Verschijnt iapljjb, jitpmiM Maïs.
Vrijdag 17 October.
A0. !H73.,
BUITENLANDSCHE BERICHTEN.
MS 3239.
BINNENIANDSCHE BERICHTEN.
ABONHBMENT:
Abonnemenlspry's, per Drie Maandenf 1.85.
Franco per Post, door hot gcheele Rijk50.
Wij laten hier volgen een brief van den Paus aan
Keizer Wilhelm:
In het Vatikaan, 7 Augustus 1873.
j)üc gezamenlijke maatregelen, welke sedert cenigen tijd
door Uwer Majostoit's Regecring zijn genomen, doelen meer en
meer op de vernietiging van hot Katholicisme. Wanneer ik bij
mijzelvon te rade ga welke oorzaken aanleiding kunnen gegeven
hebben tot deze zeer harde maatregelen, dan moet ik bekennen
dat ik niet in staat ben om gronden daarvoor te vinden. Mij wordt
evenwel medegedeeld dat Uwe Majesteit het gedrag harer Regce-
ring en de harde maatregelen tegen den Katholieken godsdienst
niet goedkeurt. Wanneer hot waar is dat Uwe Majesteit deze
maatregelen niet billijkten de brieven, wolke door u vroeger
tot mij werden gericht, zouden op voldoende wijze kunnen aan-
toonen dat gij wat tegenwoordig geschiedt niet kunt goed
keuren wanneer, zeg ik, Uwe Majesteit het niet goedkeurt
dat hare Regoering op den ingeslagen weg voortgaat, de harde
maatregelon tegen den godsdienst van Jezus Christus steeds
verder uitbreidt en hierdoor aan den godsdienst groot nadeel
toebrengt, zal dan Uwe Majesteit niet tot de overtuiging
komen dat deze maatregelen geen ander gevolg kunnen hebben
dan ditdat de eigen troon van Uwe Majesteit wordt onder
mijnd? Ik spreek met vrijmoedigheid, want mijn banier is de
waarheid en ik spreek ten einde een mijner plichten te vervullen,
welke hierin bestaataan allen de waarheid te zeggen, ook aan
hen die geen Katholieken zijnwant ieder, die den doop heeft
ontvangen, behoort in een of andere beteekenis of op eeno of
andere wijze, vcor welker nadere uiteenzetting het hier niet
de plaats is behoort, zeg ik, aan den Paus. Ik voor mij houd
mij overtuigd, dat Uwe Majesteit mijne beschouwingen met
hare goedwilligheid zal ontvangen en de maatregelen zal nemen,
welke in dit geval noodig zijn.
Terwijl ik aan Hoogstdezelve de verzekering geef van mijn
toegenegenheid en vcreering, bid ik God dat Hij Uwe Majesteit
en mij m"et de banden van gelijke barmhartigheid moge om
vatte." Pio.
Waarop de Keizer het volgende geantwoord heeft
j Berlijn, 3 September 1873.
sik verheng mij dat Uwe Heiligheid mij weder, als vroeger,
de eer bewijst aan mij te schrijven, en dat te meer daar mij
hierdoor gelegenheid wordt gegeven verkcerdo voorstellingen
te verbeteren, 'die, gelijk ik uit Uwer Heiligheids schrijven van'
7 Augustus meen te mogen opmaken, moeten voorgekomonzijn
in de berichten welke men u omtrent do Duitscho toestanden
heeft doen toekomen. Wanneer die berichten slechts waarheid
hadden bevat, zou hetniet mogelijk zijn geweest dat Uwe Hei
ligheid op 't vermoeden kwam, dat mijne Regeering een weg
bewandelt, waarmede ik geen genoegen neem. "Volgens do
constitutie van mijne Staten kan zoodanig geval niet voorko
men, daar in Pruisen de wetten en andere maatregelen der
Regeering altijd moeten worden goedgekeurd door mij als heer
dés lands.
Tot mijn diepe smart heeft oen gedeelte var mijne Katho
lieke onderdanen sedert twee jaren een politieke partij georga
niseerd, die den confessioneelen vrede, welke in Pruisen sedert
eeuwon ongestoord had bestaan, zoeken te verstooren door
woelingen tegen den Staat. Hooggeplaatste Katholiokc geeste
lijken hebben helaas deze beweging niet alleen goedgekeurd,
maar zich ook daarbij aangesloten enrich openlijk verzet tegen
de bestaande„wetten van het land. 't Zal aan de waarneming
van Uwe Iloiligheid niet zijn ontgaan dat dergelijke ver
schijnselen zich in den laalston tijd ook in andere landen,
zoowel in als buiten Europa, hebben voorgedaan, Op mijn weg
ligt het niet de oorzaken na te sporen, waardoor priesters en
geloovigcn bewogen kunnen worden de vijanden der maat
schappelijke orde bij te staan in do bestrijding van den Staat.
