Gemengde Berichten.
4.
?-
,1
Y
Beo. gezonde maatschappelijke toestand is
tok' op Java niet mogelijk zonder verdeeling
van arbeid. Zoolang het gemeentelijk grond
bezit met telkens herhaalde verdeeling
in het belang van heeren- en cultuurdiensten
en van1 de inlandsche hoofden gehandhaafd
en uitgebreid wordt ook tegen den wensch
der bevolking; zoolang deze nagenoeg uit
sluitend blijft bestaan uit zeer kleine land
bouwers die voortdurend verkeeren op de
grens van ellende en hongersnoodzoolang
zich daar geene vaste klasse van handwerks
lieden en daglooners vormt, gelijk die in
elke wel geregelde maatschappij wordt aan
getroffen zoolang zal ook de onmisbare
voorwaarde blijven ontbreken van vooruit
gang en ontwikkeling, zoolang zullen voor
geen groot werk van openbaar nut, voor
geen groote onderneming van landbouw of
nijverheid waarlijk vrije-arbeiders te krijgen
- tjjn. En - moogt gij voegde ik er zoowel
in mijne bedoelde artikelen als in mijne rede
van 21 December '1876 bij die daglooners
en werklieden «proletariërs"noemen, dienaam
is mjj onverschillig, mits het vaststa dat
zulke proletariërs er oneindig beter aan toe
zullen .zgn dan thans de grootste meerder
heid der landbouwers. Naast deze is een
vaste klasse van vrjje daglooners ook op
Java een vereischte voor de maatschappelijke
welvaart.
En nu vraag ik: of deze redeneering, welke
ik zonder eenige reserve bljjf voeren, eeuige
de minste overeenkomst heeft met de mij
toegeschreven stelling, «dat de Javaan moest
gemaakt worden tot 'proletariër, juist met
het doel om Europeesche ondernemingen te
doen bloeien" (woorden van den heer Van
Nispen op 28 April 1882, Band. bl. 1063).
Eene stelling die wel niet anders kan be
ttekenen dan dat ik de Javaansehe bevolking
zou hebben willen onteigenen ten voordeele
van Europeesche particulieren!
Het oordeel daarover laat ik met vertrouwen
aan eiken denkenden lezer over.
Ben Haag18 Augustus 1882.
Des Amorif van der Hoeven.
Te Amsterdam is-eergisteren een vergade-
ring'gehouden wvan' de«Vereenigingtegen
de Kwakzalverij", gepresideerd door dr. Vitus
i'Bruinsma van Leeuwarden, die eenige gun-
stige mededeelingen deed'over den toestand
- en' de werking der'Vere'enigiag, dat bijv. het
ui ledental toenemende en de kas vrij vol-
doende/was.
Een voorstel van het bestuur om aan een
commissie,bestaande uit 5 leden, van welke
éen rechtsgeleerde moet'2iju,-; het ontwerpen
van statuten der Vereeniging op te diagen,
werd bij acclamatie goedgekeurd, waarop een
- vry langdurige en soms vermakelijke iliscus-
sie volgde over de grenzen der kwakzalverij.
Uit de/e bespreking bleek duidelijk, dat het
moeieljjk is, in deze de juiste grenzen aan
te wijzen, en dat ook de gevoelens over een
definitie van kwakzalverij zeer verdeeld zjjn.
Dat kwakzalverij een openbare 'misleidip'g.op
medisch gebied zou zjjn, waarbij de kwak
zalver zjjn beurs spekt ten koste van onwe
tenden, werd heftig bestreden, zoodat men
dan ook tot de conclusie kwam maar niet te
deftniëeren. Het raadzame, hiervan toonde
Dr. D. J, Goster ook aan, door met een paar
voorbeelden op de vele sooiten van kwak-
zal verjj te wijzen.
Onder de middelen om het kwaad te keer
te gaan bleef het waarschuwend schrift hooge
waarde behouden, zoodat het bestuur de be
spreking noodzakelijk achtte vau de mogelijk'
heid om het maandblad in weekblad te ver
anderen. Bij de bespreking van dit punt der
agenda bleek dit echter voorshands onraad
zaam, zoowel uit gebrek aan stof als wegens
de kosten daaiaan verbonden.
