A». 1869. JV* 2238. Vrijdag 5 ISèceinbeï. INLANDSCH ONDLBWDS. Verschijnt dagelijks ;x Djtgezonderd Dingsdag. ALGEMEEN 0VERZIGT. BUITENLANDSCHE BERIGTEN; sea Een beroep op het Nedcrlandsche Yolk. Een gowigtige zaak wordt tegenwoordig hoe langer zoo meer besproken. '--Aan de -Maatschappij (St Nul van den Javaan komt «oor allen de eer toe, die kwestie meer op het tapijt gebragt te hebben. Wij bedoelen de zaak vaij het Inlandsch onderwijs. Eeuwen lang heeft Nederland in den Archipel geheerscht. Eeuwen lang berustte de behartiging der belangen v an millioenen en nog eens millioenen bij het kleine Nederland. Maar Nederland dacht aan niets anders dan aan de koffie die Indieter markt brogt. liet volk, dat zich een Christe lijke natie bij uitnemendheid achtte, dacht er niet aan in de eerste geestelijke behoefte dier Indische volken te voorzien. Het liet die millioenen koffie en suiker aan bouwen, maar dat ze geheel in stompzinnigheid en onkunde waren verzonken, daaraan bekreunde de Christelijke notie zich niet. Het volksgeweten blijft evenwel niet altijd in slaap. De zending hield liet begrip levendig, dat de bestemming dier Javanen nog een andere is dun door Nederland te worden uitgezogen. En thans meer dan ooit wordt in Nederland de stem luider, die ons op het gebrekkig nakomen onzer verpligtingcn wijst.' De koloniale kwestie was nooit meer dan thans aan de orde; er is een maatschappij opgerigt, die een levend protest is tegen de geweteniooze exploitatie van Indie. En een van de eerste kvvestien, die de maatschappij opwierp, vvgs die van het inlandsch onderwijs. Geen wonder Hoe kan men een duurzame vei betering van den maalschappelijken toestand van een volk verwachten, zoolang dat volk of geheel niet wordt onderwezen, of wordt onderwezen op een wijze, die even «Is een ver keerde gymnastiek tot gebreken des ligchnams,alleen tot meerdere verstomping van den geest kan leiden. Een gedeelte van het onderwijs op Java wordt door Mohammedaansche priesters gegeven. liet is niet veel meer dan een afrigten lot het opdreunen van regels uit den Koran in een den Javaan onbekende (Arabische) taai; van ontwikkelend onderwijs is hier geen sprake. Dergelijke scholen zijn vrij algemeen; het Javaansch volks-onderwijs is er niet mede gebaat. Gelukkig hoeft dè zending, en in de laatste jaren ook de regering, de zaak van het Indisch onderwijs ter hand genomen. Wat er evenwel verrigt is, is naar verhouding van de onmetelijke taak uiterst weinig. In 1868 be stonden er 68 scholen op Java; 5,217 kinderen maakten van het onderwijs gebruik, en dat op een bevolking van 13 millioen. Wel is er voortdurende klimming waar te nemen; zoo waren er in 1854 slechts 24 scholen op Java, terwijl op de begrooling voor 1868 gelden aan gevraagd zijn voor 86 scholen, doch het betcekent nog maar zeer weinig als men nagaat, dat ons land met Indic gelijk zou staan, wanneer er hier slechts 1600 kinderen school gingen. In dien toestand verandering te brengen is een uiterst moeijelijketaok. Men wane niet, dut hier met het stichten van scholen alles is verrigt. Neen, men heeft zelfs gebrek aan do noodige geschikte onderwijzers;wel zijn cr 3 kweekscholen; maar kunnen die geheel Java voorzien? En al waren er genoegdonderwijzers, de leer middelen zijn alles behalve voldoende; er zijn geen ge schikte boeken, cr zijn geen geschikte kaarten. Hij die liet inlandsch onderwijs op voldoenden grondslag wil vestigen, dient niet alleen voor scholen te zorgen, maar dient zelfs nog de onderwijzers en de leerboeken in het leven te roepen. De Maatschappij tot Nut van den Javaan roept do hulp in van het Ncderlundsche volk. Zij vraagt bijdragen om een schoolfonds voor Java te stichten. Wij waren van den beginne af aan zeer met dat plan ingenomen en ver trouwen, dat het den noodigen bijval zal vinden. Wat in ons .vermogen is willen wij1 doen om ook in onzen be perkten kring de plannen der maatschappij in do hand tc werken. Wat baten mijne kleine giften, hooren wij menigeen ons toeroepen. Tot een zekere hoogte kunnen wij begrijpen, dat iemand, die waant een zee voor zich te zien om ledig te scheppen,'ernstig aarzelt de handen aan het werk te slaan. De maatschappij denkt^r evenwel ook niet aan, om aan een toestand, sedert eeuwen ge vestigd, plotseling een einde temaken; neen, langzaam en nederig wil zij beginnen.""Gedachtig aan de spreuk, dat wie te veel wil niels bereidt, wenschl de maatschappij onder anderen, aan een comiöissie op te dtagctt: A. Hat