Ttrsclijjt flaplps, litponieri DWais.
Vrijdag I Augustus.
BIHHEHLTwi^CHEBEBicHTEH.
A°. TB73,
M 3184.
BOiTEgUMOSSHS 8ERiOHT£S._
COURANT.
A B ONHDKDItT;
iboaneiaenlspnjsper Drie Maandenf 1 K5.
Franco per Post, door hot gcheele ItgK2 50.
(Brieven Franco.)
wmi7nr«cfktot>cnra,oti>atii»,inw
Ecu Engelsch oorlogsschip, de Ariel, heeft een wel
wat clure maar toch afdoende ondervinding opgedaan van
de werking eeuor torpedo. Stoomende urn Slieerness naar
de haven van Chattam, ondervond genoemd schip bij het
binnenloopen een hovigen schok, terwijl do machine
plotseling stil stond. Bij oudei zoek bleek dat de Ariel in
aanraking was gekomen met een der daar liggende torpedo's
terwijl niemand aan boord kennis dl oeg van de aanwezig
heid dezer vei raderlij ke vernielingswerktuigen. De schok
was zoo hevig, dat de as van de schroef bi ak en de machine
bovendien sterk werd beschadigd. Ook het schip leed
schade maar deze is gering.
't Was overigens in de laatste weken niet voorgekomen,
dat een Engelsch oorlogsvaartuig een accident had.
In Am bei g; Beieren, is dezer dagen een proces ge
voerd tegen 2 pes souen, vader en zoou, G2 en. 22 jat en oud,
die zich aan een gruwelijken moord hadden schuldig ge
maakt. Een tienjaiig meisje, begeleid van twee barmhar
tige zusters en den biechtvader van liet klooster Waldassen,
waarin zij opgenomen is, trad als getuige op. Zij was de
eenigc, die van de geheele familie, bestaande uit man,
vrouw en drie kinderen van 40, 3 en 4 jaar, van de be
komen wonden is hersteld, 't Was een boerenfamilie, die
eenigszins afgezonderd woonde. In Januari vond men den
man niet ver van zijne woning mot zware hoofdwonden
liggen. Hij leefde nog, maar was bewusteloos toen men
hem in zijne woning bracht. Daar wachtte de lieden die
hem brachten een schouwspel, dat hen de haren te bergen
deed rijzen. Op den grond bij de deur lag de hoogzwangere
vrouw met ingeslagen hersenpan. Aan de moeder vastge
klemd lag het 9jarig dochtertje, thans als getuige geroepen.
Zij was zwaar gewond en bewusteloos, maar gaf nog
teekenen van leven. De man oveileed spoedig daarna
zonder iets te hebben gesproken.
Toen het meisje tot bewustzijn kwam, vertelde zij, dat
haar oom en neef de moordenaars waren. De twee schul
digen werden gevat eu zijn nu ter dood veroordeeld. Tijdens
de behandeling der zaak hadden verschrikkelijke tooneelen
plaats tusschen vader en zoon. De laatste greep plotseling
den eersten verwoed aan en riep: door u oude schurk lijd
ik al deze schande. Hij moest geketend worden. De moord
is geschied om een waarde van ongeveer dertig gulden
te stelen.
Op de tentoonstelling te "Weenen is thans ook
het beroemde schaakspel van AlbreehtDürer. Dit kunst
gewrocht wordt reeds sedert eeuwen te Neurenburg be
waard en het is voor de tentoonstelling afgestaan door een
familie, die het van Dürer zelf bekwam. De stukken zijn
van hout en door den grooten kunstenaar zelf gebeeld
houwd; zij dragen het merkteeken van den meester. De
beide Koningen eu Koninginnen zitten te paard; de eersten
stellen Frans I, Koning van Frankrijk en Maximiliaan,
Keizer van. Duitschland voor.
