eene Gelegenheid
m\ «i
ONTBIJTKOEK,
WfilsföiSli:
Openbare Verkooping
lot ötpata nesfflt
EENE GISTPAKMACH1NE,
Mr kail ppMst ïoée
Het Depot
REGT VAN ZEGEL
P. SCHOT,
WET
Hemelversch nsel In den namiddag van Woensdag 6 December a. s.
Wordt Te Huur gevraagd:
Te Sloop gs,-<t'V5'?Ti Mis'd:
van de fijnste en smakelijkste
is gevestigd bij
ADVERTENT NS
9
G. POLS-DE BOQY,
Een zeer zeldzame zonsverduistering, echter
op uiterst kleine schaal zal er aanstaanden Woens
dag plaats bobbendeze kleine zonsverduistering
wordt echter ditmaal niet door de maan maar
door de planeet Venus veroorzaakt.
Do planeet Venus, die iedereen kent onder den
naam van morgen- en avondsteris dichter bij
da zon geplaatst dan onze aarde, bijgevolg ligt
da baan, dia zij in 224 dagen om de zon be
schrijft, binnen den loopkring der aarde. Die
planeet is ovenals onze aarde een donker lichaam
dat zijn licht van de zon ontvangt, en aange
zien ook die planeet een bolvormige gedaante
heeft kan zij door de zon maar voor de helft
verlic ht worden. Is de planeet nu juist tusschon
de aarde en de zon geplaatst, dan keert zij
hare donkers zijde naar de aarde en kan dan
piet door ons worden waargenomen. In verreweg
de meeste gevallen, waarbij de planeet Venus
tusschon de aarde en de zon staat, gaat de
lijn uit do aarde tiaar de planeet ge
trokken, boven of beneden do zonneschijf, maar
in enkele gevallen kan dia lijn de zon zelve
treffen en dan moet de planeet zich als een
donker schijfje op de zon afteekenen. Die standen
komen echter zeor zeldzaam voor on dan nog
kan het gebeuren, dat do planeet als zij dien
stand beeft, voor ons land onder den horizon
verborgen is. Dit was het geval op den Oden
December 1874en door verschillende stoten
van Europa zijn er toon expedities uitgezonden
naar China, Australië, Siberia en verschillende
eilanden van de Indische Zeeeen Nederlandsche
expeditie heeft bij die gelegenheid het eiland
Réunion bezet.
Aanstaanden Woensdag zal de planeet Venus
weer zulk een stand hebben, dat zij zich als een
zwart schijlje op de zon zal vcrtoonen. Bij die
gelegenheid zal echter do verduistering geen
noemenswaardige vormindering van het zonlicht
i
ta weeg brengen, aangezien slechts een
gedeolto van de schijf der zon door do planeet
Venus bedekt wordt. Niet -zoozeer omdat deze
verduistering eenigszins merkbaar zal zijnals
wel om het zeldzame van het verschijnsel heb
ik gemeend de aandacht er op te moeten vesti
gen, want eerst over 122 jaren op den'Oden
Juni van het jaar 2004 zal het zich op nieuw
voordoen. Men behoeft dus geen profeet van
professie te zijn om te durven voorspollen, dat
het tegenwoordige geslacht na Woensdag a, s. dit
verschijnsel wel nimmer meer zal te zien krijgen,
tenzij de voorschriften der hygiene in de 20sto
eeuw misschien zoo algemeen erkend en in toepas
sing gebracht worden, dat 'smenschon leeftijd
bijna verdubbeld,wordt.
Het hemelverschijnsel, waarvan hier sprake
is, noemt men een voorbijgang van de planeet
Venus over de zonneschijf. De/o voorbijgnngon
hebben 16 malen in een tijdvak van 1000 jaren
plaats, dus zijn reeds herbaalde malen voorge
vallen sedert menschen onze planeet bewonen.
Eorst in 1639 is echter zulk een verschijnsel
voor het eerst door een aardbewoner waarge
nomen, en vermoedelijk zouden die verschijnselen
onopgemeikt gebleven zijn, indien Copernicus
niet don moed had gehad te breken met hot
stelsel van den stilstand der aarde, dat zooveel
eeuwen als onomstootelijke waarheid had gegol-
don. "Van dat oogenblik af is da beweging der
aarda on der overige planeten van ons zonne
stelsel in het ware licht gesteld en was hot
ongeveer een halve eeuw later voor Keppler
mogelijk, -oen voorbijgang van do planeet Venus
tegen het jaar 1631 te voorspellen, doch deze
is toon in Europa niet opgemeiktomdat zij
gedurende den nacht plaats greep, en dus aan
de andere zijde der aarde zichtbaar was. Acht
jaren later in 1630 was weer een vooibijgang
in Europa te zien en is toen voor het eerst
waargenomen. Twee voorbijgangen volgen ge
woonlijk op elkander met een tusscbenruimto
van 8 jaren en dan verloopen er ruim 120
jaren eer weer een nieuwe voorbijgang zich
voordoet. Do eerst volgende voorbijgang zou
volgons de berekeningen van den sterrenkundige
Ifalley moeten plaats hebben den 5 Juni 1761.
