12
£ê§i©ifti© Sane
^Komst van Britten
zet bril van de
opticien op scherp
Blijvende schade voor wie RSI ontkent
MattUHi -
rj\
"ii
Aantal bril-
en lensdragers
groeit door
vergrijzing van
de bevolking
ht u x,
Rotterdams Dagblad
Maandag 28 juni 1999
Door Marie-Louise Thissen
Rotterdam Jarenlang zat er nauwelijks beweging in de
markt voor optiek. De opticiens in Nederland zagen hun
verkopen jaarlijks noch stijgen noch dalen. In de jaren 1996
en 1997 bleef de totale omzet - per jaar voor deze bedrijfstak
geschat op anderhalf miljard gulden- op de nul
lijn steken. Vorig jaar kwam daar verandering
in. Het jaar 1998 liet voor de branche een om
zetgroei zien van vier tot viereneenhalf pro
cent. Een percentage, dat ook dit jaar wordt
verwacht.
„Als er een sterke ontwikkeling in
Nederland is om duurzame con
sumptiegoederen aan te schaffen,
dan besteden de mensen ook
meer geld aan hun brillen of len
zen. Dat is een merkwaardig ver
schijnsel, dat we al eens eerder
hebben gemerkt," zegt Joop de
Groot, directeur van Pearle Bene
lux in Soesterberg. Pearle bestaat
dit jaar veertig jaar. De Groot;
;jWij zijn voortgekomen uit het
bedrijf Brilmii- In 1959 werd de
eerste zaak van eigenaar Alfons
Hamer aan de Kruiskade in Rot
terdam geopend. Het was een
zelfbedieningswinkel in optiek,
iets nieuws in die tijd. Langs de
wanden kon elke klant zelf een
montuur uitkiezen en passen.
Toen dit systeem aansloeg bij de
klanten gingen ook andere optici
ens over op zelfbediening."
In Nederland dragen 8,2 miljoen
mensen een bril of contactlenzen.
Het merendeel, 7,4 miljoen kiest
voor een bril, anderhalf miljoen
wil contactlenzen. Een kleine
groep mensen (0,7 miljoen) wis
selt het dragen van een bril af met
lenzen, omdat dit makkelijker is
bij bijvoorbeeld het sporten. Het
aantal mensen, dat dagelijks twee
of zelfs drie brillen gebruiken,
groeit. Ze houden één bril voor
het beeldscherm van de compu
ter, één voor in de auto achter het
stuur en een speciale bril om te
kunneh lezen.
De situatie voorde optiekbranche
ziet er rooskleurig uit. Elk jaar ko
men er circa 109.000 brildragers
bij door de vergrijzing van de be
volking. Verspreid naar leeftijd
draagt 28 procent van de kinderen
negen
franchi-
Prominente brildragerstcatiaretier Freek de Jonge, Wim Duisenöerg, pre
sident van het Europese Monetaire Instituut en zangeres Nana Möuskourï.
Art l'mifmu fti)lb:tHaiJisDunWnil tit:;|U:rs "Y -
een bril, 39 procent zjjn dertigers,
64 procent veertigers en 92 pro
centvijftigers. Hoe ouder de men
sen worden, hoe vaker moeten ze
hun toevlucht nemen tot een of
meerdere brillen.
Nederland kent circa 2000 optiek
winkels (met 7300 werknemers),
daarvan zijn 1350 zelfstandige op
ticiens, die samen zestig procent
van de anderhalf miljard gulden
omzetten. De overige 650 zaken
maken deel uit var. een winkelke
ten. Hans Anders, onderdeel van
het Vendex concern, is met 200
winkels de grootste, dan volgen
Pearle met 165 zaken en Groene-
veld met 103 winkels. Een strikte
scheiding tussen zelfstandige en
aan een winkelketen gelieerde
opticiens is moeilijk te maken.
