9 ;?5
Er zou beter naar Griekenland
geluisterd moeten worden
mf
Serviërs zaaien dodelijk gewas
Kusjes
Oorlog (19)
Feyenoord
Broodbak
Eekhoorns
Eekhoorns (2)
Openluchttheater open
>5L-S
mm
msm
Normen en waarden in
economische wetenschap
Rotterdams Dagblad
Dinsdag 20 april 1999
;.:i" -
Onder eindredactie van Annomiek van Oosten, tel.: 010-4004358
4004358
Een berichtje voor de abonneeservice van het Rotter
dams Dagblad. Ik ben hartstikke blij met de kaartjes
voor Feyenoord-Twente. Een erg leukgebaar! Kusjes!
Marijke Mensing, Rotterdam
Met verwondering en verbijstering neem ik kennis
vanwaterin de wereld gebeurt! Ik bedoelhet onrecht,
deveieoorlogen,deonmenselijkheid. Wat kunnen wij
er aan doen nu alle corruptie over ons hoofd wordt uit
gestort? Corruptieis van alle tijden. Na de Tweede We
reldoorlog dachten we: Dit nooit meer'. De gruwelen
van toen zijn in de levens van oudere mensen niet
meer uit te wissen. Wij dachten dat dit nooit meer zou
gebeuren en zitten en leven nog steeds met de vraag:
Waarom, waarom?' Is dit het resultaat van 2000 jaar
christendom en strijd tegen onrechtvaardigheid?
We zien en horen het allemaal. In alle werelddelen
vindt genocide plaats. En vervlakt de moraal! Oorlog,
moorden, corruptie en haat. Is dat de moraal van nu?
Waar is de grens van het verstand en waar blijven de
regeringen in de democratische landen? Wiehetweet,
mag het zeggen.
A. J. Velvis-LauTens, Rotterdam
Een schrijfster van een ingezonden brief meldde 16
april dat Ajax de eerste Nederlandse voetbalvereni
ging is die de Wereldcup pakte. Volgens mij zat deze
briefschrijfster in 1970 nog in de verrekijker van haai
vader, want Feyenoord pakte toen de landstitel, de Eu
ropa Cup en direct daarna de Wereldbeker en wel als
eerste van Nederland.
W. Hoogeveen, Rotterdam
Als Delphi Opbouwwerkteam uit de wijk Het Nieuwe
Westen valt hetons op dat koppen boven artikelen wel
aantrekkelijk worden gemaakt voor lezers, zodat ze
het artikel gaan lezen, maar dat die koppen vaak de la
ding niet meer (geheel) dekken. Soms wordt met een
dergelijke kop de inzet van bewoners geen recht ge
daan. In dit geval willen wij daarom eens reageren.
Het gaat om het artikel uituwkrantvan 6april: 'Roteb:
Moslims gebruiken 'broodbak' bij moskee niet goed.'
In het artikel lezen we vervolgens dat er wel goed ge
bruik wordt gemaakt van de bak. Goed in de zin dat
veel mensen er hun brood ingooien. En niet goed in de
zin dat ze niet weten of vergeten het plastic om het
brood weg te halen.
Wij vragen ons af waarom het negatieve benadrukt
moet worden? Terwijl wij zo blij zijn dat we door sa
menwerking weten te bereiken dat die broodbakken
er komen en ze ook intensief gebruikt worden. Een be
langrijk doel is daarmee bereikt: er ligt beduidend
minder brood op straat en bij singels, dus minder ver
vuiling en minder ratten, duiven en ander ongedierte
wat zich kan voeden eraan. Een belangrijke bijdrage
aan'Schoon, Heel Veilig!'.
Dus: Moslims maken intensief gebruik van 'brood
bak'by moskee.
Arja Hoogewerff, namens de opbouwwerkers bij
Bewonersorganisatie Het Nieuwe Westen in
^Rotterdam
Jakkes, wat een afschuwelijk bericht over de eek
hoorns zonder geldige papieren, die werden afge
maakt. Er werd mee omgesprongen alsof zij goederen
waren. Ik heb hier geen woorden voor. Wat een dieron-
waardige manier om een 'probleem' op te lossen; het
getuigt van weinig geduld en creativiteit.
