k
i
A°. 1870.
2463.
Woensdag ,19 c t o b e r<
Verschijnt dagelijks', uitgezonderd Dinsdag.
BtHHEMLAHDSCHE BERICHTEH.
.ill
m
Het schouwspel in 1870.
Licht, reclit, kennis, wetenschap, ontwikkeling en
nog vee! dergelijke» zijn de woorden, die sedert tal van
jiiren algemeen werden gehoord en als zoo vele-hef-
boomen beschouwd om de menschheid op de baan van
den vooruitgang te lillen, in beweging te zetten èil voort
te stuwen.
Met zelfvoldoening hoorde men spreken van de wer
ken des vredes, en menige grootscheonderneming bracht
dé natiën ook van andere wérelddeelen bij een. Het was
alsof het ware vrederijk zich aankondigde, en dé versto
ring, die nog hier of daar plaats greep, écu kleine afwij
king was, waarvan ook straks niets meer zou worden
vernomen, want steeds en immer rolde bet bekoor
lijke woord van Europaasafgod voort „vrede, vrede, het
-keizerrijk is de vrede"
Vreeselijk bedrog! rampzalige mftleidingEuropa
ontwaakte,maar niet om het paradijs des vredes ont
loken te zien, neen,maar om zich de heischc bespot
ting iti'ife tförèn' tó vóeléii'dohdéren, dc bespotting op
zijn hooggeloofde tUeorién van humaniteit en moraliteit,
én zijn veel geroemde kennis en hooggestegen verlichting
ju het aangezicht geslagen te zien.
Van uit de groote stad, waar zetelt al wat op kunst,
kennis ën licht boogt, wordt dc donderstem vernomen.
Vertrapt worden zij, de lievelingen, dc afgoden van
de altijd naar het betere hijgende menschheid; aan
flarden gescheurd uwe boekrollen, letterhelden der/
eeuw, die optraadf voor dé rechten der menschheid f an
Parijs verloochent u'want hct'verloochent zich zelf en
Parijs is volgens Victor Hugo de menschheid, hethcoial!
Parijs is een geveinsde, een despoot! Het spreekt van
licht en recht ert kracht ën kennis en vrede en vrijheid
en gelijkheid en broederschap, -maarvertrnpt die allen
én vèrlooclient al wat het zegt te belijden. Even als zijn
gevallen tweede Keizer loog en wederloog, zoo liegt ook
altijd Parijs
lïn toch staat dalzelfde Parijs, volgens stout verkon
digde raeening, aan de spits der beschaving en der huma
niteit", maar een beschaving zonder moraliteit enjeen
humaniteit zonder zelfkennisdat is zonder waarheid.
Schijn en klatergoud vertoont cp verkoopt ons Parijs.
Deugd en beschaving bezit het niet;hetsprèekter van
met groote woorden' en holle phrasen. Parijs heeft dc
humaniteit, de'beschaving, de moraliteit belecdigd, mis
handeld, vertrapt. Daarom treft Parijs wat het treft.
Parijs wordt neergeworpen, neen het werpt zich zelf
neer van de hoogto, dié het n'iet toekwam maar bij
usurpatie bezat, door zijn brutaliteit, en stort zich in den
afgrond, waar a! zijn gruwelen zich hebben verzameld,
om het zelf den aanblik te geven van wat het wrocht en
de gelegenheid om zich zelf le leeren verfoeien. Europa
ziet dat schouwspel cn zegt versfègen „is dat de groote*
stad, die vol luister eu licht, vol leven en kracht scheqn,
êii zich hud gestéld aan 't hoofd van de beweging der
eeuw!" Ja, dat is Parijs, dat de wereld aanbad en vele
majesteiten binnen zijne muren zag en toch aan sommige
d^n glans benam. Dat Is hèt door zoovelen verheer
lijkte Parijs, wiens uitspraken orakels waren, ofschoon
hetgeen moraliteit en geen waarheid bezat.
Met onverschoonbare!) hoogmoed en ongekendën
trotscliblijft het zich verheffen tc midden van zijn bitter
leed en diep lijden, en liever dan de band tot redding
uit te steken komt het om, belast met zware schuld en
berooft van het medelijden der toeschouwers, waar-
onder velèn helder genoeg om in te zien, dat nu een
einde komt aan die vuisclie beschaving en dien verfoei
lijken geest Van verdérf, door Parijs als een kankei over
Europa sedert jaren uitgegoten. L.
SCHIEDAM, 18 October 187 0.
