•Verschijnt tapiijb, itpMeri Diriat
A°. 1879.
Maandag 24 November.
I'
Jtë 4807.
li
ff
•O1
«I
v»
1r ie en I> e r t i s t e J aargan
By deze Courant behoort een By voegsel.
Schiedam, 22 November 4879.
Toen de heer Salicis zijn belangrijk werkje
over elementair onderwijs en leerlingschap
schreef, stond de herinnering aan den Franach-
Duitschen oorlog hem nog levendig voor den
geest. Ook was zijn ziel vervuld met deernis
over den toestand van een volkdatna de
ellende van den buitenlandschen oorlog in zoo
geduchte mate te hebben ondervonden, zich
liet verleiden tot gruwelen, gelijk die onder de
Commune werden bedreven. Hoe geheel anders
zou het zijn, wanneer ditzelfde volk na degelijk
onderwijs te hebben genoten, bij de keuze van
een beroep kon worden geleidzoodat aan de
hand, voor het hanteeren van bijl en hamer
geschikt geen penaan het rijkbegaafde ver
stand geen louter handenarbeid werd toever
trouwd. Tot dien tijd was de zorg aan de
talrjjke klasse van handwerkslieden besteed,
echter bepaald onvoldoende, en stond deze her
haaldelijk bloot aan gevaren, die èn op maatschap
pelijk èn op zedelijk gebied, van den ernstigsten
aard zijn. Daarom de hand aan den ploeg ge
slagen zoo spoedig mogelijk kome de maat
schappij te hulp en reike de hand aan de
kinderen van den handwerksman, het sterkst
in de maatschappij vertegenwoordigdmaar
tegelijk het minst verzorgd. Aan het opkomend
geslachtaan de j eugd in hot bijzonder dient
onverwijld alle aandacht geschonken te worden.
De volwassenen zijn moeielijk, waarschijnlijk
ia het geheel niet van eenmaal aangenomen
gewoonteningewortelde neigingen en hai ts-
tochteu terug te brengen. Maar eike generatie,
die door een volk wordt verwaarloosd, vereenigt
zich met en vergroot het getal dergenon, die
door allerlei wind van leering op maatschap
pelijk en zedelijk gebied worden heen en weer
■bewogen.
Zal de bevolking van Frankrijk, die werkelijk
zooveel edele hoedanigheden bezit, waarachtig
vooruitgaan en gehard worden in den strijd om het
bsstaan, dan dienen drie middelen te worden
aangewend. Vooreerst vermeerdering van be
waar- en leerscholen; ten tweede herziening
van de leerprogramma's der scholen, ten derde
i vestiging van talrijke inrichtingen, niet tot het
aan)eeren van een bepaald vak, maar van
■wezenlijk en eenvoudig leerlingschap in handen-
arbeid.
Hoewel de schrijver zuiver Fransche toestan
den op liet oog heeft en beschrijft, is er toch
.zooveel goeds iu zijn beschouwingen ook voor
"het buitenland, dat we hem gaarne nog een
'Wyle volgen op den weg, die volgens hem
'moet ingeslagen worden; wil men een krachtig,
arbeidzaam, denkend geslacht zien opgroeien.
Het .is, een waarheid, dat z°(j, die in hun
J8Ugd gaarne vogelnesten uithalen, gevaar loopen
4-later vagebonden te worden; dat kindei en van
unstenmakers zelden ergens anders behagen
Mn scheppen dan in potsenmakerijdat vis-
scherskinderén, van hun vroe§Sf»jeu£d af reeds
scheepsjongens, voor alles de ,zea beminnen;
dat zonen van landlieden het .verblijf op het
land verkiezen, en dat het kind van den sjou
werman, gewoon bij den dag te leven, en heden
één, morgen misschien twaalf uur te werken,
zelden smaakvoor een of ander handwerk
verkrijgt, waarbij geregelde inspanniug wordt
gevorderd. De anecdote, die Salicis hierbij
aanhaalt, bevat zeker veel waars. »Een scheeps-
kalfater wordt door een vriend aangezocht,
diens zoon, 15 jaar oud, bij zich in de leer te
nemen. Vijftien jaren oud, zegt de werkman,
maak vaa uw zoon een aspirant voor de marine,
of een chirurgijn,' voor kalfater is hij al te oud"
Dit is het geheimwat men reeds vroeg
ziet, waaraan men reeds vroeg gewend wordt;
hetgeen reeds vroeg met den mensch samen
gegroeid is, dat bepaalt zijn smaak, dat leidt
hem bij de keuze van een beroep. Naast het
gewone onderwijs 'dus inrichtingen voor het
aanvankelijk aanleeren van een beroep.
Aanvankelijks in Frankrijk reeds eenigsztns
in die richting gewerkt, door de uitbreiding
van het onderwijs in vrouwelijke handwerken.
Voor de jongens zou op lSjarigen leeftijd
echter een geheel nieuw stelsel van opvoeding
moeten worden gevolgd. Zeker, aan de gewone
vakken van onderwijs moesten eenige uren
gewijd blijven; maar de oefening van handen
oog, het bewerken van velschillende stoffen,
zou gedurende een jaar di ie, vier telkens grooter
deel van den leeitijd moeten innemen.