Deze sterrenkundige leidde door wiskundige be
rekeningen af, dat do waarnemingen van
de planeet Venus bij haren voorbijgang over
de zon een uitstekend middel aanbieden, om den
afstand van de aarde tot de zon te bepalen, wan
neer het verschijnsel uit twee verwijderde plaatsen
op de aarde word waargenomen. Om die reden
zijn er toen talrijke expedities uitgezonden, naar
die streken waar het verschijnsel volledig te zien
was. Veie sterrenkundigen werden echter zeer
teleurgesteld door do ongunstige weersgesteldheid
en verscheidene van hen zijn, na een lnngdutige
en gevaarlijke reis, onverricliterzake naar hun
vaderland rooeton tcrugkeeren. De grootste teieur-
stellingondervond evenwel deFranschc sterrenkun
dige Legentil. Deze astronoom was reeds een jaar
te voren meteen Fransch fregat op i eis gegaan
om te Dondichory in Yoor-lndie don voorbijgang
van de planeet v'enus waar te ticmen, doch dit
schip moest eerst het eiland Isle do Fiance in do
Indische Zee aandoen. Gedurende de reis en het
verblijf op Islc de Franco maakten de Engelschen,
toen in oorlog met Frankrijk, zich meestor van
do Fransche bezittingen in Indie cn het fregat,
dat do reis naar I'ondiehery had ondernomen,
zette weer onmiddellijk koers naar Isle de Fiance,
toen men bij het naderen dor haven van Pondi-
chery vernam, dat die stad in de macht der
Engelschen was gekomen. Deze tcrugteis was
door tegenwind gekenmerkt en Legentil, die
hoopte het verschijnsel op lsle de Franco waar te
nemen, kwam op dit eiland aan, toon de voorbij
gang reeds had plaats gehad- Hij had het op zee
waargenomen, maar zijne waarnemingen, vol
bracht op een bewegelijk schip, hadden voordo
wetenschap geen waarde.
In plaats van naar Frankrijk terug to keeren,
bleef hij op Isle de France eenige jaren en begaf
zich in 1768 naar het eiland Manilla, doch
moest op bevel der Fransche Regeering naar
Pondiclicry vortrekken, waar hij tijdig genoeg
aankwam om den voorbijgang, die don 3 Juni
1760 moest plaats hebben, waar te nemen.
Verscheidene dagen te voren was de hemel
helder en -zoo gunstig mogelijk, doch op den
dag van het verschijnsel sloeg hot weder om,
een hevige storm stak op en de hemel werd met
wolkon gedurende den gehcolon dag bedekt,
don volgenden dag wns de lucht weer oven
helder als op de dagen vóór het verschijnsel.
Als een bewijs, hoezeer de wetenschap is
tooruitgogaan in hot voorspellen van hemelver
schijnselen moge het volgende dienen. De voor
spelling van Kejipler van don voorbijgang van
Venus over de zon in het jaar 1031, was om
streeks oen lialven dag onzeker; een eeuw later
kondigde Halley het tijdstip van den voorbijgang
in 1761 en 1769 met een nauwkeurigheid aan
van li/2 uur, en de voorbijgangen van Venus
in 1874 en 1882 zijn voorspeld met een juist
heid -van 30 seconden. Ook voor de volgende
eeuwen zijn /ij reeds berekend, en ik heb hier
een lijst voor mij liggen, waarin do voorbijgangen
worden opgegeven tot in de 24ste eeuw, name
lijk die van den 10 December van het jaar
2368 's namiddags te 2 uur.
De uitkomstenwaartoe do waarnemingen
van do planeet bij haren voorbijgang in 1874
geleid hebben, zijn aanmoikelijk nauwkeuriger
dan die der vorige eeuw, doch zij zijn gebleven
benedon de juistheid, die men er vzich van had
voorgesteld. Er hebben zich onverklaarde ver
schillen tusscben de uitkomste i van de waar
nemers, door verschillende methoden van waar
nemen verkregen, geopenbaard, die men bij den
aanstaanden vooibijgang hoopt te kunnen ontgaan.
