I
1
>iï.^'A
kfcj
iï
1
n
M
/I
M
m
A0. 1868.
oensdag 14 October.
Verschijnt MaandagWoensdag en Vrijdag.
r
ftlGEifEEM GVERZIGT.
i m
W'
i
J 1
jJ
BUIÏENUBSDSCHE BERIGTEN.
BINWENUNOSCHE BERIGTEN.
ui
ïM
CODBAST.
j
i
j
ABONNEMENT*.
Abonnementsprijs per Drie Mtsndcn f 1.85.
/Vanco per Postdoor het geheele Rijk - 2 25.
(Brijen Frnnco.)
ABVEBTENTIEN:
Prijs van den gewonen regel 0.10.
Tot 10 regels f 1 00, Zegelregt xoor iedere plaatsing 0.35,
i1
i
s
r
i a
l)e generaul Prim id iu do vorige week te Madiidaange
komen, en zoo als verwacht werd, met uitbundige geestdrift
ontvangen. Hu beeft het volk van het balkon van het
ministerie aangesproken en te kennen gegeven, t'at tusschen
hem en Serrano de innigste verstandhouding heerscht.
Uit Madrid wordt omtrent de tegomvoordigo aangelegen
heden van Spanje het volgende geschrevenSerrano en Prim
handelen voor alsnog eendragtig; evenwel zijn zij in zekere
mate vertegenwoordigers van verschillende partijen en rig-
tingen. Serrano is hertog, maarschalk van Spanje en een tijk
man; in zijn begrippen is hij liberaal, maar natuurlijk met
een ovcihellirig naar de aristokratiscbe zijde. Hij is sirikt
eerlijk, rondborstig, vol lielde voor zijn land, maarniet
uitstekend in talentin dit laatste opzigt staat hy ver beneden
Prim, Wat dezen laatsten betreit, hij is nogjong en kun ge
zegd worden enkel door eigen toedoen opgekomen te zyn;
bekwaamheid, beleid en geestkracht kenmei ken bom, en zijn
begrippen zyn die van de ultra-progressisten.
Kor dat de tegenwoordige beweging werd ondernomen,
was er een overeenkomst opgemaakt en door onderscheiden
generaals aangenomenwaarbij ieder iets van zyn eigen
inzigten liet varen om aan de wensehen der anderen te g^moet
te komen; en tot nu toe schijnt er volkomen eendragt ius-
schen hen bestaan te hebben. Doeh thans, nu de gemeen-
schappelijke vyand overwonnen is, zullen de onderscheiden
staatspaitijen natuurlyk weder tegenover elkander staan.
Destiyd tusschen baar zal in de grondwetgevende volksver-
tegen wooidiging worden gevoeid; hoe hij ailoopen zal, en
welke de gedragslijn der onderscheiden partijen zyn zul, is
nog niet vooruit te zien.
Geen enkel Spaansch dagblad, zoover men gezien heeft,
geen enkel spreker, zoo ver men gehoord beeft, heeft nog een
woord over de toekomstige inrigting des Iunds geschreven of
gezegd De groote leuze is thans do nationale soevereiniteit.
Dat nu Ï3 een onbepaalde leuze, vatbaar voor verschillende
uitleggingen. Een republiek kan de bedoeling zijn, maar ook
een monarehio met eonstiiuiionele .waarborgen, gelegen in
een parlement met uitgestrekte bevoegdheid. De ultra-pro
gressisten schynen te denken aan een tepubliek met Prira of
welligt met Eapartero als president aan haar hoofd. De ge
matigde of mannen van de liberale unie zullen denkelijk voor
de monarchie zyn. Doch dit zyn louter gissingen, geput uit
gesprekken met lieden die deel aan de politieke beweging
nemen; het stilzwijgen der dagbladen en der redenaren belet
nog een meer stellig gevoelen daarover uit te spreken
Jk voor my, zoo gaat de sohryver voort, twijfel o{ de
kwestie wel geheel en uitsluitend door de stemmingen der
grondwetgevende cortes zal worden beslist. Een volk met
wapenen in zijn handen komt er ligtely k toe om van elke
uitspraak, hoe indrukwekkend ook, te appelleren en in hooger
bei oup by zich zelf te komen. Het wezenlyk gevaar, dat ik
voor Üpauje vrees, is, dat de radikalen, wanneer zij in de
cortes de minderheid hebben, zich op bet volk zullen beroe
pen en het zullen aansporen om zijn eigen souvoreiniteit
staande te houden.
Tot nog toe kon men in Spanje zeggen, dat de partij die
zeker was van den steun der legermagt, zeker was van bet
booggezag. Voortaan zal het anders zyn. Alom zijn wapenen
in oneindig groote hoeveelheid onder het gepeupel uitgedeeld.
