1°. 1880
Zaterdag 28 Augustus.
vmmmm
5001.
Kennisgeving.
SU' 1 H^*eS»l>VTaBhfflb-r.g..ri., m-
7 Augu
a—
iBONMKKENTsl'BU», I"-'' kVn»ltB*l1.8b.
franco per post, door liet gcheele Kijk. - 2.50.
jiondeihjke nnmmeis- 0.10,
BBKKAtli 91 AllKT, K, 124.
A.DVERTENïtSPftiJs: van 110 gewone regels
met inbegrip van eene Courant f 1.10.
Iedere gewone regel meer- 0.10e'
Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend.'
Aan liet Commissariaat van poli';e zijn als
op stiaat gevonden aangebracht, en bruin
vollen kous en een dopje in den vorm
yan een aardbezie waarin een rozenkrans.
De Burgemeester van Schiedam,
Brengt ter kennis:
dat, tengevolge van herstelling aan den kaai
muur bij de Spoellngbrug, de scheepvaart
door die brug voor vaartuigen van grootere
breedte dan vijf meterste rekenen van
Haandag den 30 Augustus aanstaandege-
duieude ongeveer drie weken, zal zijn gesloten.
Schiedam, den 27 Augustus '1880.
De Burgmeester van Schiedam,
J. A. NOLET m, L. B.
Schiedam, 27 Augustus 1880.
Eenigen tijd geleden bespraken we het oor
deel der hedendaagsclie Belgen over de'gebeur-
lenissen van 1830. We namen ons toen voor
met nauwgezetheid onze feestvierende naburen
ia hun uitingen over ons land en onze regeering
te volgcu. Welnu, deze week vingen we weer
belangrijke woorden op, en wel uit geen min
deren mond dau vau den seuator Dr. Crocq,
die ze deed hooren op het onderwijs-congres
dat thaus te Brussel aan den arbeid is, Deze
«preker behandelde het hooger onderwijs. Hü
herinnerde er aandat tijdens de Fransche
revolutie de aloude universiteit van Leuven
werd opgehevenen daarmede het hooger
ondeiwijs in België was vernietigd. De omwen
teling van 1813 kwam en werd gevolgd dooi
de vereeniging van België met Nederland tot
een koninkrijk. De Nederlandscbe regeering
of wil men, Koning Willem I, verzuimde niet,
aanstonds de verstandelijke ontwikkeling zijner
onderdanen tot een punt van overweging te
maken; een gevolg van zijn bemoeiingen was
voor België de stichting van drie hoogescholen,
te Gent, Luik en Leuven. Deze stichting, zeide
de heer Crocq, was een onwaardeerbare dienst,
door het Nederlandscbe gouvernement aan België
bewezen. Met daverende toejuichingen beant
woordden de congresleden deze hulde aan de
Regeering van Willem I. Vergeten we echter
Diet, ging de heer Crocq vooi'tdat onder de
grieven ia 482D tegen dat bestuur gericht ook
•deze voorkwam: Drie hooge scholen voor de
Belgische provinciëndat is te veelEn wat
deed men na 1830? Weid het aantal vermin
derd? Integendeel, de vierde universiteit die
van Brussel, verrees naast de andore.
Tot zooverre de heer Crocq. Zien we elders.
Dezer dagen verscheen te Brussel een boekje
met ietwat bont gekleifrden omslag. De Neder-
Iqndtche en Belgische vlaggen, samengeknoopt
met banden, in de nationale kleuren beider
lauden, gesierd, de eerste meteen Belgischen,
de tweede met een NcderlSiadscheu wimpel
prijken op de buitenzijde, ^Verbroedering" heeft
het boekje tot titel, dat uitgaat van de Vlaam-
sciie Maatschappij de «Veldbloem" te Brussel,
bij gelegenheid van de nationalen feesten in
dit jaar. Zie hier, wat we o. a. over den
toestand van Nederland en België vinden opge-
leekend. De uitspraken hier en daar voorko
mende, zijn meeréndoels aan beroemde personen
ontleend, en hier als het ware tot een bouquet
veieenigd.