Voor den aanstaanden vooibijgang zijn vier
Duitsche Expedities uitgezonden die Hartford
on Aiken, in de Vceenigde Staten van N.-Ame-
rika, Baliia Blunca in de Argentijnsclia Repu
bliek en Punta Arenas in de straat van Magellan
zullen bezetten. Do Franscben zullen ovenzoo
drie stations betrekken aan de Oostkust van Zuid-
Amerika en een Engelsche Expeditie heeft zich
naar Queensland in Australië begeven. Van
wege onze Regeering zal de voorbijgang op het
eiland Curajao worden waargenomen.
Ofschoon ook in ons land de voorbijgang kan
worden waargenomen, heeft die waarneming voor
de bepaling van den afstand der aarde tot de
zon geen waaide, omdat alleen de intrede van
de planeet Venus op de zon kan worden opge
merkt en niet het oogenblik waarop de planeet
de zon verlaat, daar dit plaats heeft 's avonds
8 u. 25 m. als de zon reeds lang is ondergegaan.
Ten einde te weten op welk deel van de zon
neschijf de planeet te zien is, moge do eenvoudige
schets dienen aan het hoofd van dit opstel ge
plaatst. De groote kring stelt de zon voor en
de twee zwarte vlekken do planeet Venus. Die
aan den tand geeft den stand der planeet aan,
als zij in haar geheel op de zonneschijf getreden
is. De tweede vlek wijst don stand der planeet
aan koit vóór den ondergang der zon. De
reclitelijn over het midden der beide vlekken
getrokken stolt den weg voor dien de pJancot
over do zon nemen zal.
Bij de waai neming van dit verschijnsel zijn
twee tijdstippen to onderscheiden, het eerste
"waarbij de rcehterrand der planeet met den
rand der zon in aanraking komt, de zooge-
naamdo uitwendige raking der randen en het
tweede tijdstip waarbij do linscrzijde dor planeet
den innd der zon aanmakt ol' do inwendige
raking dor randen.
liet eeiste tijdstip, do uitwendige raking der
randen heeft plaats te 2 u. 18 ni. 53 s. en het
tweede tijdstip, de inwendige raking, te 2 u. 39 in.
30 s. volgens den middelbaren tijd te Amsterdam.
Te 3 u. 47 m. gaat do zon onder. Om het juiste
punt van den rand der zon te weten waar de
planoet met de zon in aanraking komt vergelijke
men de albeelding, of men denko zich den rand
der zon oven ais de wijzerplaat van een uurwerk
verdeeld, mot het cijfer van XII uur boven.
Het cijfer van "VIII uur geeft dan vrij nauw
keurig de plaats van den rand aanwaar
men de planeet op de zon zal zien komen.
Uit de afbeelding kan men nagaan hoe groot
de planeet zich in vergelijking van de zon ver
toont, de middellijn van hot donkere schijljB
bedraagt ongeveer oon 32ste deel van de mid
dellijn der zon, en is groot genoeg om zonder
kijker, door een bewalmd of gekleurd glas, gezien
te kunnen worden. Een gewone tooneelkijkef
zal echter bij de waarneming goede diensten be
wijzen. Togen den ondergang der zon,-als men
door de nevelen van den horizon, do zon zonder
gekleurd glas kan nan/.ion, zal het weinig moeite
kosten ook dc planoet op de zon waartenemen.
Daar do planeet Venus ongeveer zoo groot is
als onze aarde, knn men zich bij gelegenheid
van don voorbijgang een goed denkbeeld maken
van do grootte, waarondor wij onze aarde zouden
zien, indien wij ons op dc planeet Venus bevon
den, die dan 5 rcillioen uien gaans van ons
zou verwijderd zijn.
Om het zeldzame vnn dit verschijnsol en ter
wille van de onvermoeide pogingen der astro
nomen om vermeerdering van kennis, hoop ik
dat een heldere hemel do waarneming van dezen
voorbijgang moge begunstigen.
Schiedam, 2 December 1882.
N. M. KAM.
van MEDSSI1,AI8S.E en
i andei elosse CJoeilcren, ten
ovetstaan \an een duaiioe be-
t'~ voegd Amhtwiaai door,den
'Vendumeester J. SCHEURKOGEL alhier, op
nader aan te kondigen t'yd en plaat®.
Voorwei pen xoor deze Vei keeping kunnen
bljgebragt of des ver la nw a {'gehaald wor
den waar toe men zich vervoege bij den
Vendumeester voornoemd.
(n goeden staat.
bekwaam in zijn vak.
Adres aan het Bureau der Schiedam-
sche Courant.
uit do Fabriek van
te S3a-ccla,
llnrkb
van S 9. uil X883, SlaaUbladNo. 93)',
TOT WIJZIGING DER WET OP IIET
met toelichting en aanvulling cn lianl'
leiding voor bet practise!» gcliruih»
PRIJSfO.lO.
I li,