Hier, te Madrid, zijn zestig of zeventig duizend geweren
uitgereikt; en het volk zal zich nu niet weder aan de heer
schappij der militairen onderwerpen. De uitdrijving der
Bourbons was een ligt wetk in vergelijking met de taak om
een nieuwe regering te vestigen; alle beleid, omzigtigbeid
en gematigdheid van Spanje zullen daartoe noodig zyn.
Reeds ziet men voorboden van storm. De Linterna (de
lantaarn) ia verschenen met een berigt, dat zij staat onder
leiding van een geheime junta, die sedert lang bestaat en
ze»t do ontbinding der revolutionaire partij vroeger to hebben
verhoed, verder verklaart die geheime junta, dat zij weik-
zaam zal blyven, daar zy do opgetreden regerings-junta niet
als den vertegenwoordiger van den volksgeest eikent.
No" een stuk van dien uard is hier in bet licht gekomen en
onder het publiek verspreid; het is een verklaring van een
zoogenaamd comité van algemeen welzijn, dat uankondigt,
dat het waakzaam en scherp het oog op den verderen loop
dor gebeurtenissen zal houden,
Het Spaanscbe ministerie is dezer dagen zamengeatcld
als volgt; Serrano, president; Prim, oorlog, Topete, marine;
Fiouorola, finantien; Lorenzanabuitenlandsehe zaken;
Uhoa, justitie; Sugarta, binnenlandsche zakenAyoln. kolo
nien; Kuiz Zorilla, openbare werken. Moreno itenitez is
benoemd tot gouverneur generaal van Madrid.
Kr hoeft by die gelegenheid een groote manifestatie te
Madiid plaatsgehad ten gunste van de vryheid en gelijkheid
van godsdienst. Een talrijke bende is de hoofdstad doorge
trokken met muzyk aan het hoofd en een verlicht transparent,
tot opschrift bebbendot' Weg met het concordaat, weg roet
'"de tirantiij van Rome, leve het vrye Romel
De heer Olozago, die tot nu weerstand heeft geboden, om
«ich met5? aan het hoofd der insurreetio te stellen, is van
Parys naar Madrid vertrokken; by biyit het hem opgedragen
mandaat weigeren, om in de voorloopige regering zitting te
nemen, doch by heeft zyn medewerking aan het door Prim
en Serrano benoemde kabinet toegezegd.
Te Madrid is er sprake van de oproeping der kiezers
tegen 15 November a. s,, tot het benoemen der cortes. In
afwachting hunner zamenstelling geven do junta's reeds te
kennen watzy verlangen. Sommigen hebben verminderingen
van tarieven afgekondigd, anderen weer hebben de vryheid
van geweten, de afschaffing der doodstraf, de verbanning dor
Jezniten ol de opheffing der geestelijke orden geproclameerd
De centrale junta te Madrid heelt in het officiële blad een
meer algemeen programma doen verschijnen, een verklaring
der regten van het Spsanscbo volk, welke men als den grond
slag van zijn aanstaande constitutie kan aanmerken. Zij
proclameert het algemeen sterarogt, de vtijheid van gods
diensten onderwys hetregtvan vereeniging en vergadering,
de vrijheid van drukpers, do administrative decentralisatie
ten einde bij de provinciën en gemeenten meer gezag te doen
berusten, do regeling der jury's in criminele zaken, de gelijk
heid voor de wet, de onafzetbaarheid der regterlyke magt,
do afschaffing der doodstraf, de individuele vryheid en de
onschendbaarheid van het domicilie.
lie KAMER DER STATEN GENERAAL,
ïn do zitting van Woensdag deelde de voorzitter mede dat
een paar wets-ontwerpen zyn ingekomenbenevens een
missive van dtu»minister van ouitenlandsche zaken, ten
geleide van een afschrift van het postverdrag, tusschen
Nederland en den Noord-Duitschen Bond gesloten Tot
rapporteurs voor do hoofdstukken I, II, VIIA en X. en do
wet op de middelen der staatsbegrooting voor 1869, zijn
benoemd de hecren van Eorecst, van Dclden, Blussé, Tbor-
becke en J. K. van Goltstein,
De bond der armen zonder werk te Londen houdt
tegenwoordig wekelyks meetings in de*open lucht. Donder
dag avond is de eerste daarvan gehouden en het besluit, door
do meeting genomen, was: „Dat er een hervorming noodig
is van dien aard, dat daardoor liet stoffelijk welvaren der
urmen bevorderd en een billijke prijsregeling van den arbeid
tot stand gebragt wordt, en dat, ten einde deze zaken te
bereiken, de bedeeling van armen uit de armenbelasting
rooost afgeschuft worden en terug gekeerd moet worden tot
het stelsel van eigen onderhoud, gebaseerd op het grondbezit;
waardoor langzamerhand aan het volk zijn natuurlyk en
van God gegeven regt op den bodem zul teruggegeven, een
natuurlijk handelsverkeer binnenslands zal voortgebragt
er. meer nlgemeene verdeeling van rijkdom zal verkrogen
wotden, waaruit een algemeone voorspoed en tevredenheid
zullen voortkomen te gelijk met zedelijken en verstandeiijken
vooruitgang.
