Beritllei
ojn tart altijd eenigszins in den waan dat hij bezig
is ce.'. Pruis te bevechten. "Vizioenen van drillende
korporaals en barsche burgemeesters, ware boeren-
plagers, van schoolmeesters, die de jeugd opleiden in
de vreeze des Konings en de liefde tot de kazerne, en
geestelijken, die hunne kudde naar kerk en school
zweepeii, bevolken zijn hoofd. Waagt men het te
beweren dat zulk een Pruis toch eigenlijk, wel een
goed onderwezen man, een knap werkman or oen goed
soldaat is, men staat dadelijk bloot aan hot antwoord:
juist zulke mannen zoo gedrild als zij, verkiezen wij
niet te worden. Toch mogen hier de woorden van
een paar der edelste en onafhankelijkste mnnncn van
Duitsdhlaml over ons onderwerpeeneplaatsvinden. De
een is LutWr. In '1524 drong hij bij de gemeente
besturen op den leerdsvang aan. sin oorlogstijd
schreef hij bezit men wol het recht om do burgers
te dwingen bet zwaard en den snaphaan te voerenzon
men ben dan niet zooveel te meer mogen dwingen hun
kinderen te onderwijzen, waarbij het een vrij wat
gevaarlijker oorlog geldt, een oorlog met den booze,
die rondom ons waartzoekende het land van deugd
zame zielen te berooven! Daarom tracht ik, zooveel
in mij is, te bewerken dat ieder kind, dat den leeftijd
er toe heeft, door den magistraat ter school wordt
gezonden." Ednard Lasker, de bekende aanvoerder der
liberale partij in den Duitsclien Rijksdag, schrijft in
de 2e all. van het nieuwe tijdschrift Deutsche Rund
schau": »De schooldwang, die ieder opvoeder er voor
verantwoordelijk stelt dat het kind het nondige onder
richt geniete, en elke gemeente er voor verantwoor
delijk stelt dat eene voldoende inrichting tot onder
wijs, naar evenredigheid van het aantal kinderen
aanwezig zij, is hot kenmerk en de uitdrukking van
een denkbeeld, dat bezig is de wereld voor zich te
winnen. Deze door de wet opgelegde dwang vindt zijne
rechtvaardiging in de algemeen gevestigde overtuiging,
dat de monsch zonder voldoende mate van kennis, niet
in staat is zijne plichten tegenover cle maatschappij
11a te komen. De algemeenheid van dien dwang, die
geen mensch uitsluit, predikt liet beginsel dat alle
klassen der maatschappij in gelijke mate tot de uit
oefening van plichten en bet genot van rechten in den
Staat geroepen zijn."
De schooldwang is een beginsel van den niouweren
tijd. Enkele, op zichzelf staande pogingen, treft men
reeds in de oudheid aan: de Spartanen hadden het
gedwongen onderwijs in hun staats-opvoedingsstelsel
opgenomen. "Doch eerst in de laatste twee eeuwen
heeft liet denkbeeld van den schooldwang in de over
tuiging van een geheel volk wortel geschoten. Binnen
korten tijd zal het over de geheele beschaafde wereld
verspieid zijn.
In Frankrijk bestaat geen leerplicht. Wie echter
de onkunde strafbaar stelden, waren de republikeinen
van 1780. Wie oen wetsontwerp tot invoering van den
leerdwang voorstelde, was een ander republikein,
Carnot, in 1848.
Met deze voorbeelden voor oogen kan :nen niet be
weren dat leerdwang despotisch in schijn immer
door despoten op den voorgrond is gestold. Bij slanfsche
volken onder den scepter van alleenbeerschers staande,
is deze maatregel nooit ingevoerd. Hebben despoten
al ooit hunno onderdanen tot onderricht verplicht, dan was
het om daarin een nieuw middel te vinden tot bereiking
hunner doeleinden, dan was het zoo gefatsoeneerd dat
het niet dan hunne plannen bevoideren kon. Neen,
slechts vrije volken, die de macht der ontwikkeling
kunnen waardeeren, die hot denkbeeld machine" op
den mensch toegepast verfoeien, die weten dat een
wel onderwezen volk hooger staat dan een niet onder
wezen kunnen zich liet juk van den leerdwang op de
schouders leggen, opdat het getal van lien, die door
onkunde hunne vrijheid misbruiken, die door domheid
den loop der ontwikkeling stremmen, steeds minder
en minder worde. Wat do Schotsehe Puriteinen, de
vrije Zwitsers voor zich begeerden, men Lulher zelfs
aanprees, waarom zou het in ons land niet in te
voeren zijn?
