■A°.I860.
M 2157.
Donderdag 12 Augustus.
Verschijnt dagelijksuitgezonderd Bingsdag*
BÜ1TEKLAHDSCHE BERIfrTEN,
BINNENLANDSCHE BER1GTEN.
g H AIT.
ABONNEMENT:
Abonnementsprijs, per Drie Maanden, f 1 SS,
Franco por Post, door bet jjcboclc Rijk- 2 60.
(Brieven franco.)
ADVEBTENTIENi
Prijs: Tan 1 tot 10 gewone regels f l 00; iedere rrgel meer f 0.10.
Voor den werkenden stand en roer weldadigheid, de helft Tan den prijs.
Reeds gedurende vele maanden heeft men te Ham
burg'met jjver gearbeid aan de verwezenlijking van een
gfdotsch plan: het houden van een internationale tentoon
stelling van toinbouw, in den meeat uitgebreider! zin des
woonla.Do medewerking, aan het plan in het buitenland
geschonken, is buitengewoon en, wat Duitschhind betreft,
zoo algemeen, dat de cultuur derlauds in zjjn planten en
bloemen er in de ruimste mate zal vertegenwoordigd zjjn.
De'operiing der tentoonstelling, bepaald op 22 September,
zal met buitengewone plegtiglieid geschieden. Niets is ver
zuimd dat bedragen kon, om do deelneming aan de tentoon
stelling zoo algemeen doenlijk te miikenelke poging, in
dien zin gedaan, bevordert een nuttig werk. Vele particu
liere personen hebben daartoe de hand geboden door het
uilloven van premiënspoorweg-maatschappijen door het
verminderen der vrachtprijzen enz. De duur der tentoon
stelling is bepaald op 10 dagen en gedurende dien tijd zal te
Hamburg alles woiden aangewend, om den bevorderaars
van het plan en den bezoekers in het algemeen het verblijf'
aangenaam te maken.
Onlangs is by G. Reuner te Berlijn als broclrure vcr-
scher ,n het verslag, dat professor Virchow, volgens opdragt
van den minister van onderwijs, ingediend heeft: „over
zekere voor de gezondheid nadcelige invloeden dor scholen."
De beroemde geleerde spreek) eerst over de bijziendheid.
Behalve aan het licht, schrjjlt by veel invloed toe aan de
inrigting der banken en tafels. Vervolgens spreekt hjj over
de congesties naar 't hoofd, die zoo dikwijls neusbloeden en
hoofdpijn veroorzaken. Van het krom groejjvn der rugge-
graatwerveïs geeft hij veel meer schuld aan'thuis dan aan
de school Dan komen borstkwalen, onderbuikskwalen, ver
volgens besmettelijke ziekten en 3praakbelemmeringon ter
tafel. Dr. Virchow dringt sterk aan op toezigt van wege de
autoriteit, op lucht, licht, zitten, ligchaamsliewegingen, nis
spelen gymnastiek, baden, straf, drinkwater, de grootte der
drukletters, enz.
'tBehoeft geen betoog, dat zulke opmerkingen, waar
nemingen en meeningen, als van dengrooten Virchow, welke
tot het karakter van onzen tyd behooran, de grootste aan-i
ducht v'erdienen.
Van wege hctSaksiscliegouvernementis thans bekend
gemaakt, dat by do dezer dagen voorgevallon onlplolling in
een kolenmijn, in de nabijheid van Dresden, 29G menschon
zijn omgekomen. Ongeveer 1000 weduwen en weezen heb
ben dientengevolge hunnen verzorger verloren. Op de plaats
van het ongeluk heeft zich een coraitd gevormd om giften
voor die ongelukhigen in te zamelen.
De Engyneer zegt, dat de heer George Flintoff een
eenvoudigen toestel heeft uitgevonden, waardoor hy zonder
toepassing van hitte, oen zeer lichigevend gnz maakt, door
vermenging van verdampte petroleum en dampkringslucht.
De toestel ia draagbaar. Het gaz kost yi.50 per 1000
kubieke voeten.
Naar men verneemt, zal eerlang te Brussel het licht
zien een werk van den luitenant-kolonel in Britseho dienst
Chesney: Etudes sur la campagne de 18"l 5Waterloo, met
een plan van den veldslag. Dit werk moet de vrucht zyn van
een zeer gezet geschied- enkrijgskundig onderzoek en onder'
anderen met afdoende gronden vele stellingen van den heer
Thiers in zyn beschrijving van den korten, munrgeduchten
veldtogt wederleggen. Do heer Chesney is ondorwyzer in do
geschiedenis aan do school van Clmltuin en beeft ztch ten
taak gestold tegonover den Frnnscben schrijver de verrig-
tingen der bondgenooten helder te doen uitkomen, be Pruis-
sische generaal von RJoltko moet het werk, waarvan by in
handsobrüt kennis bekwam, van dat gewïgt hebben geoor
deeld, dathjj or zelf een Duitsche vertaling van geven zal.
