, als er maar gebroken wordt Kok zou dan plotseling wel
beschikbaar zijn. Probleem is alleen dat een Nederlandse kabinets
crisis niet vanuit Bonn of Londen valt te regisseren. Een crisis
komt vaak niet op een moment dat het goed uitkomt Ook al draait.
Paars II niet altijd even goed en is een voortijdige breuk zeker niet
uitgesloten, voorlopig moet men er maar vanuit gaan dat Kok in
Den Haag aan het roer blijft en premier is van alle Nederlanders en
geen Commissievoorzitter van alle Europeanen.
De kans dat de andere Europese regeringsleiders uiteindelijk met
de pet in de hand bij Kok uitkomen, is ook niet zo groot nu er een
kandidaat is voor het voorzitterschap van de Europese Commissie
die wél vrij is: de Italiaanse oud-premier Prodi. Die heeft bovendien
het voordeel dat hij uit een Zuid-Europeaans land komt en Zuid- -
Europa schijnt voor dat voorzitterschap aan de beurt te zijn. Overal
buiten Nederland wordt zijn naam ook het meest genoemd. Het
moet dus wel heel vreemd lopen, wil Kok werkelijk voor de moei
lijkste beslissing in zijn carrière worden geplaatst
Voor Europa is dat jammer, want Kok kan het. Europa uit de crisis
halen is bovendien niet alleen een Europees belang, maar uiteinde-'
lijk ook een Nederlands belang. Nederland vaart wel bij een goed1
draaiend Europa. Toch zullen de huidige regeringscoalitie en vooral
zijn eigen partij er niet rouwig om zijn als deze Europese beker Kok*
voorbijgaat.
Hoewel niet formeel staatsrechtelijk noodzakelijk, zou het de Ne
derlandse politiek niet misstaan als een voortijdig vertrek van de
huidige kabinetsleider zou leiden tot nieuwe verkiezingen. Met na
me Koks PvdA zou daar niei aan moeten willen denken. Premier
Kok was de stemmentrekker; een opvolger die deze rol met hetzelf
de resultaat zou kunnen vervullen, moet nog worden gevonden. Dit
onderstreept voor de PvdA de noodzaak om zo langzamerhand
maar eens werk te maken van het werven en opleiden van een
kroonprins. Want voor men het weet kan de kiezer naar de stembus
worden geroepen, ook als Brussel nu nog niet roept.
Den Haag De vitale sectoren in
Nederland zijn vermoedelijk alle
maal vóór 2000 millenniumbe
stendig. De energiesector schat
de kans op een storing bij de jaar
wisseling uiterst klein, hooguit
gaat gedurende acht uur het licht
uit in Nederland, De waterleiding
bedrijven zeggen met redelijke
zekerheid millenmumproof te
zijn.
Door Harald Doornbos
Srbica/Pristina Het lijken scè
nes uit een Amerikaanse B-film,
maar ze spelen zichaf in Kosovo,
,-dus is het' echt. En angstaanja
gend. Dej straten van het Koso-
Vaarse stadje 'Srbica zijn uitge
storven. Je ziet er alleen leden
-wan een>Servische paramilitaire-
organisatie. Ze dragen witte ski-
--■pakken en zwarte maskers over
hun hoofd. Alleen hun ogen en
mond zijn te zien. Een paar staan
er op een kniispunt, twintig an
deren in de berm. Even verderop
scheurt een personenauto met
'gemaskerde militie door de
-1 straat. Een van hen ligt stoer op
de motorkap van de wagen: be-
,:nen wijd,'wit' skipak aanj.zwart-
■■masken'.geweer,in één hand,':
„Oprotten hier "zeggen ze.
De straat behoort nu aan de mili-
tiemannen, die door mensen
rechtenactivisten ook weldoods;,
eskaders worden genoemd. 'Nuv
internationale waarnemers en
de meeste humanitaire organisa
ties zijn vertrokken uit Kosovsv
- is er niemand die hen nog wat
maakt: Politie, léger, doodseska-
- ders hebben vrij spel
„Nu begint de oorlog in Kosovo
pas echt," zégt een van de weini:
gé overgebleven buitenlanders.
„Het kinderspel, is voorbij, de
terreur kan beginnen."
