II
F.
elft.
jAMC]
iAm
Woensdag 26 Augustus.
AVI874.
M 3457.
POLITIEK OVERZICHT.
BIHHIEHUHOSCHE BERICHTE».
•iseii,
17;.,
L
W 4L
gereden
ïur, Zeg
u vrijheid
e spelen,
ngclsehe
IR. Ho»
door
tuum, efe
l>dDi 2de
u van hö
igs 3 uie.
u, zonde;
e Kaai ten
genomen
nvang g
goregdd
liet Ter-
rdam en
8 ure,
BEN.
J S
1 verven
huid te
|uc van
e Vijzel-
s, grootc
•n, Roos,
icht een
de een
ten doos
Zij zijn
en, wier
i weinig
i, zullen
aval tot
ziekten
weiding
cvaten,
tekende
iwijzin-
uidelijk
momep
mchten
n.
fö.05,
t te be-
•den, G,
nlosch,
n Hol
ABONNEMENT
jUimiiWinWitspryspor örie VUamlrn
Franco pet /'uit, door het genpcle lïnk
B 1
f 1.85.
2.50.
(Brieven Franco.)
Moet men tie Bank van Ecenlng opheffen i
IV.
Uit de oorzaak van haar bestaan, en uit den aard
«w». —*~r+
en het doel haier werking tevens, hoezeer wij dat
alles slechts qvén aanstipteu, bleek reeds dat wij de
Bank van Leeuing terecht onder de instellingen van
liefdadigheid rangschikten. Met ingenomenheid voegen
wij hier bij, dat door een man van het hoogste gezag
in deze, reeds lang vóór on* dezelfde meening werd
verkondigd. 1) Is de Bauk nu eene liefdadige instelling
dan is zij ook eene philanthropische instelling, wijl
beide woordtn in dit opzicht van gelijke beteekenis
zijn. Eu juist nu, omdat wij de gift van 100,000 francs
te Pm ijs aan de Bank van Leeuing geschonken, een
philanthiopische daad hooien uoemeu, besluiten w*y
in tegenoveigesleldeu zin, dat zij een zeer ..f'1 oend
getuigenis is voor de ^nuttigheid der instelling." - In
wien zou overigens, bij eenig nadenken, de meening
kunnen opkomen, dat de lieden, welke daardoor in staat
gesteld werden hunne bedden te lossen, die schier
onmisbare vooi werpen uit liefhebberij of spilzucht ver
pand hadden. Van arme liedeu waren zij zeker niet,
want de arme heeft óf geen bed, óf de lompen, waarop
hij zijn bekommerd hoofd ter ruste legt, hebbengeene
waarde Waren die voorwerpen van eenigszius gegoe
den, dan had zeker in den strijd tusschen den nood
en de schaamte de eerste overwonnen. Die lieden mogen
dan kramers of kleine winkeliers geweest zyn, toch
hebben zij om geen andere reden hun bed verpand,
dan om hun klein zaakje op te houden en niet tot
armoede te vervallen. Ware er geen Bank geweest,
dan waren zij met hun goed ten prooi van den woe
keraar geworden, die zich soms ook in de gedaante
van een opkooper of uitdrager vertoont.
Er kan geen goede controle op GO h 70,000 pandjes
gehouden worden zegt men, of zij zouden weke
lijks moeten geteld worden. Wat zou er tegen dien
maatregel zijn! Zij moeten wel allen beleend, waarom
kunhèh zij niet geteld wórden? Wij hebben nu eer
lijke ambtenarenmaar wat zal het later zijn Ook
elders is de Bank bestolen. Alsof hier niet een der
eeiste grondslagen van wet en recht zou móeten gel
den Dat ieder goed is, totdat bewezen
worde, dat h ij slecht is. Waar zou men ein
digen als men om zulk een bezwaar eene instelling
moest opheffen? Wie toch zou vei trouwe! genoeg be
vonden worden, om den sleutel van de Ned. Bank te
bewaren? Wat nietig en doorschijnend omhulsel
om de naaktheid van liet egoïsme te bedekkenwat
uit de zorg voor de gemeentekas verrijst? En telkens
zien wij in het Raadsverslag de gewaande philanthropie
door dit akelig spook op den voet gevolgd.
