'Maak er maar een provincie van'
'We hoeven geen hulp. We
hebben elkaar wat te bieden'
'Dit jaar worden de pijnpunten opgelost'
1
®ftp
Donderdag 22 juli 1999
Hst gaat niet goed met da Nederland» An
tillen. Af moede, de vlucht naar Nederland,
drugshandel en een rammelend over
heidsapparaat. Kort achter elkaar ver-
schenen dit jaar twee nota's over de pro
blemen. Eerst het Nationale Herstelplan
van Antilliaanse hand, om de economie van
vooral Curasao uit het slop te balen. Kort
daarop kwamen staatssecretaris Sijs de
Vriesvanfconinkrykszaken en minister Ro
gier van Boxtel van grote stedenbeleid
met de notitie Toekomst In samenwer
king', een cultureier getinte nota, waarin
ook Aruba Is meegenomen. Dit Jaarworden
er spijkers met kappen geslagen.
De Nederlandse AntHIen maken evenals
Aruba deel uit van het Koninkrijk der Ne
derlanden. De Antillen tellen ruim 200.000
inwoners. Het merendeel woont op Cura
sao. Verder maken het benedenwindse ei
land Bonaire en de bovenwindse eilanden,
Saba, Sint Eustatlus en Sint Maarten er
deel van uit. Aruba met zo'n 100.000 Inwo
ners heeft In 1986 de status aparte gekre
gen. Daardoor Is het een zelfstandig deel
binnen het koninkrijk geworden. Aruba
kent ais enige van de eilanden een flore
rende economie.
Antillianen zijn Nederlanders
n iM-
„Haal Antillianen uit het dreint
van het anderszijn, Het zijn Ne
derlanders, Behandel ze met als
allochtonen. Dat vraagt een ande
re visie op de Antillen. Binnen vijf
jaar zit de helft van de Antilliaan
se bevolking hier. Nederland
wees een keer duidelijk: of de ei
landen worden onafhankelijk of
ze worden een provincie. Maar zo
doorgaan kan echt met meer."
De Antilliaanse historicus James
Schrils (44) neemt geen blad voor
de mond. De cijfers zijn inder
daad alarmerend. Het Centrum
Voorlichting Antillianen meldde
vorige week dat de eerste helft
van dit jaar 2300 Antillianen naar
Nederland zijn gekomen. In heel
1998 waren dat er 1190. Het Natio
naal Herstelplan en. vooral de be
zuinigingsplannen voor het over
heidsapparaat werpen hun scha
duw vooruit Ambtenaren vluch
ten, maar ook ongehuwde moe
ders met eep uitkering van 300 tot
500 gulden per maand zoeken
hun heil liever in het koninginne-
land'. Op een bevolking van krap
200.000 zijn het alarmerende cij
fers.
Dertien jaar geleden kwam
Sc 'Js naar Nederland en werd
directeur van Forsa, het steun
punt voor Antillianen en Aruba
nen. De Curagaoënaar is blij dat
eindelijk wordt erkend dat het
Antilliaanse probleem een ko-
ninkrijksprobleem is. Het speelt
in Nederland én op de Antillen.
De notitie Toekomst in samen
werking' en het Herstelplan ma
ken de verhoudingen zakelijker
en dat staat Schrils aan. Maar het
ontbreekt aan een visie op de toe
komst van het koninkrijk.
irAntill.aanse politici zijn natuur
lijk voor meer autonomie. Dat is
hun salaris. Uit een referendum
zou blijken, dat ook de bevolking
voor behoud van de autonomie is.
Maar de uitslag is misvormd door
de politieke bemoeienis met het
referendum. Niemand heeft
moeite met meer Nederlandse be
moeienis, mits er respect voor de
bevolking is."
