telijat iaplijb, ui ;e»W ffijsJai.
A0.
Maandag 8 Maart.
J& 4879.
"V ier o n
I> ©t t i g; 4 t J a ar g a u
Abonnementsprijs, per kwartaalf 1.85.
Franco per post, door het geheele Rijk. - 2.50.
Afzonderlijke nommers- 0.10.
Advertentieprijs: van 110 gewone regels
met inbegrip van eene Courantl-lö»
7?Iedere gewone regel meer- 0.10,
BUREAU: WA KK T K 12 4. Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend.
By deze Courant behoort een By voegsel.
Aan het Cominissariaat van politie te
Schiedam is ais gevonden aangebracht een
lederen centaur met stalen gesp.
Schiedam, 6 Maart 1880.
ïïïet Passie-schouwspel te Oberammergau
zal dit jaar weder gegeven worden"dit korte
beiicht, door velen waarschijnlijk over het
hoofd gezien, door anderen met een minachtend
schouderophalen begroetvoert den geschied-
vorscher terug naar den aanvang der midden
eeuwen, toen zich het eigenaardige verschijnsel
door geheel Europa openbaarde, om door aan
schouwelijke voorstellingen, de gewijde historie
voor de kinderlijk eenvoudige en onbeschaafde
menigte begrijpelijk te maken, Aanvankelijk
hadden deze vertooningen in de kerken zelve
plaats. De lijdens- en paaschgeschiedenis onder
anderen werden aan de menigte of geheel of
gedeeltelijk ter beschouwing aangeboden. Later
kwam het levende wooid zich aan de vertooning
paren, en als het oudste mysterie-spel is de
^Geschiedenis der wijze en dwaze maagden"
tot onze kennis gekomen. In ons land vindt
men er in het laatst der 14de en het begin
der 15de eeuw gewag van gemaakt. In de
Paaschweek van het jaar 1400 werd in den
Haag het spel van sOns Heren "Verrisenisse"
in de kerk vertoondte_ Arnhem speelde men
in 1452 voor het raadhuis het spel van sOnzer
Here Vrouwe"; binnen Delft werd in 1498 het
mysterie-spel van »de drio Coningen" vertoond.
En zoo bezat destijds by na ieder dorp of stad
zijn mysterie-spel, Joost van Vondel schrijft in
het voorbericht voor zijn Salmoneus, dat hij als
kind te Utrecht voor het stadhuis door de
Latijnsche scholieren een spel van sDavid en
Goliath" had zien vertoonen.
In 1444 vertoonde 'men, bij gelegenheid van
de verloving van den tienjarigen graaf van
Ctmrlorois, 'later Karei den Stouten, te Brussel
het mysterie-spel: sDe eerste der zeven Blis-
cappen van Maria." Voor deze vertooning had
men vrij -wat tooneelmatigen toestel vervaardigd.
De stellage, waarop het spel werd opgevoerd
bestond uit drie verdiepingen, op welke de
Hemel, de Aarde en de Hel werden voorgesteld.
De geboorte der Heilige maagd wordt door
Joachim, haar vader, aldus in dit mysterie-spel
aangekondigd
ïüoyt blider man en was op eerde,
want Anna mijn wijf,.sae't God begeerde,
die heeft, als oe mi es verdaert, i
een soete dochter nu gebaert.
Soe edel, soe reyn, soe sccen van live
en was ter wcrelt noyt <van wire
geboren."
In verschsidêne landen is zelfs Üe herinnering
aan deze_ mystérie-s'pélen uitgèwischt. J. F.
Willems, de grootste V <sch ttërkundige
onzer eeuw, deelt'echter mede', dat hij in,zijn
jeugd te Lier in België zélf nog 'medewerkte
i'ie-spelen; dat hij
en eeiste jongheid
den Engel Gabriêl
ën van d Jozef' en
,nt optrad,
die vertooningen;
de tie; jaar gegeven. De
dichter; Hans Christiaan
bij de vertooning van myi
in bet stuk i>de Geboorti
Jesu Christi de rol van
vervulde, en in de mystéi
ȟe Machabtcen" als figu
Verdwenen zijn zij t.hao't
alleen te Oberammergau fin Noord-Beieren,
worden ze in eeie gehouden, en om de tien
jaren, gewoonlijk van Juni ,ot half September,
eenmaal per week gegeven: Spel en decoratiën
zyn van geslacht tot geslacht overgegaan; de
uitvoering werd geduiende|een kort tijdverloop
gestaakttotdat in het jaar 1633 de gansche
omtrek door een hevige pestziekte werd ge
teisterd ter herinnering aan de verlossing uit
dien jammer en tevens totjalgemeene stichting
en bekrachtiging van geblaf en christelyken
wandel besloot toen de gemeente haar gewijd
tooneelstuk weer op te voerenen van toen
af wordt het om
bekende Deensche
Andersendie in 1850 «©ar Oberammergau
reisde, om de opvoering van het Passie-schouw
spel bij te wonengeeft er de volgende be
schrijving van:
»Den ganschen nacht weerklonk buiten muziek,
ei heerschte groote levendigheid zonder luidruch
tigheid in het dorp. Het regende 's morgens
toen pastoor Daiseuberger mij naar de schouw
plaats bracht, die uit balken en planken in een
frische groene weide even buiten het dorp was
opgericht. Het signaalschot werd gegeven, groot
was het gedrang; men zag moeders met
kindeien op den arm, die sierlijk uitgedost
met kunstig gevlochten haar straks in de
levende beelden moesten optreden, of de jeugd
van Jeruzalem zouden voorstellen; ik vroeg
aan een klein meisje, dat in het wit gekleed
was met een bloemenkrans in het haar wat
zy moest voorstellen, en zij antwoordde in
haar landstaal: ~>a genus" eeu genius zou zij
zijn. De plaats voor de toeschouwers kan 6000
personen bevatten, en toch kwamen er dezen
zomer veel duizenden meer aan dan toegelaten
konden worden, zoodat men den volgenden dag
de voorstelling moest herhalen.
