7
tinton vergelijkt Milosevic met Hitier Jgtvs"v
Chronologie conflict in Kosovo
Senaat VS stemt schoorvoetend in met luchtaanvallen op Servië bezoek af
wegens
Kosovo 5
Tijd voor de'Tomahawk' So,ana; ,wjj zjjn in oorlog>
if%f f£h féh F
Duitsland:
Europese
Unie
Weg uit Borneo
38**
Kort era ams uagmaa
wueioudg^madu ïyyy
Door Paul Koopman
Berlijn/Brussel De Europese
Unie verzeilt in een 'ernstige cri
sis' als de lidstaten vanaf morgen
in Berlijn geen akkoord bereiken
over de meerjarige financiering
van de EU, de zogeheten Agenda
2000. Een mislukking van de top
der EU-regeringsleiders heeft
niet alleen een 'enorme weerslag'
op de publieke opinie, ze bedreigt
ook de Europese eenheidsmunt,
de euro. Met deze dubbele waar
schuwing probeert de Duitse
bondkanselier Gerhard Schroder
vandaag en morgen zijn Europe
se collega's tot meer inschikke
lijkheid te bewegen.
Schroder schrijft ih een brief aan
de staats- en regeringsleiders dat
het sinds het ontslag van de Euro
pese Commissie des te dringen
der is om in Berlijn spijkers met
koppen te slaan. „Meen als we
een gezamenlijke oplossing vin
den, zullen we de duurzaamheid
van de Europese Unie en het suc
ces van de euro op lange termijn
kunnen garanderen," aldus de
bondskanselier.
Schroder zou vrezen dat zijn colle
ga's een besluit over de Agenda
2000 op de lange baan schuiven,
omdat de onderlinge verdeeld
heid nog te groot is en de aan
dacht gemakkelijk wordt afgeleid
door de oorlog in Kosovo de opvol
ging van commissievoorzitter
Santer, Beide onderwerpen zijn
geagendeerd. Maar Duitsland wil
er met te lang over praten, om te
voorkomen dat de onderhandelin
gen over de Agenda 2000 in het
gedrang komen.
Schroder roept in zijn brief de col
lega's op tot de bekende
vriendschappelijke en sportieve
slyl van compromisbereidheid".
Het kabinet-Kok wjl pas vun een
geslaagde top spreken, als Neder
land vanaf het jaar 2002 minimaal
1 miljard gulden op zijn afdracht
aan de EU bespaart. Minister Van
Aartsen dreigde deze maand nog
met een 'impasse' als Nederland
onvoldoende zijn zin krijgt. Blij
kens een Duits overzicht, was er
de afgelopen dagen geen enkele
beweging in de standpunten van
de lidstaten. Schroder heeft voor
afgaan d aan de top geen nieuwe
voorstellen gedaan om de me
ningsverschillen te overbruggen.
De Belgische premier Dehaene
vraagt Nederland om zich de ko
mende dagen soepel op te stellen
in de discussie in de onderhande
lingen over de EU-fmaneiering.
„Het helpt niets als we met veto's
gaan zwaaien," zei Dehaene giste-
'refl na overleg met de Europese
"christen-democraten.
Mi) rJ
Zalm vreest
Na minister Van Aartsen (Buiten
landse Zaken) houdt nu ook mi
nister Zalm (Financiën) er open
lijk rekening mee dat Nederland
op de Eurotop in Berlijn onvol
doende bezuinigingen binnens
leept op de afdrachten aan de Eu-
ropese Unie.
Zalm wdde gistermiddag in de
Tweede Kamer niet verder gaan
dan dat Nederland 'een redelijk
resultaat' verlangt. Hij weigerde
te dreigen met het veto-wapen, zo
als het kabinet eerder deed. Zalm
moet volgens het regeerakkoord
1,3 miljard gulden bezuinigen op
de Europese Unie en Nederland
heeft de afgelopen maanden een
reeks voorstellen gedaan om de
Unie goedkoper te maken en de
EU-gelden eerlijker te verdelen.
