14
A
Relatie Bill en Hillary blijft raadselachtig
Kogels vliegen rond Huis ten Bos ch
I
'Aangenaam, ik ben je tweelingzus'
Feiten en fictie in
balans in roman over
ware hellevaart
Christopher Andersen presenteert oude geruchten als spectaculaire onthullingen
tmmë
Somen
Top-IQ
e
ök 45% ft#
ik'
m:T-i
Kunsthandelaar slaat grote slag
iii:-
Rotterdams Dagblad
s| W&B» IK
fijif
Vrijdag 13 augustus 199.9
„Ik heb lang geleden geleerd dat de kwaliteit van een hu
welijk alleen beoordeeld kan worden door belde huwe
lijkspartners/' zei de First Lady van de Verenigde Staten
in het begin van het voor haar loodzware 'Lewfnsky-jaar'
1998. Talrijke auteurs hebben zich sinds Bill Clintons uit-
verklezingtot Amertka's42ste president gebogen over de
vraag of diens relatie met Hillary Rodham meer behelst
dan een zakelijke overeenkomst tussen twee ambitieuze
politici. De speculaties over hun huwelijk raakten tijdens
de Lewinsky-crisis in een stroomversnelling.
Door John Wanders
In zijn deze maand verschenen
boek 'Bill and Hillary - The Mar
riage', in een Nederlandse verta
ling uitgegeven bij Luitingh Sijt-
hoff, beweert Christopher Ander
sen als eerste 'het goed bewaarde
'geheim' van de relatie tussen Bill
j en Hillary Clinton te openbaren,
In werkelijkheid maakt hij deze
hoge verwachting nergens waar
in zijn 340 pagina's tellende boek.
De relatie tussen het meest be
sproken duo van de yS blijft on
verminderd raadselachtig.
Andersen leunt zwaar op anonie
me bronnen. Gezien zijn onder
werp is dat onvermijdelijk. Huwe
lijkspartners geven tegenover de
buitenwereld hoogst zelden een
nauwkeurig en waarheidsge
trouw beeld van hun onderlinge
relatie. Wanneer ze problemen
Kbljen, bespreken ze die met
Hun beste vrienden of eventueel
met een relatietherapeut Die
houden hun mond wel tegenover
de nieuwsgierige buitenwacht
Als er al wat over op papier staat;
dan is dat in de vorm van privé-
correspondenties, dagboekaante
keningen en dergelijke. Aan de
„sporadische interviews waarin
Amerikaanse politici verslag doen
van hun huwelijksleven moet niet
fte veel waarde worden toegekend;
dat soort teksten dient vooral
"functioneel te zijn uit oogpunt
van public relations.
Wie, zoals Andersen deed, een be
staand huwelijk van twee promi
nente, nog zeer actieve politici in
kaart wil brengen, krijgt onher
roepelijk te maken met oncontro
leerbare roddel en achterklap. De
vijanden van de Clintons zijn tal
rijk en praatziek. Een journalist
die anonieme bronnen wil aftap
en over het huwelijk van Bill en
Hillaiy hoeft in de stad Washing
ton en in de staat Arkansas de
kraan maar open te draaien en er
een emmertje onder te houder
r De geruchtenstroom over de C..
ctons is omvangrijk. Dit vloeit met
alleen voort uit de politieke posi
tie van het tweetal. Het is mede
het gevolg van het overspelige ge
drag van Bill Clinton, de eerste
gekozen president van de VS die
door het Huis van Afgevaardig
den werd aangeklaagd bij de Se
naat - dit naar aanleiding van zijn
leugens over buitenechtelijke
Ongeloofwaardig
Andersen put rijkelijk uit be
staande, betere biografieën over
de Clintons, zoals die van David
Maraniss, Hoger Morris en Martin
Walker. Hij maakt daarbij de fout
dat hij oude geruchten presen
teert als 'spectaculaire onthullin
gen'. De door hem geschetste tief-
desaffaire tussen Hillary Clinton
en bevriend jurist Vince Foster
bijvoorbeeld, is talloze malen eer
der beschreven. Het geldt voor
meer zaken die hij aanstipt.
