A0. 1878.
Maandag 11 Maart.
4369.
Twee e ïi Dertigste Jaargang.
De Herstemming.
COUR
Abonxementsmujs, |er kwartaal1.85.
Franco per post, door Hol gelieele Itijk. - 2.Ö0.
Aftondorlijke -0.10.
int?
«Ui&fiSAU: 31 A 55. IITE, lï l.
AdvebtentieBus: van 110 gewone regels,
met inbegrip van eene Courantt.tOr
Iedere gewone regel meer- 0.10.
Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend.
Bij deze Courant behoor! een Bijvoegsel.
Mei den ineesteu aandrang wekken wij tegen
aanstaanden Dinsdag de kiezers op totgetiouwe
opkomst bij de stembus. De verkiezing van
den heer Mr. A KERDiJK is van groote be-
teekenis. De verdeeldheid in het kamp der
liberalen moge heden schijnbaar van weinig
beteekenis zijn tiaar de kandidaten, over wie
herstemd moet worden, beiden liberalen zijn
inalle opzichten beiden de liberale beginselen
toegedaan; over ecuige dagen, ais de verkie
zing is afgeloopen, zullen de clericalen de
politieke waarde van deze verkiezing duidelijk
in het licht stellen.
Ook nu achten wij het beneden de groote
talenten van den beer Mr. A. KERDIJK veel
woorden tot zijn aanbeveling te bezigen. Het
argument, dat hij jong is, behoeft geen weer
legging. Men kan wel jong van jaren en oud
van uren zijn, en dat is de heer Kordijk.
Doch wij willen ter bevrediging van degenen,
die meenendat hij voorstander van het al
gemeen stemrecht is en daarom bezwaar zou
den maken, hem hunne stem te geven, mede-
deelen, wat hij voor ongeveer viet jaren iu de
Nieuwe Itotlerdamsche Courant over dit punt
schreef.
«Reeds woidt door velen ondor onze jongero
liberalen de wenscli geuit of gekoesterddat mot
wijziging van de bepalingen der Grondwet het alge
meen stemrecht ook hier te lande zoo spoedig moge
lijk worde ingevoerd. Omtrent bijkans alle andere
politieke en sociale kwestiiin in hun gelederen
mij scharende, moet ik nochtans op dit punt mij
van hen afscheiden, htm streven zelfs een onver
geeflijke politioke tont noemen.
Doch ik doe dat waarlijk niet gnarno, want in
beginsel sta ik geheel aan htm zijde. Kik kies
stelsel, dat niet uitgaat van de deelneming van
nlle meerderjarige burgers, draagt het karakter
van e«n tijdelijk expediënt; en wie niet uil volle
overtuiging, ja int L ongeduld verlangt naar den
tijd, waarop nut algemeen stemrecht zal kunnen
worden ingevoerd, die is geen oprecht vriend van
den parlementairen regecringsvorm, liet kiesrecht
is niet alleen een recht, dat in beginsel eiken bur
ger toekomt, die algomeone deelneming is tevens
eon onmisbare voorwaarde tot voltooiing van het
gebouw van den modernen Staat. De geringe ont
wikkeling des volks, zijn feitelijke Staatkundige
onmondigheid ziedaar dan ook don cenigen
grond, waarom ik mij vorklaar legen hetgeen ik
zolf wonseh uit den grond van mijn hart.
Elke stom, zelfstandig en met bewustzijn uitge
bracht, heeft waarde en verdient gehoord te wor
den elko stem, die niets is dan de weerklank
van nadere, moet liever achterwege blijven en kan
slechts strekken tot vervalsching van het govoelcn
der natie.
Was ik niet overtuigd, dat in de gegeven om
standigheden het nlgcmoen stemrecht leiden 'zou
tot zulk een vervalsching in oneindig grooLcr mate
dan nu reeds het geval is; was ik niet van nice-
ning, dat het hen, die men er mode bovoordeelcn
wil,-do gemakkelijke prooi hunner ergste vijanden
zou doon worden, elko agitatie, in dien geest zou
op do volle toewijding mijner zwakke krachten
kunnen rekenen.
Thans zio ik bt'iriu een onbedachtzaamheid,
waarover men mis.icnien to laat berouw zal gevoe
len. Thans moet ik uitroepenwonscht men don
vooruitgang te bomoeielijken on to vertragon, men
voero liet algemeen Stemrecht in; doch wonscht
men dien zoo Kuchtig mogelijk, dan beware men
zijn eis?!, tot oen volgend geslacht en zorgo in
middels, dat dit boter berekend worde voor de
g'oote tank, die het wacht."
'Wij voegen hier niets bijdan alleen de
■waarschuwing anti de liberalen: laat u niet
verschalken, en overweegt wel, dat het feit
bedenkelijk is; een in alle opzichten liberaal
man, als de heer Van Stolk moet zijn, aan
bevolen door doodvyandeu van de vrijzinnige
beginselen
Wieu het met deze. beginselen waarachtig
ernst is, bevordere daarom zooveel mogelijk
de verkiezing van
Schiedam, jO Maart 1878.