Dezer dagen stond voor den rechter van Jowa, in
Noord-Amerika, een jongeling terecht, beschuldigd van
b aanranding der eerbaarheid" van een jong meisje, Zoo
wel uit de verklaringen der getuigen als van de aanklaag
ster zelf bleek, dat de beschuldigde haar slechts tegen haren
wil omhelsd had. Mejuffrouw, zeide de rechter, toen hij
tot de uitspraak van liet vonuis overging, mijn plicht is,
zoo als gij weet, om ook de gelaatstrekken der aanklagers
en getuigen, terwijl zij huune verklariugen afleggen, nauw
keurig gade te slaandit heb ik ook dus ten uwen aan
zien gedaan en ik moet bekennen, dat ge er zoo allerliefst
en bekoorlijk uitziet, dat ik mij met alle kracht aan mijn
stoel moest vastklemmen om niet zelf op te vliegen en u te
omhelzen, ja ik had u ongetwijfeld ook gekust. Deze
omstandigheden in aanmerking nemenae bestaat de moge
lijkheid, dat de beschuldigde het slachtoffer uwer verblin
dende schoonheid is geworden en een misdaad stegen
zijn wil" heeft gepleegd. Ik veroordeel hem dus alleen in
de kosten van het geding.
SCHIEDAM, 31 Juli 1873.
Bjj de openbare zitting van den Gemeenteraad alhier,
gisteren gehouden, waren afwezig de heeren J. 0. F. Nolei
en van der Schalk, beiden wegens ongesteldheid, en de
heer Zoetmulder.
1. De notulen van het verhandelde in de zitting van
3 Juli werden gelezen en goedgekeurd.
2. Is ingekomen een missive van den Minister van
Binnenlandsche Zaken, waarbij kennis wordt gegeven van
het besluit tot ontheffing van de gemeente gedurende een
termjjn van 6 jaren van de verplichting tot oprichting eencr
Burgerdagschool. Aangenomen voor kennisgeving.
3. Resolutie van Ged. Stoten, houdende goedkeuring
sü™1 het raadsbesluit tot betaling uit de onvoorziene uit-
van 1873. Aangenomen voor kennisgeving.
f llA» Jm» Ja ••MM tin! Vinolllif t
stand van giond aan IT, Leem!eis, Aangenomen voor
kennisgeving.
5. Idem, houdende goedkeuring van de rekening der
Dienstdoende Schuttel ij over 1872. Aangenomen voor
kennisgeving.
6. Indiening dor gomeenterekening over 1872. In
handen gesteld der Financioelc Commissie Ion fine van
onderzoek en ïapport.
7. Proces-verbaal dor kasopnemiug hij den Gemeente
ontvanger op 24 Juli jl. Voor kennisgeving aangenomen.
8. Ontwerp-besluit tot betaling uit de ouvooiziene uit
gaven der gomeentebegrooting van 1873. In dadelijke
behandeling genomen eu met algemeene stemmen goed
gekeurd.
9. Gewijzigd ïeglement en tarief van een beurtveer op
Sneek, Iu dadelijke behandeling genomen eu met alge
meene stemmen goedgekeurd
10. Rapport dor Commissie vau Fabricage op het adres
van P. J. Willems. Ter inzage gelegd ter behandeling
iii eene volgende vergadering.
11. Idem. op het adres van G. Male. Ter inzage gelegd
ter behandeling in eeue volgende vergadering,
12. Rekeningen 1872 en begrootingen 1874 van het
Burgerlijk Armbestuur en het Stadsziekenhuis. In hau-
den gesteld van de Financieele Commissie, ten fine van
onderzoek en ïapport.
43. Vei slag van het Burgerlijk Aimbestuur. Ter lezing
gelegd tot de eerstvolgende veigadeiing.
'14. Mededeeliug van het Burgerlijk Armbestuur waar
uit blijkt dat alle vorderingen voldaan zijn. Voor kennis
geving aangenomen.
15. Adres van M. Wouterlood, om afstand van grond
aan de Warande voor f 4 per centiare. Ter iuzage ge
legd ter behandeling in eene volgende vergadering.
16. Adres van Stads-aardwerkers om verhooging van
loon. In handen gesteld van Burgemeester en Wet
houders ter beschikking, nagehondeu overleg met de Com
missie van Fabricage.
17. Adios van A. Koper Zoon en rapport der Gas-
commissie daarover. Op voorstel van den heer Vrijland
wordt het besluit genomen om in besloten vergadering te
bepalen of deze zaak in besloten vergadering zal worden
behandeld.
'18. Adres van den Kerkeiaad der Ned. Hervormde
gemeente, om gebruik van schoollocalen voor godsdienst
onderwijs en wijziging der schooluren.Na eeuige dis
cussie met 10 tegen 4 stemmen besloten overeenkomstig
het"" voorstel van Burgemeester en Wethouders, om op dit
verzoek afwijzend te beschikken.