Wat rest is 'feitenmateriaal' van
het type waarmee het Amerikaan
se roddelblad 'People', Andersens
voormalige werkgever, geld ver
dient: 'Bill Clinton deed het met
Barbra Streisand'; 'Bill Clinton
deed het met Sharon Stone'; 'Bill
Clinton neukt altijd met het licht
aan'; 'Bill Clinton gaat nog altijd
vreemd'. Andersens reconstruc
ties van de dialogen tussen de
Clintons en tussen de president
en zijn adviseurs zijn hier en daar
buitengewoon ongeloofwaardig,
soms zelfs op het lachwekkende
af. Hij wekt al met al de indruk
dat hij zich bij het schrijven van
zijn jongste boek meer door com
merciële dan door journalistieke
oogmerken liet inspireren.
Dit valt eens temeer op bij een
vergelijking met het eerder deze
zomer verschenen boek 'Shadow;
Five Presidents and The Legacy
of Watergate' van Bob Woodward.
Woodward, journalist van het dag
blad The Washington Post, be
toogt hierin dat het Watergate-
schandaal, dat president Richard
Nixon 25 jaar geleden dwong tot
aftreden, een blijvend effect had
op het presidentschap, van Gerald
Ford tot en met Bill Clinton.
Woodward besteedt de helft van
het 592 pagina's tellende boek aan
iM'&Jf'
fV
de regeerperiode van Clinton, in
het bijzonder aan de Lewinsky-
crisis.
Discussies
Intrigerend zijn vooral zijn recon
structies van de gesprekken die
Clinton tijdens de Hoogtijdagen
van de Lewinsky-crisis voerde
met zijn juridische en politieke
adviseurs. Minstens zo spannend
is Woodwards weergave van de
soms heftige discussies die er in
die dagen werden gevoerd in het
kamp van Clintons aartsrivaal,
speciaal aanklager Kenneth Starr.
Woodward pretendeert niet dat
zyn weergave volledig overeen
komt met de werkelijke gang van
zaken tijdens de Lewinsky-crisis:
„Maar ik zit er wel dichtbij."
Schoot Starr niet te ver door in
zijn jacht op de president? Som
mige van Starrs medewerkers
vonden van wel. Brett Kavanaugh
en anderen waarschuwden voor
afgaand aan de publicatie van het
met seksuele details doorspekte
'Starr-rapport' dat de precieze
aard van de relatie tussen de pre
sident en Monica Lewinsky uit de
doeken deeddat de in naam on
afhankelijke aanklager met een
dergelijk getoonzet onderzoeks
verslag slechts voeding zou geven
aan de theorie van het Witte Huis
dat hij een zeloot was, een man
met een partijpolitieke missie,
een gedreven commissaris van de
sekspolitle. Maar Starr hield voet
bij stuk. De sappige seksuele de
tails mochten niet ontbreken in
het eindverslag. „Ik houd van het
verhaal," zou hij gezegd hebben.
Meer in de lijn van Christopher
Andersens boek is de ongeautori
seerde biografie van Hillary Rod
ham Clinton door de Newyorkse
schrijfster Joyce Milton, getiteld
The First Partner'. Net als Ander
sen beweert Milton dat veel van
de door haar geschetste dialogen
in het Witte Huis werden opge
pikt en aan haar werden doorge
speeld door naaste medewerkers
en persoonlijke lijfwachten van
de Clintons, Uiteraard op anonie
me basis. Het krachtigste citaat
dat zij tevoorschijn tovert uit de
mond van haar hoofdpersoon;
„Hoor eens Bill, ik moet vaker
dan twee keer per jaar geneukt
werden." Het is waarschijnlijk
geen toeval dat Miltons boek in de
VS uitkwam bij dezelfde uitgever
als Andersens 'Bill and Hillary -
De geruchtenstroom over de
Clintons is omvangrijk. Dit is
mede het gevolg van het over
spelige gedragvan Bill Clinton.
Foto AFP/Stephen Jarre
The Marriage': William Marrow
and Company.
Christopher Andersen: 'Bill and
Hillary - Het Huwelijk'. Luitingh
Sijlhoff, 34,90-
Bob Woodward: 'Shadow - Five
Presidents and The Legacy of
Watergate'. Simon and Schuster,
prijs in de VS $27,50. ISBN 0 684
852624.