Doch indien de Bank in handen van een particulier
overging, wie zou dan de pandjes controleereuAls de
gemeente bij de exploitatie der Bank geld toelegthoe
kan er dan nog een liefhebber voor gevonden worden?
En toch'hij zal gevonden worden, neen velen zullen er
zijn, want het feit heeft dit ten allen tijde bewezen.
Schiedam zelf heeft het voor tien jaren nog onder
vonden, gelijk ook het Raadsverslag van dien tijd het
nog kan getuigen. In de daad een nieuw iaadsel, alleen
voor ingewijden op te lossen 1
Men klaagde in den Raad over een te hoogen ren-
tentax.' Maar zou die bij eene eventueele verpachting dei-
Bank verminderen? Of zal hij ongemerkt verhoogd
worden? En als dit het geval ware, zou dan de geheime
klacht van den schamele, die nog altijd gedwongen
blijft tot de Bank zijne toevlucht te nomen, ter oore
komen van den Raad? En zou don zyn philanthropie
hem daarnaar doen hooren? Want de mindere man
móet geholpen worden uit zijne verlegenheid, en daar
waar uit zelfzucht, onwil of onmacht de particuliere
hulp te kort schiet, is zijn laatste toevlucht tot den
Raad. Dan moet de Raad hem hooien. Want op den
1.) O. J. van Hooi Dz. Do B&nkan van leening in Nederland,
nsder onderzoekt in verband mot een ontwerp van wet op dia' inrich
tingen, Zio bl. 1. Voorrede,
Raad rust de plicht om in het uiterste geval den
mindere te redden, gelijk de Staat het den moerdoie
doet door de Nederlandsche Bank. En toch daai toe zou
het komen, vreezen wij, wanneer de Bank werd opge
heven, of aan ceu (nii'tjculie,r verpacht. Wy weten wel
dat deze vergelijking van beide inrichtingen met be
trekking tot het bedrijfskapitaal niet zou opgaan. Maar
wij kunnen daarentegen niet onopgemerkt laten, dat
men hier nimmer tot een zuiveio vergelijking zou kun
nen geraken, wijl de kleine man noch kapitaal, noch
onroerende goedereu bezit. En toch houden wij vol
gelijk wij reeds ter loops aantoonden, dat het negatieve
voordeel, dat uit de betrekkelijke welvaart der lagere
klassen voor de gemeente bestaat, voor haar een vol
doende giond is om het bedrijfskapitaal, ook met een
klein jaarlijksch verlies, aan tie Bank van Leeuing te
blijven verstrekken. Gelijk bovendien de kleine'buiger
behoefte hoeft aan kapitaalzoo mist de groote burger
den arbeid.
fmmeis de algemeene geld-crisis, die in den laatsten
tijd ook aan onze stad haren invloed deed gevoelen,
maakt het bestaan eener Bank, door de Gemeente
geërploiteeid, thans dubbel noodzakelijk. Ilief de Raad
deze instelling op, dan stelde Hij honderden, wel
licht duizenden eerlijke lieden aan zekeren woeker-
ramp, aan wisse armoede bloot. Besloot de Raad om
de Bank' aan een paiticuliêr te v erpachtendan zou
Hij verantwoordelijk zijn voor liet geheim ham- levens
vatbaarheid. Dat ware gevaarlijk, dat ware roekeloos,
dat ware in strijd met den plicht van den Raadl
Zulk een besluit zou te meer in hei oog springen
wijl men nog in geeu der koopsteden van ons Rijk,
die eenigo beteekenis hebben en Schiedam moet
daaronder toch gerekend worden zulk een besluit
zag nemen. Wat meer is, hot kon de aandacht van
onzen Raad niet ontgaan zijn, dat onlangs in den
Gemeenteraad van Amsteidam het kloek en eervol
voorstel gedaan werd om voor rekening der stad 500
arbeiderswoningen te bouwen, om eindelijk den eer-
zamen werkman of kleinen negociant eens uit zijn
keldeihol te vei lossen, opdat hij door gedurig ver
zwakkende gezondheid niet verder veraime, en in zijn
ziekelijk kroost de statistiek van het pauperisme met
een cijfer verhooge. liet pauperisme moot op alle mo
gelijke wijze bestieden worden, op eik gebied waar het