Een weikman te Luik heeft een nieuw geweer uitge
vonden van zeer eenvoudige constructie, waarmede 30
schoten in de 'minuut kunnen gedaan worden. De proeven
zjjn goed geslaagd.
Op Malta hebben eenige Britsche officieren een ver
gissing begaan, welke versohrikkeljjke gevolgen had kunnen
hebben.' Bjj gelegenheid van een groote illuminatie ter eere
van de Madonna van den berg Carmel wensebten de officieren
'van het Britsch garnizoen de feestelijkheid op te luister en,
door eeDigo lichten beschikbaar te stellen, die gebruikt wor
den om de havens te vollichten bij een nachtelyken overval.
Het bleek echter dut men de verkeerde lichten hud ga
geren en dat men de lonten van een groot aantal bommen
had aangestoken. Eenige bommen ontploften, waarbjj ge
lukkig slechts weinige toeschouwers gowond werden; het
godrug der Britsche officieren wordt zeer geprezen, daar zy,
zoodra'hunne noodlottige vergissing bemerkt werd, onver
schrokken de bommen in zee wierpen, waar zy onder water
ontploften.
Een Duitsch blad deelt cnkole bijzonderheden mede
aangaande de wijze, waarop in Egypte de belastingen wor-
dengeïnd. Weeden plattelandbewoners die niet zorg diagen,
dat de belasting op den bepaalden tyd wordt voldaan, want
do ontvangers zyn gestreng. Toegevendheid schijnt hun niet
bekend te wezen. Wie niet goedschiks aanzuivert, dien perst
mim do belasting af met do zweep. Helpt dit eenvoudige
middel niet, dun slaat men een anderon weg in; men bindt
den nalatigen schuldenaar c^er schatkist de armen of beenen
zamen en hangt hem daaraan op, tot dat bij het uchterstsllige
heeft voldaan. Sommige hoofden van dorpen gaan daarbij
nog veel verderzekere Danish Bey, in de provincie Behereh,
is gewoon om do belastingschuldigen die niet tydig hunne
offers ten behoeve van de schatkist storten, melde ooren aan
een boom te spijkeren; en opdat de onderkoning geen ban
kroet zul lijden, worden de vastgenagelde» niet losgelaten,
dan nadat zy zich van het achterstallige hebben gekweten.
Te Cambridge, in den Noord-AmerikaanBchen staat
Massachusets heelt men een proef genomen, ten einde met
juistheid den tijd te kennen dien de opdetelegraaf-gemeen-
scbap toegepaste elcctriciteit behoeft om verre afstanden te
doorloopcri. Men heeft namelyk den telegraafdraad tusschen
die stad en San Francisco in verbinding gebragt roet den van
laatstgenoemde stad naar Cambridge terug loopenden draad,
en alstoen een sein of telegram afgezonden, die op het uit
gangspunt zelf gerepeteerd ofliever ontvangen is geworden.
De electrieke stroom heeft den afstand tusschen de twee
steden heen en terug.een afstand van 9000 kilometers
in nog geen 0,8 seconde afgelegd.
Verschillende luchtreizigers verzekeren, dat op een
hoogte van 8000 k 10,000 voet boven den grond een voort
durende noord-westen-wind of westen-wind beerscht. De
eerste, die dit gevoelen voorstond, was de beroemdo lucht-
schipper Chevalier, en later is het door Wise, Green eu Lowo
bevestigd De eerste die het bewyszyner stelling wil leveren
is voornemens een togt te wagen van Chicago, het middel
punt van de Noordeljjke Stoten van Noord-Amerika, over
den Aliantischen Oceaan, en ergens in Europa neder te
komen. Deze gewaagde onderneming is alleen uitvoerbaur.
indien zjjn stelling waarheid is.
Chevalier beweert, dat hy met dezen togt meer de uitbrei
ding der wetenschap dan eigen eer og het oog heeft.
SCHIEDAM, l J, Augustus 1869.
f De leden van het korps'seberpscbutters te Schiedam
hebben Zondag jl. een onderling concours in de schietbaan
te Rotterdam gehouden, waarby de volgende prjjzen zijn
gewonnen: op 200 pas, de eerste prijs, een pendule, door
J. J. Scheffers; de 2de prys, een paar wijn-karaffen, door
C. J, Smith; de Sde prys, een paar kleine dito, door F.
Schuntau, in kampstryd met W.H.O. Jansenen Ij. van Dijke.
