I w
X f-tx
¥rijdag 5®: October.
A°. 1868.
'$c\
Verschijnt Maandag, Woensdag en Vrijdag.
ALGEMEEN ÖVERZIGT.
BlhiNENLA^DSGHE BERIGTEN.
r t.85.
f!
CH1A1T
ABONNEMENT:
Abiinatmenlsprij) per One Uaaoden
franco per Post, door het gebeele Rijk
- 2.25.
He««'ii Franco.)
ADVEBTENTI E,N:
Prij» een den gewonen regeli*;ii f 0.10.
Tut 10 regels f 1 00, Zegelregt toor iedere plaatsing'
0.36.
Den 24 dezer is te Madrid namens het voorloopig bewind,
door den minister van binnenlandse!» zaken een besluit uit
gevaardigd van dezen inhoud
Art-1. AI de burgers hebben het regt om vrijelijk hunne
denkbeelden door middel der drukpers openbaar te maken
zonder onderworpen te zijn aan de censuur of aan eenige
andere veieischte formaliteit.
Art. 2. De door middel derdrnkpers gepleegde misdrijven
van gewonen aard zijn onderworpen aan de bepalingen van
liet algemeen strafwetboek, wordende art.7 van dat wetboek
mits dezen afgeschaft.
Art. 3. Voor de uitvoering van het voorgaand artikel
O O
wordt bepaald, dat verantwoordelijk zyn: bij de dagbladen
de schrijver van bet artikel cn bij diens ontstentenis de direc
teur van het blad; bij de boeken, de feuilletons en de vlug
schriften de schrijver en, zoo deze onbekend is da uitgever
en degene die ze voor den uitgever heeft gedrukt. De dag
bladen die geen directeur hebben, worden voorde uitvoering
van dat besluit gelijk gesteld met do vlugschriften.
Art. 4. De bijzondere regtbank voordrukpersraken wordt
opgeheven en afgeschaft met al wal daartoe behoort.
Art. 5. Het voorafgaand onderzoek der romans en de cen
suur der tooneelstukken worden afgeschaft.
Art. 6. De bestuuidcrs der schouwburgen en bij hunne
ontstentenis degenen die de tooneelvooistellingcn aanrigten
zyn verantwoordelijk voor de inbreuken op de zedewet of
op de goede zeden welke in de door hen ten tooneele gebrugto
stukken mogten voorkomen.
Tot toelichting van dit besluit zegt de minister van binnen-
O O
landsche zaken:
Reeds bij de eerste ochtendschemering onzer vryheid is
het regt vun alle Spanjaarden om hunne denkbeelden zonder
voorafgaande censuur in druk te brengen en openbaar te
maken, erkend geworden. Naderhand werd dat regt in al
de constitutien gostaafd, doch tevens verhonden met regle
mentaire bepalingen van zulkcn aard dat het weldra schier
vernieiigd werd. Onder het voorwendsel van zorg voor de
maatschappelijke orde, maar in de daad om mime baan voor
ergerlijkheden van allerlei aard te hebben, om straffeloos een
verderfelijke wanorde in al de takken van het stautsbestuur
te kunnen brengen deSpannsche natie te kunnen vei drukken
en een iegelijk te kunnen bedriegen, hebben de bewindslii den
zich beijverd om de drukpers van de haar toekomende voor-
regtcn ie berooven, om zo in boejjen te slaan en stom te
maken. Staktsdienaren, die het oor voor de wettiglijk inge-
bragte bezwaren en klagten sloten, veroorloofden zelfs geen
toespelingen op de misbruiken van het openbaar gezug en op
hoogst laakbare handelingen, die zich dikweif voordeden.
Thans is de geschikte ijjd gekomen om een geneesmiddel
tegen een zoo diep ingekankerd kwaad aan te wenden;
gelukkig behoeven wjj dat geneesmiddel niet in de onder
vinding van andere natiën te zoeken; want het is ons door
onze eerste constitutionele wetgevers in het begin dezer eeuw
aangewezen. Toen de nlgemcene en buitengewone cortcs
zich naauwelyksop het eiland Leon geconsliiuteerd hadden
wydden zij hunne zorg aan het vestigen der drukpersvrijheid,
Dadat de noodzakelijkheid en de billijkheid daarvan door een
plcgtigo discussie in hel licht waren gesteld.