Overrompeld
Schrils, schrijver van 'Democratie
in gevaar' en Antilliaanse ge
schiedenisboeken, verwijt de Ne
derlanders een gebrek aan histo
rische kennis: „En alleen vanuit
de geschiedenis is de situatie op
de Antillen te begrijpen. De Antil
len horen langer bij Nederland
dan Noord-Brabant" Het gebrek
aan historisch besef zorgt dat Ne
derland keer op keer wordt over
rompeld door ontwikkelingen
buiten de landsgrenzen. „Neder
land heeft de Antillen vormgege
ven. Het heeft zijn politieke con
stellatie overgeplaatst naar de
West, inclusief de verzuiling.
Daar moetje dan de gevolgen van
dragen."
De vertaling van de Nederlandse
verhoudingen naar de tropen
heeft volgens Schrils rampzalige
gevolgen gehad. Nederland wilde
geen culturele bemoeienis. Het
had alleen commerdéle belangen.
Het bestuur werd overgelaten aan
Europese Nederlanders en Duit
sers, de handel aan de joden en
h et vuile werk was voor de negers,
de slaven. „Dat is een vorm van
verzuiling met een element erbij:
de kleur. Elders noemt men dat
apartheid- Er is daardoor een hië
rarchie ontstaan, waarin het mot
to geldt: hoe blanker hoe beter."
Aan de strenge bemoeienis van
het moederland met de Antillen
kwam in 1954 een einde toen de
James
Schrils: 'Nie
mand heeft
moeite met
meer Neder
landse be-
..iVi»-:
moeienis,
mits er res
peetvoor de
bevolking is
Antillen autonomie kregen. .Aan
vankelijk vielen de gevolgen nog
wel mee. Vergeet niet dat de An
tillen in die jaren rijker waren dan
Nederland. Het bestuur werd de
mocratisch, maar het denken ver
anderde nauwelijks. Tot 30 mei
1969, de dag van de opstand op
Curagao. Nederlandse mariniers
grepen m en m het moederland
schrok rrien zich het apezuur toen
vanuit de omringende landen ver
wijten van kolonialisme kwa
men
Het waren vooral PvdA en CDA
die daarna zo snel mogelijk van
de resten van het koloniale njk af
wilden. Schrils: „Toen kwam de
omslag. Als Nederland ontkent
kolomen te «villen hebben, zegt
het m feite* jullie horen er met bij.
Suriname accepteerde de gevol
gen van die houding en werd zelf
standig, de Antillen weigerden
maar Nederland bleef er naar
streven. Vanaf dat moment waren
wij allochtonen. We werden een
quasi buitenland."
Autillianisering
Na de opstand van 1969 werden de
politieke verhoudingen op Cura
sao danig gewijzigd. Zwarten en
gekleurden kregen de hoogste
posten in de Staten. Helaas, con
stateert Schrils, zonder de bijbe
horende scholing en betere visie.
„Antiliiamsenng noemden de ei
landers en Nederland het De ver
wachting was bovendien dat de
komst van zwarten in het land- en
eilandsbe stuur een emanciperen
de werking zou hebben. Het te
gendeel was het geval. De in
heemse blanke bestuurders wa
ren racisten, maar hadden toch
iets van noblesse oblige. Ze had
den een vorm van betrokkenheid
bij de arme zwarte bevolking. Dat
ontbrak en ontbreekt nog steeds
bij de nieuwe zwarte elite. Ze hiel
den de oude structuren in stand
en imiteerden de blanke bestuur
ders, zonder hun betrokkenheid,"
.Ahes is achteruitgegaan. Het
voorbeeld van de zwarte politici
was fnuikend voor de bevolking.
Eerlijk is eerhjk, de zooi is veroor
zaakt door Antillianen, maar Ne
derland had moeten mgrypen. Zo
staat dat in het Koninkrijkssta-
tuut. Dat is het dubbele Eigenlijk
wilde Nederland dat niet. Er
heerste een houding van: jullie
willen niet onafhankelijk wor
den? Zoek het dan maar uit,"
Aruba koos voor een status apar
te. Na een periode van economi
sche neergang kreeg het toerisme
de wind in de zeilen. Dat maakte
het eiland schatrijk. Curagao
daarentegen gleed steeds verder
af en wist niet te profiteren van de
wereldwijde bloei van de econo
mie.
