A0. 1878.
Maandag; 5 Augustus.
M 4472.
X
T w e© <5 li D e 'r t i g- s t e J a a r jr a h
Abonnementsprijs, per Uwtutaal,1,85.
Franco por post, door liet gehoole Rijk. - 2.50.
Afzonderlijke ziommois- 0.10,
KUttliM: OTAKfflLT, 'JE, 124.
Advertentieprijs van 110 gewone regels,
met inbegrip1 van eene Couiantf 1.10.
Iedere gewone regel meer- 0.10.
Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend.
|$y «leze Courant toehoort ccn By voegsel.
Schiedam, 3 Augustus 1878.
Degecalligrafeerde conscieutin-kreet, door drie
honderd vier duizend céu honderd negen en
zeventig Nederiandsche mannen en vrouwen
geslaakt, is thans op vveg naar Z. M. Een
eerbiedwaardig getal onderleekeuaren wordt er
geioepen, en 'tis waar, liet aantal is gioot.
■Voor hen echter, die wat verder zien, die \au
aangezicht tot aangezicht met slakers en slaak-
sters van bedoeldeif conscientie-kreet mor.liteu
kennismaken, is nu juist de eerbied voor dat
cijfer niet zoo heelgroot; tusschenbeiden komt
met het oog op sommige der onderteekenaars
en de redenen waarom zij teekeuden de viaag
boven: »Ernst of scherts?" en Schillers krachtig
en waarschuwend woord doet zich luide hooien:
lj Was ist die Mehiheit? Jlelirheit ïst der Uiisinn;
Verstand ist stets bei Wcn'gen uur gewescn.
Man soil die Stiminen wagon und mclit zuiden;
Der Staat muss untergchn, fruh oder spat,
Wo Mehrheit siegt und UnversUmd entscheidet.
Men moet de stemmen wegen en niet lellen!
De-Bnhhuiïei' "-'Ocrurmrt-bévïïlK" dèzêr "drtgén""~
een bondige beschouwing over dit volkspelition-
nement, die de beteekeuis der beweging dui
delijk iu het licht stelt. Ziehier wat er ouder
anderen over wordt gezegd:
Wij noemen het volkspetitiounement, zooals
het van Piotestantsche zjjde op touw is gezet,
inconstitutioneel en revolutionair. Het verdient
onzes inziens dien naam, omdat het, met onzen
groudwettigen staatsvorm geen rekening hou
dende, ja als ware die eenvoudig afgeschaft, den
Koning eene souvereine, door geen Staten-
Geueiaal beperkte, macht toekent, waarvan hij
slechts gebruik behoeft te maken, om aan den
wensch tier adressanten te voldoen, en omdat
het er bovendien op is toegelegd, om het Hoofd
van den slaat tot den beschermer eener partij
het zoogenaamde volk te verlagen, wat na
tuurlijk niet geschieden kan, zonder den Oianje-
vorst opnieuw op zoodanige wijze in onze
partijtwisten te mengen, dat de bedenkelijksie
verwauingen er als noodwendig uit zouden
moeten voortvloeien.
En veruerHet ter teekening gelegde adres is
onzes inziens illoyaal en van hoogst gevaarlijke
stiekking. Ware daarin eenvoudig gezegd, dat
de bijzondere school, na de invoering der nieuwe
wet ten gevolge van de daarbij voorgestelde
;oteibovoordeeliug der openbare school, de con
currentie met deze uog bezwaarlijker dan vroeger
zal kunnen volhouden en dat men uit dien lioufde
op eene andere en betei e regeling ernstig moest
biyven aandringen, wij voor ons zouden de
laatsten geweest zijn, om op zulk een billijk ver
toog aanmerking te maken. Doch welk verband
bestaat er tusschen deze finaucieele kwestie en de
tl Vrije metrische vertaling:
"Wat is Se meerderheid? Zij is de domme schaar;
't Volstand hcéft <'t allan 'tijd' islcchts weinigen bezield.
De stemmen ,wege men,vooral „men teil' ze niet
Do'Staat zal ondergaan, hetzij dan viocg of laat
W64r meerderheid en dus het onverstand beslist.
met zooveel luidruchtig vertoou vooropgestelde
kwestie van eene school met oftzonder den bijbel?
is dan in dit opzicht „door de nieuwe wet iets
veranderd in de vei houding tusschen het open
baar en heF bijzonder onderwijs? Kuuuen de
voorstanders van het laatste in het vervolg
niet evengo'id als tegenwoordig op huune
scholen van den bijbel gebruik makeu? Draait
alles niet eenig eu alleen om de meerdere kosten,
die zij voorr hunne zaak zullen moeten over
hebben, en is het niet duidelijk, dat de leiders
der oppositie^ slechts naar eene leuze hebben
gezocht, waardoor op de godsdienstige harts
tochten des v$ks kon worden gewerkt? Maar
juist daarom f ook is het door ons besclnuwde
volkspetitionnement iu ons oog zoo gevaarlijk
\au strekking te achten. liet is er van het
begin tot het*slot op berekend, de hartstochten
in beweging 'te brengen. En niet alleen de
godsdienstige j maar'ook andere, Waai van de
uitbarsting n|et minder te duchten is. Het
ontziet zich niet, in 'een tijdwaarin de soeiaal-
(leinocialisclfer--woelingen de maatschappij van
aTte' zijen inet''vënjerf n ondérgang bedreigeu,
de armen herhaaldelijk tegenover de ryken le
plaatsen en het te'doen voorkomen, alsof de
belangen der eersten stelselmatig door de ont
wei pers der uieuwe onderwijswet miskend en
verwaailoosd werden. AVaarlyk, waar zoo met
vuur wordt gespeeld, daar kau men er zich
uiet genoeg over verbazendat verstandige
lieden nog meedoen, in plaats van zich terug
te trekken nog, meegaan op een weg, die zoo
ontwijfelbaar tot volksberoering leiden moet.
