9
T
'm
Chinese spionage-affaire zwaar punt
bij Amerikaanse presidentscampagne
Steen der Onwijzen maakt
kroonjuweel D66 tot loden last
tVJM
l
Picasso's naakte vrouw
Kunstwerk
Wiegel (8)
Wiegel (9)
Supporters
f
Dercon was directeur
van eigen idealen-bv
Rotterdams Dagblad
Donderdag 27 mei 1999
Onder eindredactie van Annemlek van Oosten, tel.: 010-4004358
Ik kan mij voorstellen dat een hedendaagse realisti
sche schilder door gebrek aan publiciteit voor zijn
werk slechts een paar krassen op een doek zet om zijn
ongenoegen te uiten....
Het schilderij van Picasso, dat miljoenen waard is, kan
het best worden hersteld door een van de velen van de
amateurschilders die we njk zijn. Het zal best even
moeilijk zijn, maar de benodigde grovekwasten kun
nen worden aagesehafd bij doe-het-zelf zaken. Laten
we het zo maar doen, want zo kosthet veel minder dan
het inschakelen van knappe restaurateurs.
Wie bepaalt de waarde van een schilderij? De naam
van de maker? Mijn handtekening kóst meestal geld.
Rembrandt, Rubens, Paulus Petter en anderen zou
den zeker in de pen zijn geklommen bij het zien van
een tijdens een kop koffie door Picasso gemaakt doek.
Er zijn genoeg voorbeelden van rommelmakers la Pi
casso. Daag b .*n eens uit om iets realistisch te maken,
bijvoorbeeld zoiets als een van de vele perfecte wer
ken van Wil jnk. Ik denk datje nooit iets van die kun
stenaars zult horen, want ze beschikken niet over de
vaardigheid van bijvoorbeeld vader en zoon Bol of
Remt Withaar...
Welke kunstcriticus kan mij dit alles eens uitleggen?
Ben ik zo naïef? Ik denk dat veelmensen vinden dater
te overheidsgeld is gemoeid met het restaureren van
deze Picasso. Ik ga een 'Boogie Woogie' spelen op mijn
gitaar...
J. SteCfen, Maassluis
Fietsend op weg naar Zuidland passeerde ik een ob-
stakelopde oude trambaan. Ik zag met verbazingmet
welke materialeneen gammel soort bruggetje was op
gebouwd. Gezien de rotzooi aan weerszijden van deze
'brug' dachtikdathet hier een obstakel betrof datdoor
een stel schooljongens was gemaakt. Later hoorde ik
over een 'kunstwerk' spreken en geloofde het niet.
Als u weet welke voorschriften, besluiten en milieu
technische aspecten (bla,bla bla) er aan te pas komen
om iets van de grond te krijgen, dan is het genoemde
'kunstwerk' slechts 'kunst' waar het de geslaagde po
ging betreft om hiervoor subsidie te krijgen. Zo'n flin
ke brandstapel van oude autobanden, drums, kunst
stofkratten hooi en takkenbossen; dat is toch vragen
om brandstichting! Zeker als de betrokken gemeente
lijke instantie de onbegrijpelijke toestemming ver
leent om zo'n werk nabij een school te plaatsen. En de
resten laat liggen.
NuiserenemeneerTejoMoeringsvan plan desamen-
leving in Hellevoetsluis met een nieuw kunstwerk op
te zadelen. Bezint eer ge begint! Er is op heel Voorne
en Putten niemand diezit te wachtenopkunstwerken
die mogelijk in de fik gestoken kunnen worden, zeker
met als de rotzooi van de brand als 'aandenken' kan
blijven liggen. Als iemand zijn vuilnisbak een uur te
vroeg buiten zet, kandie persoon al een bekeuringvan
ƒ50 krijgen. Als 'kunstenmaker' kun je je waardeloze
rotzooi echter overai vrij neerzetten en dat - dat is het
ergste - wordt dan nog met gemeenschapsgeld be
taald. Dat daarmee klakkeloos wordt omgesprongen,
moge blijken uit het feit dat de gemeente Spijkenisse
niet kanaantonen waaruiteen tekort vanachtmiljoen
gulden is ontstaan...
