IISÏ880.:
Maandag 11Ociober.
■m
S,
J a a r g a n 'g.
n li
heid
kan
i de
slen
eral
eten
iren
leze
den
.akt
'lijk
im,
and
den
•ten
zjj
ene
ten
sfife.r
Iilllll
iBONNÊxKNTePHiJS, per kwartaal .-f 1.85.
franco Ipér post, door het geheele Rijk. - 8.50.
Ifionderlijke nnmmers
- 0.10
urKBAU: n All
,-T K, 12A..
Advertentieprijs: van 110 gewone'regels
inet inbegrip van eene Courant ƒ1.10.
Iedere gewone regel meer 0.10
Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend.
B{j deze (Courant behoort een Bijvoegsel.
v;. "Schiedam, 9 October 1880.
•''Nu de treurigste aller tréurigë zaken die
dagen lang niet alleen de bewoners dér'resi
dentie, maar evenzeer die van ons gansche'
■Vaderland iri spanning deden verkeeren door
de', bekenteais van dén moordenaar'tot een
sóórtvan ontknooping 'is gekomenzal de
aandacht der Nederlanders zich wél spoedig'
wéder naar andere punten richten. Dé'' Hage
naars-''zei vè'n kunnen zich in' dè eerste plaats
verkwikken;aan- één oordeel, dooreen volbloed
Hdgéuaar by dèzë gelégeniheid over hen en
hun' stad geveld. Malsch is liét,'niet en het
laat de voor' dertig jaren verschenen' óPhysïo-
logie van dén Haag", "geschreven dóór één
toen jóng," thans hoógvereerd wetenschappelijk
man'', verre in dé schaduw, 't Oordeel is te"
pikant' ge'sfèld; •oin het niét voor een gedeelte
medetedeelèD. Die het in. ziju géheél wil
igëhiëten J.ezè,_de,,,^»Sfl)iis<?ie Cóurant_\&ü 7'.
^October'1880.'Zié hiér hoe'h'et luidt:
'j|?»^yaar,v'duivekaterverschuilt iicfi' tocll soms dé'
.jjielhèid 1 Verbééld'uj wat niij-?dbzér4dagenéehlïa'gé-'
iiraar,'eén;ëcWe, in den llaag' geboren :en gétogenj die'
ach te goeder trouw, inbeeldt';-', dat den'Haag een
iiéin Parijs ren .veel: mooier dan Brussel iszeidë
Van.den moord;—-. let .wel op .dit den, want voor ons
S-jHagenaare is et; thans slechts één móórd'sprekende,--
'feiéidè iliij«dat li* nit eens een echte' Londensciie óf
Parijsclie moord; zulke moorden kunnen alléén in de'
groóte'wereldsteden vóórkomen!" Het verwonderde
mij; dat hij ér niet bijvoegde, dat het was een groot-
sche, grandiosewelterschütterende moordeen moord-
>.-ocn er een gedenk teeken voor op te richten.
»Wat; zijnwijmenschen, toch dwaze schepsels 1"
Dit haag-menscli is er trotsch op, .dat in zijne vader
stad zulk een abnormale moord gepleegd is. Zoo iets
.<kaii hior' te lande alléén in den Haag, in de groote
,r; llagestad gebeuren. Ik zou er op durven wedden, dat
(óhijj' in den grónd 'van zijn hart, deri moordenaar, als'
yeen'e soort 'vim held in 1 zijn vak bewondert Zóó moordt
niet iedereen; zóó .moordde zelfs Jut niét "Wij hebben
.onstoen,bij gemis van beter met Jut tevreden ge-.
Vsteld, maar Jut was, eigenlijk en onder ons gezegd,
[een heel gewone alledaagsche moordenaar, een beunhaas-
jvmbordenaar, niaar do moordenaar, do man die Jen
v moord beging, is een geniale.