In het begin van December zal een nieuwe spoorweg
tusschen Londen en Liverpool geopend worden, welke de
reis tien rnylco verkort. De trein zal het traject in den onge
looflijk korten tijd van vier uren doen en zul water innemen
zonder stil te staan. De wagons, welke op dezen weg gebruikt
zullen worden, zyn volgens het Amerikaanscho systeem in-
gcrigt met een middenpad, welke naar verversohing- en
kleedkamers leidt. De spoorwegbrug, welko over de Mersey
gelegd is, overspant de rivier met drie groote bogen, elk van
305 voet lang, terwyl de brug zoo hoog boven het water is,
dut schepen met volle zeilen er onder doorvaren.
liet nieuwe gasthuis, hetwelk men bezig is te Londen
aan don oever van den Theems op te rigten, onderscheidt zich
in vorm van alle besluande gasthuizen. DeDutVyA'euw geeft een
besebiijving van het gebouw, of liever gezegd vun de reeks
gebouwen, welke men ten nutto der lydendo mensclilieid
oprigt tegenover het pailements gebouw. Ten einde besmet
ting to weren is het gasthuis verdeeld in tien onderdeelen,
elk vier verdiepingen hoog, terwijl elke verdieping ruimte
heelt voor 28 bedden. De verschillende aldeelingen zyn 125
voet vun elkander verwijderd en de gemeenscbup wordt
onderhouden door een open gaatideiij.
Den naam van Robert Houdin, don beroemden Pary-
schen goochelaar, kent iedereen, maar slechts weinigen
welen waarschijnlijk hoe hij op zijn buitengoed, by Blois
gelegen, het electro-mognetismus op allervernuftigsto wijze
in zijn belang en in dat zijner rust en veiligheid beeft toege
past. Wanneer do bezoeker het landgoed nadert, vindt hij
aan do deur een geol koperon plaatje waarop do naam „Ro
bert Houdin" te lezen staat. Daarboven is een klein knopje,
op welks aanraking bet geluid vun een groote klok zich doet
hooren, dut overal doordringt. In weinige oogenblikken
springt dan de grendel los en het plaatje met den naam er op
wordt bedekt door een dergelyk waarop hel woord „Entree"
geschreven staat. De bezoeker gehoorzaamt en de deursluit
zich van zelve weder achter hem. Komen verschoidon per
sonen tegolyk binnen, dan luidt een kleine kiok zoolang de
deur open is Vobr de stallen en koetshuizen zyn in hel por
taal opschriften, die dadelyk verandoien, zoodra de deuren,
welko er henen geleiden, geopend of gesloten worden, 200-
dat men dadelyk zien kun of de deur open of gesloten is. De
brievenbus, welko zich aonrjhet huis bevindt, kondigt aan
of er brieven in geworpen zijn en tevens hoeveel, en, volgens
overeenkomst met den brievenbesteller, of het brieven, boe
ken of tijdschriften zijn. Verlangt men den besteller zeiven
te spreken, dan wordt in de brievenbus een schol gehoord,
zoodra hy cr voorstaat en er iets inwerpt. De paarden, die
meer dan 40 schreden van het woonhuis verwijderd staan,
worden ook met behulp der electriciteit gevoed. Op zekere
uren van den dag ontluadt zich een electrisebe stroom, die
de hooi- en haverkisten openten na geregelde tussehenpoos
woder sluit. Het groote uurwerk, 't welk dit vorrigt, kondigt
ook op verschillende plaatsen van het landgoed op verschei-
don wijzerplaten het uur van den dag aan het brengt klok
ken in beweging wanneer er moet gegeten worden of wanneer
het tijd is vuor het werkvolk om den arbeid aan te vangen
of te staken. Des nachts wordt een gulvanische stroom met
een metaaldraad in verband gebragt, die alle deuren en ven
sters van het landgoed te gelijk sluit, en wanneer één daar
van met geweld mogt geopend worden begint do groote klok
hard te luiden. Ook de oranjerie is door een telegrafische
verbinding met Houdin's werkkamer verbonden, en wel zoo
danig, dat hy precies de temperatuur weet, welke daarin
heerscht, en dadelijk den tuinman ontbieden kan, wanneer
hij hem op een nalatigheid betrapt,
Te Angers heeft men onlangs een allerbelangrijkste
ontdekking gedaan bij het graven voor de fondamenten van
den schouwburg die den afgebrande moet vervangen. Angers
staat bekend uls do bakermat der Christelijke godsdienst in
Anjou, Men heelt gevonden een onderaurdsche kapel waarin
do eerste bisschoppen van Anjou de tot bet Christendom
bekeerde Heidenen plegtig inwijdden. Twee krypton zyn
reeds opgegraven van liomeinscbe en Gothiscke bouworde,
wuarin vele merkwaardigheden voor de bouwkunst aan
wezig zijn. Zij bevatten oen groot aantal sarcophagen
waarin geraamten, in zeer goeden Staat bewaard, wordon
aangetroffenvoorts kerksieraden, wapens en een groot aan
tal kleinodiën, waaronder vele ringen. Al hetgeen verplaatst
kan worden, is naar het museum aldSörvervoerdr Voor do
archeologie is deze vond van de grootste waarde te achten.