Op 100 pas, lsto prys, een kristallen glas op zilveren voet,
door J. Gabel; 2de prys, een cigarenkoker mot zilveren slot,
door H. van Kelckhoven.
-— De minister van binnen!, zaken heeft ter kennis van
belanghebbenden gebragt, dat ter opleiding voor telegrafist
by de dienst van den rykstelegraaf, na vergelijkend onder
zoek. ongeveer twintig leerlingen zullen worden toegelaten
lot het te dien einde aan hen, te Amsterdam, te verstrekken
onderrigl. Zij, die aan het bedoelde onderzoek verlangen
onderworpen te worden, moeten zich, vdór of op den 21 sten
September 1869,'by bet dep. van binnerd. zaken daartoe
aanmelden, door een op zegel gesclueven verzoek, mot
nauuwkeurige opgaaf van naam, voornaam en woonplaats
en overlegging der noodigo bewijsstukken. De adspiranten
moeten geboren zijn in een der jaren 1839 tot 1851 inge
sloten.
Van Harlingen zyn dezer dagen wedereenrgeland-
verhuizers naar Amerika vertrokken, gelyk nog steeds gere
geld geschiedt. Onder die emigranten was een persoon, die
reeds vroeger eenige jaren in Californie hoeft doorgebragt
en die by het goudwasschen een oog had verloren. Deze
particulier vond het hier tejande te contoonigen ging dus
maar weder heen. Hy verklaarde, dat zyn vader teger. zyn
plan was en hem dus had willen terughouden. Het opmer
kelijkste is, dat deze landverhuizer 72 on zyn vader, die te
Sleeswjjk woont, 94 jaar oud is,
De persoon, die uit Jelsum wegens poging tot brand
stichting, by zyn oom te Leeuwarden, in arrest is gesteld,
heelt die daad volledig bekend en als redtn daarvan opge
geven, wraakzucht, omdat, naar hij voorgaf, zyn oom, by
wien by met zyn stiefzuster hud gewoond, doch uit wiens
dienst hy sedert de maand Mei was ontslagen, haar boven
hem zou hebben voorgetrokken.
Van een poging tot vergiftiging van den regenbak moet,
naar nader vernomen wordt, officieel althans nietB be
kend zijn.
Uit Moppol wordt geschreven Naar men verneemt,
is tegenwoordig inde noordelijke provinciën een ruime voor
raad wild, bazen, konjjnen en patrijzen aanwezig; ook zyn
hier en daar reeds weder korhoenders gezien. De patrijzen
trekken inzonderheid veel op do rjjpendo korenschoven aan;
onder de opkomende „vlugten" merkt men vele oude patrijzen
op. Het koude lente-weder heeft het broeden tegengewerkt,
zoodut er niet zooveel jonge patrijzen gezien worden.
In do afgeloopcn week bevond zich te Zwolle de zoo
genaamde wonderdoctor een voormalig matroos, die zoo als
men verhuult,den lyders door hen slechts aan lo zien, hunne
kwaal noemt, en daartegen geneesmiddelen geeft. In den
laatsten tyd heelt hij, volgens gerucht, te Apeldoorn, ver
schillende genezingen verrigt, ter zake waarvan er thans een
regtsgeding. wegens hot onbevoegd uitoefenen der genees
kunst, te Arnhem, tegen hem aunhangig is. By een familie
te Zwolle ontboden, weigerde hy met den Ijjder, anders dan
zonder getuigen 'te spreken. Toen hom dat niet da-
delyk werd toegestaan, vertrok hy, zonder een woord te
Men meldt uit Zutpben, in dd. 6 dezer: Gisteren nacht
ging de 51 jarige klepperman en nachtwacht G. Schutter,
te Brummen, gezond en wel zyn gewone ronde doen. Om
streeks 2 ure dronk hy nog een kopje kojj iu het logement
waur do postkar aankomt. Toen begaf hy zich naar het post
kantoor, om den directeur te waarschuwen dat de post op
komen was. Eenige oogenblikken later vond do postiljon
hem op straat liggen en riep onmiddeljj k een geneesheer in
de nabijheid. Deze had niets anders te doen dan den dood
van Schutter te constateren. Diens hond, welke zyn meester
getrouw 'a nachts vergezelde, log bjj het ijjk op den klepper,
dien hjj niet wilde loslatenmen kon het dier slechts mot
groote moeite tot bedaren krygen.
