A». 1869.
JV* 2238.
Vrijdag 5 ISèceinbeï.
INLANDSCH ONDLBWDS.
Verschijnt dagelijks ;x Djtgezonderd Dingsdag.
ALGEMEEN 0VERZIGT.
BUITENLANDSCHE BERIGTEN;
sea
Een beroep op het Nedcrlandsche Yolk.
Een gowigtige zaak wordt tegenwoordig hoe langer
zoo meer besproken. '--Aan de -Maatschappij (St Nul van
den Javaan komt «oor allen de eer toe, die kwestie meer
op het tapijt gebragt te hebben. Wij bedoelen de
zaak vaij het Inlandsch onderwijs. Eeuwen lang heeft
Nederland in den Archipel geheerscht. Eeuwen lang
berustte de behartiging der belangen v an millioenen en
nog eens millioenen bij het kleine Nederland. Maar
Nederland dacht aan niets anders dan aan de koffie die
Indieter markt brogt. liet volk, dat zich een Christe
lijke natie bij uitnemendheid achtte, dacht er niet aan in
de eerste geestelijke behoefte dier Indische volken te
voorzien. Het liet die millioenen koffie en suiker aan
bouwen, maar dat ze geheel in stompzinnigheid en
onkunde waren verzonken, daaraan bekreunde de
Christelijke notie zich niet.
Het volksgeweten blijft evenwel niet altijd in slaap.
De zending hield liet begrip levendig, dat de bestemming
dier Javanen nog een andere is dun door Nederland te
worden uitgezogen. En thans meer dan ooit wordt in
Nederland de stem luider, die ons op het gebrekkig
nakomen onzer verpligtingcn wijst.' De koloniale
kwestie was nooit meer dan thans aan de orde; er is een
maatschappij opgerigt, die een levend protest is tegen de
geweteniooze exploitatie van Indie.
En een van de eerste kvvestien, die de maatschappij
opwierp, vvgs die van het inlandsch onderwijs. Geen
wonder Hoe kan men een duurzame vei betering van
den maalschappelijken toestand van een volk verwachten,
zoolang dat volk of geheel niet wordt onderwezen, of
wordt onderwezen op een wijze, die even «Is een ver
keerde gymnastiek tot gebreken des ligchnams,alleen tot
meerdere verstomping van den geest kan leiden.
Een gedeelte van het onderwijs op Java wordt door
Mohammedaansche priesters gegeven. liet is niet veel
meer dan een afrigten lot het opdreunen van regels uit
den Koran in een den Javaan onbekende (Arabische) taai;
van ontwikkelend onderwijs is hier geen sprake.
Dergelijke scholen zijn vrij algemeen; het Javaansch
volks-onderwijs is er niet mede gebaat.
Gelukkig hoeft dè zending, en in de laatste jaren ook
de regering, de zaak van het Indisch onderwijs ter hand
genomen. Wat er evenwel verrigt is, is naar verhouding
van de onmetelijke taak uiterst weinig. In 1868 be
stonden er 68 scholen op Java; 5,217 kinderen maakten
van het onderwijs gebruik, en dat op een bevolking van
13 millioen. Wel is er voortdurende klimming waar
te nemen; zoo waren er in 1854 slechts 24 scholen op
Java, terwijl op de begrooling voor 1868 gelden aan
gevraagd zijn voor 86 scholen, doch het betcekent nog
maar zeer weinig als men nagaat, dat ons land met
Indic gelijk zou staan, wanneer er hier slechts 1600
kinderen school gingen.
In dien toestand verandering te brengen is een uiterst
moeijelijketaok. Men wane niet, dut hier met het stichten
van scholen alles is verrigt. Neen, men heeft zelfs
gebrek aan do noodige geschikte onderwijzers;wel
zijn cr 3 kweekscholen; maar kunnen die geheel Java
voorzien? En al waren er genoegdonderwijzers, de leer
middelen zijn alles behalve voldoende; er zijn geen ge
schikte boeken, cr zijn geen geschikte kaarten. Hij die
liet inlandsch onderwijs op voldoenden grondslag wil
vestigen, dient niet alleen voor scholen te zorgen, maar
dient zelfs nog de onderwijzers en de leerboeken in het
leven te roepen.