Heeft de KLM nooit gehoord van de rechten van het
dier of van bijvoorbeeld dierentuinen of de stichting
Aap. Als de moeite was genomen om contact op te ne
men met deze organisaties was er vast wel een betere
Navrant vind ik dat het symbool van deze luchtvaart
maatschappij juist een dier, de zwaan, is. Ik kijk vanaf
nu toch wel anders aan tegen die mooie reclamefilm
pjes van de KLM.
f Tineke Bout, Schiedam
Ah, ergens pp de wereld moet een bos vol eekhoorns
weg. Moet het gebied worden ingericht voor de mens?
Ach ja, dan vang je die eekhoorns en stuur je ze naar
Europa, waar mensen zo gek zijn dat zedeze dierenko-
pen en in kooien zetten. Leuk toch? Daar gaat weer
een stukje schepping. De dieren worden op transport
gezet, op Schiphol afgekeurd en levend in de haksel-
machinegestopt. Alleen eenonweldenkendmenskan
zoiets bedenken!
De oorlog in Kosovo is verschrikkelijk, maar ook die
ren op deze aarde worden verdreven. Van wie is de
aardbol eigenlijk? Van 'bigbrother Economie'? In dat
geval staat de wereld er niet al te best voor...
M.J. Verboom, Rotterdam
In het Rotterdams Dagblad van 13 april doet Ad Borst
lap een oproep om het Openluchttheater in de rozen
tuin open te houden. Hij wordt op zijn wenken be
diend, want het culturele zondagmiddagprogramm-
main de rozentuin gaat deze2omergewoon door. Maar
anders dan in voorgaande jaren wordt dit openlucht
festival niet meer georganiseerd door 'One and Oniy-
productions'. De Stichting Rotterdam Festivals is
voorde programmering en organisatie van de activi
teiten in de rozentuin in zee gegaan met een andere or
ganisator, namelijk 'Loeder Events'.
Loeder Events gaat de komende zomer op minimaal
evenveel dagen als voorgaande jaren een zondagmid-
dagprogramma organiseren in de rozentuin. Daar
naast programmeert deze evenementen-organisator
onder de naam 'Rotterdam Zomeipodium' andere ac
tiviteiten in het Museumpark. Ook de Pleinbioscoop
zal deel uitmaken van het progamma. De keuze voor
een andereorganisator betekent dusabsoluut nietdat
cr minder activiteiten zullen rj** Integendeel. Met de
uitbeiding vanactiviteiten knjgtde museumparkpro-
grammering een nieuwe impuls.
Hans Kombrink, wethouder voor kunstzaken in
Rotterdam
Tekening
Theo Gootjes
Door Hans Geleijnse
De Griekse radio meldt het zon
dag terloops: 85 soldaten hebben
per brief laten weten dat zij weige
ren mee te werken aan NAVO-ac-
ties tegen Servië. Op het oorlogs
schip Themistocles, dat binnen
kort naar de Adriatische Zee moet
afvaren, hebben inmiddels zes op
varenden om politieke of religieu
ze redenen laten weten dat zij niet
beschikbaar zullen zijn.
Volgens twee afgelopen weekein
de gepubliceerde opiniepeilingen
is ruim 96 procent van de Grieken
tegen de bombardementen.
Slechts 4,6 procent gelooft dat die
zijn begonnen om de politiek van
etnische zuivering door het Milo
sevic-regime een halt toe te roe
pen. „Dit is een democratisch
land, dus mensen hebben afwij
kende meningen," zegt Ioannis
Kranidiotis, de plaatsvervangend
minister van Buitenlandse Za
ken, als wij hem vragen of acties
en demonstraties, waarbij vorige
week ook een militair konvooi
naar Macedonië werd tegenge
houden, niet signaleren dat Grie
kenland als een risicofactor in het
NAVO-optreden tegen de Servi
sche dictator Milosevic moet wor
den beschouwd.