Men ziet, de schrijver heeft er geen doekjes
om gewonden, en wij houden ons verzekerd, dat
duizenden het met zijn conclusie eens zullen
ziju, ook al verschillen ze met hem vau meeuiug,
dat de wètgever do concurrentie tusschen open
baar en bijzonder ouderwijs wat gemakkelijker
had moeten maken. De geschiedenis van de
herziening der grondwet van 4848 is daar, om
te bewijzen, dat de wetgever niet anders han-
deleu kan, dan hij gehandeld heeft. Vrijheid
van ondenvijs werd in de eerste helft der
negentiende eeuw gevraagd; zij is geschonken
eu in de tweede helft iu praktijk gebracht.
Verder kan men niet gaan, zonder den geest
onzer grondwet te verkiachteu.
Ernst of scherts? Deze vraag r'ysfcniet minder
op, als men den Engelscheu eersten Minister
aan een feestmaaltijd zijn eigen staatkunde hoort
verheerlijken. Het zwakke puat van ziju rede
neering kwam echter aan den dag, toen hij, de
aandacht^van zichzelven en zijne daden af
leidende ,fpzyn meest geduChten-1 tegenstander
ouder handen nam, en dien op een wijze be
oordeelde; die ten eenenmale tegen alle regelen
der welvgegelijkheid streed. Lord Beaconsfield's
geestmoëtf> wel zeer beneveld zijn geweest
toen hy op deze wyze een'staatsman, wiens
talenten en^ verdiensten tamelijk'wel tegen de
zijne opwegen, aan de kaak „trachtte te stelten.
vOtize aarde is te klein om er op te twisten.
Zeiven zijn wij te dwergachtig om elkander naar
de kroon te steken." Zoo schreef jaren geleden
Pierson't kon ziju nut hebben, als de Engelsche
premier zich deze woorden dagelijks.door zijn
kamerdienaar liet toeroepen. Toen het Engelsche
Lagerhuis Maandag vergaderde, kwam de zaak
natuurlijk ter sprake, en stelde de leider der
oppositie het duidelijk in 't licht, hoe Beacons-
field, door zijne verguizing van Gladstone, eigen
lijk het geheele Engelsche volk een kaakslag
toebracht. De gansche week is aan de beoor
deeling van de ïegeeringspolitiek gewijd geweest,
en hoewel die met een talrijke meerderheid
door het Huis zal goedgekeurd worden, is
het toch zeker, dat de positie van lord Bea-
consfield ~r niet sterker op is geworden. Zelfs
onder zijn eigen partij, worden er velen aan
getroffen, die door den toon, welke de door
het succes verblinde Minister heeft aangeslagen,
hoogst onaangenaam werden aangedaan. Dit
kun trouwens ook niet anders; moet er gestre
den worden, goed maar dan is de keuze „der
wapenen in het geheel geen onverschillige zaak;
dan verkiest de rechtschapen man een degen,
doch keert zich met afschuw van den vergif
tigden pijl af.
De D'uitsche Rijkskanselier heeft een neder
laag geleden. Een andere beteekenis kan met
geen mogelijkheid aan den iiitslag der verkie
zingen voor den Rijksdag gegeven worden. Zijn
streven was, de liberale pnity te decimeeren,
zij komt echter als de machtigste iu den Ryksdag
terug.De strijd, dien deofdcieele enandere organen
tegen de libei alen hadden aangebonden, ging in
heftigheid alle perken te buiten, iOngeloof, roof,
moord," men waande denGorkumschen ouderling
te hooren. Zulke louteringen echter doen een
partij goed. 'tls nu eenmaal zoo, opdelibeiale
beginselen zeiven kan niet veel aange
merkt wordenzij zijn het product van onzen
tijd, zy zijn als een stroom, die niet te keeren
is, Welnu, dan worde te harer bestrijding het
wapen der verdachtmaking gehanteerd, de massa
opgezweept; dan worden d<s hartstochten in
beweging gebracht. Zoo gaat het hier, zoo
elders. Te schooner is dan echter de over
winning, en niet vroolyken moed worden de
wapenen op nieuw geschelpt voor een strijd,
waarvan het einde niet te voorzien is, en die
heden in het Oosten, morgen in het Westen
opdoemt. Wat de Rijkskanselier nu doen zal,
is onbekend. Weer ontbinden? Met de Katho
lieke kerk vrede sluiten? Naar Canossa gaan,
aan een eisch dus voldoen, eenmaal door hem
met mannelijke fierheid afgewezen? Met deze
hulp de liberale partij bestrijden? Met zeker
heid valt omtrent een en ander niets te
melden. "Wanneer echter de -Norddeutscht
Zeitung,het hoofdorgaan van Von Bismarck,
vertroostend 'aanmerkt, dat de liberale party,
slechts hierdoor dè' meerderheid heeft verkre
gen, wijl hare leden den kiezers hadden be-