19. Rekening van het St, Jacobs Gasthuis over 1872.
Aangenomen met algemeene stemmen. (De Voorzitter was,
als regent dezer instelling, bij de behandeling niet tegen
woordig.) De heer J. A, Nolet Wz. bekleedde tijdelijk het
voorzitterschap.
20. Begrooting van het St. Jacobs Gasthuis voor
1874. Aangenomen met algemeene stommen.
21. Rekening van de Hofjes van Belois over 1872.
Aangenomen met algemeene stemmen. (De heer J. A.
Nolet Wz. was, als regent dier Hofjes, daarbij niet tegen
woordig.)
22. Begrooting voorde Hofjes van Belois voor 1874.
Aangenomen met algemeene stemmen.
23. Rekening van de Bank van Leening over 1872.
Aangenomen met algemeene stemmen (de hoeren J.
Lechner, J. FLegner eu Roclants waren daarbij niet tegen
woordig, de laatste na discussie over de vraag of dat lid
tot de Commissie in 1872 beboerende, clan wel de heer van
der Drift, die thans tot de Commissie behoort, bij de be
handeling niet moet tegenwoordig zijn.)
24. Voorstel tot aanleg van een trottoir met hardsteenen
banden aan de Zuidzijde der Boterstraat. Aangenomen,
na eeuige discussie, met algemeene stemmen.
25. De Voorzitter doelde mede, dat door Burgemeester
en Wethouders was voldaan aan de opdracht om met den
Miuister van Biuuenlaudsche Zaken eu den Commissaris
des Kouings te confereeren nopens den toestand van het
water in deze gemeente, alsmede dat eau afschrift vau
't adres vau de Kamer van Koophandel en Fabrieken te
dezer zake was ingekomen. Woidt besloten dit laatste
ter iuzage te leggen tot de eerstvolgende vergadering.
26. Nog deelde de Voorzitter mode de herbenoeming
vau do afticdeude leden van den Gemeenteraad, en dat
deze kennis hadden gegeven hunne benoeming aan te
nemen; en de vervulling op heden der vacature ontstaan
door liot verzoek van het aftredend lid, den heer J. O. F.
Nolet, om, wegens voortdurende ongesteldheid, niet weder
in aanmerking tc komen.
27. Eindelijk deelde de Voorzitter mede, dat in den
namiddag van 43 Juli brand was ontslaan in een kraam op
do kermis, waardoor aan het raadhuis oenige brandschade
was toegebracht, welke door de assurantie-maatschappijen
reeds is vergoed.
28- üe heer L, W. Jansen vroeg cu verkreeg verlof nau
het College van Dagelijksch Bestuur de volgende vragen
te richten, naar aanleiding van het rapport van den heer
ADVEETEKTIBH!
Prijs: van t ioi 10 gewone regels f i 00iedere regel meer 0.1 Oj
Voor den «erkenden smid en voor weldadigheid, de helft van den prijs.
Fijuje omtrent de Westerhaven1. Welke vragen zijn aan
den door Buigemeesler en Wethouders benoemden des
kundige gesteld omtrent de doorgraving? 2. Zijn die
vrazen schriftelijk of mondeling gedaan? 3. Zoo zij schrif
telijk zijn gedaan, zijn er dan nog mondelinge instruction
gegeven? eu 4. Beantwoordt het rapport van den heer
Fijnje aan de gedane opdi achten mag het verleende crediet
strekken om de onkosteu er van te dekken? Na eeni»e
discussie veridaien Burgemeester eu Wethouders op d°ie
vragen in de volgende vergadering te zullen antwoorden.
29 De lieer J. F. Legner gaf in overweging het voor
beeld vau andere steden na te volgen en ook in deze ge
meente in de heete zomerdagen waterwageus te laten
rijden, maar kan zich vereenigen met het gevoelen
van den lieer J. B. Nolet om die kwestie, die voor dit
seizoen niet meer zal kunnen worden afgedaan, bij het
opmaken der begrooting nader te behandelen.
De openbare vergadering is hierna veranderd in eene
besloteno vergadering.
Na heropening der vergadering is aan de orde gesteld
hetadres van de hoeren A. Koper Zoon, daarbij zich bekla
gende over de uitsluiting van de levering van steenkolen
ten behoeve der Stedelijke Gasfabriek, waardoor zij ver
klaren iu hun gevoel gekrenkt en in hun eer en belang be
nadeeld te zijn; met verzoek dat de Raad zulke maatregelen
zal willen nemen, als hij, in zijn wijsheid geschikt acht, om
hunne firma te herstellen in hare eer.