Maar wél is het mijn plicht in'de Staten, waarvan 't bestuur
mij door God is toevertrouwd, den inwendigon vrede té bewa
ren en te zorgen dat de wetten worden geëerbiedigd. Ik ben
mij bewust dat ik tegenover God rekenschap zal moeten afleggen
omtrent do vervulling van mijne Koninklijke plichten en ik zal
wet en orde in mijne Staten handhaven zoolang God mij daartoe
de macht geeft. Als Christelijk Vorst bon ik daartoe verplicht,
ook daar, waar iktot mijn smart mijn Koninklijke macht moet
aanwenden tegen de dienaren van een Kerk waarvan ik ver
trouw dat zé, niet minder dan do Evangelische, het gebod der
gehoorzaamheid tegenover do wereldlijke overheid erkent als
een openbaring van den goddelijken wil.
Tot mijn spijt evenwel verloochenen velen deraan Uwe
Heiligheid onderworpen geestelijken in Pruisen, in dit opzicht
do Christelijko leer en brongen mijne.Rogcering in de noodzake
lijkheid .omgesteund door do groote meerderheid mijner on
derdanen, Evangelischenzoowel als Katholieken, do ar we
reldlijke middelenhen tot gehoorzaamheid aan de wetten te
dwingon. Ik wil zeer gaarne hopen dat Uwe Holligheidnu zo
omtrent den waren toestand is ingelicht, haar gezag zal willen
aanwendon om een einde te maken ann,deonder betreurens
waarde verminking dor waarheid en onder misbruik van de
priesterlijke autoriteit begonnen agitatie. De godsdienst van
Jezus Christus hoeft, gelijk ik Uwe Heiligheid tegenover God
durf verzekeren, met al deze woelingen niets te maken en de
waarheid evenminonder welker vaanwaarvan Uwe Hei
igheid hoeft gewag gemaakt ik mij volgaarne v;il scharen.
CBrlevcn Franco.])
Nog ecno enkele uitdrukking in het schrijven van Uwe Hei
ligheid kan ik niet zonder tegenspraak laten v ooi bijgaan, al
borust ze ook niot op verkeerde infoimatiosmaar op het geloof
van Uwe Heiligheid, de uitdrukking namelijk, dat ieder die
den doop heeft ontvangen, toebehoort aan den Paus. Het Evan
gelisch geloof, 't welk gehjkaan Uwe Heiligheid bekend zat
wezen door mij wordt omhelsdlaat ons niet toe in on/e
betrekking tot God een anderen middelaar aan te nemen dan
onzen Heer Jezus Christus. Maar dit verschil in geloof belet mij
niot om met hen, die liet mijne niot doelen, in vrede te leven en
Uwe Heiligheid te vorzekeren van mijne persoonlijke toegene
genheid en veroering. "Wilhelm."
De uitslag der verkiezingen blijft in Fraukrijk voor
eerst nog het onderwerp van aller gesprekken. Bijna ieder
een, en daaronder niet het minst de lieer Thiei s, is er ver
heugd over; hij ook vooral, omdat zijn oude vriend, de
Rémusat, door den triomf van heden, de herinnering aan
zijn nederlaag te Parijs tegenover Barodet uitgewischl
heeft. De heer Thiers moet uitgeroepen hebben, toen hij
den geheelen uitslag der verkiezingen vernam: »Dit is het
antwoord van de democratie aan de aristocratie; gedurende
mijn geheelen politieleen loopbaan, herinner ik mij niet
ooit verkiezingen te hebben bijgewoond, die zulk ecu bc-
teekenisvol karakter droegen voor het gouvernement."
Volgens een brief van den heer J. R. Hind aan den
Times, zijn er thans vier horneten aau den sleirenhemel
waar te nemen. Een is gevonden op den 23 Aug., door
Paul Henry (observ. te Parijs) en is zichtbaar met het
bloote oog, of een zwakken kijker. De tweede is gevonden
door Borelly van Marseillle en kan meteen gewonen teles
coop worden gezien. De derde is de komeet van Faye, die
een loopbaan van 7'ï jaar heeft en slechts met krachtige
kijkers kan worden waargenomen. De vierde is de komeet
van Brorsen, die een loopbaan heeft an ongeveei ö'/z jaar.
Deze is nog zwakker dan die van Faye. De astronomische
plaatsbepalingen dezer kometen worden opgegeven in den
Times van den 9 September.