Toen werd door leden van de geestelijkheid betoogd, dut
de volksvrijheid zonder vrye drukpers een jjdele klank wus;
dat de voordeelige uitwerkselen der vryheid veel grooier
dan de nadeelige zyn; dat bet aan den dag komen der publieke
opinie het meest afdoend middel is, om de bewindvoerders
op deD weg der geregtigheid te houden; dat er geenerlei
voorzorgsmaatregelen tegen de drukpers moeten worden
genomen, daar er voor zoo vele andere bedenkelyke gevallen
van het maatschappelijk leveu en voor do handelingen van
personen, die even ligt verkeerdheden kunnen doen als de
schrijvers en publicisten, geen voorzorgmaatregelen in do
■wetgeving zyn genomen.
De wet late aan een ieder vrije keuze, en bindo bem niet
vooraf door voorzorgmaatregelen; dan zal de menscb geneigd
zijn om zich van misdrijf te onthouden, deels uit natuurlijken
alschuw van het booze en deels uit vrees voor de struffen
waarmede de wet de boosdoeners achterhaalt.
Dat is op dit punt de denk wjj ze van het voorloopig bewind
volkomen stroókende mot de wenschen van geheel Spanje,
Alzoo geen preventive maatregelen of voorbehoedmiddelen
meer, geen hinderpalen meer tegen het vrijelijk uitspreken
der geduchten van 'smenschen geest; geen censuur meer
tegen het in druk of ten tooneele brengen van denkbeelden
geen byzondcre regtbanhen De drukpers zelve is een ge
nezende kracht voor het kwaad, dat zjj kan stichten. Do
waarheid komt door de tegensprnuk unn het licht, en heelt
ten slotte altyd de bovenhand over de dwaling. Buitendien
behelst het ulgemeen strafwetboek bepulingon, die toereikend
zyn om te'beletten, "dat hoon'en'luster, of eenige andere
schennis dor wetten, ongestrult bljjven.
Uit Rome wordt een schaven medegedeeld, waarin het
vo!«ende voorkomt: Het is nu zeker, dat de koningin van
Spanje niet te Rome zul komen. Zjj heeft begrepen, dat hare
aanwezigheid alhier den Heiligen Stoel moejjcljjkheden zou
i kunnen berokkenen. Doch zoo zij aangehouden had, zou het
hof van Komedegustvi jjheid hovende politieke beschouwin
gen hebben laten gaan.
Men wildat keizer Napoleon twee gclastigden naar
Spanje heeft gezondon, om daar te lande na te gaan, hoe do
kans er voor de onderscheiden kandidaten voor den troon
staan zou.
Do rijkskanselier von Beust heeft in de commissie voor de
defensie te Weenen de volstrekte noodzakelijkheid betoogd,
om het effectiei des legers en der vloot op voet van oorlog op
800 000 man te stellen. Oostenrijk vei keerde weliswaar,
zeide hij, voor liet tegenwoordige met de overige groote
mogendheden op den meest vriendachappelijken voet, maar
moest desniettemin, om de neutraliteit van zyn grondgebied
door andeien te doen eerbiedigenop alle eventualiteiten voor-
beieid zijn. Ten slotte beeft zich gemelde commissie met do
zienswyze van den rijkskanselier vercenigd.
Bij de beraadslagingen in het lagerhuis van den Oosten-
ïijkschen rijksraad over het wetsontwerp op de echtscheidin
gen veiklnurde de minister van justitie op de aanvallen van
den heer Greuter tegen de constitutie, de confessionele wetten
enz, dat de regering den strijd dienbetrefiende tegen de bis
schoppen moede is, en dat zij krachtige maatregelen zal ont
wei pen om daaraan een spoedig einde te maken. Ton opzig-
te van bet houden der huwolijks-registers waren de bisschop
pen slechts te beschouwen als staatsbeambten.
SCHIEDAM 27 October 1868.
De gemeenteraad alhierza! morgen, Vrijdag den 30 dezer,
des namiddags tenzesure.eeneopenbare vergadering houden;
de alsdan ter behandeling aan de orde gestelde onderwerpen
zijnIngekomen stukken, waaronder eene voordragt tot af-
en overschiijving op de gemeente-begrooting voor 1868;
welke is ter visie gelegdBenoeming van leden der com
missie van fabricage en van de.directie der gazfabriek
Behandeling der gemeente-begrooting voor 1869_en
verdere vooistellen en mededeelingen.
Op uitneodiging van den minister van binnentandsche
zaken, wordt door den commissaris des konings in de pro
vincie Zuidholland ter kennis van de burgemeesters in die
provincie gebragt, dut op den 9 November aanstaande, des
middags ten 12 ure, zal worden overgegaan tot de openbare
aanbesteding der leverantie vun 123 remonte-paarden, en
wel door de hoofdadministrutie van het regeraent veldiirtil-
letie te Utrecht van 10 stuks, rjjdende artillerie te Amers
foort van 113 stuks In de voorwaarden, waarop de aanbe
steding zal plaats hebben, is weder de bepaling opgenomen,
dat één derde der te leveren paarden van inlandschen oor
sprong moet zijn.