Dan zouden de leerlingen de school verlaten,
het hoofd, voorzien met een goeden voorraad
technische kennis, en de hand geschikt voor
het gebruik van de meest vooi komende gereed
schappen, geschikt tot het verrichten van een-
voudigen mechanischen arbeid. Wat de schrijver
aanvoelt, is zoo waar, dat men schier overal
hetzelfde verschijnsel opmerkt. Onze inrichtingen
voor middelbaar onderwijs, met name de burger
avondschool, in het levengeroepen met het edele
doel, onder het volk meer aigemeene kennis
dan de lagere school geven kan te versprei
den, en om tot aanvulling en versterking
van het vroeger geleerde te strekken, zij
vindt slechts waardeering voor zooverre het
teekenomlerwijs betreft. Wijst dit feit niet
als vanzelf heen naar de noodzakelijkheid,
die zich ook in ons land vroeger of latex-
zal doen gevoelenaan de kinderen van
hét volk eenig professioneel onderricht te
geven! 1
Belangrjjke wenken geeft de schrijver verder
omtrent de inrichtiug van de genoemde slich
tingen. ïn de omstreken van Dieppe, zegt hij,
bloeien twee takken van industrie; het bewer
ken van ivoor en de uurwerkmakerij. Hier zou
dus een groot deel van den leertijd moeten
gewijd zijn aan oinamentteekenen, aan het
modelleeren, aan de fijnere bewerkingen bij
het beeldhouwen, aan juiste metingen en nauw
keurig uitvoerentandraderen, échappementen.
de elasticiteit, uitzetting, enz., dat alles moést
hier een plaats vinden.
Waarom iu Frankrijk geen kantwerkscholen
gesticht, om het land van de schatting te
bevrijden, elk jaar aan België, Engeland en
Venetie voor het aitikel kantwerk gebracht.
Honderden meisjes konden daarin een beter
bestaan vinden, dan de ongelukkigen b. v.,
die te Parijs door de schoolhouderessen niet.
zelden worden gehuurd voor 15 a 20 franken v
per maand, benevens het middagmaal, terwijl
zij zelve voor huisvesting moeten zorgen.
Daar is Fontaiuebleau, mot zijn uitgestrekte
bosschen van eiken, pijnboomen, en andere hout
soorten zouden leerintichtingen daar niet
mettertijd dezelfde welvaart kunnen veispreiden,
als thans te Neuienburgen iu het Sclvwavzwald
in Duitschland heerscht. Wat heeft niet "Voltaire
van ..liet ellendige gehucht Ferney gemahkt.
Zekér, Voltaire was een eenig man; maar
door anderen zou, als zij in de plaats van het
orgauiseerend genie, dat zij niet bezitten, slechts
van hun goud, dat velen in overvloed hebben,
wat afstonden, insgelijks zegen kunnen worden
verspreid,
De Fransche fabrikant klaagt, dat de weik-
man, de waarachtige werkman zeldzaam wordt
en verdwijnt, en de toekomst er niet vriendelijk
uitziet. Maar klagen helpt niet; er moet ge
handeld worden. En hier en daar wordt ge
handeld. Zoo b. v. is te Besanron in '1864 een
school voor horologemakers geopend de raad
van toezicht heeft tot haren voorzitter de burge
meester der stad.
De leertijd duuit er drie jaren, en de lust
om in de werkplaats te vertoeven, zegt de
kolonel Laussedat, is zoo groot, dat een der
grootste straffen, die men aan deze toekomstige
werklieden kan opleggen, daarin bestaat, dat
men hen gedurende eenige uren den arbeid
ontzegt. Maar hoe practisch is ook die in
richting? Iedere leerling lee:t er alleen een
geheel uurwerk vervaardigen, zoomede een groot
deel der gereedschappen, en voor de vervaardi
ging van een en aoder krijgt hij niet anders
dan een enkel onontbeerlijk stuk gereedschap
en eenig ruw staal of koper in staven of bladen.
De schrijver heeft een goed werk gedaan,
met de vei spreiding zijner denkbeelden. De
geheele beschaafde wereld kan er voordeel
mee doen.
In den regel ontbreekt het bij beschaafde
natiën niet aan belangstelling voor den hand-
werksstand, 't Ontbreekt echter niet zelden aan
een helder inzicht in de keus der middelen
tot verbetering van dien stand.
Mannen van naam,van goeden wil, vol
belangeloozen ijver wijden zich in Frankrijk,
in België, in Nederlaud ook, aan de jiutlige
zaak der spaarbanken. Salicis heeft voor dezen
een nieuwen werkkring geopend: gij wilt het
volk leeren sparen; uitstekend! Help mij ook
waar ik het willeeren op eerlyke wjjze en
31
f
r
tv*
5*\'
COURANT
Abonnementsprijs, per kwartaal1,85,
Franco per post, door het geheele Rijk- 2,50.
Afzonderlijke nommers- 0.10,
lïCREAV: DldLftKT, E, 124.
Advertentieprijs: va» 110 gewone regels hj-,
met nibegup van eene Courant1.10.
Iedere gewone regel meer- 0.10-
Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend
#tS{
'i
door ^derrelnkfn JinnHpnorhoia
J
it
1
rzlrï
- J.'i
