■A0. 18/P.
Maandag 9 December.
Jfcs 4562.
tint
T Av e e>
ertigste
Jaargang.
abonnementsprijs, per kwartaal1.85.
franco per post, door het geheele Rijk. - 2.50.
Afeouderhjke nommers- 0.0.
e li
C 0 il R AIT.
BÜUËAlf: 91AKKT, E, 124.
Advertentieprijs: van 110 gewone regels
met inbegrip van eene Courant1.10.-
ledere gewone regel meer- 0.10
Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend.
B(j «leze Courant behoort een Bijvoegsel,
g
Schiedam, 7 December '1878.
De grijze Keizer van Duitschlaud is na maan
den lange afwezigheid in zijne hoofdstad terug
gekeerd en heeft de teugels van het bewind
weder in handen genomen. Berlijn had nog
maar éénmaal vroeger zulke toebereidselen ge
maakt en zulk eeu mensehenmassa biunen hare
mureu gezien als up don jocgsten vijfden De
cember. De versieringen waren prachtig, de
illuminatie was algemeen, wel eeu blijde inkomst
dus! Zeker, als men alleen let op den meer
dan tachtigjai igeri man, die, na tweemalen door
sluipmoordenaars te zijn bedreigd, en na door
een dezer ellendelingen erustig te zijn verwond,
in welstand ziju intrede doet in de voistelyke
residentie, waar duizenden harten met de har
telijkste genegenheid voor hem kloppen. Minder
blijde schijnt ons echter deze zelfde intocht toe,
als we bedenken, wat er vooraf is gegaan aan
dezen zelfden vijfden December. In het pas
gegrondveste Duitsche rijk, dat zulke groote
""verwachtingen had opgewekt, heeft men zich
genoodzaakt gezieu maatregelen te nemen
waardoor de persoonlijke viijheid der bui gei s
zeer, zeer wordt beperkt, eu die aan het gezag
de macht in handen geven, hen, aan wier ge
dachten en uitingen een reuk van socialisme
kleeft, eenvoudig te verbannen.
Wij, Nederlandeis, kunnen ons moeilijk in
zulk een toestand vinden. Er stroomt ons nog
heel wat voorvaderlijk bloed in de aderen, en
bij zekere gelegenheid begint dat te kokenzoo
ook bij deze, al geven we gereedelijk toe, dat
de Duitsche heeren heel wat op hun geweten
hebben, en dat het vrij wat beter zou zijn ge
weest, indien zij den tijd, aan on vruchtbat e
redeneeringen besteed, aan nutten arbeid hadden
gewijd.
Eeu merkwaardig opstel, over de Duitsche
toestanden van het heden, vinden we in de pas
verschenen aflevering van de Vragen des
Tijds"het stuk is van de haud van mr. W.
Heineken, en heeft tot titel: Een nieuwe klop
jacht in Duitschland. Door het attribuut niemoe
geeft de schrijver te kennen, dat er reeds vroeger
een dergelijke werd gehouden, en het blijkt
ook uit zijn redeneering, dat hij daarmede den
stiyd tegen de Katholieke pai tij op het oog heeft.
De aanhef van het artikel is een terugblik
in het verledene. sGroote beloften, aldus luidt
die, maken groote verplichtingen.
Bij het vestigen van het nieuwe Duitsche rijk
werd een nieuw tijdvak van geluk aan Europa,
aan de meuschheid voorspeld.
De Duitsche eenheid, door de kroning van
den Koning van Pi uiseu tot Keizer van Duitsch-.
laad in het verwonnen Fiankrijk in den zetel
van de voormalige Fransche Koningen, te Ver-.
Sailles, op het schitterendst herboren, zou
Mie zen de overwinning van de beschaving en*
van dé Germaansche wetenschap over de.ellendea,
def" wereld) uitgestort door de langdurige over
macht van het Latijnsche tas. A'le® voorspelde
dat ditmaal ule oorlog niet alleen een volk weer
tot gioothcid zou brengen, maar dat lnj de
heerschappij van de denkbeelden onzer eeuw
zou vestigen. Dat toch loeide voort uit de
medewerking der partijwelke de eenheid en
vrijheid \an Duitschland altijd ais één had
beschouwd, en welke dan ook dat streven had
gekenmerkt "door haren naam, waarin nationaal
en liberaal samengekoppeld waren. Duitscliiand,
ons zoo goed uit zijn geleerde werken bekend,
had eiudelyk het doel van zijn langdurigen
strijd tegen" verdeeldheid eu verouderde politieke
toestanden beieikt. Vooitaan zouden de tot nog
toe voor het eigen volk aangewende klachten
kunnen worden dienstbaar gemaakt aan het
belang van andere volken. Wie zijn geheugen
wenscht opgefrischt te zien, leze wat de Duitsche
Von Treitsohke, eeu der beioemde professoren,
tydens den joorlug schreef, eu wil inen zich met
Ilollandets veigenoegen, meu leze de biochuie
van mannen als Levy en Opzoomer. De laatste
schreef de3k8 September 1870, eenige dagen
dus na Sédan: Wat mij aangaat, het (Frank
rijk) schijnt mij op dien weg (den weg van
Spanje) leeds leuzenschreden te doen; zoo er
niet een groote wedui geboorte plaats heeft
en waar zijn do levenskrachten om haar te
bewerken? is Frankrijk reeds het volk van
het velleden, terwjjl Engeland zich in het heden
vastzet, en de toekomst aan Nooid-Amerika
en Duitschland behooit."