Hans Anders heeft bijvoorbeeld
sene-
mers, bij
Pearle wor
den zelfs 140
van de 230 vesti
gingen in Neder
land en Belgie ge
leid door franchise
nemers. Nu de op
tiekbranche de wind
mee heeft, verschenen er steeds
meer zaken. Alleen al tussen 1996
en 1998 kwamen er 130 optiekwin
kels in de stadscentra bijDat aan
tal zal verder toenemen omdat het
Britse bedrijf Specsavers heeft
aangekondigd om zijn drie win
kels (in Gouda, Haarlem en Bre
da) uit te breiden naar 55 zaken.
De concurrentie onder de optici
ens neemt dus toe. Specsavers
heeft al aangekondigd in Neder
land ook te gaan optreden als
prijsbreker. De Bri tien vinden het
aanbod in een gemiddelde optiek
winkel aan de dure kant. Geeft
een Engelsman gemiddeld 329
gulden uit voor een bril met gla
zen, een Nederlander telt er ge
middeld 550 tot 650 gulden neer.
„Wij wensen Specsavers veel suc
ces op de Nederlandse markt,"
zegt De Groot van Pearle Bene
lux. „Wij zitten meer in het mid
densegment van de markt. Mode
speelt een steeds belangrijkere
rol bij het aanschaffen van een
bril De monturen mogen niet te
groot zijn. Ga maar eens in Enge
land kijken, daar zie je veel grote
monturen. Dat is een groot ver
schil met Nederland."
Op de vraag welk bedrijf er nu
marktleider is, antwoordt De
Groot; „Dat zijn wij. Hans Anders
heeft weliswaar meer winkels in
Nederland, maar wjj hebben een
hogere omzet. Met hun 75 gulden
voor een montuur moeten ze be
hoorlijk wat brillen verkopen wil
len ze een goede omzet draaien."
Hoe groot die omzet is, wil De
Groot niet zeggen.
In het jaarverslag van HAL Inves
tments (eigenaar van Pearle) staat
te lezen dat Pearle Europe met
521 optiekwinkels in West-Europa
een omzet van 248 miljoen (bijna
vijfhonderd miljoen gulden) ui
1998 heeft behaald.
Volgens de Consumentenbond,
die een brillentest in het februari
nummer dit jaar publiceerde, be
staal er weinig verband tussen de
kwaliteit en de prijzen van mon
tuur en glazen. De goedkope zie
kenfondsbrilletjes van staal
draad,die populair waren in de ja
ren zestig, worden nauwelijks nog
gedragen. Nogal wat mensen heb
ben last van een nikkel- of een
chroomatiergie. Zy kunnen beter
voor een montuur van kunststof
kiezen, dat bovendien lichter is in
het dragen dan metalen montu
ren. Over het algemeen zijn mon
turen met een merk kostbaarder
dan een merkloze bnl.
„Dankzij materialen als titanium,
heel sterk en heel dim, kunnen
wij lichtgewicht brillen leveren,"
zegt De Groot „Titanium is ook
nog eens in allerlei kleurtjes uitte
voeren. Dat spreekt klanten aan,
die gesteld zijn op een modieus of
trendy bril." Uit marktonderzoe
ken blijkt dat de mode in 37 pro
cent van de gevallen de belang
rijkste oorzaak is om een nieuwe
bnl aan te schaffen.
RSI, chronische pijn in pols, arm, eek en schouders. De meeste
itaensen hebben er inmiddels wel van gehoord. Helstaat bekend
als dé beroepsziekte hij beeldschermgebruikers maar dat beeld is
onjuist. Er zijn veel meer risicogroepen. Zo kunnen bijvoorbeeld
'"ook metselaars, naaisters, schoonmakers en inpakkers er last van
-irijgen. Arbeidsongeschiktheid is vaak de consequentie. Alertheid
is geboden bij wat de beroepsziekte van de volgende eeuw zal wer
den, want de schade is blijvend als RSI niet wordt behandeld.
Door Florien van Rees
Rotterdam Eeuwen geleden
heette het monnikenwerk. Ook
muisarmen, Nintendoduimen en
tennisellebogen vallen e- onder.