Thans is het vredesverdrag tusschen Tur
kije en Rusland bekend; niet minder"dan ne
gen on twintig artikelen bevatten bijna even
veel concession door de Regeeriug van den
Sultan aan die des Keizers gedaan. De schat
plichtige vorstendommen Monte-Negro, Servië
en Rumeiiic worden onafhankelijk veiklaard.
Waarde ondeugende opmerking van een Turk-
schenPacha zal die onafhankelijkheid de Vor
sten dezer gewesten van vazallen des Sultans
tol kolonels in Russischen dienst herscheppen.
Bulgarije wordt een schatplichtig vorsten
dom en zal een grondgebied verkrijgen, on
geveer zesmaal dat van Nederland beslaaude.
Hervormingen in de gewesten, die aan Turkije
verblijven, in Bosnië en Ilerzegowina, Caudia,
Kpirus, Thessalië en Armenië zijn der Porte
gebiedend voorgeschreven en behalve eeuige
andere aangelegenheden, <jje in liet verdrag
behandeld warden, is de oorlogsschatting be
paald op '1410 millioen roebels. De Keizer
van Rusland huldigt volgens een andere be
paling de stelling niet, swaar niet is verliest
de Keizer zijn recht." Men had de oorlogs
schatting evengoed zesmaai zoo hoog kunnen
stellen; Turkije kan noch een kleine, noch een
groote som betalen. De Keizer verliest dus
zijn lécliL Neen, maar hij neemt er genoe-
gou mede, dat de betaling ook zal kunnen
geschieden door den afstand van het Sand-
schak van Tultscha, (dat tegen Bessarabië kan
worden verruild), Ardalmn, Kars, Batum, Ba-
jazid tot aan den Soghanly-Dagh.
liet loopt met Amsterdam, gelijk gij hoort,
ten entle zong Vondel in ztju Gijsbrecht; leefde
hij nog, hij, die der Turken wreedheid in zoo
menig gedicht afmaalde, die den kruistocht
tegen de Halve Maan zoo herhaaldelijk pre
dikte, hij kun met een kleine variatie den
aangchaalden regei wam lijk wel op Turkije toe
passen. Wee den Tuikschen fondsenhouders!
Geen wonder, dat deze iu Engeland een luid ge
schrei aanheffen en eischen, dat de Britsche
leeuw de beurs van John. Buil zal beschermen.
't Is zeker, dat op de conferentie, die tiu te
Berlijn zal gehouden worden, meuig hartig
woord zal worden gewisseld. Prins Bismarck
echter zal het presidium waarnemen, en dat
is een goed teekeu.
liet ontwerp tot lierzieuing der wet op het
lager onderwijs, deze week bij de Tweede Kamer
der Staten-Generaai ingediend, gaal vergezeld
van eene zeer belangrijke memorie van toe
lichting. Het »Vadcr2and" opende zijn aan
vankelijke beschouwing over dit wetsontwerp
met eene aauhaling uit genoemde memorie,
die volgens gemeld blad als de hoofdgedachte
van het ontwerp inoet worden beschouwd en
die wij hier laten volgen.
Volksbelang in den streugsten zin des woords,
is rechtskundig en economischhet openbaar
onderwijs, een tak van publieken dienst, van
welks ijverige behartiging het welzyn van het
volgend geslacht en de rang, dien Nederland
te midden van machtige naburen als beschaafde
natie behouden zal, grootendeels afhangen. De
openbare school is bestemd om dr nationale,
niet om armenschool te zijn." Dit is duidelyke
taal, dat is de overtuiging van een man van
beginsel, ferm en rond, kort en krachtig uit
gedrukt. Men verdoeme hem oir. .l'.c overtui
ging; men zal niettemin verplicht zijn naar hem
te hooren.
Verscheidene punten, door de liberale party
sedert jaren als noodzakelijk voorgesteld zijn
iu dit ontwerp opgenomen, liet rijk zal 30
peicent der kosten voor het openbaar onder
wijs dragenlegen willekeur en onwil van ge
meentebesturen, die het openbaar onderwijs vy-
andig zijn, worden waarborgen gegevende gele
genheid tot onleiding vau onderwijzers eu onder
wijzeressen wordt uitgebreidhet aantal onder
wijzers in elke school wordt vermeerderd; de
klassen wordon derhalve kleiner; een voor
waarde te meer voor goed onderwijs is daar
door in het leven geroepen; met hot stelsel
van kweekelingen als werkkracht in de school
wordt gebrokeneen betere bezoldiging dei-
onderwijzers zal deulustom zich aan liet onder
wijs te wijden doen toenemen; de inrichting
der acte-examens zal aan de klachten over
ongelijkheid in de beoordeeüng der kandidaten
tegemoet komen; voor betere schoollokalen,
leer- en hulpmiddelen wordt gezorgdvoor het
openbaar herhaliugSondenvijs is gezorgd; liet
schooltoezicht wordt gewijzigd; wettelijke maat
regelen tot wering vau het schoolverzuim zijn
voorgesteld. Leerplicht wordt daarbij niet
genoemd. Omtrent dit punt zegt de Minis
ter iu de memorie vau toelichting het vol
gende: ï.Schier overal, onlangs nog in het
Koninkrijk Italië, wordt de leerplicht inge-
voPrd, Waarom kan dit goede voorbeeld in
Nederland niet worden nagevolgd De Slaat