ês '-En'; zoo, al voórtredeneerende,komt de schrij-
i/vehdé Hagenaar opnog andere punten, erf
I -zegt hij
sZiëtdaar dé nieuwe groote gebeurtenis in de groote
f hagestad. Maar is den Haag eigenlijk wel, zoo als wij
ï^Hsgénaars:";'(warit:'ik' ben 'óók' eeri in -'s Haga géboren
jSlf^getogen(Hagenaar),. voorgeven;- eené 'groote stad f
4l|?8bj;?!SjWy onseéns nederig wöordoón: .willen, klein
iiffBrussel ten minste,-/zoo, al (niét eenkleinParijs?
word/ilc doordeze vraag geplaatsttusschen
en '.ïriijhë' .waarheidsliefde 1Wat maakt
schen weg tot aan de zee ówpf nis raen hetlóopèn
i.t"
moet verbazend en vervelend vép'is en heeft lange
rijen lange straten. '-,p 1
i>Naar het ,mij dunkt is deg Hang wel eene lange
en ireede, maar geenszins eenegroote stad. Er is niets
grootsch in,", niets w'at/de grootheid; eënér stad ken
merkt den Hang, in één woörd, heeft niéts, groot-
steedsch. Behalve een enkel sthaarsch ltuis uit den
oudeii tijd, zult ge er geen enkel monumentaal,' zelfs
géén deftigindrukmakend gebouw vinden, Onze'
zoogênaamde- vorstelijke''JPaleisen''zijn niets meer dan
burgerhuizen; het Mauritshuist; uitgezonderd,' zijn al'
onze Museums en Kabinettengewone.huizen, waar
onze kunstverzamelingen onde'iv dak;-gebracht, 'en, zoo'
goéd het ging ingestopt en' soms verstopt zijn.
Een Pcdeis van Justitie (waarom hel nietih goed
en verstaanbaar hollandsch, 7iéi-.'Éèchthuis genoemdJ)
bezitten4 wij niet; zelfs niet eëiis een, zóo als dé
moderne term luidt, 'OerèM^Aóitm)! allés is vërdèëld'
en versnipperd in onoogèlijke en pnddélmntig ingerichte
lokalen; het onoogclijkste van allen, het afzichtelijke
gebouw, van -den Hoogen Raa|, is thans, Góde'zij
dank, achter een eerlykc schutting, eene schutting die
geene .preterisiè markt iets anders dan eene schutting
_gtë zijn,f verscholen,' maar,i-jiefjts^f ééns Jzai.-.or.-ytoch;'.
één dag' kóméiif dat dié wèldóen'de schutting wéder
l yèrdwijnthet Hooge* Raadshuis wéder, in al 'zijné
leelijkheid .herrijstOnze' dëpartemèntsgeboüwëh,1 waar1
de ministeriën hunne bureaus houden,' wedijveren'in
smakeloosheid; alleen het;dcpartèment van Koloniën'
dingt daarin, niet .mede naar den prijs omdat dit
algemeen erkend is, het onovertrefbaar ideaal 'van
smakeloosheid té zijn. "Voor. hét niéuwe departement
van Justitie maak ik eené uitzondering,, inaar liet móet
de proef des tijds' nog doorstaan, vóórdat men een
definitief oordeel kan' veilenliet;is nü'nóg'tó nieuwi
te versch, te onbestorven voor eën Op oudorw'etschheid
en oudervvetsche dégelijkheid aanspraak makend gebouw.
En nog wat verder, vindt ge de zeker niet
vleiende voorstelling van de Nederlandsche
residentief;"v
®Dit is,' wat mij het mebst hindert. Schevenin'gen
hééft een type; Scheveningen heeft een karakter; den
Haag heeft noch het een noch het ander. Het heeft
j, niet eens het karakter van hetgeen het inderdaad is,
de buitenwijk van een visschersdorp, van welke het
bestaat en dat liet voedt. Dë llaagsche stedemaagd,
als zulk een" fantastisch wezen bestoiid,' zóu nien zich
moéten voorstellen; niet als eene schoone, grncieus'e,
elegante en .ietwat coquette jonge dame, maar als'
eene rijke, onopgevoede reedersdoch'tor, boersch van
aard en vim manieren; die zich opzichtig kleedt en
,- opsmukt, cp behangen is met allérlei dikke gouden
sierraden en edelgesteenten die zij niet weet hoe zij
ze dragen moet. De Haagscho stedemaagd is vol
pretention,', maar zij mist allen smaak en alle beval
ligheid.