Vlamingen
Van 1814 tot 1830 waren de zeventien Neder
laudsche provinciën in één rijk veroenigdhet
verheven denkbeeld van Willem van Oranje, van
don Crooten Zwijger, was verwezenlijkt.
In /odelijken on stolfoüjken vooruitgang overtrof
ons vaderland in die jaren alle andere Janden van
Europa (1).
De landbouw, dé nijverheid en hot delfstolfonrijk
van liet Zuiden werkten samen met do veetoelt,
vadcien om anders to spreken on te handeion dan
zij dachtenzij stonden niet, zooals nu do Belgen,
onder vroomde beschorming; meerderjarig waren
zij allen op staatsgebiod.
Van de zes millioen bewoners waren ei wijf van
dietschen bloededio zes zijn thans negen mil-
lioonon gewordenmaar van dezo negen zijn er
maar vier onze Noorderbroeders in alles
Germanen gebleven; sedert 1830 beproeft de
Belgische Regeering met allo middelen om van
alle Belgen Latijnen to maken.
Geen land van Europa had, gedurende 250 jaar,
meer bijgedragen dan Noord-Nederland tot de
uitbreiding der vrijheid, waaruit de vrijheid van
godsdienst on de vrijheid van drukpers gesproten
ismet den meesten room had hot Noorden zijn
onafhankelijkheid tegen de ma htigste rijken, tegon
de grootste dwingelanden uier tijdon gehand
haafd (1), Zijn volk genoot daarbij, lang vóór 1815,
oen volksonderwijs, waarvan rnen te vergeefs elders
in dit werelddeel do weorga zocht (2).
Zuid-Nederland het tegenwoordige Belgie
had gedurende dio lange reeks van jaren onder
vrcemdo heerschappij gezucht, waardoor liet nationa
liteitsgevoel zijner bewoners allengs verkracht word,
zoodat ons volk in 1814 als aan eene kwijnende
ziekte scheen weggestorven te wezen; schijndood
waaraan liet, als mot een elektrieken schok, door
handel, het fmancie- en koloniewezon van liet
Noorden; uit de krachtdadige samenwerking dier
elementen sproot weldra een algeriieene welvaart,
die nergens zoo groot was als hier in onze met
alios zoo rijk gezegende Nederlanden (2).
De bevolking der Vlaamsclie gewestenwelke
van 1830 tot '1880 slechts ,met 16% is toe
genomen, vermeerderde met 10% van 1815 tot
1830: dus in dio vijftien jaren lijds inoer dan nu
in cone halve eeuw (3).
In evenredigheid mot de uitgestrektheid zijner
gewesten was het Nedorl.mdsche volk niet alleen
het sterkste, maar ook liet rijkste en incest wel
varende volk dor nardo; mot woord en daad, mot
eigen middelen waren on/o vaderen hij machte
om alom hun bestaan te ^verdedigen en te hand
haven (4).
Onder do vrije sjuten stonden de Nederlanden
in stolt'clijke macht gelijk met Pruison (5), in
zedelijke ontwikkeling overtroltcn zij Frankrijk en
Engeland mot dit laatste rijk waren zij do eerste
zee- en kolonie-macht der wereld (6).
De Vereenigdo Nederlanden waren het cenige
rijk van Europa, dat als modelstaat voor alle vrije
volkoren van dit werelddeel kon dienen (7).
Die vrijheid moest wereldvrijheid worden, want
in al de andere werelddeolon haddon onze vaderen
Jiunno stapelplaatsendo rijkste cn do vrucht
baarste koloniën; door eigene middelen, zonder
tusschcnkomst van Duitschor, Franschman of En-
gelscliman verkeerden zij rechtstreeks met alle
volkeren. On zo nationale i driekleur, do oude met
roem bedekte Geuzenvlag, werd gevoerd op meer
dan 5000 bodems, dio alle wereldzeeën door-
ploogdon (8).