Die kennisgeving is geschied, opdat daaraan de noodige
openbaarheid worde gegeven ten einde commission van
landbouw cn de ii.Iandsche paardenfokkers daatvan in tijds
kunnen kennis drogen en alzoo in de gelegenheid worden
gesteld naar de leverantie mede te dingen.
Van wege het ministerie van finantien wordt bekend
gemaakt dat de gesloten brievenmalen, die tot dusverre eiken
Dondoidag door het Nederlandsch kantoor van uitwisseling
over Engeland, en voorts door middel van de pakketbootcn
der Uumburg-Amenkaanscho stoombootmaatschappij, naar
de Vereenigde Staten van Noord-Amerika werden ver
zonden, te tekenen van het begin der volgende maand zullen
worden opgeheven. De bedoelde verzending geschiedt aldus
voor de laatste maal op heden, Dnndeidag den 29 October.
Er blijven dientengeiolge diie gelegenheden 's weeks tot het
verzenden van brieven enz. uit Nederland over Engeland
naar de Vereenigde blaten bestaan, nnmelijk eiken Maandag
Dingsdag cn Vrijdag onverminderd de verzending over tlam-
bui gen Bremen met de uit die plaatsen vertrekkende stoom-
booten naar de Vereenigde Staten.
Uit de inlicluingon van den minister, van oorlog op
bet adres van den heer T. J. Stieltjes, tot spoedigajslonping
der vosiingwerkerf van Nymegcn enz., blijkt, dat de minister
doordrongen blyft van de groote strategische waarde dier
vestingdat ook de toestand dier werken in geenen d> elo er
toe behoeft te leiden om Ny megen als vesting op te beffen.
De minister van koloniën brengt ter kennis van kundi-
daat-notaiissen dat er door de aanstaande invoering van de
nieuwe wetgeving in de kolonie Suriname, gelegenheid zal
zyn vooreen kandidnat-notaris.ora tot notaris ie Paramaribo
te worden benoemd.
Thans ziet het licht het voorloopig verslag over hoofd
stuk IX (Koloniën) der staatsbogrootmg voor lfc69. Het
staatkundig beleid vhh den minister van koloniën is be
sproken. Sommige leden meenden reeds nu het vertrouwen
aan den ministerie moeten ontzeggen Anderen verklaarden
bereid te zyn, wanneer hy den ingeslagen weg van vooruit
gang blyft bewandelen, bom to zullen sleunon, doch algemeen
belt eurde men, dat er nog onzekerheid omtrent zijn inzigten
nopens de meening over het gowigtig vraagstuk van het
koloniaal beheer blyft bestuau. De inhoud van bot overgelegd
verslug betreffende den toestand dor kolomen wus sommigen
tegengevallen, anderen velden daarover een zoo ongunstig
oordeel niet. Orcr de vyptteSyko regeling der cultuur-aan
gelegenheden worden zeer uiteenloopende meeningen voor
gestaan.
Volgens berigt van den Nederlandschen consul te
Leipzig ml er op het einde van Mei 1869 aldaar een tentoon
stelling gehouden worden van werktuigen, voortbrengselen
en benoodigdheden van molens, bakkerijen, alsmede van
landbouw voor zoover* deze met de beide eerstgenoemde
takken van ny verheid in regtstreeks verband staat.
Blijkens een mededecling in do Staats-Courant is cr
thans, onder voorzitting van jbr. J. G. Reynst, eene com
missie geconstitueerd, onder den naam van: „Comiié in
Nederland voor de oprigling te Batavia van een standbeeld
voor Jan Pieterszoon Koen, gouverneur-generaal van Neder-
landach Indie." De leden zyn deheeren: N. Trakranen, II.
C Staring, jhr. J. 1'. Cornets de Groot van Kraayonburg,
dr. VV. Hester, J. W. H. Smissaert, mr. D. C. H. graaf van
Hogendorp, jhr, D. A.Junius van Hemerten H. D. Potter,
terwijl de heer J. S. G. Gramberg zich belast heeft met het
secretariaat. Dat comité zal, tot betere bevordering van het
oogmerk, te 's Hage inteekeningslijsten laten circuleren en
in andere steden en plaatsen aan belangstellende personen
voorstellen, daar denzelfden weg in te slaan of op andera
wyze de zaak te willen behartigen.