Joyce Milton: 'The First Partner -
Hillary Rodham Clinton'. Wil
liam Morrow and Company, prjjs
in de VS $27,-. ISBN 0 688155014
,;PoorPeterKuijt
De Amerikaanse schrijfster Lisa
Scottoline heeft een scherpe neus
voor de zegenrijke effecten van
promotie. .Voor' haar zesde Ie
jgraJStert/ "Mistaken Identity", g
■ë-ré*4h zee met de Coca-Cola (5
pany, die voor zichzelf kennelijk
een opvoedkundige taak zag weg
gelegd. Om het nuttige en het
gjéeaerig^van lezen te ondersteu
nden, voegde de frisdrankenfabri-
tien 'oaiHgen pakketjes
ke helpeerste hoofdstuk
Scottolines jongste roman.
?3Sy elke supermarkt of benzine-
i station in de VS lagen de afgelo-
pen maanden 'Scottolines' uitge-
stald. Voordien had de schrijfster
zelf zich ook al niet onbetuigd ge
laten, Via haar professioneel
ogende website nodigde ze lezers
uit om de eerste bladzijden van
het manuscript te redigeren en te
herschrijven. Of de lezers veel
vuldig het rode potlood hebben
gehanteerd, is rist bekend. Fdt
is dat "Mistaken Identity1, in Ne
derland verschenen als 'Als twee
druppels watert, de beste thriller
is van deze voormalige strafplei
ter te Philadelphia.
Scottoline (1955) baseerde het
thema van haar jongste roman op
een ingrijpende persoonlijke er
varing. Ze was pas 'ergens in de
dertig' toen ze haar halfzus leerde
kennen. Bij hun eerste ontmoe
ting had Scottoline, zo schrijft ze
in haar dankwoord, direct het ge
voel dat eg haar tweelingros was,
ze was haar evenbeeld qua uiter
lijk, karakter en optreden.-
In de roman doet advocate Ben
nie Rosato een soortgelijke erva
ring op. Ze bezoekt in de gevan
genis een vrouw die verdacht
wordt van moord op een politie
man. De gedetineerde, Alice Con
nolly, ontkent, vertelt haar kant
van het verhaal en besluit met de
woorden: 'Aangenaam. Ik ben je
Rosato is van haar stuk gebracht
Voor zover ze weet, heeft ze ai-
leen een moeder, zwaar dement
Maar Alice lijkt sprekend op
haar, ze weet ook heel veel over
Kosato's achtergrond. Tegen be
ter weten in neemt Rosato de ver
dediging van Connolly op zich,
zichzelf belovend zich niet door
het persoonlijke in deze kwestie,
te laten meeslepen. Dat kan na
tuurlijk niet goed gaan.
Rosato vermoedt al gauw dat
haar vermeende zus niet 'de.
moord heeft gepleegd, maar dat
ze net slachtoffer is geworden
van een duivels samenspel van
platte dienders, de openbaar aan
klager en de rechter. Haar speur
tocht naar de volledige waarheid
—ook of haar zus haar zus is—le
vert uitermate spannende scènes
op buiten het gerechtsgebouw,'
Maar ook in de rechtszaal schiet
de adrenaline met, de snelheid
#yan het licht over en weer in sterk
neergezette scènes.
Geschreven in de voor haar ken
merkende losse stijl werkt Scot
toline zich met verve naar een
verrassend open einde toe. 'Als
twee druppels water' is, ondanks
de wat storende tikfouten, op
nieuw een geslaagde, exercitie
van deze 'vrouwetuke John Gris
ham', die er ook zonder Cola-pro
motie wd was gekomen.