Dat Aruba het er economisch be
ter van af bracht, is volgens de
historicus wel verklaarbaar. Cura
sao was het administratieve cen
trum van de Antillen, Daar waren
de Curagaoënaars apetrots op, Te
gelijk wisten ze dat de werkelijke
machtin Nederland lag. Voor Aru
ba lag dat anders. Daar zette men
zich af tegen Curagao en wist de
op Curagao heersende verdeeld
heid te voorkomen.
De gevolgen werden deels afge
wenteld op Nederland. Schrils
signaleert dat 2ijn stichting in
1986 te maken had met 12.500 An
tillianen mZ ud-Holland Dat was
de crème de la crème van de ei-
landbevolking Nu zijn het er
40.000, Bijna de hele aanwas be
staat uit Curagaoënaars die de ar
moede ontvlucht zijn. Slecht ge
schoolde probleemjongeren en
ongehuwde moeders. En vooral
die jongeren zyn hel algemene
beeld van de Antillen m Neder
land gaan bepalen.
Heel voorzichtig schat Schrils dat
er zeker nog dne generaties over
heen moeten gaan voor er iets ver
betert. Het herstelplan en Toe
komst m samenwerking' zullen
wellicht economische verbetering
brengen, maar voorlopig wordt
het er niet beter op. Uit een onder
zoek is gebleken, dat 25 000 arme
Curagaoënaars op korte termijn
overwegen naar Nederland te ver
trekken. Schrils verwacht er wel
75.000. Dan zit. de helft van de An
tilliaanse bevolking hier.
In vergelijking met de Antillen
verkeert Aruba in een luxe situ
atie. De economie groeit al ja
ren sterk. Zo sterk dat men nu
een rem op nieuwe arbeidsin
tensieve economische activitei
ten wil zetten. Het toerisme zit
aan de grenzen van de groei. De
relatie met Nederland staat
niet echt bovenaan de agenda.
Gevolmachtigde minister Mito
Croes stelt vast dat vijfjaar ge
leden is beslist dat de eilanden
zelfbeschikkingsrecht hebben.
Zij kunnen beslissen over hun
toekomst met of zonder Neder
land, dat Aruba de onafhanke
lijkheid niet kan opleggen. Dat
laatste wil Aruba ook aller
minst. De band met Nederland
biedt stabiliteit in het rechts
systeem en in de landsverdedi
ging.
Financieel gezien vindt Croes
dat er terecht vanuit gegaan
wordt dat Aruba over tien jaar
financieel zelfstandig is. „We
k 'iinen dan partners zijn. Ne-
de '-ad moet wat aan ons heb
ben. v toeven geen hulp. We
hebben eixaar wat te bieden."
Hij overhandigt zijn bijdrage
aan 'Breekbare banden', een
boek over de ABC-eilanden na
de vrede van Münster, tussen
1648 en 1998. Croes laat daarin
een fictieve commissie Aruba
nen in het jaar 1998 een onder
zoek instellen naar de houding
van Nede-1 aanzien van
Aruba ïr an, zoals ge-
bruikelij som.
De commisji e komt tot opmer
kelijke conclusies. Er zit een
hypocriet element in de hou
ding van Nederland. Neem de
beschuldiging van Nederland
dat in een jaar 95 kilo cocaïne
getraceerd is, rechtstreeks af
komstig van Aruba. Dit zou 'on
acceptabel zijn voor de goede
naam van het koninkrijk'.
Maar het staat gelijk aan wat
dagelijks in de Rotterdamse
haven gevonden wordt, waar de
controle niet zo sterk is als op
Aruba.
Croes: „De productie van cocaï
ne zit in het zuiden en de con
sumptie in het noorden. Wij zit
ten daar middenin. Moeten wij
het dan alléén tegenhouden.