Verzet
Er is tijdens het gesprek in zijn
werkkamer in het ministerie van
Buitenlandse Zaken echter geen
tijd meer om meer gedetailleerd
in te gaan op de vraag hoe de
Griekse regering het groeiende
verzet tegen de bombardementen
concreet denkt aan te pakken. Dat
komt deels omdat Kranidiotis
niet graag onderbroken wordt in
zijn uitvoerige uitleg over de spe
ciale Griekse positie in het drama
op de Balkan.
Kranidiotis zal vandaag in Den
Haag de Nederlandse regering in
formeren over het jongste vredes
initiatiefvan de Griekse regering,
een variant op het al eerder door
Duitsland gelanceerde - en op de
achtergrond geraakte- voorstel.
Anti
Bent u als minister van een
NAVO-land niet jaloers op uw Ne
derlandse collega's, vragen we,
met verwijzing naar de felle anti
stemming in Griekenland.
Kranidiotis glimlacht. „Ik ben
vooral jaloers op uw geografische
omgeving. Die is kalm, vreed
zaam. Bij ons is er opwinding, agi
tatie. Dat we hier dicht bij het con
flict zitten, veroorzaakt dat de
mensen zich bang, onzeker voe
len. De Grieken hebben zich grote
opofferingen getroost voor econo-
mische vooruitgang, voor kans op
deelneming aan de Euro. Dat wil
len ze niet op het spel zetten door
de kans op uitbreiding van het
conflict."
„We horen bij Europa, ons strate
gische belang ligt bij de NAVO,"
verzekert hij. „Maar we zijn ook
een land op de Balkan. We willen
goede relaties met al onze buren,
inclusief Servië. We moeten ook
aan de toekomst denken, we moe
ten een geldwaardige partner op
de Balkan zijn."
Maar ook binnen het bondgenoot
schap. In Brussel gaat u akkoord
met bombardementenin eigen
land zegt uw regering dat die mis
lukt zijn en zo snel mogelijk op
moeten houden.
Kranidiotis: „Wij hebben de acties
goedgekeurd, met het voorbe
houd dat we zelf geen deel nemen
aan de luchtaanvallen. Maar we
zijn wel actief op andere terrei
nen. We zullen troepen leveren
voor een vredesmacht, als die er
komt, we leveren meer humani
taire hulp dan de meeste partners.
We zijn waarschijnlijk het enige
land dat in Kosovo zelf een net
werk voor humanitaire bijstand
opzet dat ter piekke hulp kan dis
tribueren."
Conflict
„Het gevaar van dit voortdurende
conflict is dat de extremisten in
alle kampen worden aangemoe
digd. Overal heb je die nationalis
tische elementen, bij ons, maar
ook bij de Albaniers en de -Ser
viërs. Wij zijn tegen het gebruik
van geweld, omdat als dit zo door
gaat het onmogelijk wordt een op
lossing te vinden in de lijn van de
akkoorden van Rambouillet, Een
lang conflict zal verschrikkelijke
gevolgen hebben. Daarom is het
noodzakelijk om zo snel mogelijk
tot een staakt het vuren te komen.
Als dat niet gebeurt zal de realiteit
zich met grondtroepen gaan af
spelen.
Zal uw regering een eventueel
NAVO-besluit tot inzet van grond
troepen met een veto blokkeren?
Kranidiotis, afhoudend: „Daar
kan en wil ik niets over zeggen.
Zulke voorstellen liggen nog hele
maal niet optafel." Dan, lachend:
„Wat in elk geval zeker is, is dat
we geen Turkse troepen zullen
toestaan. Die komen helemaal
nergens!"
Volgens de minister is er niets on
duidelijks aan de Griekse positie.
„Dat wy tegen het gebruik van ge
weld zijn betekent niet dat we
voor Milosevic zijn. Ook wij ver
oordelen etnische zuiveringen.
Wij hebben een lange democrati
sche traditie, en veel van de pro
blemen die er nu in dit gebied zijn
komen omdat andere landen die
niet hebben. Als Turkye een de
mocratie zou zijn waar de men
senrechten niet worden geschon
den zou de situatie heel anders
zijn. Maar helaas wordt er vaak
met verschillende maten geme
ten"
Voelt uw regering zich genegeerd
door de bondgenoten?