„Eerder deze week liet minister
Van Aartsen weten dat wat hem
betreft de ondergrens by één mil
jard ligt. Zalm sprak dit niet te
gen. Hij voorspelde 'hele zware
onderhandelingen' op de top van
regeringsleiders die vandaag en
morgen wordt gehouden.
Jakarta Het Indonesische leger
heeft vanmorgen duizenden
vluchtelingen geëvacueerd van
het door etnisch geweld geteister
de Indonesische deel van Borneo,
Het dodental door de etnische rel
len op het eiland is opgelopen tot
boven de 200. Met vrachtwagens
werden leden van de Madurese
minderheid op het door Dayaks
gedomineerde gebied in veilig
heid gebracht. De veiligheidstroe
pen, inmiddels 3000 man sterk,
hebben nog geen einde kunnen
maken aan de gewelddadigheden
in de provincie West-Kalimantan.
Bewapende Dayaks zouden op
nieuw verscheidene dorpen heb
ben omsingeld.
Door John Wanders
Washington De Amerikaanse Senaat heeft gisteravond zijn
goedkeuring gehecht aan de geplande luchtaanvallen van de
NAVO op Servische militaire doelen. De politieke steun was
echter allesbehalve overdonderend. Veel senatoren klaagden
dat zij het optreden van president Clinton inzake Kosovo geen
voorbeeld vinden van daadkrachtig leiderschap. Van de hon
derd senatoren stemden 41 tegen een ingrijpen door de
NAVO.
Veel senatoren zijn van mening
dat de president de natie beter
moet voorbereiden op de reële
mogelijkheid dat een aantal Ame
rikaanse piloten niet naar huis zal
terugkeren. „Het zijn vooral ónze
militairen die levensgevaar lo
pen," zei de Republikeinse sena
tor John McCain gisteravond.
Zijn partijgenoot Ted Stevens uit
Alaska sprak zelfs de vrees uit dat
het conflict met Servië zal resulte
ren in de Derde Wereldoorlog.
In zijn tot op heden uitvoerigste
toelichting op de crisis in Kosovo
verzocht Clinton zijn landgenoten
gisteren zich te verdiepen in de
kwestie, onder meer omdat de hu
manitaire crisis in de Servische
prov'ncic volgens hem een appèl
doet op Amerikaanse grondbegin
selen: „Ik vraag u bij uzelf na te
gaan in hoeverre u het eens bent
met mijn redenering. Bent u met
my van mening dat de VS in het
geweer moeten komen tegen gen
ocide en etnische zuiveringen?
Landgenoten, u moet voor uzelf
een besluit nemen. Praat er met
uw buren over. Pak de atlas erbij
en zoek op waar Kosovo ligt. En
bid voor onze mannen en vrou
wen in uniform."
De president beklemtoonde dat
de risico's van een militaire actie
in Kosovo groot zijn. Niettemin
zijn de risico's van niet-ingrijpen
volgens hem groter. „Hoeveel le
vens zouden er gered zijn als de
wereld eerder in het geweer was
gekomen tegen Adolf Hitler?"
Opnieuw trachtte Clinton de vele
twijfelaars in zijn land duidelijk
te maken dat een stabiel en ver
enigd Europa van eminent belang
is voor de Verenigde Staten. „Wij
hebben een Europa nodig dat de
lasten van de wereld met ons wil
en kan delen. We hebben die part
ner nodig."
De president vroeg zijn landgeno
ten Kosovo te plaatsen 'in een bre
dere context1: „De oorlog in Koso
vo is geen traditionele oorlog.
Hier staat een met driehonderd
tanks uitgeruste Servische troe
penmacht tegenover een leger
van guerrillastrijders." Chnton
waarschuwde voor een tweede
Bosnië, 'een land waar halverwe
ge de jaren negentig een kwart
miljoen van de zes miljoen inwo
ners werd afgeslacht door de
bondgenoten van Milosevic'. Ook
waarschuwde hij opnieuw voor
het gevaar dat de oorlog zal over
slaan naar Macedonië, Grieken
land en Turkije.