We hebben er alles aan gedaan
en inmiddels is er Amerikaan-
se en Nederlandseaanwezig
heid op het eiland.'Dat we tóch
nog boog genoteerd staan op de
drugslijst van de de Amerika
nen? Ach, Hong Kong staat er
ook op en niet te vergeten Ne
derland. De marktlanden dra
gen een verantwoordelijkheid.
Niet voor niets is die aanwezig
heid een initiatief van Aruba
geweest."
Vingertje
Verder lezend in Croes' Neder
land in 1998, zien we de conclu
sie dat Aruba Nederland koud
laat. Behalve als het vingertje
geheven kan worden. Het is
alsof de Leidse politicoloog Ri-
nus an Sehendelen spreekt.
Die constateerde ooit dat Ne
derland absoluut met geïnte
resseerd is in de Antillen, be
halve als er iets te preken valt.
Croes: „We ontmoeten elkaar
alleen als er conflicten zijn. Dat
moet veranderen. Maar dat kan
niet in een sfeer van verwij
ten." Het verwijt dat het over
heidsapparaat wat rijk aan per
soneel is, zegt hem weinig.
„Welke Nederlandse stad van
onze omvang heeft een eigen
vliegveld en een eigen haven?
Het is toch vanzelfsprekend
dat dat een grote overheid
vraagt. De bevolking is met 50
procent gegroeid, het ambtena
renapparaat is gelijk geble
ven."
Ook op Aruba wordt het Neder
lands gestimuleerd door mid
del van het aanbieden van Ne
derlandse televisieprogram
ma's. Croes: .Arubanen zijn ge-
interesseerd in Nederland. Dat
hebben we onderzocht." Hij is
er evenwel van overtuigd dat
het niet verstandig is het hele
onderwijs .Nederlandstalig te
mak'.n. Hij bepleit meer het
Friese mudel, waarin de kinde
ren in het basisonderwijs wor
den opgevangen in het Papia
mento, om langzaam over te
schakelen op het Nederlands.
„We moeten weL Ons onder
wijs is erop gebaseerd dat het
middelbaar onderwijs hier
wordt gevolgd en dat wie ver
der wil studeren dat in de VS
doet, of in Nederland. De druk -
is groot om een hoge opleiding
te volgen, en de meesten trek
ken naar Nederland."
Fijntjes wijst Croes erop, dat
die studenten de grootste groep
Arubanen zijn die naar Neder
land komt. Maar weinigen ma
ken de overtocht uit economi
sche noodzaak. De afgelopen
jaren was er zelfs een grote
stroom richting Aruba. Dat is
nu gestabiliseerd. „Wij zitten
nog steeds met een groot huis
vestingsprobleem. Dat pakken
we hard aan. De bevolking is in
vijftien jaar gegroeid van
60.000 naar 100.000 mensen op
een oppervlakte van 190 vier
kante kilometer. We krijgen
een miljoen toeristen per jaar
Het inkomen per hoofd van de
bevolking is het hoogste in de
regio. De vraag is in hoeverre je
nog kunt en wilt groeien."
Gevolmachtigde minister
voordeAnti"en, DitoMendes
de Gouveia: 'Als het econo
misch beter gaat, zullen wij
minder kansarme jongeren
hebben. Danzaldewensnaar
Nederland te vertrekken min
der worden.'
m
Het Nationaal Herstelprogramma
voor de Nederlandse Antillen laat
zich lezen als een combinatie van
boetedoening en harde aanpak.
Het moet orde op zaken te stellen
op de door financieel-economi-
>che problemen geplaagde eilan
den. Gevolmachtigde minister
voor de Antillen, Dito Mendes de
Gouveia, is hoopvoL „Ik ben heel
optimistisch"
Hij constateert dat er binnen het
Koninkrijk tussen Nederland en
de Antillen lang sprake is geweest
van een haat-liefdeverhouding.