Delft. Bij de opvoering van uVorsten
school" alhier is aan Multatuli een ovatie ge
bracht. Aau het einde van het 5de tafereel
verscheen de senaat van het Delftsche studenten
korps op het tooneel en werd door den presi
dent, namens het sludentenkorps in een sierlijke
toespraak warme hulde gebracht aan den
schrijver van het stuk, die met lauwerkransen
overladen was. Namens iiet korps bood hij
aan- Multatuli een prachtig gouden horloge met
dito ketting aan. Voorts is, namens de stu
denten" der^Ind. instelling, aan Multatuli een
rijk met zilver gemonteerde inktkoker, roet
toepasselijke inscriptie, aangeboden.
Den Haag.Aan hetMiuisterie van Binnen],
Zaken had gisteren de aanbesteding plaats van
het maken van viaducten, brugpijlers, grond
en andere werken tusscheu de Weeuastraat en
het station buiten de Delftsche poort te Rotter
dam. De heer Gr. ICey, aldaar, was de minste
inschrijver voor f347,500.
Gouda. In den laatsten tijd werden in ver
scheidene touwslagerijeu eu garenspinnerijen te
dezer stede weder kinderen beneden de 10 jaren
in het werk gesteld; dientengevolge is in de
vorige week tegen eenigc fabrikanten te dier
zake proces-verbaal opgemaakt: deze zullen
eerstdaags voor het kantongerecht alhier moeten
terechtstaan, evenals dit een week vroeger het
geval is geweest met een fabrikant te Moord
recht, die tot een geldboete van f'10 of gevan
genisstraf van 3 dagen is veroordeeld.
Haarlem. De zoon van wijlen den lieer
Bastiaans zal, bij besluit van den geineeule-
raad 6 maamjen de betrekking van organist
op het orgel in de Groote Kerk, tevens klok
kenist aldaar, vervullen, tegen geuot van de
jaarwedde door den overledene genoten.
Zwolle. De stormwind heeft jl. Dinsdag
verschillende daken eu schoorsteenen benadeeld.
"Van de Fransche Kerk woei een stuk schoor
steen en trof net hoofd van een 22jarig meisje,
dat belangrijke verwondingen bekwam.
Ommen. Een veehandelaar, die op de
veemarkt vier koeien had geplaatst zonder liet
marktgehl (in liet geheel 20 cent) te betalen,
is deswege door de rechtbank te Deventer
veroordeeld tot vier geldboeten, elk ad f 50.
Maastricht. De gemeenteraad heeft be
sloten de aangcslageuen in den hoofdelijken
omslag 5 pet. korting te verleeuen, indien zij
hun belasting hebben voldaan 30 dagen na
ontvangst van het aanslagbiljet.
IVijk. In deze gemeente is een kind van
drie jaren van een stoel in een pot niet heet
zeepsop gevallen en, er spoedig uitgenomen,
kort daarna aan do gevolgen overleden.
--°o®
Uit Skara (in Zweden) wordt geschreven
dat men aldaar den 19 Februari eenige, ook
vrij hevige, aardschokken heeft waargenomen.
Te Birmingham is een veekoopet-tot eene
boete van vijf p. st. en in de kosten veroor
deeld, omdat hij eenige schapen, die pas ge
schoren waren, gedurende zestien uren aan
de koude had blootgesteld.
Een scheikundige in Ierland wil een een
voudig middel ontdekt hebben oin den door
vlasbouw verzwakten akker de verloren kracht
in die mate terug te geven, dat hij telken jare
i met vlas beteeld kan worden. De versche vlas
stengel namelijk zoude soda, potasch, phosphor-
zuur enz. bevattenen deze zelfde zelfstandig
heden zou men in diezelfde verhouding terug
vinden in liet water, waarin het vlas geroot
wordt, terwijl de akker met dit water over
goten wordende, zijn vroegere vruchtbaarheid
terug zoude krijgen. Om de gemakkelijkheid
en min kostbaarheid zou men er eens eene
proef jnede kunnen nemenin hoeverre dit
water de vruchtbaarheid bevordert.
Een badgast die van Coblenz naar de
Kalkenbornsbroa wandelde, werd dezer dagen
door een roofvogel aangevallen. Hij trof het
dier met zijn stok en het stortte op den grond
neder. Terugkeerende zag hij den vogel nog op
dezelfde plaats liggen en dacht er aan hem
mede te nemen, toen het dier plotseling zich
verhief en den wandelaar weder aanvloog.