L.N.Maijstré, Spijkenisse
Hij moet maar eens terugdenken aan zij n regeerperio
de met Van Agt. Wiegel bralde toen dat hij puin ging
mimen, maar na afloop van zijn regeerperiode bleek
dat de werkeloosheid drie keer verdubbeld was, de
staatschuld twee keer. Advies: bemoei je eigen nooit
meer met politiek, dat gaat boven je petje, ga je seha*
men en biedt je excuus aan Paars 2, dat veel beter re
geert dan jij gedaan hebt of ooit zult kunnen, hetgeen
je met je puinruimen reeds bewezen hebt.
Jebenteenschandevoordepartijdieje vertegenwoor
digt, je laatje zogenaamde principe (eigen belang
prevaleren boven dat van je partij. De handdruk die je
gaf aan Kok en Peper was het toppunt van sarcasme,
alleen de Judaskus ontbrak.
W. Pieters, Rotterdam
Ik ga even in op de weigering van de heer Wiegel. Niet
omdat het kabinet gevallen is, want dat vond ik slecht
tot zeer slecht voor Nederland. Dat de heer Wiegel nog
slechter is, daar benik bangvoor. Hij isa!30jaartegen
een referendum, logisch dat je dan tegen stemt. Als
het volk mee mag stemmen in bepaalde zaken is het
einde helemaal zoek. Het volk moet niet zeuren enge-
woon zijn salaris betalen. Want de ministers hebben
logischerwijs geleerd voor de baan die zij hebben. En
je moet natuurlijk geleerd hebben om zo dom te rege
ren,
Om daar een gigantisch salaris voorop te strijken,dat
is op zich zelf al heel knap. Want de groten m de poli-
dek, het spijt me wel, die zie ik nergens meer. En de
heer Wiegel past prima bij dat niets, een nietzeggend
geheel.
En verder? Geen politieop straat, geenleraren voorde
klas, geen goedescholen beschikbaar, geen goede ge
zondheidszorg, geen veiligheid op straat of thuis: een
kleine greep uit de algemene tekortkomingen.
Mevrouw J. Boom, Schiedam
Met heel veel genoegen en plezier, heb ik stuk van
Tonny van Ede over Sparta gelezen. Toen supporters
nog echte supporters waren. Als men de krant van za
terdag j.l. over natuurlijk moet Sparta knokken. Als
men dan leest, wat ik mij persoonlijk nog heel goed
herinner, over de beslisingswedstrijd in Zaandam te
gen Z.F.C. 39 bussen met supporters reisden mee, als
men van daagdedagzoiets organiseerd, dan vraag je je
als buschauffeur af, zal ik straks mijn bus nog heel en
gaaf in de garage terug kunnen zetten.
Op dezelfde pagina lees ik over een Duitse amateur
wedstrijd waar gevechten en rellen uitbrakende poli
tie waterkannonen inzette, 28 arrestaties verrichtte,
en waarschuwingsschoten moest lossen om deorde te
herstellen. Hoe supporters bij Go-Ahead in Deventer
geweigerd werden (eigen schuld) toen maar naar
Veendam gingen om herrie enrellen teschoppen. Zul
len we over het kampioensfeest van Feyenoord nog
maar zwijgen: dat zijn geen supporters, maar groepen
die uit zijn op op herrie en vernielen. Nee supporters,
neem een voorbeeld aan 1949, dat waren tenminste
echte supporters, die veel voor hun club overhadden
en er veel plezier mee beleefde.
C. Karreman, Bleiswijk
Tekening
Theo Gootjes
Door Terence Hunt
Na het abusievelijke bombarde
ment op de Chinese ambassade in
Belgrado zijn de beschuldigingen
dat Peking al jarenlang Ameri
kaanse atoomgeheimen steelt een
nieuwe klap voor de goede rela
ties tussen de landen. Bovendien
zorgen de aantijgingen in het rap
port van het Huis van Afgevaar
digden voor veel binnenlands po
litieke verwijten, met een moge
lijke uitstraling naar de Ameri
kaanse presidentsverkiezingen
van volgend jaar-
De bevindingen van de uit Demo
craten en Republikeinen samen
gestelde Congrescommissie die
het rapport opstelde, noopten de
hoogste Democraat, afgevaardig-,
de Norm Dicks, tot de uitspraak"
dat het gaat om 'een van de ern
stigste contraspionagemissers in
de geschiedenis van het land'.
Volgens de Republikeinse com
missievoorzitter Christopher Cox
duurt de spionage waarschijnlijk
voort tot op de dag van vandaag.