Paramilitaire milities hebben af
- drie huizen in brand gestoken in
Srbica, in het Drenica-gebied op
40 kilometer tén westen van de
hoofdstad Pristina 'dat dit week
end het centrum was van groot
schalige Servische offensieven.
Albanese burgers zitten verstijfd
van angst binnen. Nu de straat
op gaanbetekent geheid de
dood. In de buurt van een van de
brandende huizen houden zich
toch enkele Albanese burgers op
bij een zijweggetje. „De mannen
in het wit," zeggen de Albanezen
wanneer hen gevraagd wordtwie
dit heeft gedaan. „Ze hebben ook
onze' mannen afgevoerd. Ten
minste vijf. Ze zijn geslagen en
daarna .meegenomen door die
kerels in het wit We weten niet.
waarheen,"
worden geknald. Waar je ook
kijkt, zie je zwarte rookwolken.
Alle Albanese dorpen tussen
Pristina en Kosovsia Mitrovica,
in het noorden, staan in brand.
Hetzelfde geldt voor de bergdor
pen fussen-Mitrovica en. Srbica.
Mensen uit dorpen in de omgeving van Glogovac ontvluchten de streek nadat het Joegoslavische leger daar een offensief is be
gonnen In de strijd tegen het bevrijdingsleger van Kosa io. Foto David BrauchivAP
Er doen geruchten de ronde over
standrechtelijke executies in
Srbica. Ten minste vijf, wellicht
tien, melden Albanese bronnen.
Vanuit Macedonië laat een van
de waarnemers weten datzij zich
grote zorgenmaken. „Hetlijkt er
sterk op dat er Albanezen uit
hun huizen zijn gehaald en ter
plekke zijn doodgeschoten,"
zegt de waarnemer.
In een van Srbica's buitenwijken
staan soldaten van het Joegosla
vische leger op de weg. Vlakbij
brandt een huis. Volgens de sol
daten is dat gebeurd nadat zij on
der vuur waren gekomen van Al
banese rebellen van het Kosovo
Bevrijdingsleger, UQK. De sol
daten maken een zeer nerveuze
indruk. In tegenstelling tot de
gemaskerde militie zijn dit
dienstplichtige soldaten, 19- of
20-jarige jongens, die door de
mobilisatie geen andere keuze
hebben dan te dienen in het le
ger van Slobodan Milosevic, de
Joegoslavische president.
Het UpK mag dan in sommige
gevallen terugvechten, over het
algemeen zijn het kleine plaag
stootjes die weinig voorstellen.
Het militaire overwicht van de
Serviërs blijkt wel uit de situatie
rondom Srbica. Tientallen tanks,
waaronder de modernste en on
langs naar Kosovo vervoerde
Servische M-84. staan op heuvel
ruggen, naast huizen en in wei
landen. Overal zyn soldaten.
Tientallen stuks artillerie, ka
nonnen en houwitsers, staan in
het zicht
Veelvuldig wordt geschoten op
zuiden van Kosovo, nabij Suva'
Reka, is te zien hoe soldaten tak-
ken en bomen het kappen om
daarmee tanks en luchtafweer
geschut te camoufleren.
Albanese dorpen die in de verte <\De grootschalige Servische aan-
meer aan puin 1J vallen in Kososvo, niet alleen in
Drenica maar ook rondom Podu-
r jevo in het noorden, hebben ge
leid tot een grote uittocht van Al-
banese burgers. Opbyna allewe-
gen in het noorden hokken dit
weekeinde vluchtelingen in tra-
ge tred voorbij. „We. hebben
- niets meer," ^egt een huilende
vrouw met slechts een plastic tas
met wat kleding in haar handen.