'Geboren moordenaars'
De ook in de VS wel gehoorde stel
ling dat er op de Balkan sinds
mensenheugenis gevochten
wordt; dat de inwoners van het ge
bied diep gewortelde haatgevoe
lens koesteren jegens andere et
nische groeperingen; dat ze feite
lijk worden geboren als moorde
naars en dat het derhalve voor
buitenstaanders geen zin heeft in
te grijpen, deed Clinton af als een
belediging voor de inwoners van
het gebied. „Als je kind stoute
dingen doet, zeg je toch ook niet
schouderophalend: ach, het is nu
eenmaal een stout kind? Als wij
niet ingrijpen op grond van de re
denering dat Serviërs nu eenmaal
geboren moordenaars zijn, dan
zal het moorden zeker doorgaan.
Willen wij nog dertig jaar aan
schouwen hoe er op de Balkan et
nische zuiveringen worden door
gevoerd? Ik zou die last graag van
de schouders van de volgende ge
neratie nemen."
Door Paul Koopman
Brussel NAVO-secretaris-ge-
neraal Javier Solana maakte gis
teravond om 23.20 uur de aanval
op Servische doelen op de vol
gende manier bekend:
„Ik heb zojuist opperbevelheb
ber generaal Clark opdracht ge
geven luchiacties te beginnen in
de Federale Republiek van Joe
goslavië (FRJ). Ik heb dit besluit
genomen na intensieve consulta
ties de afgelopen dagen met alle
bondgenoten en nadat duidelijk
was geworden dat de laatste di
plomatieke inspanning van am
bassadeur Holbrooke niet suc
cesvol was. Alle pogingen om een
onderhandelde politieke oplos
sing voor de Kosovo-crisis te vin
den, zijn mislukt Dus rest ons
geen ander alternatief dan mili
taire actie,
„Wy betreuren het zeer dat er
geen succes was, uitsluitend
vanwege het verzet van de rege
ring van de FRJ. Onze militaire
actie heeft tot doel de geweldda
dige aanvallen door Servische
eenheden te verstoren. Ook «dl
de NAVO hun mogelijkheid een
humanitaire catastrofe te veroor
zaken, verzwakken."!-.)
„De Joegoslavische regering
houdt de mogelijkheid op élk
moment te tonen dat zij bereid is
de eisen van de internationale
gemeenschap na te komen. Ik
hoop dat het daarvoor de wijs
heid heeft"
„Laat. me duidelijk zijn: de
NAVO voert geen oorlog tegen
Joegoslavië. Wij hebben geen
conflict met de burgers van Joe
goslavië, die te lang in Europa
geïsoleerd zijn vanwege de poli
tiek van hun overheid. Ons doel
is meer menselijk lijden, meer
repressie en geweld tegen de
burgers van Kosovo te voorko
men. We moeten ook handelen
om te voorkomen dat instabili
teit rich verspreidt over de re
gio,"!...)
„Wij kennen allemaal de risico's
van deze actie, maar wij zijn het
er over eens dat niet handelen
nog veel gevaarlijker is. Wij moe
ten een autoritair regime de kans
ontnemen om de eigen bevol
king te onderdrukken in het Eu
ropa, eind deze eeuw.
Slobodan Milosevic, foioap
Jevgeny Primakov. FotoAP
Voor tift eerst zetten de VS
ook de B-2 'Stealth'-bommen-
werper In (foto boven); Groot-
BrittannIe kan vanaf de onder
zeeër 'Splendid' ook kruisra
ketten afvuren. Foto'* AP
Londen Het belangrijkste wa
pen dat de komende uren door de
Westerse alliantie tegen Joegosla
vië wordt gebruikt, is de Ameri
kaanse Tomahawk-kruisraket
van ruim 9 miljoen gulden per
stuk.
De naam is afgeleid van het Indi
aanse woord 'neerslaan', waarmee
ook de meer bekende Indiaanse
strijdbijl wordt aangeduid. Als
kruisraket is de term minstens zo
beroemd geworden als het Indi
aanse handwapen. Het zes meter
lange gevaarte kan 450 kilo explo
sieven vervoeren en heeft een be
reik van 460 tot 2500 kilometer, af
hankelijk van het type.