Rotterdam11,882,093
Schiedam693,562
f
It
lil
h|
til
!f|
ai!
rfA - V
v t4?
»r i
G001A
t*-5,
t Ik",
ft fc.6r~ A*
ABONNEMENT:
'Abonntmtutsprij», per Or ie Maindcnf 1.85.
Franco por Post\ door he^ geheele Rijk2 60.
(Brieven Franco»)
ADVÏÏETÏÏNTIENj
Prljti ran t tot 10 gewone regelt f 00 iedere r*gel «neer 0.10,
Voorden werkenden attnd en roor weldadigheid,deielfl randen |»fi)«u
V
YVy .eriien.cn, dat,aan de leden van den Raad is kennis
gegeven,, dat op de Secreiario (er inzage is nedergelegd, de
^oorllruebt fer benoeming van een hulponderwijzer aan de
Awee'dë.openbare lusschenschool alhier, waarop zijn ge
plaatst: J.' van Rbyn, .van Hoogvliet; P. VV, van Blelaan,
van WaddingsveenD.JP. Regt, van Krimpena/d. Lek.
,Op de*n 14 October overleed te Oosterbeek onze voor
malige stadgénóofdo=_ emeritus-predikant Dr. 4 Nieolnas
Jacob Aaflanti Roldnnus., Den 20 September ,1806 was
hy geboren, te Leiden, waar hy^ok, onder,de iwogleeraren
vauvVodtst,' Ctarisse/van Hengel éh'KIsfj studeerde én den
29 Juni 1829 op eeno dissertatie: de pretiostatuendo
precalioni Jesu, quae conlinelur Cap. XVII ouangelii Joannis,
f Over de waarde van hel gebed van Jezue, in het 17de Uoofd-
stuk van Johannes' Evangelie'.), tot doctor in de Godgeleerd
heid bevorderd werd. Inbetzelfdo jaar, by het Provinciaal
Kerkbestuur van Noordbrabénl, camlidaut tot den H. Dienst
geworden, aanvaardde hy den 18 April 1830 het leeraars-
ambt,' in do gemeenle Heilo, die hjj in 1833 met Doesborgh
verwisselde, waarna hjj den 17 Mei 1835 naar Schiedam
overkwam. Hier was hjj gedurende 32 jaren werkzaam,
behalve in zyn kerkelijke betrekking o. a. ook als seeroturis
van het Departement der Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen en als medebestuurder van de Departementale Be
waarscholen, waarvan de oerstopgerichto voor een groot deèl
door zijn invloed en zjjne modewerking lot stand kwam.
Ook was Dr. Roldanus een ijjdlang lid van het Classikaal
Bestuur van Rotterdam en van het Provinciaal Kerkbestuur
van Zuidholland In 1867 zog hij zich, door steeds too-
Domende verzwakking ton gevolge van zenuwlijden, genood
zaakt zijn emeritaat te vragen, hetwelk hem den 1 Juni van
dat jaar eervol ten deel viel. De hoop, dat de rust van het
buitenleven gunstig zou weiken op zijne gezondheid, werd
niet vervuld, De slooping zyw>r krachten ging onverpoosd
voort, totdat de dood een einde mankte aan zijn, eenmaal
voor velen dierbaar maar allengs slechts tot een jammerljjk
lijden geworden, leven. De overledene was een man des
vredes. Zjjn goedhartigheid en welwillendheid, zoowel als
dc opgeruimdheid die hem in betere dagen kenmerkte, laten
bjj niet weinigen een aangename ea weldadige herinnering
achter.
Uit hot vroeger door ons opgegeven zestal is tot
hoofdonderwijzer te Krimpen a/d. Lek benoemd, de heer
van der Hoeven Jr.
Door het departement van financiën ismededeeiing ge-
van de volgende opgave der op 15 Oct. 1870 in de
onderstaande entrepöts aanwezige hoeveelheid ruwe suiker
Amsterdam11,014,760 kilogr.
Dordrecht309,588
Middelburg1,024,809
Totaal 24,924 812 kilogr.
Als een historische berinnering moge vermeld worden,
dat in het begin der maand November e. k. juist zeven eeu
wen zullen veéloopeo zjjn sinds de zoogennamdenllerheiligcn
vloed voorviel. Door dezen vloed werden toen con groot
deel der gewesten Holland, Zeeland,Utrecht, Friesland en
Vlaanderen geteisterd. Het water klom zoo hoog, dat men
te Utrecht op de bruggen zeeiisch ving. Naar velen beweren
zouden .toen de eilanden Texel en Wieringen van hel vaste
land zijn gescheiden, él het 1/rnd tussehen Texo!, Stavoren
en Modemblik verdronken, en zoodoende de Zuiderzeo uit
het meer Fleco ontstaan zijn.