Bljjkens no. 3 van de officieele courant dei-
Internationale Koloniale en Uitvoerhandel Ten
toonstelling, te Amsterdam, is uit Engeland
bericht ontvangen, dat de Regeering vau het
eiland Jamaica over een ruimte van 625
vierkante voet wenschte te beschikken, terwjjl
de Regeeriug der kolonie Mauritius een krediet
van 2000 piasters had verleend voor kosten
van vertegenwoordiging.
De gouv.-generaal van Ned.-Indië heeft reeds
een toelage van f55,000 verleend.
De werkzaamheden aan het tentoonstellings
gebouw vordeien beviedigend.
Onze letterkunde heeft een groot verlies
geleden door het overlijden van den heer
J. L, Wertlieim, denjjverigen en talentvollen
secretaris van de Tooneelschoo! te Amsterdam.
Men heeft aan den heer Wertheim uitmun
tende, ook metrische vertalingen van Fianschen
Duitsche tooneelstukken (van Coppée, Manuel
enz.) te danken, die van een niet alledaags
dichterlijk talent getuigen. Ook als mensch
was de heer Wertheim, wiens gezondheid
reeds lang te wenschen oyei liet, om zijn be
scheidenheid en beminnelijke hoedanigheden
algemeen geacht.
Over thee schrijvende in het Soer. llbl.,
bespreekt de heer v. d. Spek ook de .Joos-
jestiiee en deelt mede, dat dit Joosj deChi-
neesche uitspraak van het Portugeesche Dios,
God, is, eu de benaming Joosjes-lhee een
Chineesche uitspiaak voor hetgeen dePoitu-
geezen Goddeljjken thee noemden. Dit Chi-
neesch-Poitugeesch woord is in het bekende
Pidjin-Eogelsch overgaan, waarin men spreekt
van een joss-houte voor een kerk, enjotns-man
voor een dommé of priester, pen joss-stick
vooreen offnstok, een joss pidgin voor gods
dienst. Pidgin is du Chineesche uitspiaak
van het wouid business, hetwelk tiauwens
een EngeUchman menigmaal inderdaad zi>o
uij,-pi,eekt, dat het meer klinkt als pidgin
dan als lizziencs.
De schi jjver denkt ook, dat ons spieek
woord «ilat weet Joost" door de matiuzeu
aan dat Chiueesche joss ontleend is. Meer
waarschijnlijk is dit Joost wel ook uit een
Spaansch of Portugeesch Bios ontstaan, maat*
rechtstieeks, een eeuw of drie geleden in
Holland zelf, eu niet via China.
Vier olifanten zijn verleden Maandag
ontvlucht uit Barnurn's ciicus te Tioy (in
Noord-Amerika) en hebben natuurlijk in die
stad eene groote opschudding verwekt.
Verscheidene personen werden door deze
vluchtelingen g<*vaarlyk gekwetst, o. a. zekere
Ryan, die opder den voet geloopeu werd en
waarschijnlijk wel zal be/.wjjken. Een der
grootste olifanten is in een ijzerpletterij
binnen gedrongen, waar hij de weiklieden
verdreef, een hoop gloeiende platen omver
wierp, eu, toen hjj zich daaraan deerijjk
gebrand had, naar de rivier snelde. Bij het
afzenden vuu het bericht had men reeds drie
der olifanten weder gevaugen, doch de grootste
en kwaadaardigste was nog altijd op den loop.
Van de overlevenden der Jeamiette wei den
jt. Woensdag Melleville, Neiro en Rindemanu,
begeleid door kapitein Beriy, den teekenaar
Laisson en den coirespondent Jackon te
Moskou verwacht. De leis van den mond van
de Lena heeft meer dan zes maanden geduurd.
In het paleis van den Oostennjksch-
Hongaarschen Minister, Giaat JuliusAudrassy,
te Budapest, heeft een gioote diefstal door
inbraak pluats gehad. Behalve een gi out aantal
kustbaaiheden moeten ook al zjjne ridderor-
deis gestolen zjju, alsmede zeer vele voor-
weipeu vau kuust en antiquiteiten. Do* Graaf
is tegenwoordig met zijne familie in Zeven
bergen.
Het is met de Italiaansche Zuidpool-
expeditie ongelukkig afgeloopen. Te Buenos-
Ayres is 15 Juli bericht ontvangen, dat het
vaartuig, met luitenant Bove en deekwipage
aan buord, by Kaap Hoorn suhtpbieuk heeft
geleden. De opvaienden ziju echter alleu gè-
red door de Eogelsche kottei Allen 6oden
Aan het posikautuor te Eiankfoit wordt
een proef genomen met een bnefstempel-
machiije, die tienmaal sneller wet kt dan een
rnan.