Te Manchester is Dinsdag jl. een soirée gehouden
van vrienden der Internationale Arbitrage. Een
brief van Jacob Bright, dien men had uitgeuoodigd het
voorzitterschap waar te nemen, doch die daarin verhinderd
werd, hield inDat de verspreiding van nuttige kennis het
voornaamste vfapen der vrienden behoorde te zijn. Indien
het volk waarlijk verlicht was, zou de oorlog tot de zeld-
zaamheden'behooren. Debarbaarschheid, die in Engeland
nog bestaat, was zgns inziens grootendeels het gevolg van
de langdurige oorlogen hunner voorouders, want de kracht
der natie was voorheen verspild in buiten landsche con
flicten, in plaats van ten voordeele van hetgeheele volk te
worden besteed aan de ontwikkeling van den geest en de
beschaving van het gemoed.
Op deze soirée werd voornamelijk het woord gevoerd
door de zuster van John Bright.
Volgens opgave van de Rijkskanselarij zijn van 'teind
van Mei tot het eind van September dezes jaars in Pruisen
alleen drieëndertig duizend eenhonderd vijfentwintig per
sonen door de cholera aangetast en daaraan zestienduizend
vijfhonderd vijfentachtig overleden.
Het vroeger vermoeden, dat de gezondheidstoestand
van graaf von Roo.i hem slechts voor korten tijd zou toe
laten, orn het voorzitterschap in het Pruisische kabinet te
bekleeden, schijut zich te zullen bevestigen. Van een door
gaans goed iDgelichtezijde wordtten minste verzekerd, dat
voornoemde graaf, wiens verlof thans nog verlengd is, uit
sluitend om zijn gezondheid, óf voor de opening van den
landdag, óf in het begin der zitting, zijn post als Minister-
President zal neerleggen. Als zijn opvolger noemt men den
Minister van Financiën von Camphausen. Daarentegen is
het in omloop gebrachte gerucht, dat vorst von Bismarck
ook als Minister van Buitenlandsche Zaken zou willen af
treden, ongegrond.
De Berlijnsche bevolking bemint op hartstochtelijke
wijze het edele gerstenat, dat tegenwoordig, helaas uit
alles vervaardigd wordt, behalve uit gerst en hdp, Hoezeer
Oambrinus vereerd wordt, kunnen wij uit de volgende
cijfers nagaan: s
In 1872 produceerden 49 Berlijnsche bierbrouwerijen
niet minder dan 896,198 hectoliter bruin en 531,851 hec
toliter wit bier, die aldaar geconsumeerd worden. Buiten
dien werden ingevoerd 142,055 hectoliter vreemde
biersoortenen daarvan uit Potsdam '403,052 hectoliter
stangenbier. Berlijnconsumeertderhalvejaarlijksl,550,104
hectoliter bier.
In de provincie Hannover heeft thans ook hot eerste
conflict op kerkelijk gebied plaats. De bisschop van Heldes-
heim heeft namelijk, zonder voorkennis of goedkeuring der
Regeering, den geestelijke Sievers tot pastoor te Seulingen
aangesteld. Aan den laatstgenoemde is nu door de overheid
kennis gegeveD, dat al zijn handelingen in kwaliteit van
pastoor, volgens de kerkelijk-politieke wet van 11 Mei 11.,
als nietig zullon beschouwd worden. De kerkregisters en
het kerkzegel weigerde Sievers vrijwillig af te geven.
In Mecklenburg is thans ook een kerkelijk conflict
-s.
COURANT.
ADVERTENTIE Kt
krijs: van 1 tot tO gewone regels f 1 00; iedere regel meer ƒ0.10
Voor den werkenden sland cn voor welcl.idiglicidde helft van den prijs.
ontstaan. De Minister van Onderv'fs hoeft namelijk den
gemeenteraad van Rostock gelast, um den doctor .in de
godgeleerdheid Schmidt als godsdieust-leeraar aan het
gymnasium aldaar te ontslaan, en wel omdat deze zich aan
eeu Protestantsche vereeniging heeft aangesloten. De ge
meentel aad heeft echter aan dat bevel geen gevolg gegeven
en laat gemeltlen Schmidt zijn onderwijs ongestoord voort
zetten. Men verkeert nu in zekere spanuing omtrent het
geen zal plaats hebben. Misschien zal de Minister van
Onderwijs den gemeenteraad van ltostock, evenals in
1863, nood/aken om zijn bevel ten uitvoer te leggen, door
eeu executie-kommando van 25 militairen bij den burge-'
meester dier plaats in te kwartieren.
De Dusseldorpsche algemeene Vei zekering-maat
schappij voor zee-, rivier, en landtransport keert over 1872
een dividend uit van 40 pCt. over het gestorte kapitaal.