Honderd jaar geleden gebruikten
de grote mogendheden kanon
neerboten om met beschietingen
vanaf zee hun wil op te leggen. Nu
schieten ze de Tomahawk af, vaak
ook vanaf zee. Ze is vooral geliefd
omdat het van grote afstand doe
len treft zonder dat er piloten ge
vaar lopen.
De raket werd in de jaren tachtig
ontwikkeld en opgesteld als hand
zaam kernwapen tegen de Sovjet
unie, maar het was het einde van
de Koude Oorlog die de Toma
hawk tot grote hoogten bracht. In
de Golfoorlog van 1991 tegen Irak
maakte de raket haar debuut.
Bosnië
In september 1995 werden dertien
Tomahawks afgeschoten op de
Bosnische Serviërs. De Ameri
kaanse diplomaat Richard Hol
brooke herinnert zich dat het ge
bruik van dit rakettype een enor
me psychologische klap was voor
de Bosnische Serviërs, Het vre
desakkoord van Dayton volgde
kort na de verwoestingen van de
Tomahawks.
De raket wordt herhaaldelijk ge
bruikt tegen het Irak van Saddam
Hussein en in augustus vorig jaar
schoten de Amerikanen de raket
ten af op vermeende terroristi
sche bolwerken in Afghanistan en
in Soedan.
Amerikaanse oorlogsbodems in
de buurt van Joegoslavië hebben
nu tal van Tomahawks paraat net
als de Britse onderzeeër Splendid
in de Adriatische Zee.
Het Britse defensievakblad Ja
ne's Defence Weekly heeft al mo
gelijke doelen voor de Toma
hawks genoemd: luchtverdedi
gingsinstallaties op de berg Ru-
mija aan de Adriatische kust, de
Monteneerijnse marinebasis Ti-
vat, een centrum van de luchtaf
weer in Kopenik, Zuidwest-Ser-
vië, de kazerne van Krusevac in
het centrale deel van Servië, de
vliegbases van Ladjevci en Ponik-
ve (Servië), het vliegveld van Sla-
tina by Pristina, en doelen rond
Belgrado.
Bill Clinton. FotoAP
Italiaanse soldaten
oefenen in buurland
Macedonië, samen
met andere NAVO-
eenheden. FotoAP
1968 - In Kosovo, onderdeel
van Servië, dat op zijn beurt
deel uitmaakt van het dan
nog complete federale Joe
goslavië, vinden de eerste
etniseh-Albanese betogin
gen voor onafhankelijkheid
plaats. Veel demonstranten
worden opgepakt.
1974 - Krachtens de Joego
slavische grondwet wordt
Kosovo de status van auto
nome provincie van Servie
verleend.
1980 - Overlijden van Joego-
slavië's president Jospi Broz
Tito.
1981 - Demonstraties van et
nische Albanezen die eisen
dat Kosovo de status van re
publiek wordt verleend. De
betogingen worden met har
de hand neergeslagen.
1989 - Slobodan Milosevic,
opgeklommen tot president
van Servië, ontneemt Koso
vo haar autonome status. Er
vallen ruim 20 doden bij pro
testen tegen deze maatregel.
1990 - Joegoslavië stuurt
troepen naar Kosovo om de
groeiende onrust de kop in
te drukken. De Servische re
gering stuurt de regering
van Kosovo naar huis.
1991 - Etniseh-Albanese se
paratisten roepen Kosovo
tot een republiek uit. Het
buurland Albanië haast zich
de republiek te erkennen.
1992 - Ibrahim Rugova, die
een vreedzame weg naar on
afhankelijkheid voorstaat,
wordt gekozen tot president
van de 'republiek'.
1996 - Het Bevrijdingsleger
van Kosovo (UQK) ver
schijnt op het toneel, eist de
verantwoordelijkheid op
voor tegen de Servische poli
tie gerichte bomaanslagen.