De relatie met China is voor de VS
geen eenvoudige en er waren al
spanningen over de aanhoudende
meningsverschillen over mensen
rechten, het groeiende Chinese
handelsoverschot en de in de VS
gedane beschuldiging dat presi
dent Bill Clinton illegale campag-
nebijdragen uit China heeft ont
vangen. Peking neemt de be
schuldigingen over mensenrech
tenschendingen en het handels
overschot van 57 miljard dollar in
1998 zeer hoog op en is daarnaast
woedend over de Amerikaanse
plannen voor de bouw van een ra
ketafweersysteem, waarvan Pe
king vreest dat het naar Taiwan
geéxporteerd zal worden.
Ondanks die felle tegenstellingen
leken beide partijen nadrukkelijk
de goede samenwerking op ande
re punten naar voren te willen ha
len. In die geest "bezocht Clinton
vorig jaar China, het eerste be
zoek van een Amerikaanse presi
dent sinds het neerslaan van het
democratieprotest in 1989.
„Dat was een perfect voorbeeld
van een persoonlijke diplomatie
die vooruitloopt op de realiteit,"
zegt Richard Haass van de libera
le denktank Brookings Institu
tion. „Dit is een nieuwe tegenslag.
De relatie wordt slechter en er
moet nog een formule komen
voor een niet-vijandige relatie die
misschien zelfs productief kan
zijn."
David Shambaugh, medewerker
van de George Washington Uni-
versitei en kenner van het Chine
se leger, zegt dat de relatie met
China de belangrijkste buiten
lands politieke kwestie in de pre
sidentscampagne gaat worden.
Hij verwacht dat die op een polari
serende manier behandeld zal
worden. Het eerste slachtoffer
van het ambassadebombarde
ment was de militaire samenwer
king met de VS, die door China
weid stopgezet. Minister van de
fensie William Cohen zegde later
een bezoek aan China af vanwege
de toegenomen spanningen.
Analisten vrezen dat er nog meer
strubbelingen zullen ontstaan
want het Congres moet binnen
kort stemmen over de opname
van China in de Wereldhandelsor
ganisatie (WTO) en over de jaar
lijkse verlenging van de preferen
tiële handelsstatus voor China.
Die laatste beslissing wordt door
kenners echter niet als een pro
bleem gezien: „De laatste paar
jaar was er daarover scherpe reto
riek, maar bij elke stemming,
stemde het Congres met een gro
tere marge voor verlenging," zegt
David Lampton van de faculteit
internationale relaties van de
Johns Hopkins universiteit. „Niet
alleen de zakenwereld, maar ook
de honderdduizenden mensen
wier banen afhangen van de han
del zullen hun woede temperen
met de erkenning dat er ook posi
tieve belangen zijn."
Er zijn veel meer spionageaffaires
geweest - van de diefstal van dui
zenden supergeheime.documen
ten over sovjet-bewapening door
de Israëlische spion Jonathan Pol
lard tot het verraad van de hoge
CIA'er Aldrich Ames van alle
Amerikaanse spionnen in Rus
land aan Moskou. Maar de Chine
se spionage trekt vooral veel aan
dacht doordat die zo succesvol
was en werd uitgevoerd door een
land dat de VS tot voor kort niet
nucleair kon bedreigen.
„Er zal veel politieke opwinding
zjjn over de vraag wie van welke
politieke partij wat deed in welke
regering," zegt de Republikeinse
senator Richard Lugar. Maar De
mocraten wijzen de kritiek af dat
de regering-Clinton niet snel ge
noeg heeft gereageerd op tekenen
dat er iets mis was.
„Deze zaak gaat terug tot 1982,"
zei de Democratische fractielei
der in de Senaat, Tom Daschle.
Puinruimen
bij de Ameri
kaanse am
bassade in
Peking, die na
het 'ongeluk
je'in Belgrado
door demon
stranten on
der handen
werd geno
men.
Foto Greg Baker/AP
Zal Chris Dercon het nog leren? De inkt van het
rapport dat hem moet redden is niet droog of hij is
alweer volop bezig zijn mensen te irriteren. Het
wordt afzien voor de museumdirecteur.