Onze gezant te Weenen heeft bericht dat de in
komende rechten op granen, peulvruchten en dergelijke in
Oostenrijk-Hougarije zijn afgeschaft voor den tijd van één
jaar, nl. van 1 October li. tot 30 September 1874.
Een depêche uit Weenen bevat, dat graaf Audrassy,
die op reis was, zijn terugkeer naar die hoofdstad verhaast.
Er bestaat namelijk vrees, dat de door de Porte nu als echt
erkpnde memorie omtrent Bosnië tot ernstige verwikke
lingen tusschen Oostenrijk-Hongarije en Turkije zal aan
leiding geven.
De Neuo Freie Presse bespreekt de toekomst der
wereldtentoonstellingen, en meer opzettelijk de stad, die,
na afloop van de tentoonstelling te Philadelphia, in Europa
het eerst voor de voortzetting van den vreedzamen strijd
der natiën in aanmerking zou komen. Het blad vindt geen
andere dan Rome. Londen heeft door de opening der per
manente tentoonstelling aau een wereldtentoonstelling
geen behoefte meer; tusschen Frankrijk enDuitschland
is teveel voorgevallen, dan dat te Berlijn veel Fransche, te
Parijs veel Duitsche exposanten te verwachten zouden zijn;
Belgie en Nederland sehynen den schrijver te klein en niet
rijk genoeg; St. Petersburg is te afgelegen en de overige
Noordscho hoofdsteden schijnen in het geheel niet in aan
merking te kunnen komen, zoodat alleen de nieuwe hoofd
stad van Italië overblijft. Behalve door de hooge staatkun
dige beteekenis, die een wereldtentoonstelling van kunst
en nijverheid te Rome hebben zou, is het blad van_oordeel,
dat zij door de gelukkige vereeniging van klassieke oudheid
en moderne kunstvlijt wordt aanbevolen, die alleen op
Romeinschen bodem mogelijk is; anderen zouden mis
schien geneigd zijn eerder aan een krasse tegenstelling te
denken, die alles behalve bewondering zou wekken. Om
die vereeniging tot stand te brengen zou de tentoonstelling
moeten gehouden worlten in het oude Forum en op de
daar omgelegen terreinen, en zouden de paleizen van
Augustus, Tiberius en Caligula, naar de meest geldige
conjecturen van lichte bouwstoffen tijdeljjk gerestaureerd,
voor kunstgalerijen bestemd moeten worden. Schoot het
Forum tekort dan had het oude Rome in het amphitheater,
het colosseum, den ouden circus raaximus,"'de reusachtige
baden der Antonijneu en van Caracalla' ruimten genoeg
om daaraan tegemoet te komen. De c'ucus'maxirnus zou
voor de tentoonstelling van machineriën als, aangewe
zen zijn.
SCHIEDAM, 16 October 1873.
Aanstaanden Zaterdag, den 18 dezer, zal het 60 jaar
geleden zijn, dat de slag van Leipzig den eersten stoot gaf
tot de bevrijding van Europa van het knellende juk, haar
door Napoleon I opgelegd.
Door de commissie voor de akten-examens in Zuid-
hollaud is gisteren toegelaten voor het teekenen, de heer
J. H. van Balen, van Schiedam.
Door de Eerste Kamer der Staten-Geuernal zulten, in
hare aanstaande bijeenkomst, o. a. de volgende wetsont-
werpen worden behandeld: 1. Bekrachtiging "van den
onderhandschën verkoop van de zeewering der redoute op
hetschor te Bergenopzoom, aan P; J. A. de Koker en O. A.
Daverveld, eigenaren van den Geertruidapolder2. Ver
eeniging der gemeenten Charlois en Katendrecht; 3.
Naturalisatie van B. J. Voss, P. Herrijgers, W. Beukema,
II. A. ThenBergh en F. W. Ackermann; 4. Sluiten eener
overeenkomst met de gemeente Breda, betreffende den
afstand van gronden enz. op de voormalige vestingwerken
aldaar, in verband met den afstand door die gemeente van
hare beweerde rechten op de gasthuisvelden en van eenigen
grond bij de kazernes; 5. Outeigening ten behoeve van de
-verbreeding en gedeeltelijke verlegging der Willemsvaart,
met bijbehoorende werken, tot verbetering van den water
weg van Zwolle naar zee6. Onteigening ten behoeve vam
een spoorweg van Tilburg naar Nijmegen; 7. Kwijtschel
ding van eenige den lande aankomende vorderingen; en 8.
Nadere beperking der bevoegdheid tot aanmunting van
zilveren standpenningen.
De commissaris des Koriings in deze pioviueie heeft,
met verwijzing naar eeu vroegere circulaire, aan de ge-