Kranidiotis verzekert onmiddel
lijk dat Griekenland zich niet on
begrepen, bedrogen of in de steek
gelaten voelt. Om daar even later
weer aan toe te voegen: „Ik denk
niet dat bij de NAVO-beslissing
het gemeenschappelijk belang
van alle partners in het oog is ge
houden. Wat wij proberen is de
anderen te overtuigen dat er
ruimte is voor een politieke oplos
sing. Datje loyaal bent binnen het
bondgenootschap betekent nog
niet datje het altijd met alles eens
moet zijn. Ik vind wel dat er meer
zorgvuldig naar ons zou moeten
worden geluisterd,"
Jrtr ft
«Aft***.*!
Ru lm 96 procent'van de Grieken is tegen deNAVO-bombardementen op Joegoslavië. Op de foto een anti-NAVO demonstratie 'mThes-
salonïki eerder deze maand. ArchieffotoFotisniargiropouios/EPA
Door prof. dr. PA. Moerman
Het meest recente boek
van Helmut Schmidt
'Auf der Suche nach ei-
ner öffentlichen Moral' was voor
mij een bewijs dat bij onze ooster
buren momenteel stevig gedeba-
teerd wordt over het morele gehal
te van onze hedendaagse samenle
ving. Ai in eerdere columns heb ik kritische kantteke
ningen geplaatst bij huidige hiep-hoi gevoel van de
huidige mondiale economie, zeker hier in het Westen.
Het économiseren van deze samenleving gaat almaar
door. Zelfs alsjezelf econoom bent, sla je deze ontwik
keling soms verbijsterd gade.
Naarmate het bekende gedachtegoed van Adam
Smith ('Als je goed voor jezelf zorgt, zorg je pgr defini
tie ook goed voor de ander') steeds meer ingang vindt,
ziet men ooksteeds meereen verbrokkeling vande sa
menleving (een bekijk-het-maar-mentaliteit, zoals
ook blijkt uit de laatste verkiezingen).
Even werd er gedacht, na de ineenstorting van het
communisme, dat marktdenken en westerse demo
crat! e in elkaar verstrengeld het won der-elixer zou
den zijn voor de gehele wereld. Fukujama met zijn
boek'Heteinde vandegeschiedenis'gaf begin negen
tiger jaren de opmaat voor dat blije liberale gevoel dat
de hele wereld convergeerde naar een soort mondiaal
marktparadijs.
Zoals gewoonlijk, is de ontnuchtering bij het ontwa
ken in deze chaotische wereld niet altijd een greet ge
noegen. De reacties liegen er dan ook niet om.Armin
Mohler Tn Liberalenbeschimpft i ng' stelt 'Het vrije
marktliberalisme weet niets m>_ te onderscheiden.
Voor veel moreel behoudenden is de play-boy demo
cratie, waarin de balans tussen rechten en plichten
grondig verstoord is, vlees geworden decadentie, met
ander woorden: de dans om het gouden kalf.'
Hetliberale weekblad Die Zeitorganiseeerdeter gele
genheidvan de 75ste verjaardag van Helmut Schmidt
(Zeitpunkte 1/1994) een symposium over de crisis van
de democratie. Hans Küng de theoloog die deelnam
aan het symposium, poneerde het volgende op basis
van een recente pauselijk encycliek (Veritas Splen
dor): de jongste generatie moet zich vinden in een
waardenverwarring, waarvan de reikwijdte nauwe
lijks valtinteschatten.Helderemaatstavenvoorrecht
enonrecht, goed enkwaad,zoalszenogindejaien vijf
tien zestig door ouder sen scholen, kerken en menig-
ook door politiciwerden overgedragen, zijnvoor
haar nauwelijks herkenbaar.
Vervolgens stelt Küng: 'Heel zeker moeten ook intel
lectuelen bij zichzelf te rade gaan. Velen van hen heb
ben de zelfverwerkelijking tot aan het exces verde
digd; hebben deugd, fat' m, stijl belachelijk ge
maakt; hebben postmow onverbindendheid een
tijdlang zo ver doorgedreven dat na het advies 'alles
gaat', niets meer ontoelaatbaar was. De maatstaven
losten zich op in het bijtend zuur van de kritiek'.