RSI is naar verwachting beroeps
ziekte nummer één van de vol
gende eeuw. Het zal arbeidsonge
schiktheid als gevolg van psychi
sche klachten van z'n eerste
plaats verdringen. En geheel ten
onrechte denken veel mensen dat
de ziekte voornamelijk beeld
schermwerkers treft.
„De mens is dynamisch. Hij is er
niet op gebouwd om lang in de
zelfde houding te zitten en steeds
hetzelfde te doen. Hij moet bewe
gen," zegt Eveline Zeegers. Ze is
pas 29, maar zit al vijf jaar in de
WAO, Ze was financieel secreta
resse.
„Toen ik werd afgekeurd, was ik
een typische fase-3'er; ik kon he
lemaal niets meer en had constant
pijn. Tanden poetsen deed zeer,
een theekopje oppakken ook. Als
dat je overkomt als je zo jong
bent, moet je je hele toekomst
beeld omgooien. Ik had mooie car
rièreplannen, maar kwam terecht
in een soort midlifecrisis."
In maart 1995 richtte Zeegers de
RSr-patiënfenverenigïng op. Een
club met inmiddels 1900 leden.
Veertig procent heeft wel RSI
maar geen muisarm. Dat kan ook
niet, want die veertig procent
werkt niet met een computer. Ze
zijn bijvoorbeeld paprikasnijder,
metselaar, schoonmaker, crou
pier en inpakker.
Uit een onderzoek van TNO Ar
beid blijkt dat naaisters de groot
ste risico's lopen. Bijna de helft
zegt klachten te hebben die dui
den op HSL Ze hebben last (pijn
of ongemak) van hun nek, schou
der, eJeboog, pols of hand. Ket
zijn klachten die worden veroor
zaakt door 'repeterend werk'.
Daarbij blijven de schouders en
de rug steeds indezelfde houding,
terwijl alsmaar dezelfde spieren
worden belast voor het maken
van een snelle beweging met de
vingers, pols en ellebogen.
„RSI treft vaak mensen die op het
eerste gezicht lichte handelingen
verrichten. Door die handeling
telkens te herhalen, in een hoog
tempo, ontwikkelen ze klachten,"
legt Paul Ulenbelt uit. Ulenbelt
staat aan het hoofd van de afde
ling arbeidsomstandigheden by
FNV Bondgenoten.
Ulenbelt snapt wel hoe naaisters
aan RSI komen. „In de ateliers ge
beurt alles machinaal; het snij
den, het naaien. De naaisters
moeten er voortdurend geconcen
treerd en gecontroleerd werk
doen. De naald moet heel precies
over de stof bewegen. Om de stof
onder de naald door te leiden, zijn
sommige spieren continu gespan
nen. Het is vergelijkbaar met de
computermuis: om de cursor op
de goede plek te krijgen, moetje
muis zorgvuldig sturen. Dat vergt
inspanning van de spieren, waar
door die overbelast en beschadigd
kunnen worden."
Bij het ontstaan van RSI gaat de
repeterende beweging meestal
Risico's
Duim:
jrikatu
(woodwind)
Een betere werkhouding kan hstnsicoop RSI (Repetitive
Stein k$sry) vertdofcsn. VVsrk b^ocrtsskl root ontspannen
echoudere, afhangende bovenarmen en niet te 'veel buiging
van dè pols. Ook regelmatig van houding veranderen door
beeldschermwerk af te wisselen met andera werkzaam
heden zoals telefoneren, overleg met collega's, lezen, bu
reau opruimen en dergelijke, of rek- en strekoefeningen doen
In korte pauzes, vermindert de kans op klachten.
weneer?
Polsen
'ijl
[natuurlijke mstpositie; de. dufri bedient da
werkere, tón-
ntospeJereen
agoffers
De gevaren van
het toetsenbord
weiken op het toetsenbord
deh
besefta
hand in hand metiets anders. Dat
kan de houding, zijn, zoals lang
durig buigen, geregeld draaien
met de nek en het werken met
trillend gereedschap. Maar het
wordt ook steeds duidelijker dat
werkdruk een rol speelt. Behalve
dat de ziekmakende beweging
dan vaker wordt gemaakt en dat
er minder wordt gepauzeerd,
werkt werkdruk stress in de hand.