De Maatschappij tot Nut van den Javaan roept do hulp
in van het Ncderlundsche volk. Zij vraagt bijdragen om
een schoolfonds voor Java te stichten. Wij waren van
den beginne af aan zeer met dat plan ingenomen en ver
trouwen, dat het den noodigen bijval zal vinden. Wat in
ons .vermogen is willen wij1 doen om ook in onzen be
perkten kring de plannen der maatschappij in do hand
tc werken.
Wat baten mijne kleine giften, hooren wij menigeen
ons toeroepen. Tot een zekere hoogte kunnen wij
begrijpen, dat iemand, die waant een zee voor zich te
zien om ledig te scheppen,'ernstig aarzelt de handen aan
het werk te slaan. De maatschappij denkt^r evenwel
ook niet aan, om aan een toestand, sedert eeuwen ge
vestigd, plotseling een einde temaken; neen, langzaam
en nederig wil zij beginnen.""Gedachtig aan de spreuk,
dat wie te veel wil niels bereidt, wenschl de maatschappij
onder anderen, aan een comiöissie op te dtagctt:
A. Hat uilgeven van. een school-atlas, waaraan in Indic
een zoo groote behoefte bestaat;
B. Van sckoolprenlendle^nls ze op geschikte wijze
worden uitgevoerd, den Javaan tot nadenken kunnen
leiden;
C. Van geïllustreerde schoolboeken, die evenzeer do
meest voor den inlander geschikte soort zijn. Men wil
dus niet te veel op eens; men wil een eersten stap, maar
toch levens verdere pogingen op allerlei wijs voorbe
reiden. Die commissie zou bijv. tevens tot laak hebben,
de wensehelijkheid inovcrwegingtc nemen en te trachten
de medewerking^dej^regering te erlangen, wat betreft
liet nemen van ewprocf met opkweeking van inlanders
hier te ldnde,nIsook^te-zorgcn dat aanzienlijke inlanders,
die dat dikwijls zeer wenschen, zich van geschikte huis
onderwijzers en onderwijzeressen kunnen voorzien.
De gelden diemen geeft,geeft men dus teriitvoeringvan
een min of meer gedetailleerd plan, dat volkomen binnen
het bereik valt, maar dat ook voor uitbreiding vatbaar is.
Maar zouden wij niet op rotsen zaaijen Wij gcloo-
ven, dat het tegendeel met genoegzame zekerheid vast
staat. Erzijnvelegetuigcnisscn vandeskundigen.datdeJa-
vaanden aanleg tot hoogere gcesles-ontwikkeling niet
mist. Dat hij, op wiens verstomping eeuwen lang is ge
werkt,nu op het oogenbhk opper v lokkig en ongeregeld na
denkt, is geen bewijs voor zijn geringen aanleg. Waar in
landsch onderwijs bestaat, draagt het uitstekende vruch
ten. In het schrijven is de Javaan een meester, en lezen en
rekenen vallen lang niet builen zijn bereik. Ja zelfs voor
meer ingewikkelde wetenschappen ontbreekt de aanleg
hem geenszins. Dr. B1 e e,k e r (v olgens zijn eigen mededee-
lingcn in het verslag aan de Maatschappij tol Nut van den
Javaan, pag. 54), Dr. BI eeker stond aan het hoofd van
een geneeskundige school te Batavia. Die school had
slfvhts de strekking aan de ólèvcs onderrigt te geven „ia
het vaccineren, in de behandeling van wonden en om in
algcmcenen zin eenigc hulp bij epidernicn lekunncn ver-
Icenen. Do leerlingen waren inlanders en het resul
taat was, dal liet onderwijs een zoo goeden grond vond,
dat men besloot er een geregeld wetenschappelijk on
derwijs vnn te maken. Een examen werd later afge
nomen; in het gedrukte verslag leest men onder anderen:
„Alle candidaten gaven bewijzen van genoegzame be
kwaamheid terwijl sommigen door beschrijvingen
naauwkeurige aanwijzinghetbew ijs leverden, uitstekend
op de hoogte te zijn van vakken, die hunsteeds alshoek-
steenenori7ergences-eriheelkundige wetenschap werden
voorgesteld." Neen, ten bclioev c van inlandsch onder
wijs get ft men zijn geld niet uit om den moriaan te
schuren. De penningen voor het schoolfonds zullen
dienen om een begaafd volk op tc licfTen uitden toestand
van zedelijk, verstandelijk "eii niet het allerminst gods
dienstig verbal.