Te Berlijn is eeu giuwelijke moord ge
pleegd. Iu de Bruchtstrasse aldaar woonde
eene vrouw, die,, met haie vier kindeiea,
van haren man gescheiden leetde, tei wijl de
"man, Com ad genaamd, kieerinakeisknecht,
tegenwoordig zonder wetk, in eeu audeie
burnt met eene te slechter naam bekende
vrouw samenwoonde. Iu den laatsten tijd
was hij ou en dan by zijn viouw eu kin
deren aan huis geweest, eu zoo kwam hij
aldaar den l'l dezer te 8 uur wedei aan
de deui. Daar er toeu op zijn herhaald schellen
en kloppen nut weid geopend, kaalde hij
een smid, die een deur openbrak, van wa«
men door de keuken naar de woonkamy
kon komen. Ook de deur van dit vertrek was
op slot, en na veel moeite bemerkte me»
dat zij van binnen was dichtgegrendek),
Daarom haalde Conrad een ladder en klom
met den smid naar binnen. Daar vonden zij
de vrouw en het jongste dochtertje, oud
anderhalf jaar, opgehangen. Na de eerst»
sensatie en het inroepen van de buren werd
er rondgezien naar de andere'kinderen, dis
meii eindelijk voed in een gesloten kleerea*
kast, alwaar zij naast elkaar aan den kapstok
waren opgehangen. Terwijl inmiddels de politie
was gewaaischuwd, ontstond er voor het huis
een oploop, waarbij onder eeu woedend g».
schieeuw Comad van den moord werd be
schuldigd. De luitenant van politie hoord»
daaibij nog het een eu ander, waarom hjj
leden vond om Conrad te airesteeren. Niet
alleen toch had hij zich onlangs laten ont<
vallen dat hij wel wenschte zijn vrouw e»
kinderen uit den weg te kunnen ruimen,
maar zelfs had hij op zekeren avond getracht,
ziju vrouw te verworgen, waarna deze her»
haaklelijk aan de buren had gezegd: «Als
er bij ons een ongeluk gebeurt, kunt gij er
op rekenen, dat mijn man het heeft gedaan."
Bovendien had men opgemerkt, dat hij
dien ochtend, reeds eer hij het huis had
bereikt, in eeu toestand van gejaagdheid
vei keerde. Htetbij kwam nog, dat hij op,dï
vragen: waar hij de laatste 24 uren geweest
was en wat hij in dien tijd gedaau had,, de
meest tegensti ijdige antwoorden gaf. Naar
men zegt, bestaat er gegrond vei moede»,
dat hij werkelijk omstteeks middei nacht zijn
gezin heeft vermoord en aKtoeu, na de deur
te hebben gegiendeld, uit het mam is afge-
klommen.
Comadis in het huis van do misdaad
gebiacht om daar gehoord te worden. Met
groote onverschilligheid volgde hij zijn ge'
leideis; alleen toen hem in de woning door
den lechter eenige opmeikiugen gemaakt
werden, waarop hjj niets antwoorden kon, werd
hjj euiigszins vei legen, doch later op de plaats
"was h\j zichzelf weer geheel meester en legde
met blijkbaar opzet zekeie ruwheid aan den dag,
Natuurlijk had zich eeu groote menigte voor
het huis verzameld; een der buui vrouweu riep,
dat men hein «ie tong uit den mond moest
tiekken: hieiop nam Comad een dreigends
houding aan, maar voor «ie rest toonde hy zich
ook tegenover het vulk even kalm nis brutaal.
In tie gevangenis te Kaluga moet rpu<
langs een schandelijk feit aan het licht «ja
gekomen. De gevangenis zou door een amlF
tenaur van justitie geïnspecteerd worden. ÜS
directeur, die menige willekeurigheid eu W
teiiei iiiltdn uiheu op zyn geweien had, WO
op middelen om de inspectie niet te laten
doorpaan, duar hij wel wist dat zijn ongs'
lechtiglieden aan het licht zouden kortleu.
