p
Per Tele^rraa^
f
'A 6 r E ti e s w s..
«c:t
K:o I n i n.
V i ss c h er ij.
t
>eD,,;:
ëns'j'
en.''
ïdè?'
isi:
'ag'
idtfê
zöodatlaatst-
oevond zich één
iiró'
t 'i
r w: ij" s^'5
i
Né.i.
-'der
e-1
l VU
slii;
ste.
vi-
lodó,
ekk'
igi
uri i._
V«;y-
no%t
h;>.
ini -
.hi i
i di
dee
lijk
va;
asti
mdt
idea':
'.ene,
'dia-
per,
I zjj
ter)
to or.
>00-
eest
den.,
iluitr;
toe-
hun;
iy,
1
lid-
cht
;un*
het
inter,
ij k Gi
vldö"
f'?.1.'!
gkot
and;
het/.,
PPÖ'
ich
■y
ge.-.
liet
vee?,
er»-''
\a$k
erO'
i,-.Ij-r;_}y~"
'monument boven .Fröbbl's graf te Schweina,
niet 'ver van dé b'ndplaats Liebenstein.'Profes
sor .Wiebe, uit Hamburg, heeft daarvoor de
zorg op zich genomen. Hét nieuwe gedenk-
teek'en zal-den 21n Juli worden onthuld. Men
heeft deze plechtigheid, met opzei tot zoolang
uitgesteld, in de hoop, dat de vacantie-tijd
'een aantal onderwijzers en. bestuurderessen
van kindertuinen gelegenheid zal geven daarbij
tegenwoordig te zijn. Ook is er sprake, dat
in het dorpje Schweina een permanente ten
toonstelling ral worden ingericht van kinderen-
arbeid uit de Fröbel-tuioen, Het straksge-
noemde gedenkteeken draagt twee opschriften!
Het eenc luidt: nAan den grooten kinder- en
- menschenvriend Fr. Fröbel, zijn dankbare ver
eerders". Het tweede bevat Fröbel'9 gelief
koosde spreuk: >Komlj laat ons leven;voor
onze kinderen!"
fj^f,;Te Hamburg beeft zich een comité gevormd
yèm gelden bijeeu te" brengen tot stichting van
;g;: jeen fonds, waaruit de opleiding van bestuur-
l^deressen van kindertuinen kan bekostigd
;i"y worden. Te Berlijn werd ji. Vrydag een groot
•y'feest gevierd,- waartoe de. «tadsregeerihg de
!||';igroote zaal van hét Raadhuis bereidwillig had
^gjfeafgestaan. Een dames-comité aldaar stelt zich
doel om een'pensioenfonds voor bejaarde
^Kittdergartneririhm té stichten.
*i#C Nog op verscheidene andere plaatsen, zoo
binnen als buiten Duitscblani), ja zelfs in
- Noord-Amerika, zijn gelijksoortige feesten ge-
i;tj;;Vierd én'heeft men eveneens door het op-
l yrichten Van vasté iföndseh; enz; getracht de
^herinnenog aan den édelen Fröbel ook bij
a^ibet nageslacht in eerbiedig aandenken te
doen houden,
iyV:' Op een paar plaatsen in de hoofdstad waren
i;'in winkels van selioolbehoeften Fröbel-étalages
I ,1e zién mét bustes vanfden kindervriend.
Onlaric» deelden wij den banvloek mede;
—i^eikê "bij d'ë RussischeTsraëjiétén over hén,
fiV 'die dé wétten' der gemeéatë dvèrtredéti, wordt
y. uitgesproken, en 'wezen daaYbij'ter loops op dé
f;.-.1 ontzettende vërtloekfngeh, die" dé Katholieke
vj; kerk den óyertréders naar' hét hóófd slingert.'