De schrijver vervolgt aldus: j>0f deze voor
zegging zal uitkomen, is even moeieUjk te zeggen
als het tegendeel. Zoolang ik mijn brood eten
moet, wensch ik mij zekeiheidshalve aan liet
gewantrouwde vak van profeet niet te wagen.
Ik erken dan ook gaarne, dat de tijd nog niet
is gekomen, waarop men recht heeft reken
schap te vragen van de gedane beloften. Maar
dat belet met, dat men op enkele voorvallen
van den dag in het groote Duitsche Rijk de
aandacht mag vestigen."
De S. herinnert hierop aan den toestand van
Duitschland na den Franschen oorlog. Na de
groote opgewondenheid en krachtsinspanning
gedurende en na den oorlog, heeft in Duitsch
land spoedig een noodlottige keer plaats ge
grepen, en is eene vei lamming in den econo-
inischen toestand gevolgd. ïVoor een groot
deel wordt de crisis ook in Duitschland zelf
geweten aan den milUardenbuit, welken Duitsch
land zich van Frankrijk heeft bedongen.
Het is gebleken, dat een laad gevaar loopt
zich aan hetzelfde gebrek schuldig te maken,
dat men bij de menschen heeft opgemerkt,
wanneer zij plotseling schatten verkrijgen^ die
zjj vroeger niet hebben gekend. De groote leven
digheid in handel en nijverheid in den eersten
tijd na' den oorlog had een levendige vraag
naar arbeid tengevolge. Maar Spoedig kwam
mep te staan tegen overproductie, welke de
waarde van den "arbeid weder zëer deed^j
Beroering onder hen, die van dei: ar"-*4
leven, was hiervan het gevolg. De arbeider,
wieu vroeger reeds was gepredikt, dat het t
deel, hetwelk hij van de maatschappelijke voort- 9
breng'cg ontvangt, niet geëvenredigd is aan
de taak, die hij daarbij vervult, was door de
sterke vraag naar arbeid, in zijn hoogen dunk
over de waarde van dien arbeid versterkt, toen
hij wegens overproductie, door loonsvermin
dering en afdanking zijn diepe afhankelijkheid
weer leerde inzien.
Ontevredenheid was hiervan het eerste gevolg,
en deze kreeg voedsel, door dat de arbeider in
zijn vrijen t'yd gelegenheid kreeg over zijn toe
stand na te denken, en geschriften over het
sociale vraagstuk to lezen.
ïYou Bismarck, zegt de S., maakte bij de be
handeling der Socialistenwet de opmerking
die wellicht niet alleen voor de arbeiders geldt
dat onder de Duitsche werklieden veel ineer
gelezen, maar aan den anderen kant veel slech
ter begrepeu wordt dan iu Frankrijk.
De beweging onder de arbeiders nam iu
kollen tijd in ongelooflijke mate toe. Konden
te Berlijn in 1867 de kandidaten der sociaal
democraten slechts 69 stemmen op zich ver
eenigen, in 1871 steeg dit cijfer tot '1961, in
1873 tot 11,971, in 1877 tot 31,522 en by de <-
laatste, verkiezingen in dit jaar werden 56,336
stemmen te Berlijn uitgebracht op de sociaal
democratische kandidaten,-dat is ruim '4 van
hen, die hadden gestemd. Dat deze uitbreiding
van het socialisme bezorgdheid verwekte, zoowel
in de regeringskringen als in het algemeen
onder de bezittende klassen, is begrijpelijk;toch
gaf deze uitbreiding geen aanleiding tot het
nemen van bijzondere maatregelen. Er werd
door de sociaal-democraten niets onwettigs ver
richt, daar kwam de, gelukkig mislukte, aanslag
vau Hodei, en ziedaar het voorwendsel gevon
den tot de indiening eener wet, waardoor de
sociaal-democratische uitspattiugen konden
gekeerd worden. De Rijksdag verwierp dit wets
voorstel, verklarende, dat niet door exceptioneels
maatregelen maar door middelen van het ge-
meene- recht de sociaal-democraten moesten
bestreden worden.
Drie weken echter na de verwerping dezer
wet, wordt door Nobiling een nieuwe aanslag
op des Keizers leven gedaan. Deze gebeurtenis
werkte nog sterker op de verbeelding van het
volk dan de eerste, en von Bismarck, van deze
stemming gebruik makende, ontbond den Rijks
dag, om aan een nieuw gekozen lichaam een
vernieuwd ontwerp, in den trant van het vorige,
ter overweging aan te bieden. Bismarck neeft
zyn zin gekregen, en de nieuwe Rijksdag heeft
een wet tegen de sociaal-democraten aangepa--
men, waarin de Regeering alle macM'S
kregen, welke zij verlang^,vat de S. in
Wat de samen: uEr is tweemaal in
^ërtijd 'óp den Keizer geschoten, dus is
hét wenschel yk de vrijheid /an denken en
,-schryven.raan .banden te .leggen." dflHwp»