Chaos compleet
Het geweid was dermate-ex-'
treem dat vluchtelingenstromen'
elkaar kruisten in een poging"
een veilige plèk op te zoeken. Zo
maakten mensen uit Srbica dat
ze wegkwamen richting het
dorpje Prekaz, terwijl vluchtelin
gen uit Prekaz vluchtten rich
ting Srbica. Op de hoofdweg
Pristina-Mïtrovica 'kruisten ko-
Ionnes van tractors elkaar met
daarop vluchtelingen, vrouwen,
kinderen en bejaarden. Ze gaan
alle kanten op, niemand weet''
nog waar het veilig is. De chaos'*
hier is compleet. -
„Wij worden overal tegengehou
den door de Serviërs, zo komen
we Srbica niet binnen," zegt een
medewerker van de VN-vluchte-
,lingenorganisatie UNHCR, die
zondag een poging deed dekens
uit te delen onder de vluehielin-
gen. „We hebben geen flauw idee
hoeveel mensen er precies op de
vlucht zijn, want de waarnemers
zijn vertrokken. Maar het moe
ten er vele, vele duizenden zijn."
Uit wraak voor de Servische aan-
vallen op het platteland, hebben
Ü£K-strijders gisteravond vier
Servische politiemannen dood
geschoten in de Gnnija-wijk van
Pristina. -Het hele gebied is afge
zet Vlak na de actie trokken ook.
hier gemaskerde soldaten;de-',
wijk binnen. Ze kamden" de
buurt uit en sleurden toevallig
voorbijkomende automobilisten
hun auto's uit, woedend over de,
dood van hun vier collega's.
le dagen niet meer, schat Arbéu,
een Albanees. „Dit is de tactiek
van de verschroeideaarde, zoerg
heb ik het nog nooit gezien."
Twee Joegoslavische militairen'
warmen zich intussen enkele-
honderden meters verderop bij
een vuurtje dat ze hebben ge
stookt in een ijzeren ton. Zittend
naast hun tank, vertelt de 21-jari-
ge.Jbvo dat Kosovo Servisch is
en dat ook altijd zal blijven. De
Serviërs mogen dan veel sterker
zyn dan tiet UQK, maar is Jovo
niet bang dat zij op bun beurt,
geen schijn van kans maken te-
gen de NAVO in het geval van
luchtaanvallen? ,Aeh, ik ben ai
de'maanden hier in Kosovo,
ik i net meer bang om te ster
ven," zegt bij. „Laat ze het maar
doen, dan zijn we tenminste snel
van dat hele Kosovoprobleem af.
Maar denk niet dat wij ons zo
maar zullen overgeven,"
Bombarderen
By een van de controleposten
buiten Pristina vertelt een poli
tieman dat hij er geen probleem
mee heeft, als de NAVO gaat
bombarderen. „Doe maar, doe
maar," zegt hij. „Wij zijn er klaar
voor, wij rekenen wel af met de
NAVO en vermoorden vervol
gens al die Albanezen hier. Geen
probleem, probeer het maar." De
Serviërs hebben trouwens zo
goed als al hun tanks en zware
wapens buiten de kazernes ge
plaatst op het platteland. Hier
door is het een stuk moeilijker
voor NAVO-viiegtuigen om de
wapens uit te schakelen, In het
Dit blijkt uit een publicatie van
het Millennium Platform, waarin
de vorderingen van de 'diverse
sectoren aan de orde komen. Van
middag heeft ook minister Van
Boxtel coördinator van demiilen-
niumproblematiek, de stand van
zaken bekendgemaakt.
De brandweer venvacht eind mei
volledig bestand te zijn tegen de
millenniumwisseling. Op 1 juli
denken de politiekorpsen klaar te
zijn voor de overgang naar 2000.
Beide hulpdiensten spelen een
voorname rol bij de noodplannen
die worden opgezet omdat com
puterproblemen di eigen.
De banken hebben hun systemen,
op een enkele uitzondering na,
gereed voor de jaarwisseling. Alle
systemen zullen op 1 oktober vol
ledig millenniumbestendig zijn. -
Iets minder stellig is de zorgsec-1
tor. Tweederde yan de risicosectcA'
ren ligt op schema. Instellingen,in.
de gehandicapten- en geestelijke'1
gezondheidszorg blijven achter
bij de planning. -
In het bedrijfsleven zijn de MKB-
bedrijven wel erg gericht op de
computers en de software, maar
ze zijn zich nog onvoldoende be
wust van de ketenproblematiek;
doordat veel bedrijven afhanke
lijk zijn van derden.
RUNDERRIBLAPPEN
500 gram
nu OJy Ni
KIWI'S
bakje 1 kilo
ELKE DAG GOED NIEUWS 2