Wij vertrouwen, dat de pogingen der maatschappij
een groote ondersteuning zuilen vinden. Verschil van
beginselen trekt dikwijls een scheidsmuur op tusschcn
zonen van hetzelfde vaderland. Verschil van be
ginselen muakt dikwijls zamerjvyerking onmogelijk. Hier
evenwel kan niemand door,zijn beginselen weerhouden
worden de maatschappij, niét ëen geldelijk offer bij te
staan. Of die begins^lep zouden moeten zijn, dat
Nederland geen verpligling jegens den Javaan heeft te
vervullen O zeker. Is.de Javaan een slaaf tegen
over den Nederlander, zonder eenigc mcnschen-rcgtcn
is ^e Javaan dc machina waarmede de Javaansche
akker wordt beploegd, om een rijken oogst voor Neder
land op te brengendon ongetwijfeld heeft het
geen zin te vragen naat de tijdelijke en eeuwige
belangen van den slaaf; dan kan men weigeren iets
bij te dragen tot de zedelijke verheffing van den
inlander. Maar wie denkt er zóó over? In
het politieke de man van den langzamen vooruitgang,
of de enthusiaste hervormer®? Denkt in het godsdien
stige zóó de,confessionele Christen, de ernstige Katho
liek? Neen! Hier kunnen allen zamenwerken;
zij die elders gescheidën waren worden hier door óén
denkbeeld bezield. Ilier werkt Poortman mede
met van de^Putjte; hier reikt de moderne Moens
de hand aan den confessionelen Wolbers..—- Liberaal,
modern, Katlfoliek, Confessioneel, kunnen liicrionder
één vaan worden vereenigd. ti f
Inzonderheid willen wij aan onze confessionele stad-
genootcn onder het oog brengen hoe zij wel het aller
minst zich hier onbetuigd kunnen laten.Het Chris
tendom is toch wel niet de godsdienst der onkunde. Het
Christendom zal beschaving bevorderen, maar is het wri
raSgelïjk^dal hét"Christendom gevestigd wordt waar mot1*
reeds ecnige beschaving aanwezig is Of was niet dik
wijls vóór alles de zendeling onderwijzer? En dat dc
Maatschappij even goed werken wil, aan scholen van
zendelingen, wier werkzaamheid zij zoo waardeert, als''
voor elke andere school, zal toch wel blijken als men
nagaat, wat zij zich tot laak heeft gesteld. Wanneer
een zendeling ccn school wil stichten, zou hij dan niet
gebaat worden als hij in staat wordt gesteld zirli tegen
geringen prijs goede leerboeken aan te schaffen? Hij
wil den Javaan leeren lezen en zal toch vvci.leesboek-.
jes noodig hebben. Zou dan een poging bruikbare
leermiddelen in het leven tc roepen den zendeling niet
gewenseht zijn Wij gelooven allezins. Hoe zal
de Javaan ooit den Bijbel leeren lezen als hij niet lezen 1
kan? Voor 40 jaren wcnschte de heer Gcricke
den Bijbel in het Javaansch te doen vertalen. Hij begreep
evenwel, dat men eerst met iets anders moest aanvangen;
dc Javaan kon het Javaansch niet lezen
De Maatschappij tol Nul van den Javaan heeft in alle
hoofdzaken liet advies van een commissie gevolgd, die zij
benoemd had om van inlichting te dienen. In de vergade
ring van 16 September jl. „voegde dc heer Wolbers'^
een woord van erkentelijkheid (bij dat van den jieer do's
K e y ser) voor den arbeid der commissie cn prijst*vooral
het volstrekt neutrale standpunt, waarop de commissie
zich geplaatst heeft, als waardoor het hem, ofschodn tot
de confessionele Christenen behoorende, mogelijk is,;
'zich daarbij aan te sluiten." Moge de heer. Wolbers
onder de confessionele Christenen van Schiedam navol
gers vinden. (1).