In de Rolt. Cl. schrijft een inzender: „Eerstdaags
zyn de mispels rijp, welke, geplukt van den boom, daarna
gedroogd als appelen, kunnen bewaard worden, zijnde een
zeer goed middel togen bloedspuwing.
Do zure mispels (peervormige/, alzoo gedroogd, worden
gestampt tot poeder en ingenomen, dagelijks driemaal een
eierlepeltje met water, e i de genezing is bijna zeker.
Da tienjarige ervaring van de keilzume werking van hot
mispetpoeder heelt my doen besluiten, dit middel boven alle
anderen aan te prjjzen en alzoo mjjn landgenooten aan te
bevelen."
Uit Delft wordt geschreven Onlangs werd uit Gro
ningen gemeld, dat een militair de vergunning had verzocht
en vqrkregen om van de leasen der burg. r-avondscbool
gebruik te maken en dit rooi beeld werd tor navolging aan
geprezen. Sederï» het bestaan der DoUtache gelijksoortige
inrichting, d. i. sè'dortde inwerkingtreding der wet van 1864
op het middelbaar onderwjjs, hebber, elk jaar militairen, te
Delft in garnizoen,' van het onderwijs aldaar gebruik gemaakt.
Ook voorden cursus van ditjaai zjjnei weder twee onder
do leerlingen, en deze maken yverig gebruik van do lessen.
Aan het Vaderland wordt medegedeeld, dat het vvets-
ontwe'rp op do inkomstenbelasting bij do Tweede Ku'mer-
leden niet zeer gunstig ontvangen is. Met bet beginsel in' het
algemeen sciiynt men zich nog al ingenomen beluorid te heb
ben, maar,daar do een liever een inkomslenbelasting-wenschte
naar de Engelscbe, do ander naar de Duitscho grondslagen
en ecn'derdé, vierde en vjjfde groep weer* waf anders, moet
men ten slotto tot een ongunstig oordeel over bet wets-ont-
werp zelf zyn gekdmen.
Sinds eenige dagen dispuleeren sommige bladen over
een bericht vim de N. Roll. Ct., zegt het Vaderland, dat de
Minister van Binnenlandsche,Zakon ontkennend zou hebben
geantwoord op do vraag, of een candidanl voor den uk to
van lager onderwjjs, die twee jaren in Pnuselykon krijgs
dienst was geweesttot het examen mocht worden toegela
ten op grond dat hy daardoor zyn staat van Nederlander
had verloren. Wy hebben dadelyk begrepen, dat zoodanige
beslissing, zonder eenigeo twijfel in strjjd met de wet,
hoogst'waurscbynlijk niet door den Minister zou zyn geno
men. Inderdaad bljjkt uit de Nieuwe Bijdragen van Septem-
'ber, dat de ministeriéelo beslissing een geheel andere is ge
weest. De Minister heeft op de daaromtrent gedane vraag
eenvoudig geantwoord dut de betrokken persoon, volgens
dc wet op het Nederlanderschap den staat van Nederlander
verloren hebbendeviel onder de bepaling van art. 6 alin.
2 der wet op het lager onderwys. luidende dal vreemdelingen',
om lager onderwys te govcn, 's Konings vergunning behoeven.
Daze beslissing komt ons zoo natuurlyk voor, dal daarvoor
niet eons het gevoelen van den Miuiatcr had behaeven te
worden ingewonnenmaar een eenvoudige vergelijking der
wettelijke bepalingen voldoende ware gewee3t.
Te Schcveningen is do treurige tjjding onlvaygen dat
do haringschuit de Jonge Maria, stuurman E. Plugge', doet
zytro bemanning, bestaande uit uclrt koppen, waarvan zevert
vaders van huisgezinnen, in den storm vnn de maand Augus
tus II. op zee zyn omgekomen. Do pink is ten onderste boven
op het Baltrummerrif aangespoeld. Er bevonden zich nog
in de Syken van vjjf der opvarenden, welke le B.rltrum in
Pruisen ter aarde besteld zyn.
Op do zalmvisschery te Ammerstol ia 11. Dingsdag eert
zeehond gevangen,
l'lechtlgo onthulling vau het Standbeeld van
PIET IIEi Si te Delfshaven.