7'Als een staaltje daarvan' (men gaf 'ons
y/eèhigen' tyyijfeite kennén) kan' het volgende
uittreksel van den banvloek diénén, dién dé
,|j .bisschop van. Santander voor ëénigen tijd
qverds liberale Spaansch'é'd^ëbTédschrijvérs'
yuitsprak:'" r -
j.) '>Mogé de .alfnachtigé'God deze journalisten
- jtreffen-"-mét - den -eeuwigdurenden vloek die
r- t«gon denduivel en zijn engelen geslingerd
ii-werdd 'Hij'-dbe hen sterven als Nero, Julianus
Në' Afv'alliee en Judas, dé verrader. De Heer
|;ooraeölëyheiy -£p"oal®! Hij^ Dathffuj'eilï Abirai'n
geoordeeld heeft.RMoge de aarde hen levend
|yqrz\velgen'H M°g«n zij- Vervloekt isyu;by dag
-Van.'nacht, in hun slapen en waken, bij hun
séten.i drinken VéiT^pelenpjals zy spréken én als'i
zwijgen.' Mogen <hu'iheP oogea verblind,,
i-bunooren 'doof én tóóg stom worden -
'Wérvl'oaktzy iéder deel van hun lichaam 1 Mogen'!
flii'Séjjv'loekt .zyn van nü', tot' in.eeuwigheid'!'-'
Y-Hun''graf zij dat van honden en ézels I Mogèri
sh.unnëlijken een prooi worden van uitgelióh-
ygérde"'/wolvenen- rhoj?en: zy- eeuwig in'
-'gezelschap zijn van den duivel en zyne engeleu."
Men ziét hèt^ dp bisschóppélijkej yervveD-
éching komt', iti lióofdzaak vrijwei jmet de
v-Jjoodsche ovéreenV: iBkar;iS.niet;-zoo dichterlijk.
i i.-, t.v. t I A.v-* v k. s -
-;|Ook de ban vloek, intertijd door Paus Pius IX:.
V'itegehKóuing: VictorjEmanuél'gesliDgërd^waSi'-
vfzóóals': men zich hërinnërén~ zal.V vérre" van"1
fv- J i': «f'/j'-t'i.V'i1
|j
Ü:'-' -v'5^ 'Y i'-i-'.-V.Ai-'rr;
f 7 V;/^'y'';; ~-ïi
tA jl'-'' ,'y
ylieflijk.
Vli-
■(Ar.;0.;idriJp.)
Delfsliavcn..-Aan de, herstèmming .voor
■i-üidé„verkiezing" van een 'raadslid alhier is deel-'
•Kjgonomen 'door 139 van de 342 kiezers. Do
-,-;"|heer. H. Dé KruyJf-j jidvan de firma Evrard,
]j?|Tan Üuy]:en tin-. .'O i
.^idieer W;'. Kondig, 'Set;,
||§j£aafitantoór- 'r
M'gënoemdoisgokov
IMjiJancoiiiljet in'dë; ii!,o;
léSsfetv.'4;;•-V
wyi
Aan een particulier schrijven uit Kotta
Radja, 'ild. 22 Maart 1!. ontlèënen wij het
volgende:
»Door liet in 1880 geleden échec te Samalaiignn
was niét alleen ons prestige in dat Staatje maar
langs do geheele kust 'geschokt en ook in Groot-
Atjeit was daardoor liet'vertrouwen in onze kracht
verminderd.. Het meer fanatiek gedeelte dcrOeleinas
of geestelijken Ivele invloedrijke en bezadigde Oeleinas
zijn op onzp hand), dat ook te Satnalangan zicli
bij de verdediging van'liatoe-iljg aait liet hoofd lmd
gesteld en steeds tracht op tiet bestuur van dé
hoofden invloed uit te oefenen en ons natuurlijk
vijandig is was door het behaalde voordeel over
moedig geworden, begon zich overal te doen gelden
en trachtte hoofden, en bevolking tegen ons op te
zetten. Door die fractie werd geld verzameld voor
de 'mover,benden die in Grpot-Atjeh kwamen stroopon
om te trachten aan hunne tochten het karakter to.
geven van een heiligen oorlog.