Hij zenle tot den in-peul«ui, dat de gevao'
'dat zenuwachtige trillen in te ontdekken, dat de
meeste misdadigers, zelf zij die aan gruwelen
gewoon zijn, maar uiterst' zeidon bij machte zijn
te onderdrukken, wanneer zij zich eensklaps tegen
over iemand dien zij niet kennen, geplaatst zien.
iVersnhillendo personen kwnmen ovei haast de zaai
in loepen, zonder dat -zij in 't minst Robert's
aandacht trokken, of zijn kalmte verstoorden.
Ik besloot nu eens een krasse proef op zijn
zenuwen te nemen, een proef, waaraan ik, op
grond van mijn ondervinding, dacht, dat hij moeie-
i lijk weêrstand, zou kunnen bieden, als hij vverke-
Jijk de moordenaar van Sara King was, en den
vorigen dag de gestolen waarden aan de Banken
van Engeland te gelde gemankt had.
Hoevvql alle schijn tegen hem was, kon ik
'evenwel de gedachte nog maar- niet van inij zet
ten, dat die rustige jonkman toch onschuldig was
,;aan de misdaden die.men hem.ten laste legde.
■Maar door welke noodlottige samenloop van om
standigheden was hij dan onder zulk eene zyrare
verdenking geraakt? vroeg ik mij af, en onwil
lekeurig rezen en wedervermoedens by mij op
tegen mijn drie aanstaande reisgenooten.
Mijn plicht gebood ,inij evenzeer de onschuld
te wieken als de schuldigen te ontdekken, en kon
ik de zekuiheid verwerven dat Robert de dubbe
le misdaad niet begaan had, dan stond leeds
nu mijn besluit vast al liet mogelijke fe doen om
hem aan zijn gevaarlijken toestand te ontrukken.
Maar .vóór alles wilde ik mijn pioef nemen.
Ik ging lieen, bleef eenige oogenbhkken weg,
kwam toen luidiuchtig weer binnen, liop lecht
toe op Robert aan, en zei op ruwen toon, ter
wijl ik hom bij den arm gieep«Eindelijk vind
u dan!" Geen spier van zijn gelaat veitiok,niet
het minste of geringste tecken van vrees en ont
steltenis was er op tebespeuiun llij antwoord
de slechts vrij scherp en verwonderd
Wien bedoylt gij
Ik vjrnag u wel zeer verschooning, her
nam ik haastig de knecht had mij gezegd
dat ik hier de heer Baysihawe zou vinden, en nu
zie ik dat ik inij bedrogen heb. Ik had u vooi hem
aangezien- Nog eens, vergeef mij.
Ihj nam zeer beleefd met mijn veiontschul-
diging genoegen, en voegde erbij dat I'd Robeit
Bristowe heette, maar een oom had dl mam
droeg door mij genoemd.
Neen, neen, dacht ik, die man kan dosehul-
digo niet zijn, maai- toch
Juist kwam de portier mij mededeelen, dat de
agent aan wien ik hem een briefje te bezorgen
had gegeven, mij aun de deur wachtte. Ik ging
dudohjk bij hem, drukte licm goed op 't liait
den heer Bristowe niet uit het oog te verliezen,
en liep gauw naar huis on) (inij voor do i'eis
geieeii te tnnkeu.
Ik vei kleedde mij, zettp een pruik op, een hoed
metbreeden rand, cep groenen bril,'en gif mij
wat corpulentie. Van lieverlede had ik" een gar
derobe van burgerkleedei-oii gekregen 'als een
toonèelspeler, en vermomming was inij alles be
halve .vreemd.' Dat komt in zulke gevallen, et
zij zijn by de Lomlensche politie niet zeldzaam,
uitstekend to pas. 'k Had al zoo menige 10! ge*
speeld, wist mij steeds naar iniju aangenomen
gewaad te schikken, en keeide nu even goroii
pais wél tocgenist met Josiah Barnes iMatri'd
diligence-bureau temg. Ik had hem good inge
scherpt hoe hij zich ton opzichte van onze (Int
verdachte reisgenooten te gedragen hud. Robert
Bristowe had zijn plaats' in den wagen roods in*
genomen; het-diiótnl da'artcgen stond nog bij de
ti ede, zag links en-rechts en schoen voor 'allef
te willen vVcten met wie zij in da diligence zot-
den vvordon opgesloten. Mijn uitei lijk en dat vat
Barnes, die er -/.eer naïef uitzag, scheen heft ge
ïust te stellen; althans zij stapten, naons'ca'
gemónëterd te hebben, vvelgenioed in. Eenig!
ininüten later blies dö conducteur, en wij reden
{Wordt verwtyd-)
