-■
TerscMjEt iapUits, nitpatel DiBlai.
A°. 1879.
Maanda 22 December.
M 48271.
11
rie e> u> I> e i* i i g s» t e J a a r g- a n g-.
II
1.10^ I
ft If-"' t\
en,
eht
er,
m,
en,
it,
m-
en,
ig-
r;
en
w.
QURAN T.
Abonnementsprijs, per kwartaal *1.85.
Fran eo per post, door het geheele Rijk- 2.50.
Afzonderlijke nnmmers- 0.10,
KVKEAD: M HKHT, M, 124.
Advertentieprijs: -van 110 gowoua regels
met inbegrip van eene Courant
Iedere gewone regel meer - 0.10,
Brilhaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekat/Ö^11
t,
By dev. Courant behoort een By voegsel.
Schiedam, 20 December -1879.
In den jare 1603 werden er in het Overijsel-
fiche stedeke Hasselt treffalgke vergaderingen
van de Vroedschap gehouden. Immers wij lezen,
»dat BorgemeisterenSchepenen ende Rade
dezer stede hebbende gewogen de gevaarlyke
zijde op het stuck der Taeffeiholdinge der Lom-
bert ende wat daervan dependeert en aencleefït, -
en in allen emstamlicheden well ingesien als
ongoddelyck, verdamlyck, ende seer schadelyck i
onder de menscheu, alle zoodanige vervloeckte
handelingen ten eenen «naai gebannen ende
.afgeschafft hebben."
Onder de beweegredenenwelke deze wijze i
vroedschap tot de opheffing van den Lombard
-of Bank van Leeniug leidden, komen de beide j
volgende, recht naïeve voor:
»Ten vierdeu hebben de rovers ende dieven
hier deur enen vryeren toevlugt om het ge- j
roofde en gestolene in sodanige marcthuysen
,der. lombarden te brenghen, daar sy.des onregt--
vaard;ghen lasters' voer geit connen ontledigt i
worden ende daai'van scheiden.
ïTen vijfden maackt dat d'eene vrundt of
te d'eene nabuyr van den anderen het een oft
ander begeert geleent te hebben, 't welk gedaan j
synde, den bedriegelycken leendfir het geleende
pandt terstoudt in de lombert brengen, twelck
dau die leen en je persoon tegen syuen' wille
entlycken (1) daar uth moet iosseareysende
Uth' sulcker zaacke grooten twist en onenicheyt,
als ooek brekinge van goede vruadschap ende
.nabuurschap."
Schrijf het bovenstaande in Nederlandsche
-woorden en Nederlandschen stijl der negentiende
eeuw over, en ge hebt, wat het vijfde punt
betreft, een toekeniug van feiten, aan onze eeuw
gansch niet vreemd. Goederen koopen op kre
diet, en ze aanstonds daarop in de bank van
'leaning brengen, hebben we daarvan niet meer
dan een staaltje in ooze dagen hooreu verhalen?
Wat de vierde beweegreden der Hassellsche
vroedschap aangaatbij de inrichting van de
liedendaagsche politie en justitie is voor sdo
rovers ende dieven" de daar beschreven wijze
■om van het gestolene at te komen niet meer
.uitvoerbaar."
- We willen nog een oogeublik by de Banken
van "Leeuing verwijlen. De bekende Pieter de
La Court, tijdgenoot en vriend .van Jan de Wilt
schrijft in zijn Politieke Discoursen het volgende
over dit onderwerp:
De wijl de arme Luyden haar tijd in 't werken
tot haar onderhoud moeten besteden, soo ge-
(Jbreekt (2) hun deselve om haare siele te
f'leeren tugtigen. Daar-en-boven zij a behulpmid-
f.delen als een goede opvoeding, onderwysingen,
'- Boeken, etc!, van nooden, om sig de verander
lijkheid des weerelds, en de behoorlike eersugt
(1) Eindelijk.
(2/'ontbreekt.
in te boesemen, en dewijl de at me menschea
dat niet als door geld kunnen bekomen, soo I
konnea sy haare passiëu aoo wei niet bedwin- I
gen; sulks hier uit volgd, dat sy quistiger als
de Burgers zijn.
»Eude vermids de regte eergierigheid, de
menscheu beweegende om de schande voor te
komen, de spaarsugt seer vorderd on gaande
maakt, eu dat dese eergierigheid door de tugt
meest werd ingeboesemd: soo gebroekt de selve
niet min aan de arme Luyden, als de spaar
sugt, en daar door krijgt de geueegentheit tot
verquisten by haar den vollen toom".
En let uukvel op het volgeude; Insgelijks
bevestigen de Lombardiërs of lioudeis der
publyke tafelen van Leeninge het selfden, ons
leereude dat iu'voorspoedige tyden, en over
vloed van Neeriugeude aimeo, meenende
werks-genoeg te hebben om haar kost te
konuen verdienenrustiger teereneu haar
goederen meer in de Lombaarden dragen, dan
in een slegte tijd en als een slappe Neeriug
-teegeuwoordig is: want veele-in da.goedo.tyd
alle Maandagen haare goederen verpandende
en des Saturdags losseude, oin haare kieederen
op den Sondag te gebruikensulks sy sig
selven daardoor, by eeuige quaade voorvallen,
in de uittei ste armoede bevinden".