Door Han Geurts
„De regering-Reagan deed niets,
de regermg-Bush deed niets. Wat
wij nog veel opvallender vinden is
dat de Republikeinse fractielei
ders in het Huis en de Senaat in
1996 over de zaak werden geïnfor
meerd en ook hebben verkozen
om niets te doen. Deze regering is
de eerste die iets onderneemt."
Eerste Kamerlid Erik Jur-
gens keek zesendertig uur
lang in de ogen van werk
nemers van Boijmans en conclu
deerde dat de communicatie in
het museum gebrekkig was. De
directeur wist niet wat zijn men
sen deden en zij wisten niet wat
hun baas wilde. Ieder vuiltje aan
de lucht kan dan een onweersbui worden, aldus Jur-
gens. Dus moeten we nu snel die organisatie oplap
pen.
Dat advies klinkt vriendelijk maar is in feite al een
brevet van onvermogen. Taak één van een directeur
is om contact te houden met zijn mensen. In een
klein ambtenarenwerkweekje ontdekt een aardige
oude man wat de directeur drie jaar lang niet is opge
vallen, namelijk dat hij al die tijd naast het museum
heeft gestaan ui plaats van er middenin. Dercon was
de baas van de idealen-bv in zijn hoofd maar niet
van Boijmans.
Of Jurgensook in de harten van de medewerkers
heeft gekeken weet ik niet. Zijn rapport wijdt uit
over organisatiefouten en zo min mogelijk over ka
rakterfoutjes. Al noemt hij wel het woord luisteren.
In dat verband zegt hij iets over flamboyante stijl van
de directeur. Toen Jurgens zijn bevindingen aan het
personeel van het museum presenteerde kregen we
daar meteen een aardig staaltje van zien: Dercon zat
ook achter de tafel en trok zonder blikken of blozen
een lijntje van honderdvijftig jaar bewogen Boij-
mans-gesehiedenis naar honderdvijftig jaar enerve
rende toekomst.
Ik zie nog de verbaasde flikkering in de ogen van
Jurgens, die net geen frons werd: dat ene ondeelbare
moment waarin hij ter plekke moet zijn gaan twijfe
len aan zijn eigen conclusies. Want zo plaatste Der
con zich op de kleinste dag van zyn carrière pontifi
caal in het glorierijke epicentrum van driehonderd
jaar Boijmans. Dat presteert alleen iemand die nooit
zal kunnen luisteren. Wat zeg ik, die niet eens weet
wat luisteren is.
Tijdens de presentatie van zijn eigen reddingsplan
wist Dercon nog te vertellen dat wispelturigheid ook
flexibiliteit kan betekenen, en verzamelen ook ontza-
melen. Het hoeft niemand te verbazen dat hij een
dag later al weer vol op de gevoelige teen van zijn
museumstaf ging staan door, vooruitlopend op een
onafhankelijk advies, de verkoop van zijn schilderij
en opnieuw aan de orde te stellen.
Kroonprins
Nu is Jurgens een verstandig man, dus hij vertrekt
niet zonder iets achter te laten. Hoewel het Dercon
toegestaan blijft om buiten het museum zijn mond
open te doen, zal hij intern anderhalf jaar een direc
tievoorzitter boven zich moeten dulden. Die gaat het
museum genezen van alle communicatieproblemen
en zal nu en dan ook verslag uitbrengen of de direc
teur al naar behoren functioneert. Het zal een hel
worden voor de arme Dercon. Zijn lot ligt nu in han
den van de organisatiedokter. Het moet een behoor
lijke zielenknijper zijn wil het hem lukken om het
beste uit de museumdirecteur te persen, maar dat is
het ergste niet. In feite is Dercon geen directeur
meer, maar kroonprins. Hij is gedegradeerd tot een
pratend hoofd op een sokkel. Zoiets wens je je ergste
vijand niet toe. Lubbers deed er anderhalfjaar over
omBrinkman tot de grond toe aftebranden en Boon
stra had minder tijd nodig voor Pieper.
Wonderdokter
Ik zie een paar scenario's. Als de vertrouwensarts
met capabel is dan stort de zaak in een oogwenk in.
Het personeel zal de directeur alsnog de wacht aan
zeggen. Is de wonderdokter wél capabel dan zal hij
concluderen dat Dercon dat niet is. Hoe kun je an
ders zo lang directeur zyn zonder te merken dat er
niets gebeurt als je aan de touwtjes trekt?