uilgeven van. een school-atlas, waaraan in Indic een zoo groote behoefte bestaat; B. Van sckoolprenlendle^nls ze op geschikte wijze worden uitgevoerd, den Javaan tot nadenken kunnen leiden; C. Van geïllustreerde schoolboeken, die evenzeer do meest voor den inlander geschikte soort zijn. Men wil dus niet te veel op eens; men wil een eersten stap, maar toch levens verdere pogingen op allerlei wijs voorbe reiden. Die commissie zou bijv. tevens tot laak hebben, de wensehelijkheid inovcrwegingtc nemen en te trachten de medewerking^dej^regering te erlangen, wat betreft liet nemen van ewprocf met opkweeking van inlanders hier te ldnde,nIsook^te-zorgcn dat aanzienlijke inlanders, die dat dikwijls zeer wenschen, zich van geschikte huis onderwijzers en onderwijzeressen kunnen voorzien. De gelden diemen geeft,geeft men dus teriitvoeringvan een min of meer gedetailleerd plan, dat volkomen binnen het bereik valt, maar dat ook voor uitbreiding vatbaar is. Maar zouden wij niet op rotsen zaaijen Wij gcloo- ven, dat het tegendeel met genoegzame zekerheid vast staat. Erzijnvelegetuigcnisscn vandeskundigen.datdeJa- vaanden aanleg tot hoogere gcesles-ontwikkeling niet mist. Dat hij, op wiens verstomping eeuwen lang is ge werkt,nu op het oogenbhk opper v lokkig en ongeregeld na denkt, is geen bewijs voor zijn geringen aanleg. Waar in landsch onderwijs bestaat, draagt het uitstekende vruch ten. In het schrijven is de Javaan een meester, en lezen en rekenen vallen lang niet builen zijn bereik. Ja zelfs voor meer ingewikkelde wetenschappen ontbreekt de aanleg hem geenszins. Dr. B1 e e,k e r (v olgens zijn eigen mededee- lingcn in het verslag aan de Maatschappij tol Nut van den Javaan, pag. 54), Dr. BI eeker stond aan het hoofd van een geneeskundige school te Batavia. Die school had slfvhts de strekking aan de ólèvcs onderrigt te geven „ia het vaccineren, in de behandeling van wonden en om in algcmcenen zin eenigc hulp bij epidernicn lekunncn ver- Icenen. Do leerlingen waren inlanders en het resul taat was, dal liet onderwijs een zoo goeden grond vond, dat men besloot er een geregeld wetenschappelijk on derwijs vnn te maken. Een examen werd later afge nomen; in het gedrukte verslag leest men onder anderen: „Alle candidaten gaven bewijzen van genoegzame be kwaamheid terwijl sommigen door beschrijvingen naauwkeurige aanwijzinghetbew ijs leverden, uitstekend op de hoogte te zijn van vakken, die hunsteeds alshoek- steenenori7ergences-eriheelkundige wetenschap werden voorgesteld." Neen, ten bclioev c van inlandsch onder wijs get ft men zijn geld niet uit om den moriaan te schuren. De penningen voor het schoolfonds zullen dienen om een begaafd volk op tc licfTen uitden toestand van zedelijk, verstandelijk "eii niet het allerminst gods dienstig verbal. Wij vertrouwen, dat de pogingen der maatschappij een groote ondersteuning zuilen vinden. Verschil van beginselen trekt dikwijls een scheidsmuur op tusschcn zonen van hetzelfde vaderland. Verschil van be ginselen muakt dikwijls zamerjvyerking onmogelijk. Hier evenwel kan niemand door,zijn beginselen weerhouden worden de maatschappij, niét ëen geldelijk offer bij te staan. Of die begins^lep zouden moeten zijn, dat Nederland geen verpligling jegens den Javaan heeft te vervullen O zeker. Is.de Javaan een slaaf tegen over den Nederlander, zonder eenigc mcnschen-rcgtcn is ^e Javaan dc machina waarmede de Javaansche akker wordt beploegd, om een rijken oogst voor Neder land op te brengendon ongetwijfeld heeft het geen zin te vragen naat de tijdelijke en eeuwige belangen van den slaaf; dan kan men weigeren iets bij te dragen tot de zedelijke verheffing van den inlander. Maar wie denkt er zóó over? In het politieke de man van den langzamen vooruitgang, of de enthusiaste hervormer®? Denkt in het godsdien stige zóó de,confessionele Christen, de ernstige Katho liek? Neen! Hier kunnen allen zamenwerken; zij die elders gescheidën waren worden hier door óén denkbeeld bezield. Ilier werkt Poortman mede met van de^Putjte; hier reikt de moderne Moens de hand aan den confessionelen Wolbers..