28 februari 1998 - Servische
politie-eenheden beginnen
een offensief tegen het UQK
Daarbij vallen ook veel do
den onder de etniseh-Alba
nese burgerbevolking. Het
U£K strydt voor autonomie
van Kosovo, waar 90 procent
van de bevolking etniseh-Al-
banees is. Deze eis wordt zo
wel door Belgrado als door
het Westen van de hand ge
wezen.
April 1998 - In een referen
dum verwerpt 95 procent
van de Serviërs internatio
nale bemiddeling in het con
flict over Kosovo.
Mei 1998- Milosevic en Rug
ova hebben voor het eerst
een direct onderhoud. Ver
der overleg wordt door de et
nische Albanezen geboycot
omdat de strijd in Kosovo in
tussen steeds verder esca
leert.
Juli-augustus 1998 - Het
U£K verovert 40 procent
van Kosovo voordat het door
een Servisch offensief vrij
wel wordt weggevaagd.
September 1998- Servische
eenheden vallen dorpen aan
in de streek rond Drenica;
tientallen etnische Albane
zen worden omgebracht. De
VN-Veiligheidsraad eist
stopzetting van de vijande
lijkheden en vraagt om een
politieke dialoog.
Oktober 1998 De NAVO-
bondgenoten geven toe
stemming voor luchtaanval
len op Servische militaire
doelen. Na overleg met de
Amerikaanse afgezant Ri
chard Holbrooke belooft
Milosevic troepen terug te
trekken en de terugkeer van
vluchtelingen toe te staan.
Tweeduizend ongewapende
waarnemers mogen van Bel
grado op de naleving toe-
Oktober-december 1998- De
Amerikaanse afgezant
Christopher Hill probeert
een politieke regeling tot
stand te brengen. Dagelijks
sporadisch geweld onder
mijnt een broos bestand.
December 1998-Joegoslavi
sche soldaten doden 36
UQK-strijders. Na de moord
op zeven Serviërs, onder wie
een burgemeester, kondigt
Belgrado een nieuw offen
sief tegen het UQK aan.
15 januari 1999 - In het dorp
Ra?ak worden 45 burgers
gedood. Internationale
waarnemers eisen een oor-
logsmisdadenonderzoek.
29 januari 1999 - De Servi
sche politie doodt 24 Kosova-
ren bij een inval in een ver
meende UQK-schuilplaats.
Westerse bondgenoten eisen
dat de beide strijdende par
tijen deelnemen aan een te
beleggen vredesconferentie.
6 februari 1999 Overleg
tussen Kosovo-Albanezen
en de Serviërs in het Franse
Rambouillet begint.
19 februari 1999 - Eerste
'deadline' voor een akkoord
over de status van de provin
cie verstrijkt, waarna de con
ferentie met vier dagen
wordt verlengd. In Kosovo
duren sporadische gevech
ten voort.
23 februari 1999- Ook de
tweede 'deadline' passeert;
de Albanezen zeggen toe
binnen twee weken een
overeenkomst te zullen on
dertekenen.
Februari-maart 1999- Snel
groeiende Joegoslavische
strijdkrachten rukken op en
graven zich in langs de
grens met Macedonië, van
waaruit een eventuele
NAVO-vredesmacht Kosovo
zou binnengaan. UQK-stel-
lingen in het noorden wor
den bestookt; de rebellen
voeren verschillende aan
vallen uit op het leger en de
politie.
13 maart 1999 - Zeven Koso-
varen komen om en tiental
len raken gewond by bom
explosies in Kosovska Mitro-
vica en Podujevo waar de
Door Hans Hoogendijk
Moskou „Rusland verhandelt
zijn principes niet. Kosovo is één
zaak, onderhandelingen met het
IMF een totaal andere aapgele
genheid." Dat verklaarde d&Bus-
sische premier Primakov vaprpor-
gen op het vliegveld in Mpskou.
Hij antwoordde daarmee op de
vraag of hij door het annuleren
van zyn bezoek aan de VS- de
broodnodige miljardenkredieten
voor zijn land niet had verspeeld.
President Jeltsin heeft nog niet
gereageerd op de nieuwste ont
wikkelingen.