Ouder de Nederlatrdsche hulden die door hunne groote
daden aanspraak kunnen maken op de dankbare vereerln'g
zoowel van de nakomelingschap als van deu tijdgenoot,
mag voorzeker Picter Pieterszoon Hein, doorgaans genoemd
Piet Hein, met volle recht vermeid worden. In 1577
te Delfshaven uit geringe ouders geborenwerd hij voor
den zeedienst opgeleid, waarin hij door zyn dapperheid tot
don rang van Luitenant Admiraal opklom. Bij de vloot der
VV.I. Compagnie, die in 1G24 onderden Admirdal YVillckens,
St. Salvador, de hoofdstad der Spounsche Koloniën, aan de
Allerheiligenbaai, iiimrm, diende hij als Viee-Admiraal. Toen
deze in 1625 weder verloren werd, drong P. Hein iu 1627
tot tweemaal toe nogmaals de Allerheiligenbaai binnen, schoot!
het Admiraalschip in den grond en vermeesterde 25 schepen,
waaronder dat van den Viee-Admiraal. In Sept. 1628 ver
overde hij de Spaansche Zilvervloot, waarbij eene waarde
van ruim 11milliocn werd buit gemaakt. Om dit roem
rijk feit werd hij tot Luitenant Admiraal van Holland be
noemd, en koit daarop met eene vloot naardeVJoam-
sche kusten gezonden In den zeeslag bij Duinkerken sneu
velde hij den 20 van zomeimaand als overwinnaar in een
bloedig gevecht. Iu de Oude kerk te Delft begraven, werd
hem daar} een praalgraf opgericht, maar aan onzen tijd
was het verbleven in de stad zijner geboorte, het nederige
Delfshaveueen standbeeld te doen verrijzen voor den held,
die zooveel heeft bijgedragen tot Neêrlunds roem ter zee.
Ofschoon in1328 zicli te Delfshaven eene commissie
voimdc met het doel voor Piet-Hein een standbeeld te doen
vetrijzenop het tweede eeuwgetijde van de overwinning
der Zilvervloot, den 9 September van dat jaar, bleek hare
poging vruchteloos te zijn; tot dat in December 1867 het
initiatief voor de oprichting van een standbeeld genomen
werd door den onlangs afgetreden Buigeraeester J. YV.
Rosener Mairz. Eene commissie werd onder zijne leiding
samengesteld
Deze commissie, waarvan fret Eere-Voorzitteischap werd
opgedragen arm K 11 Piins Hendrik der Nederlanden,
en waarvan-de heer Jlósener Mnnz Voorzitter was, wendde
dadelijk alle pogingen aan om liet plan te verwezenlijken
hetwelk mèf den gifnstigsten uitslag werd bekroond. Te
Delfshaven verrees, door den beeldhouwer Jos Graven,
van 's Ilerlogenboschhet lang gevvensclite standbeeld
dat gisteren, 17 October 1370, weid onthuld Hoezeer
men dunrmede was ingenomen, bleek uit het feestelijk;
aanzien dat Delfshaven veitooude. leder van wat rang,of
stand had mede gevveikt, otn de gebootteplants van deti
grooteu zeeheld op dezen dag als het ware ih een feest-
dosch te hullende nationale driekleur wapperde zoowel
uit de stulp van den geringe als uit de woning van den
aanzienlijketerwijl men met guiilandes en versieringen
door keur van bloemen en gewasseneen aangename en
somtijds verrassende sehakcering had aangebracht
Ook het feestterrein, in de Plantage,' waar men, doo'r
eêu fraaie eorepomt, die tuet wapens én schilden was ver
sierd, nirnkwam, was op doeltreffende wijze ingericht Dé
Koninklijke loge met de tribunes waren smaakvol en de
muziektent eenvoudig doch net gedecoreerd, terwijl het ge
heele terrein met v Inggen en wimpels getooid een zeer schoon
effect maakte. Een onafzienbare menschchtnassn bewoog zich
daar langs, zelfs op de daken der huizen iu de nabijheid
wnien belangstellenden gezeten. Orrtler de schepen, die met
vlaggen versierd waren, trokken vooral de aandacht het
schip Oostzee en de stoomboot Piel Rein, in de onmiddel-'
lijke nabijheid van het feestterrein. Aan boord vnn genoemd
schip; werden den gauscheti morgen kanonschoten gelost.
Terwijl de feeslgenëoten zich op het teirein vereenigden,
kwamen daar ook de Delfslmvenselte liedertafel Harmonie
erv Rolle't Mannenkoor met hare fraaie hameien en een ge
deelte van het muziekkorps van het regiment grenadiers
V
HU
h'.i