Vooral langs de Noordkust-, waai' de meest be-
volk'te en strijdvaardigste Staatjes zijn j werd tiaar
invióéd meer en meer merkbaar, de Imuding der
hoofden liet daaromtrent geen twijfel over. liet be
lang van die hoofden brengt mede de.Oelemas niet
te veel invloed te doen verkrijgen. Toch zijn ze
verplicht deze te ontzien en nu wij vóór Batoe-ilig
hebben moetcii wijken en het vertrouwen in onze.
macht en onzen steun verzwakte, moesten de Öoleinas
meer dan vroeger worden ontzien.
.De schade., hierdoor aan ons gezag toegebracht,
moest hersteld worden.
Een eerste stap werd in die richting gedaan door
Pedir, er, toe te brengen den jeugdigen Hing Bantak,
zoon van den vermoorden Tdekoé Tjoel kam ring uit
tê leveren. Do tweede is du straf aim Snmalangati
toegediend gevolgd door liet toegeven van den Radja
on 'Zijné komst te Kotia Radja, waarbij bij 'vergif
fenis heeft gevraagd voor zijne tekortkomingen, de
belofte iieeft gedaan in. het vervolg zich getrouw
aan: het contract te zullen houden en do hem op
gelegde boete heeft betaald, zoodot zijn landna'
-Vl/z maand gesloten té zijn geweest, weder'voor
dén handel is opengesteld. Déze onderwerping'vim
dén Radjn van Snmalangan is geschied niettogenV,
staande' de meest ënorgisclie tegenwerking van-de
geestelijke partij. Hij is daartoe ook overgegaan om
dat de strandbevolking en de in zijn gebiedgeves
tigde. Oösterscbe handelaren, die van de sluitinghef
meest, te lijden hadden hem daartoe hebben over-
gehaald onder belofte hem voorbaan te zullen steunen
'in de handhaving van orde én' veiligheid' èn"dé':
vërvnHing zijner vérpiichtiiigèn tegenover het bestuur;
Zonder, bloedvergieten is door deze bestraffing-ons
óp dé kust verloren prestige weder; hersteld en dat
van- dè. geestelijke .partij i.weer gedaald. Op de hoofden
van de overige Staatjes heeft die maatregeb.ookr
een gewenschten indruk^gomiuakt en er bestaat, nu;
hot; vooruitzicht dat. dit jaar voor. het eerst door
allen de verschuldigde Hnssil (dé homraagegelden
die vroeger den' Sultan, thans volgens de contracten
der Nederl." Regeering tockomem zal worden bebrild.
De dorde stap is liet fiasco .dat dé geestelijke-'
partij te Paleük nabij onze vestiging te l'elok Semóii'
'heeft gemaakt! tengevolge van de daar toegepaste ,1
maatregelen. Die-r.vestiging had plaats in den loop.ypn
- het. vorige jaar. Telok.Semoj is.een maritiem strate-
gisclr punten uit een politiek oogpunt.zeer gewichtig,,
'Van daar uit wordt Passei. en liet oudé Soêmadrtf
i beheërsêht en kaïi' het; machtige staatje,Passiingnn'
/belet 'wórden zich'vërdër naar de Oostkust uit te''
breiden. Terwijl wij nu bezig waren nret hét oprichten'
onzer versterking en overige etablissementen ver/
eenigde do Hoofd[iriester van PassanganTeiigkoe
i Ayvié Getah,, eenige,lieden die zich den naam gaven
van 'Orang" Moolémim'- eh' nam éên-Vèrstcrkte positie
i in op/den heuvel Paleük in het gezicht .van liet eiland
i Semoï en begon,-'-na ook den Radja" van het eiland'
i'-aapgemaand tehejbben om 'hemhetzij openlijk of
bedekt.,te steuueu in zijn krijg tegen dé origeimivigén,!!'