Schmidt zegt zelf in zijn recente boek: 'Of het nu gaat
over het belangrijke werkloosheidsprobleem of over
de schandalen van depolitiekeeneconomischeeliten,
of speculatiezucht, of belastingfraude en jeugdcrimi
naliteit: met politieke maatregelen is hetomdenken
in onze samenleving niet tot stand te brengen'.
De door mij eerder aangehaalde econoom Wilhelm
Röpke waarschuwde al eindjaren veertig vooreen on
gebreideld marktdenken. Toch is de verleiding van
dat ongebreidelde marktdenken blijkbaar te grootge-
weest de afgelopen vijftig jaar. Het is goed, denk ik,
dat de profesionele econoom zich wat meer reken
schap geeft van het feit dat waarden en normenbesef
bij de ki ezende mens toch de doorslag zou moeten ge
ven en de ratio zou moeten overstijgen.
Ik ben zefier geen cultuurpessimist en ik heb geen be-
paald fin de sciède-gevoel. Niettemin gaat mijns in
ziens onze onhvikelde westerse,
libertijnse,kapitalistische samenleving een dilemma
tegemoet Dat dilemma is goed verwoord doorB. Gug-
genberg: 'De rede kan niet winnen wat het geloof ver
loren heeft.' We hebben steeds nieuwe ontwerpen,
nieuwe waarheden nodig, om ze vervolgens snel weer
te laten vallen; waarheden met de vervaldatum van
vruchtenyoghurt. De moderne tijd is niet geïnteres
seerd in wat echt waar is. De onverbindendheid, de
waarden- en normenverwarring is systeem-imma
nent (innerlijk bijblijvend) geworden en daardoor on
oplosbaar.Het is belangrij k dat mijn wetenschap zich
dat duidelijk realiseert en zich bezint over haar wor
tels die lagen bij moreel aanvaardbaar menselijk ge
drag inzake kiezen en handelen en niet by het maken
van zinloze sommen!
(Prof. dr. PA. Moerman is hoogleraar industriële eco
nomie - industriële netwerken, industriepolitiek, fu
sies, research en ontwikkeling - aan de faculteit der
Economische Wetenschappenvan de Erasmus Univer
siteit Rotterdam)
Door Steve Crawshaw
De vijf Albanezen die in het weekeinde om
het leven kwamen toen hun auto op een land
mijn liep, zijn naar alle waarschijnlijkheid
niet de laatsten die op deze wijze zullen om
komen. De afgelopen weken hebben Servi
sche soldaten mijnen gelegd aan de Servi
sche kant van de Albanese grens, blijkbaar
ter voorbereiding op een potentiële aanval
van NAVO-grondtroepen.
De slachtoffers van de mijn waren het bur
ger-'onderpand'van wat voornamelijk als mi
litaire defensie wordt beschouwd. Er komen
echter steeds meer meldingen dat de Servi
sche strijdkrachten mijnen leggen in burger-
gebieden, om de Albanese bevolking te inti
mideren, hen te dwingen om te vluchten of
het onmogelijk voor hen te maken om terug
te keren.
De mijnen zijn gelegd in weilanden, scholen
en huizen. Volgens sommige berichten zijn
de Albanezen in delen van Kosovo zelf inge
zetais gedwongen mynenleggers.
De NAVO beschikt in Macedonië over men
sen die mijnen onklaar kunnen maken als er
een vredesverdrag zou worden gesloten.
Maar dat lijkt nog ver weg. Zelfs als er een
vredesverdrag zou zijn gesloten, leert de er-
varin'g dat het nog vele jaren kan duren voor
dat alle mijnen zijn opgeruimd. Vooral kinde
ren zijn kwetsbaar, omdat ze erop kunnen
stappen of ze kunnen oprapen als ongebrui
kelijke voorwerpen bij het spelen in het bos
of veld.