reeds gvestigd isof weldra dreigt te komen. En de
Gemeenteraad van Amsterdam heeft dit zeer goed be
grepen, toen hy daarvoor een geldelijk offer beschikte,
liet pauperisme kan slechts paupeiisme voortbrengen,
en alleen in het oog van den bekvompene kan het
Frederiksoord de kwaal volkomen genezen. Die kwaal
moet bovenal in hare oorzaken en niet uitsluitend in
hare gevolgen worden bestreden. Hetzelfde wat men in
het rijk der natuur waarneemt, vei toont zich ook op
het gebied der zeden: het effect verloochent in hoofd
trekken nimmer zijne oorzaak. Het is geenszins een
paradox, wat wij daar zeggen. Tot die onderstelling
zou aileen hy kunuen komen, wiens oppervlakkigheid
ver benedon ceu meer verheven verband der dingen
staat. En gesteld aldat men zulks deeddan is het
ons tamelijk onverschillig. Want wij maken deze op-
merkiugen omtrent het pauperisme geenszins voor per
sonen, die in hun gevvaaud zedelijkheidsgevoel het
platste egoïsme verraden en in hun oeconomische be
grippen, die zij even gaarne aan de klok hangen, het
onwedersprekelijk getuigenis afleggen van den slakken
gang hunner eigene zedelijke en wetenschappelijke ont
wikkeling. Dergelijke stumpers rno\st men in de maat
schappij liet zwijgen opleggen. Maar daarom moet men
een beter tijd afwachten. Misschien zullen zij lang
zamerhand uitsterven, en dan zal men ook veilig de
Bank van Leeuiug kunnen, opheffen, of liever zal zij
door Monts-de-Piótó onnoodig gemaakt worden.
Op gevaar af nu, dat diezelfde oeconomische bollen
ons zuilen gaan verdenken dat het ons thans om para
doxen te doen is, wagen wij het nog te beweren dat
het vraagstuk der Bauk van Leening ons van een be
paalden zijde den1 grooten strijd vertoont tusschen
arbeid' en kapitaal. En zonder dat het thans in onzen
ADVKETZKTIlIIi
vjii 1 tol 10 gewone rogels f 1 00; iedere rogel moer ƒ0.10
Voor den wei kenden standen vnur weldadigheid, de held aan den prijs
zin of plan ligt dat denkbeeld te ontwikkelen,'vinden
wij daarin een groote aanleiding om bij de behandeling
der quaestie toch behoedzaam te werk te gaan.
Do leden van de verschillende fraction der Nationale
Vergadering houden zich in Juni vacantie-tyd onledig met
circulaires zenden aan hunne kiezeis, of wat het Jour-
nal des Dihnts een meer geijkten term vindt stellen
zich in betiekking met hunne kiezers Dit is dan om hun
rekenschap af te leggen van hun politieke gedragslijn, of
wel, hebben zij zich zoo goed gehouden, dat zij zelve hunne
daden niet behoeven te prijzen, dan onderhouden zij hen
over den politieken toestand des lands. Het Journal heeft
er op zichzelve niets tegen, dat bijv. de mai kgraaf de Fran
clieu, getiouw aan het plechtig gebruik, dat hij sinds zijne
verkiezing als lid dor kamei vooi tduieml ia acht nam, tot
stichting zijner kiezers ceuige doctiiuale raadgevingen
openbaar rnaakt, waarin dan breedvoerig al de politieke
leerstellingen worden ontwikkeld, waarvan hij de onver-
rehrokkeu kampvechter is. Welke sympathie men nu ook
koestei eu moge voor die denkbeelden uit een voorledeu
tijdperk, zoo sterk in tegenspraak met de behoeften o n z e r
maatschappij, men zou zich toch niet kunnen onthouden
van een gevoel van eerbied voor de onwankelbare beraden
heid en riddeilyke getrouwheid, waarvan elk woord van
den geachten afgevaai digde getuigt. Maar naarmate men
meer genegen is hem dit oprecht getuigenis te geven, moet
men iiet temeer betieuren, dat de Fiandieu gemeend heeft
mannen te moeten aanvallen die in de jongste srnaitelijke
beproevingen van Frankrijk hun vaderland het best hebben
gediend.