Lisa Scottoline: 'Als twee drop
pels watert. Meulenhoff, 39,90
(1) Fortima's dochter
Isabel Allende
(2) Levensnevel
Kees van Koeten
(3) De gevaren van Joggen
Maarten 't Hart
(4) Mevrouw m$i moeder
Yvonne Keuls
{-) Vergeef me
W. Lamb
(9) Anna, Hama an Johanna
M. Fredriksson
H Voor Je gaat slapen
Linn U liman
(8) Het testamatrt
John Grisham
17) Het verdriet van België
Hugo Claus
(5) Beöa Toscane
Frances Maye
I (l) Zonsverduistering H. Otten/J. Kuiper
I {-)' Atlas van de krievingwereid
H Het Woedgroepdieet D'Adamo
<-) Nederiaodse literatuur a Portegies/R. ftjghard
In een notendop
(4) Hagbepreken C.A. ter Linden
watje wilt èn willen John Gray
wtfjetabt
(7) Ooggetuigen van de wereld- Geert Mak
geschiedenis
(5) Een ongewoon gesprek n*t Bod NealeWaisch
(9) Een verantwoordelijke minister W. Sorgdrager
jggfejgjggjg 2 woud Sanders
RotfnUm Ou*bl»d;GPD/130899
Door Peter Kuijt
Naast zijn serieuze 'factionthrillers'
over brandende kwesties als Srebreni
ca, de Bijlmerramp en de roofbank Li-
Ro, werkt Tomas Ross ook gestaag
door aan zijn sene pockets rond de ver
zekeringsdetective King. De snel ge
schreven detectives vormen voor deze
auteur met het hart op de tong een
prachtige uitlaatklep om zijn gal te
spuwen over alles wat in zijn ogen een
maatschappelijke uitwas is.
Ook in 'Superdeal', Ross' derde 'King',
gaat het weer van dik hout. De socialis
tische premier is in zijn ogen een hop
man, een lulletje rozenwater dat ai in
paniek raakt als vier klojo's een jongen
doodschoppen. Groenlinks en de
PvdA hebben een paar 'mafkezen' bin
nen de gelederen die vinden dat je de
georganiseerde misdaad moet bestrij
den, maar wél fair.
Maarten van Traa
En passant werpt King alias Ross de
vraag op of na de dood van Maarten
van Traa de politie zijn auto wel aan
een objectief technisch onderzoek
heeft onderworpen. En dan die 'zalver'
van een Deetman. Had als burgemees
ter het anderhalf miljard tekort van
Den Haag weggewerkt, maar stond
binnen een jaar weer voor hetzelfde
Ross'verwijzin
gen naar be
staande perso
nen (ex-super
pgDoctersvan
Leeuwen, advo
caat Spong) zijn
vermakelijk.
Foto GPD/
Ton Kasteimans
rood, en haalde een lekkende tramtun
nel binnen en openbare kunst op het
Lange Voorhout 'waar niemand een
zak van begreep'.
Kortom, bepaald geen uitgebalanceer
de stof voor fijngevoelige politiek cor
recte lezers. Maar ook de rechtgeaarde
liefhebber van detectives zal tussen al
dat verbale geweld weinig van zijn ga
ding aantreffen. Daarvoor is het ver
haal gewoon te dun.
In een Seheveningse pied-a-terre wor
den minister van Justitie Asser en de
advocate Lubbers dood aangetroffen.
De politie gaat er al snel van uit dat de
twee een relatie hadden en dat er spra
ke is van moord en zelfmoord, want
het wapen wordt in Assers hand ge
vonden. Maar claim-investigator King,
die voor een andere, delicate kwestie
de handel en wandel van de bewinds
man moet onderzoeken, komt al gauw
tot een andere conclusie. Er spelen nog
hogere belangen mee, het heeft alle
maal te maken met het toedekken van
een 'superdeal'. Zelfs de positie van de
premier is in het geding.
Na bijna 190 pagina's heeft de Haagse
detective de klus geklaard. Onderweg
is er actie genoeg, bij Huis ten Bosch
vliegen de kogels r 11 et rond en er
vloeit een respecu. hoeveelheid
bloed. Ook onze held kamt niet zonder
kleerscheuren uit deze exercitie. Maar
de plot bljjft mager en doet te vaak
denken aan de intrige van een van de
Unit 13-reeksen. Waarvan Ross een
van de scenarioschrijvers was, maar
dit terzijde.
Voor de lezer die wel wat kan hebben,
zyn Ross' gescheld, de verwijzingen
naar bestaande personen (ex-super pg
Doeters van Leeuwen, advocaat
Spong) en rondleidingen door 'hoog'
en 'laag' Den Haag vermakelijk. Irri
tant is echter de hoeveelheid vragen
die de schrijver zich stelt. De lezer
struikelt over de vraagtekens. Nooit
geweten dat Ross zo erg om antwoor
den verlegen zat.
Tomas Ross: 'Superdeal - King en de
dood van een caügirl'. De Fontein,
ƒ24,95.