Het gebruik van landmijnen is wereldwijd
veroordeeld. Meer dan honderddertig landen
tekenden vorige maand het verdrag van Otta
wa tegen landmijnen. De Verenigde Staten
troffen zichzelf aan in het gezelschap van
Rusland, China en Noord-Korea in het verzet
tegen het verdrag, tot het bittere eind. Joego
slavië heeft het akkoord wel ondertekend.
Maar volgens een steeds bekender wordend
patroon in Belgrado bleken de beloften nog
minder waard te zijn dan het papier waarop
ze waren ondertekend.
De Serviërs begonnen, al mijnen in Kosovo te
leggen toen hun vertegenwoordigers zich
voorbereidden op het verdrag van Ottawa.
Anti-tankmijnen zijn niet verboden, maar de
Serviërs gebruiken ook kleine landmijnen
van een paar centimeter doorsnee die iemand
kunnen doden of verminken, en krachtiger
mijnen die een paar mensen tegelijk kunnen
doden.
Theoretisch gezien kunnen zelfs die kleinere
landmijnen een militair doel dienen. In prak
tijk is hun voornaamste voordeel dat ze goed
koop zijn. Hun onopvallendheid maakt dat
burgers er het meest onder lijden, zowel wan
neer ze nog in het oorlogsgebied leven als
wanneer ze terug naar huis keren.
Het gebruik van landmijnen door de Serviërs
maakt deel uit van een veel groter defensie-
patroon. Recente voorbeelden omvatten on
der meer de 'etnische zuiveringen' en moor
den die tot zo'n grote schaal opliepen toen de
bombardementen van de NAVO begonnen.
„Er zijn talloze meldingen van vluchtelingen
gekomen dat de Servische politie Kosovo Al
banezen als dwangarbeiders inzet voor het
graven van massagraven," zegt brigade-ge
neraal Guiseppe tylarani, de militaire woord
voerdervan de NAVO.
Massaverkrachting, dat in Bosnië herhaalde
lijk werd gebruikt als wapen van macht en
haat, komt in Kosovo ook steeds meer voor.
Maar de meeste Serviërs ontkennen dat hun
landgenoten smerige misdrijven hebben ge
pleegd. Er is hooguit het instemmende com
mentaar dat „in oorlogstijd bij alle partijen
vreselijke dingen kunnen gebeuren".
Net als in Nazi-Duitsland betekent het blijk
bare verlies aan moraal geen totale onop
merkzaamheid voor wat de rest van de we
reld een misdaad tegen de menselijkheid
vindt. Net zoals de Duitsers graag alle sporen
van Auschwitz wilden uitwissen voordat de
geallieerden kwamen, zo zoeken de Serviërs
manieren om hun misdaden te verhullen.
Vanwege zowel technologische als menselij
ke middelen -waaronder sateliietcamera's
en de getuigenverklaringen van vluchtelin
gen - blijkt dit voor de Serviërs moeilijker te
zijn dan het voor de Nazi's was.
Net als in het Duitsland tijdens de oorlog
wordt het negeren en ontkennen soms door
Serviërs zelf tegengesproken. Zoals elk Duits
geschiedenisboek nu benadrukt, was het
voor de gewone Duitser onmogelijk om niet
op de hoogte te zijn van wat er met de joden
gebeurde. Een vergelijkbare logica is nu in
Servië van toepassing.
Tijdens een gesprek in een hotel in het pro
vinciestadje Nis verzekerde een Serviër me
vertrouwelijk dat meldingen van gruwelen in
de Bosnische stad Srebrenica - waar duizen
den mensen in 1995 door de Serviërs werden
weggevoerd en gedood - verzonnen waren.
Ik sprak hem tegen en probeerde enkele be
wijzen aan te voeren. Hij bleef het ontken
nen. Een aantal uren en een aantal borrels la
ter deelde hij ineens mee: „Natuurlijk weten
we best wat er werkelijk in Srebrenica is ge
beurd. Dat weet iedereen."
Die confrontatie met de waarheid - over mij
nen, etnische zuiveringen, dwangarbeid, ver
krachting - ligt voor de meeste Serviërs nog
in het verschiet Het zal een pijnlijke confron
tatie worden, als die ooit komt
(c) The Independent/
Rotterdams Dagblad