De Maatschappij tot Nut van don Javaan telt, volgens
de jongste opgaaf, thans ruim 2000 leden. Op de algemeene
vergadering, die den 9 September te Arnhem zal gehouden
worden, zullen onderscheiden belangrijke punten ter tafel
worden gebragt; o. o. het overwegen der vraag, of de Maat
schappij niet reeds krachtig genoeg mag gerekend worden,
hare stem te doen hooren, om zoo mogeljjk te voorkomen, dat
het thans aanbangig wetsontwerp omtrent de suikerregeling
aangenomen worde, zoodanig als het daar is, wanrbjj is voor
gesteld, om den Javaan op nieuw nog 20 jaren dwangarbeid
bjj de suikerknltuur op le leggeD.
't Bestuur der Maatschappij rekent op een getrouwe op
komst der leden; ten einde bij de beslissing over deze en
dergelyke voorstellen le doen blijken wat men algemeen
wenschelijk en nuttig oordeelt.
Gisteren morgen, ten 10 ure, had, in de Mennonieten
kerk te Amsterdam, de opening plaats vun do 84ste alge-'
mecne vergadering der Mautschappjj tot Not van 't Alge
meen; 226 departementen werden door hunne afgevaardigden
vertegen vrooi digd.
De beer dr. J. Bosscha Jr, opende de vergadering met oen
rede, waarin hjj o.a. wijst op bet besef, dat alle opgekoiuenen
geestverwanten zyn en stijjdgenooten op 'tgebied van het
ondcrwy's. Do leden waren soldaten in een uitgebreid leger;
die hunne blikken naar 't hoofdkwartier rigten.
Deze vergadering heeft een bjjzondere beteekenis. Het
herdenken van het verledene zal een waardeering zyn van
het tegenwoordige en een les voor de toekomst.
Hjj herinnert bet gebeurde in *t afgeloopsn jaar.
In de vorige vergadering was opgewekt, oia voor do volks
school te waken, voor welke de Maatschappij haar tachtig-
jurigen stryd gestreden had.
De opwekking was met daverende toejuiching begroet,
omdat het gesprokene de gevoelige snaar (lor Maatsehappjj
aanroerde, haar dochter de volksschool, betrof. De Maat
schappij bad van haar stichting af door haar scholen het
voorbeeld gegeven. Haar wet gebood verspreiding van volks
geluk door opleiding en ontwikkeling, met onthouding van
ulle partyzucht in godsdienst en staatkunde. Zy werkt buiten
nile partijen.
Moet het ondcrwys, gelijk sommigen beweien, zich be
wegen op 't gebied van dogma, dim zoo het volk ook op
't gebied van staatkundigo stelsels moeten treden.
Het besef, dat vrjjhetd van geweten een eerste behoefte is,
het gebod„hebt uw naasten liei als u zeiven," die beide
springveeren in 't individuele en sociule loven, loeren objec
tiviteit, door welke men elkunder lief krjjgten verdrnagzunm
is. Die verdraagzaamheid is 'tgevolg van diopte en innigheid
van overtuiging.
Do verbetering van do min gegoede klasse door opwokking
van kennis en aeugd, door bekumping van ondeugd en on
wetendheid; ziedaar de werkkring van de Maatschappij,
waartoe alle leden elkander de hand kunnen reiken.
Men moet niot den boom willen vódr don bodem; géeu
subjective overtuiging willen opdringen.
Maar onze volksschool wordt ais 't begin van godsdienst
loosheid en onzedelijkheid aigeschilderd, en de haat tegen de
dochter is op de moedor overgebragt,
Tydens do vorige vergadering scheen alle gevaar geweken.
Een wets-ontwerp tot wijziging der schoolwet bleef liggen.
De leden der afgetreden regering, tot bandelen geroepen,
waren onvermogend gebleken. Eon nieuwe regering had
beloofd de schoolwet te handhaven.
Maar nu verscheen een nieuwe magt id het etrydkamp:
een munifest van kerkelijk gezaghebbenden uitgegaan, ver-'
klaarde de volksschool onbruikbaar voor tweo vyfJon der
inwoners.
Dit was een mokerslag, die de wig moest dry ven in onze
nationale eenheid. Wjj waren terug geplaatst in een tjjd,
toen wy nog eondragt to leeren hadden. Het kerkgezag
deed zich op nieuw gelden.
Een verdelgingsoorlog dreigde op de putohoopen der volks
school te ontbranden.
Er moest gehandeld worden. Het hoofdbestuur riep de
departementen op tot waken en werken, en wees aan, dat zij