Gconc geheime staatsredenon dwongen onze
(1) Chateaubriand, als Minister van Huiientandsche
Zaken, in de ühamlre des Fairs, in 1823.
(-2) Palmerston, over de Java-kwestie, in 1825.
(3; La Wlmnlre Libérale, La Gazelle, Ide Eruxelles)
en La StatUtique Officiellc de la Selgiqm.
(1) Geheime briefwisseling van den Pnusvon Metter-
nicli (Jamiaii 1831
(5) Km. Lavoleye, Les Contents en Selgique,
(0) Ch. M. de Talleyrand, liiief aan Lonis-Philippe
(October 1830i.
(7i Yooispollltigvan De Montesquieu, V éEsprildeslois.
(Si Veritas, 1820. En thans?,.. Onze gansctie
Belgische nationale koopvaardijvloot telt... 40 bodems,
2! zeilscheepjes en 28 stoombootjes, wier gezamenlijke
tonneninhoud dien van... 9 gewone Eugelscltc zee-
stoomboote» niet overlrejt. (Ver, 1880).'
dat jaar ontrukt werd.
Aan al wat bet geleordo Noot dan in 1814 be
zat, werd ons schior uitgeputte, zedelijk en stol!olijk
verarmde Zuiden deelachtig; dat was balsem voor
al onze wonden, hoe diep en lioe ingekankerd zij
ook waren.
Onder do .Ncdcrlmulsclw regeoring kreeg hier
in liet Zuiden, voor 't eerst, elk dorpje zijne ge
meenteschool; elke stad hare inrichting voor mid
delbaar onderwijs. Sedert eeuwen bloeiden in het
Noordon, voor Vriezen, Geldenaars on Hollanders,
drie hoogescholen: to Gromngon, te Utrocht on te
Leidoneven zoovele Universiteiten kwamenon
der de regeering van Willem I, hier in het Zuiden,
voor Walen, Brabanders on Vlamingen, to Luik,
te Leuven on to Gent tot stand. Een Nederlandscbe,
dat is nationale geest, be/ioldo al die inrichtingen
daar werd geen strijd gevoerd voor ocne uit-
lieem«<die macht (3).
In zijne moedortaai werd ons volk onderwezen
en bestuurd, zoonis het bij elk volk de natuurwet
wil cn gebiedt; die taal heerschte bij ons in al
hare rechtenonder do wereldtalen had zij met
roem hare oude oereplaats hernomen, terwijl eene
talrijke schaar van dichters en andere geleerden
haar in een nieuw gouden tijdperk deden herloven.
In sierlijke en krachtvolle uitdrukkingen spraken
do rechtsgeleerden lianr voor onze baliein deftige
vredelievende bewoordingen vloeide zij van den
kansel in onze kerken; in hare mannelijke vormen
worden onze legerscharen te land en ,te water
onderwezen en aangevoerd. Die taal was do ziel
van ons volkde fioro vaandcldraagster van eene
gezonde, met allo kracht herlevende groote natie
Klaar op die oeroplaats krenkte zij nooit bij onze
Waalsche landgenooten liet recht der Fransche taal.
Vóór 1830 spraken onze Nederlandscbe vorsten
die taal in al hunnen handel cn wandel evenals
ons volk; na 1830 doen onze Belgische vorsten
hot tegendeelonze Koning on zijne kinderen
alhoewel allen van Germnanschen bloede, verstaan
niet eens do taal van ons volkop wiens bodem
zij zijn getoeld en geborenzij mochten, o schande I
die taal niet leeren.
Dat voorbeeld oefende den meost nadeeligen
(t) Schiller. Geschichte des Abfalls der Versinigten
Niederlande.
(2; Jules Simon in den Franschen Senaat (1875
(3) Le ltoy, professor aan de lloogo school te Luik
<1879;.