En stress kan leiden tot een ge
spannen houding, wat de spieren
weer extra belast.
RSI-klachten ontstaan geleide
lijk. Ze zjjn in te delen in drie fa
sen. In fase 1 ontstaat pijn tijdens
het werk, kunnen de spieren moe
worden of verkrampen en kun
nen tintelingen en een dood ge
voel ontstaan.
In fase 2 nemen de klachten toe
en gaan ze niet weg na een nacht
je slapen of een ontspannen
weekeinde.
Fase-3'ers vertonen zwellingen en
drukpyn. Bepaalde handelingen
kunnen ze niet meer verrichten.
Ook hebben ze voortdurend pijn,
op het werk en in de vrije tijd.
Wie zich tijdens fase 1 niet in acht
neemt, kan afglijden. In fase 3 is
er niks meer aan te doen en is de
schade i>' wend.
De aanp; tv van RSI staat nog in de
kinderschoenen, zo blijkt uit de
gegevens die het TNO heeft ver
kregen tijdens bezoeken aan
twintig bedrijven. Toch zijn er tal
van maatregelen mogelijk. Op het
lijstje van FNV Bondgenoten
staan: voorlichting, afwisseling
van taken, cyelustijd van hande
lingen verlengen, werkdruk ver
minderen, meer korte pauzes,
tocht verminderen en klachten
serieus nemen.
Ook zyn technische maatregelen
mogelijk: betere inrichting van de
werkplek (werkhoogte, reikaf-
standen), goede opstelling van
machines, het zoveel mogelijk au
tomatiseren van koricyeiisch
werk en het goed onderhouden
van gereedschap. Wat betreft de
houdfr" afwisseling en een goe
de houe ,g, is het devies.
Werknemers onderschatten de
ernst van het probleem, zo heeft
de Arbeidsinspectie ontdekt bij
een onderzoek naar RSI-klachten
onder personeel van banken en
architectenbureaus. Uit dat on
derzoek bleek dat vier op de tien
beeldschermwerkers bij de be
drijven RSI-klachten vertonen.
Bij één op de vijf houden de
klachten ook na het werk aan (mi
nimaal fase 2 dus). Toch is minder
dan de helft van die mensen er
mee naar de dokter geweest.
De overheid vindt het nu welletjes
en is vorige week een grote voor-
lichtingbcampdgüe begonnen om
te wijzer» op de gevaren van RSI.
De campagne richt zich op de 2,6
miljoen Nederlandse beelseherm-
werkers.
Het ministerie van sociale zaken
en werkgelegenheid heeft 50.000
brieven gestuurd aan bedrijven
met meer dan twintig werkne
mers. Daarin worden de weikge-
vers er op gewezen dat ze zich
hebben te houden aan de richtlijn
voor beeldschermwerk uit het Ar-
bobesluifDat komt er op neer dat
iemand maximaal vijf of zes uur
achter de computer mag zitten, en
geregeld moet pauzeren.
Ook is het de bedoeling dat m de
doos van iedere nieuwe pc een fol
der komt te zitten waarin staat
hoe het apparaat het beste kan
wol den gebruikt.
'Want', in de woorden van staats
secretaris Hoogervorst vorige
week, 'RSI dreigt zich te ontwik
kelen tot een aandoening die veel
menselijk leed en grote economi
sche schade aanricht'.
Meer informatie over rsi op de In
ternetsites www.stoprsi.nl en ww-
w.rsi-verenigmg.demon.nl
Nieuw-Rotterdam
Rotterdam
locatie Borgerstraat
Vbo1
Afdeling aw, 'j Gulumser Albay, Tsegha
Gtiaim, Said 3 Idnssi, Hanan Kadoun, Arzu
Kapii, Patncia Klop, SihamOulad Said, Gul
can Subasi, Seda Bakar, Rosa Conde Ca
baneïas, Audida Fernandas Fortes, Gulden
Karaca, Melvm Marcus, Evanilda Nien,
Daphn e de Roo, Corma Scares dos Santos.