Ook al iets om iu Nederlandsch van de
'19de eeuw over te zetten
Wat den naam eu herkomst dezer instel
lingen betreft, meikt lleudiik Van Wijn aan,
dat vsteene/i gebouwen" m een tijd namelijk
toen de huizen meestal nog van hout waren,
werden bewoond actoor de Lombaardend.
die Handelaars iu gelden, die, uit Lorobardyeu,
zig, hier te Lande; even alselders iu de
Christenheid; teu miuste reeds iu de dertiende
eeuvvebiunen steeuen Huizen ter nederzet-
lende op verlof der Laudsheeren van dien
tyd, openbaare Wisselhuizen of Banken hielden,
aan welkennog in ouze dagenschoon zy
eenigsiuts van aart veranderd zyn; de be-
uaaming van Loinbaerden is by gebleeven,
In den jare 1879, in de maand December,
hield de Raad der gemeente *s Gravenhage eene
zittiug. Ouder de ingekomen stukken was er
een van een ingezetene der gemeente, ver
zoekende, dat voor den aanvang der trekking
van de Staatsloterij, de Lombard drie dagen zou
worden geslotenDe aanleiding tot dit rekwest
behoeft weinig toelichting. De verzoeker is er
verontwaardigd over, dal telkeus, wanneer er
een nieuwe trekking ophauden is, het aantal
ingebrachte voorwerpen in de Baak van Laening
zoo buitengewoon groot is, eu daar dit veischijosel
'bij elke gelegenheid van dien aard terugkeert
is er tusschen Lombard eu Loterij een onmis
kenbaar verband, en wordt aan het onbemiddeld
gezin het karige kleedingstuk of het vroeger met
moeite verkregen sieraad ontnomen en naar den
lombard gebracht, om daardoor de zeer onwisse 1
kans te verkrijgen op bezit zonder arbeid, Eene,,
schildering van dit treurig, diep bedroevend
verschijnsel zou den indruk slechts verzwakken,-
dien het eenvoudige verzoek tot sluiting van den
lombard, aan den Ilaagschen gemeenteraad ge
daan, op elk weldenkende moet hebben gemaakt.
Men behoeft zich slechts een door rampen
geteisterd gezin voor te stellen, dat door eer-
lijken arbeid in zyn behoeften voorzag, maar
door ziekte van het hoofd of de leden de bron i
van inkomsten heeft zien opdrogen. Als dan de
moeder ten laatste van haar enkele sieraden af
stand moet doen, en door beleening in den lom
bard ten miuste nog de hoop wil behouden, die te
eeniger tijd terug te bekomen, hoewel zij ze met
weemoed ter deure ziet uitdragen, dan kunnen 'j
we den lombard als middel tot self-holp bil
lijken; maar als een hel verrijzen de beelden 1
van - lombard en loterij voor ons, wanneer de
eerste wordt dienstbaar gemaakt om aan de
andere te kunnen deelnemen.
Van volle kracht blijft dan op beiden het
door de Vroedschap van Hasselt voor bijna
drieeeuwen-gevelde vonnis: »well ingesien".-'
moeten beiden Kils ongoddelyck, verdamlyck
ende seer schadelyck ouder de menscheu" ten
eenen maal gebannen ende afgeschaft worden.
Het rekwest aan den Ilaagschen gemeente
raad heeft op velen een diepen indruk gemaakt,
en met het oog op de ellende, "die het iu één
enkelen regel afmaalt, wordt het oordeel te
sterker bevestigd door een deskuudige ovérde
loterij uitgesproken.
Weldadigheid, zegt hij, was aanvankelijk liet i
doei der loterijen.; Zij kwamen tegen liet einde
der middeleeuwen in Zwang. De eerste werd
in 1569 te Louden gehouden, met hot doel da
zeehavens uit liet overschot daai vau iu goeden
staat te brengen. Di ie jaar later bracht men er
een te Parijs tot stand ten behoeve van arme
joukvlouwen, ioea vervolgens de regeeriogen
gedui ig meer geld noodig hadden, namen zij de
loterij ais staatsmonopolie in beslagen verboden
de deeluemiug aan buiten kudsche loterijen'-'.
En verder zegt hij: Alle loterijen ziju uit
een zedelijk oogpunt verwerpelijk en moeten in
Staten, waar men het heil der burgers behar
tigen wil, afgeschaft worden. Immers zij vleien
den behoeftige met liet bedriegehjk beeld van
een schat, welke hem ten deel valt zonder dat
1>Ü daarvoor de krachten van lichaam of geest
behoeft ia to spannen, iy verdooven in hem de
deugdendie de namen vau vlijt en spaar
zaamheid dragenen verlokken liern tot uit
gaven, die hem niet voegen. Hoor te zien op
enkelen,die door de foi tuin werden beguristigd,
gevoelt hij den gevaarlijken hartstochtder 1
speelzucht ontbranden eu gewoonlijk - wordt'
deze eerlang zijn dwingeland, die hem niet'ri-
loslaat vóórdat zij hem uitgezogen eu door'
herhaalde teleuistelliug tot wanhoop gebracht'""'
heeft. Dat de Staat, om eenige tonnen'goudsih'
aan de s'chatkist te bezorgen, op de ondeugd
zijner burgers-speculeert, is dooniietste réchte
vaardigen."