vair daaruit stroop-'en rooftochten tegen ons te' qiide'r-'f.
nemen, liét succes' van dié' benden was, tengcvolcè
-■ 'J .\cét if-- -'.T'
van 'de' waakzaamheid:der^ onzen'niet gi-ootj maar da
toestand yan'het eiland/word onveilig en noodzaakte
hot'rkleino garnizoen en', de politiemacht tot het doen.i.-
I van verinocienden wachtdienst, terwijl er permanent.;
voorde veiligheid, eenoorlogsschip op de roe moest,,'
blijven liggen. Awie. Getah werd'openlijk altbahs
Jdoop het hoofd .van Pnssaiigau gedesavöuéeid en daar
het terrein waaróp hij post had gevat onzijdig gfeeste-
lijk'terrein is, zoogenaamde teriia.wngaf, zoo konden
de- nabnrige'-hoófdcii niet genoodzaak t wordcir de zicli
noemende' Móslemims te .verdrijven1. Zulks'nietide;
maririe'éfmetde militaire macht te bcpróevon scheen,
niet geraden, ómdat het iiiet/op onzeir weg lag jiet
i punt,'veroverd'zijnde; te blijven bezetten. Maatregelen
wérden genomen om de kwahdwiliigcn alle kans té
ontnemen bin niet succes bijéns te roóven. tie Radja
win Telok Semoï, die een echt Atjesche.kat-uit-den-
boórn kijkende houding had aangenomen, werd ver
antwoordelijk gestéld voor de1 bewaking Van het
andere gedeelte van liet eiland; Hetgeen voorzien was
gebeqrde. Do roevers; (want een anderen Inaam ver
dienen die bendcii niet, al nemén zij cén nationaal
öf geestelijk karakter aan) bij bus niet kunnende
halen, beproefden nudum kans bij hunne stamver
wanten, de onderhoorigen des.Radjas. Dez'e, hierover
gebelgd, stelden zich tegen hen ovar en bracht bun
zulke verliezen toe, dat ze sedert geen lust moer
hebben gevoeld op liet eiland terug te komen. Awie
Getah en zijn "aanhangers hebben volslagen fiasco
gemaakt. Hadden wij, zooals zij dit verlangden, den
strijd niet hen aangebonden, dan zouden zij een zekere
beteckenis en meer 'aanhang gekregen hebbenen
wejlicht den Radja van 'l'eiok Semoï overgehaald
hebben, .openlijk gimeene zaak met hen to 'maken,
téiyvijl' hij nu tégenover de geestelijke partij gecom
promitteerd is en er belang bij. heeft zicli bij ons
aantesluiten.
Ook te Qroot-iVtjeli wordt op die wijze meer en
meer veld gewonnen en beginnen de Hoofden, meer
en meer liunne passieve houding tegenover de
Mm-audcurs, waarvan ze door onze waakzaamheid
iast beginnen te kryguu, te verlaten. Het wordt
voor. dézen hoé langer zoo moeiolijker zich staande
te houden én dè partijgangers, minder dan vroeger
door geldheffingen gesteund, kunnen, nu ze van
alle zijden teruggestóoten worden en de knns om
buit te verkrijgen vermindert, hunne benden op den
duur niet bij elkander houden. Door enkele zijn
dan ook al stappen gedaan om zicli te onderwerpen.