In wharheidde schildery is onbèhagelyk,
en in' vérbahd met hetgeen dèjvorige 'week
by- wijze van avant-garde' totdéze vernièüwdë
uitgave'-der Physiologie van den Haag w'erd1'
,gègëVéh,,wófdt'zë',nièt:gun3tig'érVlIet,gold
f toen*'dén'"''ajs ffiièr^Verklëedetf '.koétsifer,* dié' dén"-'
moet verbaasd hebben gestaan, toen hij in >dé
Witte",'de'nriaésaus glazen jenever zag ledigen, -
die daar op het bekende middaguur reeds te
'voren in gereedheid zijn gebracht. Daar had,
de man geen begrip van; 't behoeft ook niet;-
kwam hij er-meer, hy zou gelegenheid hebben*-
gevonden het talent te bewonderen, cu de
behendigheid tegelijk om veel glazen te ledigen; v
o'ndèr den schijn het met'eèn énkel kelkje1 té";
stellen.'
En wat is nu de les, uit dit alles të.trekkeh:
Deze, dat hard werken den, mensch voor veel i
kwaad behoedt, en dat een flaneerende, niets-
doende afdeeiing eener bevolking het peil, der
zedelijkheidniet verhoogt; Ongélukkig zal de
lés waarschijnlijk niét baten,-ten minste niet:
in1 e'èn residen tiestad, waar eeuw in eeuwuit'',
dé'zëlfde vért'oómng'é'u worden 'gegeven, door'
hetzelfde geure van lieden, als-.Ilüygens op hetj
oog had in zijn puntdichten en; Van Lennep,
toen hij den kwandaardigen Espenblad in
Elizabeth-Muschteekende. Jiit\.óf V',
In België^ waar ''het "rykswapén 'tot devies
heeft: él'Union fait la force" istrots alle
onafhankelijkhëidsféèétèh, van dé hóoggeróëm'dé
eéndracht weinig te' béspéuren., Verjeden wéék
vielen er dooden; gisteren was het een clericale
burgemeesterdie een liberalen commissaris.:
van politie om politieke beginselen tydelijk'.
schorste.Wat zal het morgen zijn? Niet vee!
moois- waarschijnlijk; Wy,-Noord-Nederlanders; -.
zién dat alles bedaard aanlaten de yriènden
vau '30, thans doodvijandeh naar hartelust
krakèelen, en verkwikken wij ons inmiddels aim
het goede woord, dat Mr. De Beaufort in Be-y
Gids. heeft gegeven, naar aanleiding van da
jaren 1830—1880, waarvan wijden aanhef
overnemen'en ter overweging aanbieden;
»De najaarszon van Vóór vijftig jaren bescheen in
dé Nederianden een gansch andeV schouwspel dan dat,
wat hare stralen óns thans to zien geven. Geen feest-'. f
vierende steden in het Zuiden, geen vlaggen op alle
torens van liet Noorden, geen landvolk, aan Schelde
en Rijn, in rust en vrede, een rijken oogst inzamelend
Toeii, aan de grensplaatsen, geen vroolijk gewoel van -
heen en terug reizende feestgangers, maar dreigende
bajonetten, die, zich langzainerheid in twee rijen tegen
over elkander uitbreidend, welhaast, van Maastricht
tot aan de Noordzee, .alle gemeenschap en verkeer
tussciien Noord én Zuid afsneden. Toen, strijd of "V
toerusting tot; den strijd, verslagenheid en bezorgd-
heid, verontwaardiging en ver^ittcring;.^^aijeayegeyyan
Groningen tot Ostende. Is hot te vei wonderen-dat het
jaar i$8Ö die herinneringen van het jaar 183Ö onwille*
keurig oproept? Voor de herdenking van gewichtige -
gebeurtenissen is een halve eeuw.een bij uitstek ge-
'schikt.-tydperk:- Een geslacht, dat. die-gebeurtenissen 1w;
u:..nu''.r-.'H
Op enkele uitzonderingen ha zal .bjj dat'jóordeel