De ene keer kan men het goed
vinden, bij het volgende bezoek
vliegen de verwaten heen en
weer. Maar over de toekomst lijkt
bij hem geen twijfel te bestaan.
„Ik zie die met heel veel optimis
me tegemoet. Dit jaar worden alle
pijnpunten binnen de konink
rijksverhoudingen opgelost. Op i
augustus valt de beslissing over
het herstelplan. De hoop is dat het
Nationaal Herstelplan wordt ge
dragen door het EMF en dat Ne
derland dan de Antillen zal bij
staan."
De problemen op de Antillen wor
den niet meer los gezien van die
van de Antillianen in Nederland.
,Als het economisch beter gaat,
zullen wij minder kansarme jon
geren hebben. Dan zal de
wens naar Nederland te
vertrekken minder wor
den. Wij willen niet de in
druk wekken dat Antillia
nen hier alleen maar ko
men om te parasiteren.
Maar het is nu eenmaal zo
dat als een bepaalde groep
crimineel gedrag ver
toont, dat de beeldvor
ming sterk beïnvloedt."
De ongeïnteresseerdheid
van de doorsnee Neder
lander raakt Mendes de
Gouveia niet. „Als het
goed gaat en ze bemoeien
zich met met ons, prima.
Wij willen zelf onze toe
komst bepalen. Daarvoor
hebben we een soepeler
relatie met Nederland no
dig."
In een referendum heb
ben de Curagaoënaars in
grofe meerderheid geko
zen om als Antillen een
sterke band met Neder
land te houden. „Wij voe
len ons deel van het ko-
k Ik weet niet of de
ee Nederlander dat
weel. Wy hebben ontzet
tend veel waardering voor
het Nederlandse paspoort
Wij zijn allen Neder
landers en hebben
vrije toegang, Dat
moet zo blijven. An
dersom is dat nog niet
zo. We zijn bezig de
wet te veranderen, zo
dat ook Nederlanders
zich vrij kunnen vesti
gen op de Antillen. Na
tuurlijk zullen daar
wel enige beperkin
gen aan zitten. We zit
ten nu eenmaal opeen
klein eiland."
De gevoeligheden bin
nen net koninkrijk
hebben volgens de be
windsman weinig te
maken met kleur. „We
moet voorzichtig zjjn
en met te snel over ra
cisme praten. Begin
jaren tachtig voerde
Nederland hel alloch
tonenbeleid in. Ik
denk dat sommige An
tillianen zichzelf te ge
makkelijk de term al
lochtoon lieten op
dringen. Zo kwamen
ze immers in aanmer
king voor gelden uit
het allochtonenbe
leid."
De keuze voor het handhaven van
de band met Nederland brengt
verplichtingen met 2ich mee. Nu
is op de Antillen het Nederlands
nauwelijks meer een levende taal.
Volgens Mendes de Gouveia zal
dat moeten veranderen. Antillia
nen moeten het Nederlands beter
leren beheersen.
„Er is in het onderwijs te weinig
aandacht besteed aan het Neder
lands én aan het Papiamento. Er
was een aversie tegen het Neder
lands. Dat werd versterkt door le
raren voor de klas, die die aversie
uitdroegen. Het Spaans over
heerst in de regio. Om het Neder
lands te stimuleren, versterken
we dan oc^: de Nederlandstalige
televisie. We krijgen nu 'Het beste
van Nederland'."
„Nederland heeft geen enkel
goed voorbeeld van dekolonisatie.
Nu krijgen ze de kans te laten
zien da-het wei kan. Er moet veel
gebeuren. Het bestuur moet be
ter, en de internationale bestrij
ding van criminaliteit Dat moe
ten we onder ogen zien. Als we
meer vertrouwen krijgen in de
economische ontwikkeling, wordt
alles meegetrokken. We moeten
goed uitkijken, dat we met weer
in de oude situatie blijven han
gen."