Als papadoc zéér capabel is dan neemt hij meteen
zelf de touwtjes in handen. Na twee weken gelooft
het hele personeel weer in de organisatie, de nieuwe
communicatiestructuur en zelfs in de directeur. An
derhalf jaar lang gaat het fantastisch met Boijmans.
Tot de dag dat de genezer vertrekt en Dercon weer
zelfstandig begint te communiceren.
Door Kor Kegel
Dankzij de democratie, en dus het feit
dat eerste ministers niet voor het le
ven worden benoemd zodat ze daarna
nog een tijdje mee gaan, konden we
in het Buitenhof oud-premier Barend
Biesheuvel aanhoren. Een verruk
king! Zonder de ballast van het ambt
van minister-president bleek Bies
heuvels humor het van zijn formalis
me te winnen. Hier zat een Biesheu
vel zoals het volk hem niet eerder
kende.
Onbevreesd voor politieke vijanden,
want die heeft een oude rot niet meer,
deelde Biesheuvel met zichtbare pret
plaagstoten uit Hij was er niet zuinig
mee. Een sneer naar WD-dissident
Hans Wiegel, een uithaal naar het
steile D66, een kat aan de farizeeïsche
voorman van zijn eigen CDA, Jaap de
Hoop Scheffer. Na de Nacht van Wie
gel had nog niemand zo scherp geana
lyseerd wat er scheefgegroeid was en
nu gedaan moet worden. Biesheuvel
herbevestigde zijn reputatie als
staatsmanEn hij was de enige die het
gezaghebbend kon doen, want Bies
heuvel is voorzitter geweest van de
commissie die nut en noodzaak van
referenda onderzocht: het item waar
mee Paars II averij opliep.
Biesheuvel herinnerde fijntjes aan
het advies van zijn commissie. Het
was een uiterst genuanceerd voorstel
om volksraadplegingen mogelijk te
maken, niet als correctie van de vier
jaarlijkse verkiezingen en dus zeker
niet ter vervanging van de represen
tatieve democratie, maar hooguit ais
bescheiden aanvulling op het be
staande systeem. Je hebt verkiezin
gen en tussendoor mogen de kiezers
ook wel eens een uitspraak doen, zo
verdedigde CDA'er Biesheuvel het re
ferendum. Zijn commissie had voor
gesteld om een correctief referendum
(waarvan de uitslag bindend moet
zijn voor politici) toe te staan als er
10.000 handtekeningen voor verza
meld zijn. By het referendum zelf zou
een minimale opkomst van 300.000
kiezers voldoende zyn om aan de uit
slag geldigheid te verlenen.
Biesheuvel beklaagde zich. Want on
der Paars I heeft zijn voorstel inflatie
opgelopen, de drempels werden ver
hoogd. In het wetsvoorstel kwam te
staan dat je 60.000 aanvragers voor
een referendum moet verzamelen,
van wie de handtekening niet vol
staat, nee, ze moeten elk naar het
stadhuis om zich te legitimeren. En
daarna is het referendum pas geldig
bij een minimum van 600.000 stem
men. Biesheuvel meent dat vooral de
eerste fase niet te organiseren valt -
tenzij door een organisatie als de
ANWB wanneer het tegen rekening
rijden gericht is - en hij verweet voor
al D66 dat het zich medeplichtig heeft
gemaakt aan een 'slap aftreksel' van
het door hem beoogde referendum.
Slap afstreksel
Biesheuvel vroeg zich af hoe Dbb van
zo'n slap aftreksel nog een halszaak
kon maken. En hij haalde ook uit naar
WD-senator Hans Wiegel, die deed
alsof zo'n slappewasreférendum de
hele democratische orde op z'n kop
zet. Biesheuvel vroeg zich af-of Wiegel
en andere senatoren van WD en CDA
zijn advies eigenlijk wel gelezen had
den. Was Wiegel principieel? Nee,
daar geloofde Biesheuvel niets van.
Het leek een impliciete bevestiging
van Wim Koks verwijt dat Wiegel het
voortbestaan van het PvdA/VVD/D6t-
kabinet willens en wetens op het spel
heeft gezet.
Maar tegelijk zette Biesheuvel CDA-
leider De Hoop Scheffer neer als ama
teur in de pyromanie. De Hoop Schef
fer had een brandje willen stichten
onder Paars II door overhaast op
nieuwe verkiezingen aan te dringen.