DoorMargot Engelen
Zoals menig (post)modem auteur
wordt de Engelse Julia Blackburn
gefascineerd door de complexe
verhouding tussen verbeelding
en werkelijkheid, tussen feit en
fictie. Haar vijfde boek, 'De me
laatse en zijn metgezellen', speelt
zich tegelijkertijd af in de vijftien
de en de twintigste eeuw.
Het oeuvre van Julia Blackburn
intrigeert. Ze schreef twee fictio
nele biografieën, over de weten
schapper Charles Waterton en
over keizer Napoleon, en twee
korte romans, novellen eerder,
waarin herinneringen en fantasie
dooreen geweven zijn. Haar
nieuwste boek werd in Engeland
erg goed ontvangen en genomi
neerd voor de Orange Prize.
De ik-ftguur in deze roman is een
hedendaagse vrouw die een ge
liefd iemand verloren heeft, mis
schien een kind, of een minnaar.
Misschien hallucineert ze onder
invloed van een narcose, mis
schien probeert ze welbewust aan
haar verdriet te ontsnappen door
het wondermiddel van de fanta
sie.
In elk geval verplaatst ze zichzelf
naar een Engels kustplaatsje, an
no 1410, waar ze zonder dat ie
mand het merkt deelneemt aan
het harde, arme middeleeuwse le
ven. Troost en vergetelheid zoe
ken, niet in een lieflijke droomwe
reld maar juist in de verschrikkin
gen van de Donkere Eeuwen.
We ontmoeten enkele dorpsbewo
ners: een oude visser die al netten
boetend bidt voor het leven van
zijn 14-jarige zwangere dochter;
een blinde schoenmaker en zyn
vrouw die zes dagen en zes nach
ten tot God schreeuwt dat hij haar
man niet zo mag laten lijden; een
jonge visser die een aangespoelde
zeemeermin vindt en haar als ze
verdwynt net zo lang zoekt tot hij
zelf verdrinkt; zijn vrouw die ach
terblijft met hun baby; een echt
paar waarvan de man denkt dat
zijn vrouw door duivels bezeten
wordt terwijl zij juist engelen ziet;
een hond met fletse ogen; een
priester die zich voorneemt een
pelgrimstocht naar Jeruzalem te
maken om het gevaar van de op
nieuw naderende Zwarte Dood af
te wenden.
In het pelgrimsreisboek dat hij
aan een jonge weduwe heeft gege
ven zat ook een kaart, maar die
heeft ze opgegeten, eerst likkend
aan de woorden en daarna ge
staag op het vel kauwend de hele
kaart. De blinde schoenmaker ge
neest na zijn vrouws furieuze bid-
sessie maar wordt gek van wat hij
ziet en huilt de rest van zijn leven,
tot hij door een worm gebeten
wordt, krimpt en sterft. Zijn we
duwe wil dan ook naar Jeruzalem.
Het groepje pelgrims wordt min
of meer aangevoerd door een er
varen reiziger, een melaatse Itali
aan die op wonderbaarlijke wijze
genezen is en nu als dank en om
vergetelheid te vinden ook hij
verloor een geliefde, misschien
dcodde hij haar zelf naar het
Heilig Land wil gaan. De priester
heeft het boek, de jonge weduwe
de kaart in haar lijf. De ik-figuur
reist mee, maar zonder dat de an
deren daar iets van merken, zelfs
al ligt ze dicht tegen ze aan.
Het wordt een verschrikkelijke
tocht. Een hellevaart. De eerste
stad waar ze doortrekken, Great
Yarmouth, is een levendig ver
beelde poel van ellende - een
schitterend hoofdstuk. Via de
Noordzee gaat het groepje naar
Holland (moerassen en hoeren),
over de Alpen, om halt te houden
in Venetië, waar de pest heerst.
Om zich te beschermen tegen de
gevaren die heersen op de Grote
Zee kiest de melaatse een van de
heilige relieken die te koop aan
geboden worden: 'Botten van be
nen, armen en vingers overdekt
met restjes huid. Schedels waar
nog een paar plukjes haar of een
groepje tanden aan zaten. Hij
kocht voor zichzelf een stuk van
de schedel van Johannes de Do
per dat de priester als een koekje
voor hem afbrak.'