Het was half acht toen wij buiten kwamen,
een half uur later zou het Passie-schouwspel
aanvangen, en slechts door een pauze vanéén
uur afgebroken tot vijf uur 's namiddags voort-
duien. Men had mij aangeraden den vorigen
avond plaats te nemen, en zoodoende had ik
een uitstekende plaats in het middelvak waar
nog eenige andere vreemdelingen naast my
stoelen kregen. Het legende, maar niemand
mocht een parapluie opzetten, omdat dit liet
gezicht aan de rei der toeschouwers achter
ons zou benemen; wij zaten dus in den regen.
Men vertelde ons, dat het bij de eerste voor
stelling dat jaar zoo sterk gesneeuwd had, dat
de sneeuwvlokken over het tooneel gevlogen
waren. De regen hield intusscheu weldra op,
maar zware wolken pakten zich aan den horizon
samen, de wind suisde onafgebroken boven
ons hoofd, de vogels fladderden laag over den
grond, heel het ruime bergachtige landschap
met zijn bosschen, weiden en dorpen lag voor
ons uitgestrekt'; ik dacht onwillekeurig aan de
antieke Indische schouwspelen die in de
open lucht gegeven werden, waar Sahuntala
werd opgevoerd; onmiddellijk voor ons was
eerst het orchest uit liefhebbers van den
omtrek samengesteld, daarachter veihief zich
het tooneel op welks voorste gedeelte, even
wijdig met de breedte van den eersten rang
der toeschouwers, de koorzangers geplaatst
warenzij traden van weerszijden van het tooneel
op en stelden zich in dier voege voor de toe
schouwers, dat de langste in het midden stond,
en zoo in volgorde tot de kleinste toe. Het
eerste bedrijf diende tot inleiding van de waarlijk
grootsche voorstelling; de eerste koorzanger
voerde die in gezang en recitatief uit, en werd
daarb'y evenals in de Grieksche treurspelen,
waaraan de gansche uitvoering ons herinnerde,
door het verdere koor gesteund. De stemmen
waren welluidend en krachtvol, de voordracht
was uitstekend, en elk vervulde zijn rol met
de grootste nauwgezetheid.
Het eigenlijk tooneel met beweegbaar gor
dijn, coulissen, achterzyde en plafond-schermen,
kortom met al wat tot de decoraties behoort,
was midden in hetzelfde theater opgericht. Op
het gordijn waren geloof, hoop en liefde afge
beeld. Aan weêrszijden van het tooneel ver
hief zich een klein uitstek, waar ook verschil
lende episoden uit de lijdensgeschiedenis werden
voorgesteld; het uitstek iechts van de toe
schouwers stelde het huis van den Hoogepriester,
links dat van Pilatus voor; die beide huizen
waren door een breeden boog verbonden, waar
door men het gezicht had op de straten van
Jeruzalem. De toeschouwers hadden dus vijf
verschillende tooneelen voor zich, behalve den
ruimen open voorgrond waar het koor werkte;
alle kooi zangets tiaden op, nu eens veieenigd,
dan weer alleen, naarmate de voorstelling zulks
meebracht.
De eerste koorzanger, een knap jongeling
met edelen gang en waardige houding trad op.
De koorzangen werden door levende beelden,
voorstellingen uit het Oude Testament opge
luisterd. Zelfs kinderen van vier jaar oud
figureerden daarin, en hielden zich zoo onbe
weeglijk en stil als mij heugde vroeger ooit
gezien te hebben.
De intocht binnen Jeruzalem werd geopend
door jubelende kinderen, die palmtakken zwaai
den; Christus in een paarsche tuniJca eu don
kerronden mantel gehuld, reed, op een ezel
gezeten, door de straten van Jeruzalem, waarover
bonte tapijten ter zijner eere lagen uitgespreid»
Zyn houding was edel, heilige ernst straalde
af van het schoon gelaat, dat door vorm, haar
en baard aan de portretten der oude meesters
herinnerde. Men zag, dat de tooneelspeler door
drongen was van geloof en ernst, en dat hjj
het gewicht zyner rol diep gevoelde. Gedurende