Bij de uitgevers dezer courant ligt een lijst van in-
teekening waarop men,'t zij voor een jaarlijksche bijdrage,
't zij voor een gift in óóns, voor het schoolfonds yan het
inlandsch onderwijs op Java kan teekenen.
ABOKNEMB N^T
AbonnemeDtiprij», per Drie Maanden. t<r# f 1.85.
a//Cö por /tof, door bet jjebcele Ryk. f - Z.ttO,
(Brieven Kraitco.)
'ADVESTBIfTIEIT: 1
Prij»: mn 1 tot 10 gewone regeja f 1 00iedere^rfgel ireer f o!lO«
Voor den werkenden stand cn Toor weldadigheid, dc helft,van den prij»,
(I) Uo feilen die in dit artikel vermeld zijn, licMicn wij ontleend aan liet
Rapport van de commissie tot ondersoek naar den toestand van het
mlanitscli onderwijs op Java.
He KAMER DER STATEN GENERAAL.
In de zitting van gisteren is hoofdstuk II der staatabe-
grooting voor 1870 hooge collcgien van staat) nangenomen
met olgemeene stemmen. Daarna is de discussie over
hoofdstuk III [buitenlandsche taken) nnngetangen cn zijn do
meeste punten uil de gewisselde stukken op nieuw besproken,
vooral de zaak dor afgesprongen aansluiting van de staats
spoorwegen aan deFianschoenOostormaatsehappjj. Overi
gens heeft de regering verklaard, dat het met de aansluiting
van den Noorderspoorweg aan Pruissen zeer goed staat cu
zij spoedig tot een beslissing zal komen.
Ie KAMER DER STATEN GENERAAL.
In de zitting van Woensdag zjjn al de nog overige aan
hangige vvots-ontwerpen aangenomen. Vrydag zullen da
beraadslagingen over de Indische begrooting aan vangen.
Te Berlyn heeft zich een vereeniging gevormddio
zich ten doel steit den zeevischhandel in Duitschlnnd uit te
breiden. Zjj tracht dat'doel ta bereiken door de vissehers aan
te moedigen en te ondersteunen, en met de spoorwegonder
nemingen in overleg to treden om oen spoedige en goedko,opo
verzending van dat artikel te verkrjjgen. Ue onderneming
vindt van vele zijden bjjval, en men hoopt daardoor minder
van het buitenland afhankelijk te worden en den zeevisch
tovens te maken lot een voedsel, dat op de tafel van den ge
wonen burgerman niet behoeft te ontbreken.
Uo zoldering van het nieuwe opera-gebouw to Par'(ja
is uit koper vervaardigd en beslaat uit een menigte platen,
dio zoodanig aan elkander geschroefd zijn, dat men ze naar
gelieven kan doen stijgen of dalen, en daardoor dus ook da
zaal, liooger of lager kan maken. Het plafond wordt op dit
oo'gènbtik door den heer Lenepveu beschilderd, die tot onder
werp gekozen heefi do uren van den dagen van don nacht.
Men ziet er een honderdtal figuren op, alle van,meer dan
levens grootte.Om lo onrdeelen over degroottc van het lokaal
waarin deze schilder arbeidt, is bet voldoende to zeggen, dut.
het een middellijn van zeven en dertig en een hoogte van
twintig meters heeft. Men zou er gemakkelijk een hall dozijn;
huizen vin vier verdiepingen in kuanen bouwon, - r
S?
iteé*