De heer Mr. A. K. J. van der Drift stelt voor, dat deliaad be
sluite, dat hij gehoord de inlichtingen van de commissie
voor de Stedelijke Gasfabriek niet dan afwijzend op het
gedaan verzoek kan beschikken. Welk voorstel, ondersteund
door de heeren J. B. Nolet en J. A. Nolet Wz., zonder
beraadslaging is in omvraag gebracht en aangenomen met
42 stemmen tegen 4.
Een hoogst belangrijk rapport is dezer dagen door
het hoofdbestuur der Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen aan de departementen toegezonden. Het betreft een
onderzoek naar den tegemvoordigen toestand der spaarban
ken en naar de meest gewenschte regelen voor de toekomst.
Onderzocht is: i. of de deelneming sedert de oprichting
der banken geldelijk is toegenomen2. wat de meest wen-
scheltjke geldbelegging is; 3 of er plaatsing was voor de
kapitalen; of men somtijds moeite had de opgevorderde
gelden terug te betalen.
De bijgevoegde staten geven een uitmuntend overzicht
van den tegenwoordigen toestand der spaarbanken.
Uit een dier staten blijkt, dat 159 spaarbanken op het
einde vau 4872 bezaten f 44,393,698.91 !/a en schuldig
waren f 10,489,353.78, zoodat de overwinst bijna 4 mil-
lioen beliep.
Iu Groningen is '1 spaarbank op de 8803 inwoners, in
Utrecht één op 35007 inwoners. Heeft Utrecht echter ge
middeld '1093 deelhebbers per spaarbank, Drenthe heeft er
slechts 9G.
De gemiddelde som, aan de deelhebbers verschuldigd,
was in Groningen f280, in Noordhollaud f77: in Gronin
gen is de gemiddelde inleg per inwoner f 8.22, in Drenthe
sleclns f '1.18.
In 32 gemeenten boven de 0000 zielen, in 117 tusschen
de 3000 on GöOO, en in 750 beneden de 3000 zielen, be
staan nog geen spaarbanken.
Tal van wenken, om in vele zaken verbetering te bren
gen, sluiten het lezenswaai dig verslag.
Dr. A. Pierson, wiens heftige aanvallen op onze
schoolwetgeving men zich herinnert, verklaart zich thans
in het Vaderland met warmte vóór het „staatsonder
wijs". Men leest er o. a. deze woorden:
»Ik heb zelf dit moeilijk onderwerp voor eenige jaren
behandeld, maar op eene wijze, die mij tegen misverstand
niet gevrijwaard heeft. Men heeft mij tot vijand van het
staatsonderwijs gemaakt, terwijl ik slechts heb willen aan-
toonen, dat de staat, op zijne scholen onzijdigheid ia het
godsdienstige voorschrijvende, meer beloofde danhij houden
kon. Het komt mij gedurig waarschijnlijker voor, dat deze
belofte van onzijdigheidslechts een bron is van misverstand
en aan do wederpartij een wapen in handen geeft. Als in
'68 zou ik ook thans willen zeggen: een staatsonderwijs,
dat neutraal wil Wijven, is een illusie, maar tevens zou ik
er thans willen bijvoegen: waartoe die belofte van neutra
liteit? Waarom zullen wij zoo bedeesd optreden Waarom
zullen wij niet eerlijk bekennen, dat wij vrienden zijn van
het staatsonderwijs, juist omdat het niet neutraal, juist
omdat het anti-ciericaal is 7"
Dat de lieer Pierson zoo beslist zich aan de zijde schaart
van hen, die hij eenige jaren geleden met bitterheid aanviel,
en die hij zoowel van schending der grondwet als van over-
heerscliing des gewetens beschuldigde, kan ons niet dan
welkom zijn, cd versterkt niet weinig de stelling van
de »onceiTg'ke" liberalen. Maar de heer Groenwat zal
hij zeggen, nu deze heraut vau een nieuw, Deerlijk" libera
lisme hem ontvalt? Natuurlijk, dat ieder met ongeduld naar
liet volgend nommer van de ITederl. Gedachten uitziet.
bZoo een Kamerontbinding ooit gewettigd, nood
zakelijk was, dan is ze het nu 1"
Aldus oordeelt Oost ergo
r I
7' V