Een zeldzame visch vangst heeft te Rochefort,in Namen,
plaats gehad. Men weet, dat in den omtrek van dit stadje
grotten gevonden worden, welke de touristen meestentijds
bezoeken. In een daarvan stroomt op een groote diepte een
rivier, welker wateicn nooit door de zou zyn beschenen.
Een Engelschman kwam op de gedachte om er in te gaan
visschen. Hy nam zyn hengel en legde in. Na eenige minu
ten haalde by een fraayc forel op, die in deze duisternis
leefde en zeer welvarend scheen, By nadere beschouwing
bleek het dat zij by daglicht niet zien kon. Van dat oogen-
blik af komen er velen in de grot visschen.
f SCHIEDAM 18 Oetob er 186 8.
Zondag avond hoeft de opening van het „Lokaal voor
Evungelisatie", aan de Broers vest alhier, plaats gehad. Dor
den voorzitter der vereeniging daartoe uitgenoodigd, beklom
ds J. E. Steenbakker Morilyon Loysen, predikant te Over-
sohio, het spreekgestoelte en zette hot doel der vereeniging
in duidelijke trekken uiteen. Daarna trad ds. A. van Maas
dijk, predikant te Katwijk aan Zee op, die naar aanleiding
der woorden van den Zaligmaker „Ik ben het licht der
wereld", de uitnemendheid der Christusprediking naar do
schrift vooistelde. Een zeer talrijke menigte woonde deze
plegtigho d by. liet gebouw, door den heer J. Hoek Je.,
timmerman alhier, duargesteld, onderscheidt zich door een
voudige en nette uitvoering, zoowel in- als uitwendig.
Blijkens mededceling in de Nederl. Staats-Courant van
heden is benoemd tot officier van gezondheid der 3de klasse
by de dd. schutterij to Edam, do heer F, P, Erkelens.
DeNederlandsche Handelmaatschappij vraagt scheeps
gelegenheid voor het transport naar Java van 150 militairen,
waaronder 9 onderofficieren, benevens 4 kajuitspassagiers,
te embarkeren don 14 Novcmbor.
De rcedetij van het aan te nemen schip moet zich verbin
den geen petroleum te laden, alsmede om slechts steenkolen
tot een vierde der gemeten ruimte in te nemen.
Aanbiedingen worden ingewacht tot Donderdag den 15
Octobor 1868, des voormiddugs ten 11 ure, of by do agenten
op Woensdag 14 October, Zij zulten tevens moeten inhouden
de opgaaf van de juiste ligplaats van het schip.
De opbrengst dor Hollandsehe IJzeren Spoorweg
maatschappij is geweest: 1868. 1867.
(Rotterdam AmsterdamHelder)
InSeptomber f 197,951 21 f 161.861.86.
Sodert 1 January - 1.516,413 12 - 1,866,206.01.
Men verneemt, dat Z M. de koning bepaald heeft, dat
voor hot volgende jaar de voor het loger benoodigde voor
werpen van kleeding en uitrusting, by wijze van proef, in
het openbaar zullen worden aanbesteed, met uitzondering
echter van de lakens on andere wollen stoffen, de lederen
voorwerpen en enkele goedoren van verschillenden aard, die
door de administratie der gevangenissen wordon geleverd.
De hoofdadministratien zyn gelast deze aanbestedingen in
de dagbladen te publiceren.
rH
i <1
it
iï»
KL
Mi
A? r