Premier Primakov weigerde in te
gaan op vragen of Rusland nu
Servië militaire hulp zal bieden
en of Moskou van plan is de rela
ties met de NAVO te herzien. Het
semi-staatspersbureau Itar-Tass
meldde dat de militaire staf opder
meer de optie onderzoekt om tac
tische kernwapens te verplaatsen
naar het bevriende Wit-Ruslahd,
dat grenst aan het nieuwe NAVO-
lid Polen.
Primakov liet gisteravond, sfëehts
een paar uur vliegen van de-wS,
zijn toestel omkeren toen hijjyjor-
de dat de NAVO besloten had in
actie te komen tegen Joegoslpyie.
Hij had zijn argumenten tegen
NAVO-acties in twee telefoonge
sprekken kenbaar gemaakt.aan
de Amerikaanse vice-president
Gore, verklaarde Primakov.
Op het vliegveld van Moskou zei
hij na terugkeer:Jk denk niet dat
deze aanvallen stabiliteit in Koso
vo zullen brengen. Integendeel,
de toestand zal destabiliseren en
onze betrekkingen met de VS en
de stabiliteit in Europa zullen er
onder lijden."] Minister van De
fensie maarschalk Sergejev had
eerder gewaarschuwd voor „een
nieuw Vietnam in het hart van
Europa".
Minister van Buitenlandse Zaken
IvanoY „omschreef; „„mogelijke
NAVO-luchtaanvaüen -ala-agres
sie'. In Rusland is vooral van com-
mtatfstisphe^e de 'druk mhet
wa^fiêmbaigo'vöór'dé' BaÖean te
breken-groot;1 Hartövyericfaarde:
„Staten-dié blootgesteld worden
aan agressie móeten de middelen
hebben zich te verdedigen."
Nog onduidelijk is of Rusland al
een poging heeft gedaan het em
bargo te omzeilen. Op het vlieg
veld van Bakoe, de hoofdstad van
de ex-Sovjetrepubliek Azerbei
dzjan staat nog steeds een reus
achtig Russische vrachtvliegtuig
met aan boord zes gevechtsvlieg
tuigen. 30 Russische technici en
piloten en vier bemanningsleden
•uit Kazachstan, Oekraïne en'Wit-
Rusland zijn van boord geheld.
Volgens Bakoe gaat het onrMig-
21 en Mig-29 en was de bestem
ming Joegoslavië. Azerbeidzjan,
dat de An-12418 maart aan dé1 ket
ting legde, zei dat de bemaïïMng
eerst Joegoslavië als einddo&bad
opgegeven, maar dit later iPéfon-
derde in Noord-Korea Volgens de
Russen was het toestel ondewveg
van Kazachstan naar Slowakije.
In Rusland is de roep om steun
voor het Slavische broedervolk op
de Balkan, waarmee het al éeu-
wen culturele en religieuze ban
den onderhoudt, opnieuw luid ge
worden. De door communisten
overheerste parlement verlangde
een spoedzitting van de Nationale
Veiligheidsraad.
partijen elkaar de schuld
van geven.
18 maart 1999 - Drjedagen
na hervatting van de vïétjes-
besprekingen in Parijs'zet-
ten de Kosovo-Albanezen
eenzijdig hun handtetëëfóng
onder het vredesplan^'"dat
voorziet in voorlopige ruime
autonomie en de statione
ring van 28.000 NAVO-mili-
tairen. De Servische delega
tie weigert het document te
ondertekenen.
19 maart 1999- Het vredes
overleg wordt opgeschort.
20 maart 1999 - OVSE-waar-
nemers worden uit veilig
heidsoverwegingen en met
het oog op eventuele NAVO-
aanvallen teruggetrokken;
het Joegoslavische leger, nu
30.000 tot 40.000 man sterk,
veijaagt duizenden mensen
en brandt hun huizen plat in
het noorden en in de centra
le regio Drenica.
22 maart 1999 - Milosevic
weigert, na een 'laatste
waarschuwing' van gezant
Holbrooke, in te stemmen
met 'opgelegde akkoorden'.