Intussuhen zal hst nog geruiineii tijd duren en veel
moeite en inspanning kost'cii om Atjalr te zuiveren
van benden die op rooftochten uitgaan en ook wel
uit veciitlunt nu en dan onze transporten en bentings
beschieten. Zoolang er politieke avonturiers en vin
nige; priesters gevonden worden, die er. geld voor
over,., hebben om zulke benden .te verzamelen of te
betalen, zal dit voortduren. Daartegenover staat dat
naar mate er schaarschte aan geld en buit ontstaat,
dè' liefhebberij vermindert De eigenlijke bevolking
dóet slechts hier én daar nog uiedë. o. a. die van
dó' kampongs '„meer' afgelegen en nabij liét gebergte
gebotiwü. Het grooter deel doet dit niet: liet begint
reeds mede te werken om van die plaag bevrijd te
worden en hiétdoor '.vallen gaandeweg d? rooydrs
- in banden van de politie. Door liet betere deel meer
én.meer aan ons te binden, door waakzaamheid iu
acht te',nemen,; kaim^voorttegaan en strenge recht-
vaaidiglieid tegenover de bevolking in acht te'iibmen,
liever twee róovers té laten lóopén dan éen'o'iischul--
digeii k'ainpongbewonér té déren, kómen wij'zeker
het kwaad'te boven en 'dan- ook'voor goed.' Nog
steeds wordt er door de pers, opgewarmd door par
tijdige correspondenten, gestookt, om/een nudere
richting,.,die, van onzinnig geweld en, tot algemeen
verzet leidende handelingen, te volgen; yan:daar
dat vele feiten overdreven en scheef worden voor-
gesteld/, -
In politieke aangelégcnhedeh is niet minder dan in-
- andere de hoofdkwestie! dè betéékenis van feiten goed
te-onderscheiden. Dat kuhnèivdatlwillen die gertichtfi
makersniet. Gaat inen deii .toestand in de kuslfitaatjes,
waar zelf besturende hoofden ,zyii- na, dan vindt men
daarin veel grootcr mate het euvel waar men in Groot
Atjelr mede te kampen heeft. Ook daarworden de Hoof-;
den voortdurend door avonturiers ën rooverbyuden be-
stookt en daar woekert liet kwaadeven ats'vroeger
tijdens hek' Sultansbestuiir in Groot Atjêh hetgevsl
was,' welig* voort,-'wnnt-'daar bestaat geen'vobrde be
volking belangstellenden réebtvaardig bestuurwaarbij
zé bescherming „kgnj vinden. Daapdjg.tpristen fanatieke
priesters en schraapzuchtige.hoofdeitelkaarhetgezsg
en kunnen onderneinendc fortuiuzoekers,als weieerde
vf ix.\ c iivtiv vï «{'-"?
condottio'ri, in troebel water vissclren. Dë onderdrukte
i bevolking sluit zieli 'daar aaii bij hém die 't hardste slaat.
Hoé meer in Groot Atjeh de waarde begrejien'wordt
yain.een kraclitigy conséqiient en reèhtvaardig bestuur,
i 'dntiwaarbDtgcn geeft voor ieder, die naar orde eu wel-
•J vaart •.vorlangty.zullen de;zich:da:u;. opliouiiëndeavon-
r tuners, nïóetën wjjkeii jiianr, de^staatjesj waar bet be-
stuiir ni.de luind.der Hoofden is en na verloop, van tjjd.;.
zal ook daar de bevolking dé loëstanden wetischen dio
hunne la'ndgenö'otén in Gróót*'Atjéh voordeel aah-
'de Nederlatidsché. Hervoi-mdé kerk,in ti te',
houden eener rede in het groot audi, -tiisn-i
i van het academiegebouw, over dev.///.iAg-,
van -den evangeliedienaar, de' taak .v, h/jj,
kerkelijk hooger ouderwijs.
BEN IIAAC, 27 April. - In <1«
gehouden zitting vau de Tweede, Kaïr
Staten-Generaal is de heer Van der
beëedigd.
Dé interpellatie van den lieer Roiril
op eeu naderen da'g toegestaan', ëvéiki
interpellatie van den heer Tak van Poe
over de plannen van den Minister van Yv -
slaat totveplegging vaa deuitinon dit
de Maas De discussie over het Oonyr-
Rap'polt is aitngëji-an(|ün. ;.De „hëelj Vju
Hoeven keurde,' iiï ovèrëe^sibmmfnf'^''
meerderheid der commissiesterk de
laire van den Gouverneur-Géneraal v;
Augustus 188Ó af, ais eeu politiek
die hersteld moet worden door een'
verordening, waarby algemeene regeléi
de conversie wórden gesteld. De hee;:
Nispen daarentegen verdedigde 'die circi
als strekkende om de pressie tot con
tegen te gaan,
Morgen voortzetting.