Het reliek werkt niet: de over
steek naar het Heilig Land is een
helse verschrikking. Onbeschrijf
lijk, zou je zeggen, maar Black-
bum doet dat fantastisch. Menig
een sterft of springt waanzinnig
geworden overboord, de meesten
overleven de bezoeking. 'Het rest
je zoet water in de vaten was in
dik en smerig slijk veranderd. De
wijn was zuur en te sterk om te
drinken. Het vlees krioelde van
de maden die allemaal dezelfde
nacht waren uitgekomen. De be
schuiten werden opgevreten door
snuitkevers, het fruit en de groen
ten waren verrot.'
Jordaanwater
Eenmaal in het Heilig Land aan
gekomen verdwijnt de ene na de
andere metgezel op even wonder
lijke als voor hem of haar karakte
ristieke wijze. Alleen de priester
keert terug naar het dorp, met een
fles Jordaanwater en een schat
aan souvenirs: 'Twee stukken
blauwzijden draad, afgemeten op
de precieze lengte en breedte van
het Heilige Graf; een lapje wit lin
nen gedrenkt in de tranen van de
Maagd; drie leren zakken gevuld
met het rode stof waaruit Adam
was gemaakt; gedroogde rozen uit
Jericho die op wonderbaarlijke
wijze opengingen als je ze in een
kom water liet vallen; en een bos
je dunne vingerbotjes met een ge
tekend papier als bewijs dat ze
hadden toebehoord aan een van
de kinderen die door koning He-
rodus waren vermoord. Hij had
overwogen het hele lichaam van
een Onschuldig Kind te kopen,
opgerold als een slapende kat,
met een harde, droge huid, maar
daar had hij van afgezien.'
'De melaatse en zijn metgezellen'
is een imposant boek, waarin wer
kelijkheid en fantasie elkaar voor
beeldig in evenwicht houden. Het
doet denken aan haar vorige r<IP
man, 'Het boek van kleur', maar is
aardser en daardoor beklemmen
der.
Julia Blackburn; 'De melaatse en
zijn metgezellen'. Contact, -
ƒ34,90.
Door Arno Ruitenbeek
Kunsthandelaar David Ramus
heeft van de nood een deugd ge
maakt. Zijn debuut 'Dief van het
licht' over oplichting, vervalsing
en corruptie in de kunsthandel
schreef bjj om zijn schulden af te
kunnen betalen. Het werd een in
ternationaal succes. Met zijn
tweede thriller 'Dodelijke pijlen'
bewijst hij inderdaad te kunnen
schrijven en niet alleen over de
wereld van Matisse en Monet.
Natuurlijk verloochent hij zijn af
komst niet. Amerikaan Ramus,
die aan het begin van de jaren ne
gentig vijf miljoen dollar verloor
toen de markt instortte, voert in
'Dodelijke pijlen' Wil Sumner op.
Dat is een kunsthandelaar die
door een rotstreek van zijn. zaken
partner aan de rand van de finan
ciële afgrond is gebracht.
Net als zijn geestelijke vader lijkt
Sumner uit het dal te kunnen
kruipen met één grote klap. Hij
krygt de lucratieve opdracht om
de fabelachtige kunstcollectie van
de doodzieke miljonair Andrew
Stevenson te taxeren. Sumner is
nog maar net aan die schone taak
begonnen, of een overvaller doodt
Stevensons vrouwen verwondt de
miljonair ernstig. De taxateur zeif
wordt door de politie verdacht en
moet bewijzen dat een beroemde
politicus, wiens bijzonder duiste
re verleden aan Stevenson be
kend is, achter de aanslag zit. Met
een opzienbarend deel uit de
kunstverzameling tracht Sumner
de opponent uit de tent te lokken.
'Dodelijke pijlen' heeft enige tijd
nodig om spannend te worden,
met name omdat de auteur veel
zijpaden bewandelt en het cliché
(Sumner is een armeluiskind, dat
opgroeide in de nabijheid van su
perrijken als Stevenson) niet
schuwt. De ontknoping maakt
veel goed.
David Ramus: 'Dodelijke pijlen'.
De Boekerij, 34,90.
TTC*.
Vanat24auouslus
KoiilnMiih Theater Carré.
ttmsienlaiiiO20-6?25225.
/VanaUsejttemhef
lucent Dansihcaler.
.cnasse ineaitt-
«reüaöJfi-5303132
AflflBEW iVUKIE
UIQlHEATÏfl.N!