liet ware' hem gemakkelijk geweest den graaf,van
Oharnbord te prijzen, zonder uit te-varen tegen den heer
Thiers, wiens diensten de royalisten mot blijdschap aan
vaardden, wiens onuitputtelijke zelfopoffering zij zich ten
nutte maakten in deze lastige tijden, waarin »die'eerzuch-
tige", zooals de Fiar.clieu hem noemt, van het gezag waar
mee hij belast was slechts de bittei heid en de gevaren kende.
Ook de Brogiie en zijn doctrinaire schooi werd niet ge
spaard. Zij wordt ssnood, de meest schuldige, d,e ware'
schuldige" genoemd, omdat zij het nietige barer théorieën
ontveinst door den schijn van conservatisme." Zij'is liet~
z.oo roept de Franclieu spijtig uit die het vorige jaar aan
het koningschap deu toegang heeft gesloten. Ziedaar dë
groote en ware giief. Ziedaar waarom de gematigde
eu constitutioneel rechterzijde door de Franclieu in dit
leven veroordeeld is, in afwachting, dat 'zij ook in
het andere zal gedoemd worden-mot al degenen die
het hoofd niet hebben gebogen voor Gods uitverkoornè
en zijn witte vlag. De verblinden moeien zich haasten tè
bekeeren, zij moeten zich de vier maanden der vacantia
ten nutte maken, anders is het te iaat, andeis zal Frankrijk
in een aigemeenenen brand vernield worden en zijn naann
slechts een herinnering zijn. Zou het thans bij uitzon
dering in het vrome kamp eens tot een openbaren strijd
komen?
In de Duitsche politiek is mede weinig belangrijks op te
merken. Men had do erkenning der Spaansche regeering
van de zijde van Pruisen reeds als een voldongen feit be"
schouwd, ook Rusland zou wel toetreden. Thaus heet het
weer, dat het er bij beide mogendheden nog'niets naar
lijkt. Sommigen meenen dat de wanhopige toestand dér
pers in dit opraapsel een heilplank zoekt wij weten'het
niet maar dan behoort ook zeker het volgende'nieuwS
der Wiener 'Post tot die i ubriekV t:
Enkele dagen geleden bracht het blad het onwaarschijn
lijk bericht, dat de Paus het Spaansch§ gouvernement zou
erkennen, zoodra dit door de regeeringen van Epgelaud,
Oostenrijken Rusland geschied was.'Het.Fbtaritwidspreekt
nu hot bewuste bericht aldus tegen: »Wij meenen te
kunnen verzekeren, dat aan zulk een stap van den Heiligen
Stoel volstrekt niet gedacht wordt, al mocht er ook met
Serrano, evenals vroeger met CastelaV, over sómmige ker
kelijke kwestien onderhandeld worden."
'Hl
j
SCHIEDAM, 25 Augustus 1874.
I
Z. M. de Koning zal morgen namiddag, met den.
Rijnspoor van 4 u. 48 ra,uit Montreux in de residentie
terugkeereu..
lieden wordt alhier op de gebruikelijke wijze herdacht
de 23ste vetjaardug van Z. IC. li. Prins'Willem Alexander
Karei Hendrik Fredrik,„tweeden.zoon des IConings.
De aandacht van belanghebbenden wordt gevestigd
op de in afzonderlijke'bijvoegsels tot de Staats-Ct. voor
komende Prijs-couraut voor de aangifte in Nederlaudsch.
Indie, gedurende het 3de kwartaal 1874, va.n de waarde
ter berekening van het in- en uitvoerrecht der daarin'ver
melde goederen. (Staats-Üt.)