Ditmaal trof hij het roofdier, een grootea valk,
doodelijk. Gelukkig dat de uitgehongerde vogel
een volwassen manmet een stok gewapend
aantastte, een kind of een weerlooze ware licht
zijn prooi geworden.
Aan het station van' den Lyons'chen
spoorweg te Parijs is een kist bezorgd aan het
adres van Z. M. Nasr-od-Din, Shah vanPerzie.
De kist bevat hoeden voor de 50 wettige
vrouwen van Zijne Majesteit.
Den 27 Nov. '1874 heeft de plechtige
inwijding plaats gehad van de protestantsche
Arabische kerk te Jeruzalem. Talrijke Arabieren
en zelfs Mahomedanen woonden deze belan<*-
O
wekkende plechtigheid bij, die geleid werd
door den protestantschen bisschop van Jeru
zalem, den zendeling Gobat. Jeruzalem telt nu
drie preteslantsche kerken, de groote kerk van
Christus op den berg Sioa, de Duitselie kapel
van de ridders van St. Jan en de nieuwe kerk
genaamd St. Paul. tusscheu de poort van Jaffa
en die van Damascus.
De stad Baku, een Russische stad aan
de Kaspische zee, beroemd door hare naphta-
bi'onnea is op 1 Januari jl. door eeti sneeuwstorm
nagenoeg bedolven. liet duurde verscheidene
dagen eer de bewoners in staat waren hunne
huizen te verlaten, om zich door de sneeuw
een weg te banen. Vele bewoners worden ver
mist; honderd lijken zijn reeds gevonden.
Voor een vrederechter te Parijs verscheen
een paar, man en vrouw, niet verzoek om echt
scheiding. Tien jaren waren ze gehuwd en nu
hadden ze er genoeg van. "Wettelijke scheiding
was echter noodzakelijk, cmdat er drie kinderen
uit hun huwelijk waren gesproten en de rechter
dus bad le bepalen of de vrouw dau wel de
man de kinderen bij zich zou behouden. De
man wilde twee bij zich hebben en de vrouw
ook. De rechter gaf daarop het volgende Salomo-
oordeel: blijf bij elkander tot dat er een vierde
kind is. dan neemt ge ieder twee kinderen en
ge gaat, zonder echtscheiding, eenvoudig van
elkander af. Die raad werd opgevolgd.
Een paar jaar later informeerde de rechter
zich hoe de zaak stond. »Och antwoordde de
eclitgenoot, wij hebben nu vijf kinderen in
plaats van vier en dezelfde moeilijkheid van
vroeger doet zich voor." ®Dan ir. lar weer
wachten," was het antwoord van ..en wijzen
rechter.
Op een bal in Kentucky kwamen onlangs,
zooals daar gewoonte is, vele dames met haar
zuigelingen, die iu een daarvoor bestemde kamer
worden neergelegd, alwaar de noodige bedjes
gereed staan om de kleinen zoolaug te logeereu.
Terwijl nu de moeders zicli aan het genoegen
van den dans overgaven slopen eenige jonge
lieden in de kamer der zuigelingen eu ver
wisselden de kleederen der kinderen. Het gevolg
hiervan was, dat verscheidene moeders andere
dan haar eigen kinderen mede naar huis namen.
Den volgenden dag merkten sommigen de ver
wisseling en reclameerden haar eigen kinderen
terug, wat echter niet gemakkelijk ging, daar
het dikwijls zeer moeilijk is kleine kinderen
van elkander te onderscheiden. Gelukkig hadden
de grappenmakers niet alle kleederon verwisseld,
zoodat men althans nog eenige aanwijzing had,
doch gedurende acht dagen was de geheele
streek in rep en roer en menige moeder is nog
niet zeker of zij wel haar eigen kind heeft.
Een der Noord-Amerikaansclie consuls
in China, de heer Saitar, heeft aan een aantal
personen te New-York het voorstel gedaan
om zich te vereenigingen tot het uitrusten
van een expeditie, teneinde liet gebied van den
Yangtse-Kiatig te onderzoeken. Yolgens hem
liggen aan deze rivier misschien honderd sterk
bevolkte steden, wier inwoners vurig er naar
verlangen om handelsbétrekkingen met Amerika
en Europa aan te knoopen. Op een enkele
plaats strekken de inrichtingen voor de kunst
matige viscliteelt zich langs de rivier overeen
lengte van bijna tien uien uit. Vele kostbare
voortbrengselen worden er verbouwd 'en de
hulpbronnen der landstreek, welke door deze
rivier over een lengte van meer dan 500 uren
wordt besproeid, worden gezegd oumetelijk
te zijn.