In een brief aan de Arnh. Ct. wordt door dr. W. Bosch, te
Arnhem, het plan tot oprigting van eon standbeeld afgekeurd.
Er zal veel geld toe noodig zijn, en naar hem voorkomt, kan
do natie geen beter bewijs van hare waardering van en
dankbuarheid over Koens vestiging van on3 gezag op Java
geven, dan door het bijeenbrengen van een fonds, bestemd
om het onderwijs der Javanen krachtig te bevorderen on
daaraan den naum van Koen te verbinden. Wie zich daar
mede vereenigt, zegt verder de heer Bosch, zende onverwijld
zijn gaven aan het hoofdbestuur der maatschappij „tot nut
van den Javaan," aan de bestuurders harer afdeelingen en(
correspondenten in de verschillende plaatsen, opdat nog'
voor Mei a. s. het berigt naar Indie kan gezondon worden,
dat er duizenden guldens voor dat doel zijn bijeengebragt, ten
JSjRKÜte, -datNeèrlandseh. volk, dankbaar voor de echattep,'.
die do arbeid der Javanen opleverde,ook doordrongen is
van den ernstigen pligt, om hen wederkecrig te begiltigen
met hot edelste wat het geven kan, beschaving en zedelijke
ontwikkeling.
Uit het Ilaagsche Dagblad werd door ons het bei igt
omtrent het overlijden van den beer Cd. Busken Huet over
genomen. Het Leidsche Dagblad zegt daaromtrent het
volgende: Het IJaagscke Dagblad meldt: „Een telegrafische
depêche te Leyden ontvangen, brengt het treurige berigt
over van het ovei lijden van den heer Cd. Busken Huet
te Batavia, men zegt, ten gevolge van een aanval van de
cholera."
Wij hebben te vergeefs getracht, om den ontvanger van
dit telegram op te sporen. Voor zoo verre onze information
strekken, is hier in de stad niets omtrent dit berigt bekend.
Wij bclwyfelen er alzoo de waarheid van, vooral daar reeds
de vorige week dit gerucht in de stad verbreid was, terwyl
het ons, bij onderzoek, niet bleek, dat iemand eenig berigt
van dezen aard had ontvangen.
De N. B. C. voegt van hare zijde hierbij, dat hij de familie
van den heer Busken Huét niets van zijn overlyden bekendis.
De gemeenteraad vdft Dolfshaven heeft dezer dagen
afwijzend beschikt op een verzoekschrift van eerf aantal
grondeigenaren en ingezetenen van de onder die gemeente
behoorende talrijk bevolkte buurt Gouverncstraat, namelyk,
om aldaar een openbare school voor gewoon lager onderwys
te doen daarstellen; doch men verneemt tevens, dat adres
santen zich alsnu deswege tot hoogere autotheft zullen
wendon.
Gisteren morgen is de bliksem in een brandery to
Delfshaven geslagen, waardoor het gebouw geheel is afge
brand.
Den stadsomroeper te Dordrecht, wien dezer dngen
het voorregt van 50jurige dienstvervulling te beurt viel, is,
by die gelegenheid, een alleraardigste verrassing, door een
onbekenden gever of niet genoemde gevers bereid, bestaande
in een klein gouden bekken en dito stok, van de grootte van
hot Wateiloo-kruis, dat de borst van den jubilaris versiert.
Door den gemeenteraad te Gorincbem is besloten tot
helling, na ultimo April 1869, van can plaatselyke belasting
op het binnen-en buitcnlandsch gedistilleerd, ten bedrage van
ƒ15 per vat van 50 kan zuiveren alcohol by 15 C.
De ulgemeene vergadering van de Maatschappij van
Nijverheid zal in het volgend jaar te Groningen worden
gehouden. Dit is de eerste maul dat genoemde maatschappij
aldaar vergadert, een gevolg vun de verbeteide communicatie
met de ovei ige deelen des lands. Het is nog onbepaald, of er
een algemecne internationale tentoonstelling of een expositie
vun enkele voorworpen zal plaats hebben.
Als iets opmcikelyks soliryft men uit Uithuizen, dat
zich 4nar op ditoogenblik dt ie huisgezinnen bevinden, waar-
vun de mannen in dezelfde buurt of kluft geboren zyn in het
jaar 1810. Twee dezer huwelijken werden gezegend ieder
met zeven dochters cn drie zoons, een met zeven zoons en
drie dochtersdus kreeg ieder ouderpaar tien kinderen.
Thans wonen zy tion jaren onmiddolijk naast elkander en
mogten bet voorregtgenieten,hunnczilyercnbiuilofttQ vieren»
i f