Biesheuvel vond dat de CDA-leider
daarmee een overhaast en onverstan
dig advies had gegeven aan koningin
Beatrix - een advies, niet gericht op
het landsbelang, maar gebaseerd op
vage hoop dat het CDA bij nieuwe ver
kiezingen garen spint by een breuk
tussen PvdA, WD en D66. Biesheu
vel raadde aan: eerst lijmen. En als
dat niet lukt, wordt het drama binnen
paars alleen maar groter. En dóar kan
het CDA z'n voordeel mee doen. Niet
door nu olie op het vuur te gooien.
Kiezers houden niet van saboteurs.
Bijzonder verstandige woorden van
de man die amper twee jaar (1971-
1973) premier was. Buitenhof-inter
viewer Peter van Ingen hoefde niet
eens zijn best te doen om de oud-pre
mier tot gezaghebbende uitspraken
te verleiden. Maar als je je best niet
doet, levert dat gemiste kansen op. De
verrassing van Biesheuvels voltref
fers moet bij Van Ingen zo groot ge
weest zyn, dat de CDA-vriendelijke
strategie onopgemerkt bleef. Want
wat had Biesheuvel feitelijk gedaan?
Biesheuvel had het voor D66 moreel
volstrekt onmogelijk gemaakt om
zich met de WD (en PvdA) te verzoe
nen. Binnen de PvdA waren in het
Pinksterweekeinde al pogingen gaan
de om D66 te lijmen met voorstellen
voor bestuurlijke vernieuwing, waar
onder een raadplegend referendum.
Het verschil met een correctief refe
rendum is groot. Bij een correctief re
ferendum is de uitslag bepalend. Een
raadplegend referendum is niet meer
dan een opgeklopte enquête. Daar
zijn in het Rotterdamse gemeentebe
stuur in 1994 lange discussies over ge
voerd. Maar de massa kent het ver
schil niet en denkt dat er maar één
soort referendum is: hét instrument
van de volkswil (volgens D66, PvdA,
Groenlinks, SP en De Groenen) en
daarom bedreigend voor de vertegen
woordigende rol van per slot van re
kening gekozen politici (volgens
CDA SGP, GPV, RPF, AOV en Wie
gel).
Oud yzer
Waar het Biesheuvel om ging, was om
nog eens haarfijn in herinnering te
roepen dat het zelfs bij D66, die het re
ferendum zogenaamd als kroonju
weel koestert, lood om oud ijzer is of
het om serieuze referenda of om on
praktische surrogaat-volksraadple
gingen gaat, D66 verliest de nuance
uit het oog en hamert op 'het referen
dum', volstrekt voorbijgaand aan het
feit dat het door Bram Peper verde
digde wetsvoorstel een slap aftreksel
was van waartoe Barend Biesheuvel
geadviseerd had. Door te benadruk
ken dat D66 een breekpunt maakte
van een slap aftreksel, maakte Bies
heuvel het onmogelijk voor D66 om
met behoud van geloofwaardigheid
akkoord te gaan met een lijmpoging
waarbij PvdA-leider Ad Meïkert een
raadplegend referendum in de aan
bieding doet.
Een raadplegend referendum is im
mers nog slapper dan een slap aftrek
sel van een correctief referendum, het
is brak water vergeleken met bos
vruchtenthee, Als D66 met zoiets
flauws genoegen neemt, dan krijgen
alle commentatoren gelijk die zeggen
dat D66 zich in '99 overleefd heeft en
zichzelf beter kan opheffen, omdat er
tussen PvdA en WD geen plek meer
is voor draaikonterig sociaal-liberalis-
me. Als D66-leider Thom de Graaf een
lauw referendum accepteert als ge
noegdoening, dan staat hij toe dat
zwarte magiërs met een omgekeerde
Steen der Wijzen het schitterende
kroonjuweel van D66 omvormen tot
een loden last met een laagje blad
goud.
Als D66 op die basis lijmt, is de party
overbodig geworden. Als ze niet lijmt,
is ervoor D66 ook geen bestaansrecht
meer, want dan keert ze niet terug in
het kabinet en haken nog meer kie
zers af. Dit is de Biesheuvel-factor. De
Hoop Scheffer kwam er niet op. Maar
dit subliem opgeworpen dilemma is
voor de politieke geschiedschrijving
van meer belang dan Wiegels pseudo-
masochisme.