—- Liberaal, modern, Katlfoliek, Confessioneel, kunnen liicrionder één vaan worden vereenigd. ti f Inzonderheid willen wij aan onze confessionele stad- genootcn onder het oog brengen hoe zij wel het aller minst zich hier onbetuigd kunnen laten.Het Chris tendom is toch wel niet de godsdienst der onkunde. Het Christendom zal beschaving bevorderen, maar is het wri raSgelïjk^dal hét"Christendom gevestigd wordt waar mot1* reeds ecnige beschaving aanwezig is Of was niet dik wijls vóór alles de zendeling onderwijzer? En dat dc Maatschappij even goed werken wil, aan scholen van zendelingen, wier werkzaamheid zij zoo waardeert, als'' voor elke andere school, zal toch wel blijken als men nagaat, wat zij zich tot laak heeft gesteld. Wanneer een zendeling ccn school wil stichten, zou hij dan niet gebaat worden als hij in staat wordt gesteld zirli tegen geringen prijs goede leerboeken aan te schaffen? Hij wil den Javaan leeren lezen en zal toch vvci.leesboek-. jes noodig hebben. Zou dan een poging bruikbare leermiddelen in het leven tc roepen den zendeling niet gewenseht zijn Wij gelooven allezins. Hoe zal de Javaan ooit den Bijbel leeren lezen als hij niet lezen 1 kan? Voor 40 jaren wcnschte de heer Gcricke den Bijbel in het Javaansch te doen vertalen. Hij begreep evenwel, dat men eerst met iets anders moest aanvangen; dc Javaan kon het Javaansch niet lezen De Maatschappij tol Nul van den Javaan heeft in alle hoofdzaken liet advies van een commissie gevolgd, die zij benoemd had om van inlichting te dienen. In de vergade ring van 16 September jl. „voegde dc heer Wolbers'^ een woord van erkentelijkheid (bij dat van den jieer do's K e y ser) voor den arbeid der commissie cn prijst*vooral het volstrekt neutrale standpunt, waarop de commissie zich geplaatst heeft, als waardoor het hem, ofschodn tot de confessionele Christenen behoorende, mogelijk is,; 'zich daarbij aan te sluiten." Moge de heer. Wolbers onder de confessionele Christenen van Schiedam navol gers vinden. (1). Bij de uitgevers dezer courant ligt een lijst van in- teekening waarop men,'t zij voor een jaarlijksche bijdrage, 't zij voor een gift in óóns, voor het schoolfonds yan het inlandsch onderwijs op Java kan teekenen. ABOKNEMB N^T AbonnemeDtiprij», per Drie Maanden. t<r# f 1.85. a//Cö por /tof, door bet jjebcele Ryk. f - Z.ttO, (Brieven Kraitco.) 'ADVESTBIfTIEIT: 1 Prij»: mn 1 tot 10 gewone regeja f 1 00iedere^rfgel ireer f o!lO« Voor den werkenden stand cn Toor weldadigheid, dc helft,van den prij», (I) Uo feilen die in dit artikel vermeld zijn, licMicn wij ontleend aan liet Rapport van de commissie tot ondersoek naar den toestand van het mlanitscli onderwijs op Java. He KAMER DER STATEN GENERAAL. In de zitting van gisteren is hoofdstuk II der staatabe- grooting voor 1870 hooge collcgien van staat) nangenomen met olgemeene stemmen. Daarna is de discussie over hoofdstuk III [buitenlandsche taken) nnngetangen cn zijn do meeste punten uil de gewisselde stukken op nieuw besproken, vooral de zaak dor afgesprongen aansluiting van de staats spoorwegen aan deFianschoenOostormaatsehappjj. Overi gens heeft de regering verklaard, dat het met de aansluiting van den Noorderspoorweg aan Pruissen zeer goed staat cu zij spoedig tot een beslissing zal komen. Ie KAMER DER STATEN GENERAAL. In de zitting van Woensdag zjjn al de nog overige aan hangige vvots-ontwerpen aangenomen. Vrydag zullen da beraadslagingen over de Indische begrooting aan vangen. Te Berlyn heeft zich een vereeniging gevormddio zich ten doel steit den zeevischhandel in Duitschlnnd uit te breiden. Zjj tracht dat'doel ta bereiken door de vissehers aan te moedigen en te ondersteunen, en met de spoorwegonder nemingen in overleg to treden om oen spoedige en goedko,opo verzending van dat artikel te verkrjjgen. Ue onderneming vindt van vele zijden bjjval, en men hoopt daardoor minder van het buitenland afhankelijk te worden en den zeevisch tovens te maken lot een voedsel, dat op de tafel van den ge wonen burgerman niet behoeft te ontbreken. Uo zoldering van het nieuwe opera-gebouw to Par'(ja is uit koper vervaardigd en beslaat uit een menigte platen, dio zoodanig aan elkander geschroefd zijn, dat men ze naar gelieven kan doen stijgen of dalen, en daardoor dus ook da zaal, liooger of lager kan maken. Het plafond wordt op dit oo'gènbtik door den heer Lenepveu beschilderd, die tot onder werp gekozen heefi do uren van den dagen van don nacht. Men ziet er een honderdtal figuren op, alle van,meer dan levens grootte.Om lo onrdeelen over degroottc van het lokaal waarin deze schilder arbeidt, is bet voldoende to zeggen, dut. het een middellijn van zeven en dertig en een hoogte van twintig meters heeft. Men zou er gemakkelijk een hall dozijn; huizen vin vier verdiepingen in kuanen bouwon, - r S? iteé*

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1869 | | pagina 1