Hamfa Unlu
locatie Kon I n gsveldastraat:
Vbo
Afdeling administratie Mina Aarab. Loubna
Choukod, Mobamed Devran, FatimaEisati,
laila Kallafi, Soumia Kalian, Fatiha Kardal.
Patiha el Khayati, Abdeiaziz Nouhi, Najib Z>
ne, Zouhaina Baidour, Fanda Mahmourii.
Noor Al Suheily, Naima Azzouzi, Reyhan
Bayir, Bouarfa Benchellal, EnoWma Deiga
do. Saliha Hammach, Sifa Khaliü Parvaiz,
Nenad Matanovic, Predrag Matanovic, Eio;-
sa Mendes Barreto, Demet Saygili. Fatih
Sonkaya.
Mavo
Ramazan Akca, Moumr El Ouali, Marcela
Jorge, YeterKirac
locatie Schietbaan straat
Vbo
Afdeling mode/commercie. Fare Khalid
Parvaiz, Sadia Khan, Aisha Ahmad, Souiia
Billet. Afdeling uiterlijke verzorging Naomi
JansenDemet FistiK, Archna Bhagwansing,
SoniaFaustmo Fortes, DemzFistik Afdeling
verzorging Mana Lima Deigado. foamkte
Deigado Vicente, Hayat el Fansi. Nasteho
HassanAabï.ElisaMonteiro.ChadiaOualad
L Hadj, Sacha Semmaenmud, teal Trmas
Scares, Rizal Timas Soares. Nathalie Ber
nardOdilia Mana Siiva Cabrai, Netty Dors.
Edna Gomes Sanches, Fatima Kamhi. Ane
de Lourdes da Silva, Judesca Merceiita,
NeryNeuman, floisa van Wijk, OnfaZerou-
al, Fahsma Abarkan, Khadya Belkaid, Ayse
Dogan, Reny Vaz Fonseca, Rachida Khar-
bach, isa Leal Martins, Jelitsa Mathilda.
Svetlana Mladenmic, Bisangela Ro
dnques, Konna Hollander, Nadia Bouiacht-
oubi, Ajda Dincan.Ouafaael Hamidi, Sush-
ma Kasi. Anissa Lahmar, Gracilmda Lopes
Sanches, Hasna el Ajfüudi, Malika Azagagh,
tydia Bosman, Maureen Doelare, Suzan Es-
kigjl, Samaiina dos Santos, Aysegul Yildiz
CSG Johannes Calvyn
Barend recht
'Jbo:
Administratie, Emre Ala lag. Cynthia van den
Berg, Marthijn van den Buik, Marvin Emme
ry, Tamara Engels, Cynthia Fok, Claudia
Maissan, Tamara Marten, Suzanne Merre-
laar, Nathalie Mulder, pim Nohimans, Shai-
lendrasingh Ramnares, Ferry den Rooyen,
Annemneke Ruighaver, Maneile Sltkboer,
Brendan Tesch, Lesley Ann Umareila, Mar-
coVermeuten, Pa tnek Verschoor, Anne-Ma-
ne Versteeg, Peter Verweij, Manon Winter,
William Zonneveld. Commertiele Diensf-
verienlng: Damel Besjes, Kim Boender, Jed -
dy Croese, Yvonne vart Dnel, Wouter van
Duiken, Otman Fertoute, Chanssa Haak,
Remco d en Harder, Peter Holieman, Sidney
Janssen, Anne Kastelyn, Pleun Klootwijk.
Wesley Koenen, Bettine üedorp, Claudia
Petersen, Claudia PuvilLThijs Reijns. john-
nyRoosen, Ge-ard Tuk, Julian Verschoor, El-
sa van Wingerden, Linda de Winter, Danny
Zechiel. Zorg en Welzijn: Deborah van
Geest, liona Beerman, Dndsay BeemmK,
Jennifer Blaak, Miranda Bollaart. Tim Bui
tendijk, AgnesChanté, Kim van Dijk, Hefma
Ffaes, Anremane FratermanSytvra van der
Glessen, Jannetje Haveman, Eva van der
Hoek, Inge van der He Suzan't Hoen, ü-
anneJoosten, Helgakcptem, Luanda Kos
ten, Irene Kranendonk, Patncia de Lange,
Daisy Ungsveld, Stephanie Mavndou, Mar
jolein van Ootjen Knook, Vanessa van Roon,
Petra de Ruiter, Lisette Schouten, Maneile
de Sraaijer, Petra Slender, Kim Stmijs, Es
ther Vat, Kim Verboom, Jume Vermeulen.