•if
Ut-i
J'i'U-
vy>»
V Tl li.
Eer'"t zóóver is' zullen' er nóg c'enige jaren móeten
j verloópen,' maar het doel kan bereikt wórden door met
voorzichtigeii,„ inanr. vasten tred daarop, af te gaan.en
vcef is er, reeds gewonnen nu wij zoover gekomen zijn
dat de eindpaal reeds zichtbaar is gevyoivleu".
Gisteren' aanvaardde de heer Dr. J; OfTer-
'haüs. Lzb. het libogleéraarsambt ia <ii> godge
leerdheid 'aan dë universiteit teLeideh vauwégê
KRALINGEN. Maandag waren hier -
elften aan de inavkt, die tegen 45 cents pe
verkociit werden.
Nód. Herv, llorlc. j
Beroepen: te Urk, E. A. Lazonder, te Zegvi
Budel, toez. van beroep, 3. lLTijl, leStëvenswei
Lutteh, C. Hattink; kand. '">,t
'.w
Het adres waarin.de houding yan de ouderling 6/
Ned., Herv. kerk te. Leiden, die bjj da-joögsh-
neming van lidihatéii door dé vrijzinnige predil a.viwt
niet tegeiïwqdrdig gilden zijn, wordt afgekeurd,
-, nadatbet eenige dagen bij enkele boekhand \s;
ter onderteekèning. was neergelegd,.voorzien vi c:
500 handteekèningen, bij den kerkeraad ingei .-
t
Chr. Ger. Gomeonte.
B e ro.e p e nte Suawoude, J. Krculink, te tie -'
•Aangenomen:, naar Bodegraven, '(j.-De-
te Sliediecht.
JRooinseli-K atholieke Jtêrk.
DeóRijKi aartsbisschop te Utrecht'heéftber-
tot' pastépr' té Haaksbergen -dén: lieer' P. H! S.
driksenj'tè. Doesburg deu heep E,; J,; A^Réigë'
Hengeloo^ dyn heer(, J.L.IJ. Dobbelmann,' te.tio
den - heer W. :Lunten, - te-.Delfzijl -den-héef l
t Joerissén, te Obtmórsum; dén' heer' W.- Vefli
ij'«A.'-liViU' i-' '1- -t:
;en te Putten den heer B. II. P^W.;
f;*.
«.--if.:
ii.;
Prijzen en I'rnnxiri van 400 daarlotet
les,-, -kt.4e'Trekking.[-27,.Api,ii.' ,Noé -
if90,000.= -7. No. lüGSö f SOOO.— No'
f2000. No. 9722 f400. Vy
B U R G 15,111. IJ. IC.E ST.A N h.
'Ccboren 24 April. Adriana Ilnl -aa
doch'téf vand-G.1A. Kroese cn A. M. .1
mdtfy'Spoorsiïigc?;, r 25. Bernarilma V. r-i
Cordelia", doch'téf 'van C. Stolk enM.
li ai A
J^OpsièrjmlT ea 'H. LT.liheé^Kórtijnenl ,-y
Maria Elisnheth en Hendrica Ëlisab'elHj'i -■
ters: van k Hakkaart en M. Lemmers, B
-.-:i2y/I. - V'Of
OverEetlen: 25 April, Gurnelis Vai i-
Waaloudy ;70 jqai;,' Lango- Achit>\wèi
f Ath'ianus,- DeGoederenoud 1* 'jaar*. ~-
maanden, Kreupehtraat./- tv.. 0-
CJchuwd: 27 April.' C. F, A, Knj
C. H Maas.