Nathalie Verwaal, ünda van Vliet, Ingnd van
Wissen ,Annemiekeo9vanderWulp, Ban
co van der Wulp.
Mavo:
Abdijcliah Adbnili, Mazar Asrac., ChnstC
Bezemer, Willeke Blaak. Alt Boioon, Fatma
Bubak, Elvira van Damme, Jessica van Dijk,
Maarten Dijksman, Dave van Gelder. Aletta
Goudswaard, An netdeGroot, Jons van Hal-
sema, Fatima Harboueh, Bram Heuser, El-
ma Huisman, NiekJanssens, Krm K/eboom,
Martijn Kooiman, Manska Kool. Franciska
Kraaijeveld, W.llemijn de Lange, Marqeite
de Leeuw, Robert van der Loo, Rosa van der
Meer, Enk Meijer, Brigitte Metz, Mananne
Nederlof, Nanette de Neef, Xander Nieu-
wenhuys, Ronald Nugteren, Sarah Pmys-
sers, Hugo Schepers, Suzanne Smitshoek,
Pieter-Jan SpnWielman, Annemane Staat,
Ronald Termaten, Chanssalheuns, Rostna
Vermaas, Constance Vermeij, Tome Voor
d endag,N icoleWai raven, Eveline van Weij-
en, Machiel van Wijk, Niek van Wingerden,
Marcel de Wit
RSG Cleyn polder
Rotterdam
Vbo:
Admfmstraoe: SerdarAnkan. Anita Blazevic.
Bi lal Butt, KarYan Cheung, Ismail Demirci,
Savida Dhonre, Nazan EJanci, Rosita En-
camacao.Aysel Erdogan, Reyhan Erdcgan,
JosefinadeFrertas,MafloGerbi,lofTeGhys-
sen, Ouandia Haddou, Hakima Kalouh,
Fayssal Kasmi, Sandra Mathoera, Daisy Mi-
koen, MuratOztudt, llknur Sancicek, Vanja
Schots borg, Rishi Seivtöransmg. Danielle
Sjerp. Verzorging: GütsGm Aksoy, Michelle
Bestman, Shanta Bhawan, Erhan Bitigen,
Djemade Deus Neves, Güisah Erbek, Ange
lina van der Heide, Besa Kabashi, Vanja Kj-
tic, Raque! Oudhoff, Marcia Rolleston, Jes-
sicade Roock, BouchraRziki, ReshmaSew
karansing, Maneile Stolk, Debby van Ves-
sem, Abner Vieira Mendes Texeira. Bouw
techniek: Muhammet AKdeniz, Bennie
Oudshoom, Patnck Sagius Mechanische
techniek: Stephany Cairo, Jose Femandes-
Neves, Dennis van der Graaf, Kevin Hoste,
Fans Kalouchi, Orhan Kulaksiz, Vadmho
Redjosentoro, Emanuel Soares da Luz,
Alam Vyent, Tom Wijnen, Khalid Ziam. Bek-
trotechn.'ek; Marvin Aalburg, Ahmet Buyuk-
ben, Sevket can, Roberto Costa Semedo,
H aka n Demirci, Stefan van Dijk, Damel Ghe-
zae, NelsonGomesFerreira, ÉdirsonGomes
Varela, Martin Groen, Jos Karremans, Bilal
Kocadag, Enes Orak, Aimed El Ouasghin,
Wout ter Poorten. Rudi da Rocha, Stefan
Sparreboom. HuseyinTanrrverdi.
Mavo:
Caresdma Ghaibaran, Raymon Munawar,
JovanKa Orfovnc, Lat Sie To,
